Με την 725/2023 απόφαση του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), που εκδόθηκε στις 04/05/2023, κρίθηκε ότι κατά το Σύνταγμα και το νόμο είναι μη δασικές οι φρυγανώδεις εκτάσεις. 

Το ΣτΕ αποφάσισε ότι ως δασική βλάστηση νοείται η αποτελούμενη από άγρια ξυλώδη φυτά με τα χαρακτηριστικά του δέντρου ή του θάμνου. «Κατά συνέπεια, η φρυγανώδης βλάστηση, όπως αυτή οριοθετείται εννοιολογικά από την επιστήμη, δεν αποτελεί δασική βλάστηση, αλλά χορτολιβαδική, και δεν συγκροτεί δασικό οικοσύστημα, ακόμη και αν έχει ξυλώδη κορμό, αφού ο κορμός αυτός δεν έχει τα χαρακτηριστικά που θα προσέδιδαν στο φυτό το χαρακτήρα θάμνου ή δέντρου», αναφέρει η απόφαση του ΣτΕ.

Ωστόσο στη νέα ΚΑΠ δεν έγινε από το ΥπΑΑΤ τελικά η ένταξη στον μηχανισμό επιλεξιμότητας των 9,5 εκατ. στρεμμάτων, τα οποία θα βοηθούσαν σε μεγάλο βαθμό την ανακατανομή των δημόσιων βοσκοτόπων σε κτηνοτρόφους και την κατάργηση της τεχνικής λύσης.

Η απόφαση του ΣτΕ αναφέρει τα εξής:
«Με την 725/2023 απόφαση του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι κατά το Σύνταγμα και το νόμο, ως βλάστηση που προσδίδει σε ορισμένη έκταση δασικό χαρακτήρα με τις νόμιμες συνέπειες, δηλαδή ως δασική βλάστηση, νοείται η αποτελούμενη από άγρια ξυλώδη φυτά με τα χαρακτηριστικά του δέντρου ή του θάμνου. 

Επομένως, άλλης μορφής άγρια βλάστηση, έστω και ξυλώδης, η οποία, όμως, δεν αποτελείται από δέντρα και θάμνους, δεν εμπίπτει στη συνταγματική έννοια του δάσους και της δασικής έκτασης, αν και ο κοινός νομοθέτης μπορεί να υπαγάγει εκτάσεις που καλύπτονται από άλλου χαρακτήρα βλάστηση, όπως η φρυγανώδης, πλήρως ή μερικώς και υπό τις προϋποθέσεις που κρίνει ο ίδιος νόμος, στη δασική νομοθεσία. 

Κατά συνέπεια, η φρυγανώδης βλάστηση, όπως αυτή οριοθετείται εννοιολογικά από την επιστήμη, δεν αποτελεί δασική βλάστηση, αλλά χορτολιβαδική, και δεν συγκροτεί δασικό οικοσύστημα, ακόμη και αν έχει ξυλώδη κορμό, αφού ο κορμός αυτός δεν έχει τα χαρακτηριστικά που θα προσέδιδαν στο φυτό το χαρακτήρα θάμνου ή δέντρου». 

Τα μέτρα για την εξάλειψη και την αποφυγή διάδοσης του μεταχρωματικού έλκους πλατάνου, μιας ασθένειας που εδώ και δύο δεκαετίες εξαπλώνεται στα πλατανοδάση της Δυτικής Ελλάδας απο τον παθογόνο μύκητα Ceratocystis platani, περιλαμβάνονται στην ΚΥΑ που υπέγραψαν ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Γεωργαντάς, ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς. 

Τα μέτρα που θεσπίζονται, προβλέπονται σε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε σχετική μελέτη του «ΕΛΓΟ Δήμητρα» και στις εισηγήσεις των Δασικών Υπηρεσιών.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ:

• Συνεχίζονται οι μακροσκοπικοί φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι σε όλη τη χώρα, οι οποίοι υλοποιούνται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο σύμφωνα με το πρόγραμμα ετήσιων επισκοπήσεων, που συντάσσεται με συνεργασία υπηρεσιών του ΥΠΕΝ και ΥπΑΑΤ.
• Η Δ/νση Προστασίας Δασών της Γενικής Δ/νσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ ορίζεται υπεύθυνη για τη σύνταξη εθνικού σχεδίου δράσης.
• Μετά από την επιβεβαίωση κρούσματος οι οριοθετημένες ζώνες γύρω από αυτό αποτυπώνονται σε ψηφιακούς χάρτες, που θα αναρτώνται σε ειδικό διαδικτυακό τόπο.
• Σχεδιάζονται Τοπικά Σχέδια Δράσης, όπου ορίζονται τα μέτρα αντιμετώπισης και ο ρόλος κάθε εμπλεκόμενης αρμόδιας υπηρεσίας ή φορέα.
• Στις οριοθετημένες ζώνες εφαρμόζονται εντατικές επισκοπήσεις. Αν μετά την επισκόπηση δεν διαπιστωθεί -στη διάρκεια 10 συνεχών ετών αντί για 2 έτη που ίσχυε στην παλαιότερη ΚΥΑ- η παρουσία του επιβλαβούς οργανισμού, τότε οι ζώνες παύουν να ισχύουν, όπως και τα μέτρα αποτροπής της διάδοσης της ασθένειας.
• Στα ενδεδειγμένα μέτρα που αφορούν στην κοπή, την καταστροφή με καύση ή υγειονομική ταφή των προσβεβλημένων δέντρων, πλέον αναφέρεται και η δυνατότητα μεταφοράς και περαιτέρω διαχείρισης της προσβεβλημένης ξυλείας με θερμική επεξεργασία σε κατάλληλες μονάδες (π.χ. παραγωγή βιομάζας) πάντα υπό την εποπτεία της οικείας Δασικής Υπηρεσίας.
• Ορίζονται συγκεκριμένα διοικητικά πρόστιμα έως και 50.000 ευρώ για τους παραβάτες, π.χ. μη απολύμανση των εργαλείων κοπής, διακίνηση φυτών ή ξυλείας πλατάνου προερχόμενα από προσβεβλημένη περιοχή, παρακώλυση ελέγχων. Τα Διοικητικά Πρόστιμα αποτελούν πόρο για τον λογαριασμό του Ειδικού Φορέα Δασών που διαχειρίζεται το Πράσινο Ταμείο, ώστε να χρησιμοποιηθούν για την άμεση αποκατάσταση δασικών οικοσυστημάτων.

Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Γεωργαντάς, δήλωσε: «Από την πρώτη στιγμή που ενημερωθήκαμε για την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους στα πλατάνια της Ελλάδας λάβαμε τα δέοντα μέτρα για να τα προστατεύσουμε. Με την συγκεκριμένη ΚΥΑ, αφού λάβαμε υπόψιν τις εισηγήσεις των Δασικών Υπηρεσιών και την μελέτη του «ΕΛΓΟ Δήμητρα» και με την αρωγή της τεχνολογίας θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα και να μην πληγεί ο δασικός μας πλούτος».

Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, δήλωσε: «Το μεταχρωματικό έλκος είναι μια ύπουλη ασθένεια που απειλεί παραποτάμια οικοσυστήματα και βιοτόπους της χώρας. Με τη συνεργασία που έχουμε αναπτύξει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργο Γεωργαντά, θεσπίζουμε ένα αυστηρό πλαίσιο για τους ελέγχους, την καταγραφή και την αντιμετώπιση της ασθένειας των πλατάνων».

Η φετινή συνεργασία θα ξεκινήσει με τη φύτευση 1.500 καρποφόρων δέντρων σε περιοχές της Βόρειας Εύβοιας.

Η Bayer Ελλάς, μια από τις κορυφαίες εταιρείες βιοεπιστημών, εκφράζει δυναμικά και έμπρακτα την υποστήριξή της στο περιβάλλον και την προστασία του, συνεχίζοντας για μία ακόμα χρονιά τη συνεργασία της με την οργάνωση WE4ALL, στηρίζοντας το περιβαλλοντικό της έργο σε σειρά από δράσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα, με ειδική χορηγία αλλά και με την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων της εταιρείας. 

Η WE4ALL είναι ένας παγκόσμιος μη κερδοσκοπικός, περιβαλλοντικός και ανθρωπιστικός οργανισμός, που επικεντρώνεται στο περιβάλλον και τη βιωσιμότητα. Ως μέρος των δράσεων που αναπτύσσει, η WE4ALL δραστηριοποιείται στη δενδροφύτευση, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μικρών παιδιών και στην περιβαλλοντική δράση με ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Η ιδιαίτερη αυτή συνεργασία με την Bayer Ελλάς περιλαμβάνει τη φύτευση 1.500 καρποφόρων δέντρων σε περιοχές της Βόρειας Εύβοιας που επλήγησαν στις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021, με επιπτώσεις όχι μόνο στο πράσινο της περιοχής, αλλά και στην τοπική οικονομία. Τα δέντρα θα επιλεγούν προσεκτικά ώστε να είναι κατάλληλα για τους παραγωγούς της περιοχής και θα είναι σε αντίστοιχο μέγεθος και είδος (ελαιόδεντρα, καρποφόρα και μελισσοκομικά είδη). Η δράση αυτή θα έχει θετικό αντίκτυπο στην περιβαλλοντική προστασία της πληγείσας από τις πυρκαγιές περιοχής, θα βελτιώσει το οικοσύστημα και θα συνεισφέρει στη δημιουργία ενός καθαρού και υγιούς περιβάλλοντος, ενισχύοντας ταυτόχρονα την οικονομία της περιοχής και διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα  για τις επόμενες γενιές της τοπικής κοινότητας. 

Η συνέχιση αυτής της συνεργασίας εντάσσεται σε μια σειρά ευρύτερων δράσεων της Bayer Ελλάς που έχουν ως στόχο την Αειφορία και τη Βιωσιμότητα, οι οποίες αποτελούν βασικό κομμάτι των αξιών και της στρατηγικής της εταιρείας. Η Bayer Eλλάς έχει αποδείξει με συνέπεια τη δέσμευσή της προς το περιβάλλον και την κοινωνία, με την οργάνωση ειδικών προγραμμάτων, την ανάπτυξη καινοτόμων προτάσεων, την προσφορά προϊόντων και τη διαθεσιμότητα της ικανής και πρόθυμης ομάδας της, που είναι έτοιμη να συνδράμει όπου και όποτε χρειαστεί. Η εταιρεία αναγνωρίζει τη σημασία της συνεργασίας με την κοινωνία και τους ειδικούς φορείς και οργανώσεις ως έναν τρόπο για την επίτευξη κοινών στόχων και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η Διευθύντρια Επικοινωνίας και Επικεφαλής των προγραμμάτων Εταιρικής Υπευθυνότητας της Βayer Ελλάς, κύρια  Σόνια Μουσαβερέ, δήλωσε σχετικά: «Είμαστε υπερήφανοι για τους καρπούς της συνεργασίας μας με τη We4All. Μετά από τις δράσεις δενδροφύτευσης βραδύκαυστων δέντρων σε Αττική και Εύβοια, συνεχίζουμε το 2023 με τη δωρεά και φύτευση καρποφόρων δένδρων στην Εύβοια. Στόχος μας να παραδώσουμε στην επόμενη γενιά, το κοινό μας σπίτι, τη γη, καταπράσινη, αλλά και να συμβάλλουμε στην αποκατάσταση της τοπικής οικονομίας, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη γη και τους καρπούς της».

«Η συνεργασία με τη WE4ALL είναι μία σημαντική κίνηση για τη δέσμευσή μας στην προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της αειφορίας. Είναι στρατηγική απόφαση της Bayer Ελλάς να παρέχει έμπρακτη υποστήριξη για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος μέσω συνεργασιών και δράσεων που προσφέρουν λύσεις για το περιβάλλον και την κοινωνία. Αυτή η ενέργειά μας για τη φύτευση δέντρων στη Βόρεια Εύβοια αντιπροσωπεύει την ανάγκη μας να στηρίξουμε την αειφορία και τη βιοποικιλότητα στην περιοχή αλλά και να προσφέρουμε στους πολίτες της μια νέα περιβαλλοντική κληρονομιά για το μέλλον», δήλωσε ο Andreas Pollner, Διευθύνων Σύμβουλος και Senior Bayer Representative της Bayer στην Ελλάδα.

Μια «συμπαραγωγή» έρευνας μεταξύ μιας διεθνούς ομάδας ερευνητών και πολιτών-“επιστημόνων” από έντεκα χώρες λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου MINAGRIS (‘MIcro- and Nano-plastics in AGRIcultural Soils’) με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση και αξιολόγηση, μέσω καινοτόμων εργαλείων, της έκτασης της ρύπανσης των γεωργικών εδαφών με μικροπλαστικά και νανοπλαστικά και των παρεπόμενων επιδράσεών τους στη λειτουργία των εδαφικών οικοσυστημάτων και στη γεωργική παραγωγή.
Το ευρωπαϊκό έργο που ξεκίνησε το Σεπτέμβριο 2021, έχει συνολική διάρκεια 5 έτη και συντονίζεται από το Wageningen University στην Ολλανδία, ενώ από την Ελλάδα συμμετέχουν το Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας Φυτών & Περιβάλλοντος στο Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στη Λάρισα και η εταιρεία CHQ Technologies από τα Χανιά.
“Η ευρεία χρήση πλαστικού στους αγρούς δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα. Έρευνες δείχνουν ότι όσο πιο λεπτό είναι το φιλμ, τόσο πιο δύσκολο είναι να αφαιρεθεί χωρίς να απελευθερωθούν κομμάτια πλαστικών στο έδαφος, τα οποία σταδιακά διασπώνται σε μικροπλαστικά (διάμετρος 0,1 - 5000 μm) και νανοπλαστικά (διάμετρος 0,001-0,1 μm) που παραμένουν για δεκαετίες, επηρεάζοντας αρνητικά τη δομή του εδάφους, τους οργανισμούς (όπως π.χ. τους γεωσκώληκες) αλλά και τη μικροβιακή κοινότητα”, λέει ο Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας & Βιοτεχνολογίας Δημήτρης Καρπούζας που είναι ο επιστημονικός συντονιστής του έργου.
Μελέτες δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά και ιδιαίτερα τα νανοπλαστικά που καταλήγουν στο έδαφος, προσλαμβάνονται από τα φυτά και μπορούν να περάσουν στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα και στο σώμα μας. Ωστόσο διερευνάται ακόμη από πού ακριβώς προέρχονται και το πώς και πόσο επηρεάζουν την υγεία μας.

Η επιστήμη στα χέρια των πολιτών

Για τις ανάγκες του έργου έχουν επιλεχθεί 6 κύριες βιογεωγραφικές περιοχές σε 11 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Σε κάθε χώρα μεμονωμένοι αγρότες ή ομάδες αγροτών, γεωργικοί σύμβουλοι, προμηθευτές συμπεριλαμβανομένων των κατασκευαστών πλαστικών, επιστήμονες, τοπικές και περιφερειακές αρχές, εθνικοί φορείς χάραξης πολιτικής, κ.λπ. έχουν προσκληθεί για να συνδεθούν με το έργο.
Στο πλαίσιο του MINAGRIS έχει δημιουργηθεί μια εφαρμογή  με την ονομασία SoilPlastic, την οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κατεβάσουν στο κινητό τους.
Η εφαρμογή που είναι διαθέσιμη σε IoS και σε Android δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες, φοιτητές και αγρότες να καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την παρουσία πλαστικού στα χωράφια σε ολόκληρη τη χώρα.
Κάθε φορά που οι χρήστες παρατηρούν πλαστικά σε αγροτικό έδαφος μπορούν να τα φωτογραφίζουν και να ανεβάζουν τη φωτογραφία στην εφαρμογή SoilPlastic παραθέτοντας κάποια συνοδευτικά στοιχεία (όλα γίνονται ανώνυμα), ενώ η γεωγραφική θέση καταγράφεται αυτόματα στην εφαρμογή. Αυτά τα αρχεία θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να προσδιορίσουν άμεσα το εύρος της επιβάρυνσης των γεωργικών εδαφών με πλαστικά και θα οδηγήσουν στην καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων των πλαστικών υπολειμμάτων στην υγεία του εδάφους.
Για περισσότερες πληροφορίες: https://www.minagris.eu/index.php/resources/soilplastic-app

«Με έκπληξη ο Σκυριανός λαός και η κοινωνία της Εύβοιας πληροφορούνται ότι επανέρχεται η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών στη Σκύρο, για τέταρτη φορά, με μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα διαδικασία. Δρομολογείται και πάλι η έγκριση ενός αιολικού πάρκου 58 ανεμογεννητριών στη νότια Σκύρο», τόνισε ο Βαγγέλης Αποστόλου, βουλευτή Εύβοιας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και πρώην Υπουργού ΑΑΤ.

Και πρόσθεσε: «Η πρώτη ήταν το 2006 για την εγκατάσταση 10 αιολικών πάρκων με 111 ανεμογεννήτριες. Η μη αποδοχή αυτής της πρότασης από την τοπική κοινωνία ήταν καθολική και εκφράστηκε με πολλές ομόφωνες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, αλλεπάλληλα ψηφίσματα λαϊκών συνελεύσεων, αντιδράσεις όλων των φορέων, ακόμη και από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας που απέρριψε τη σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Η δεύτερη ήταν το 2020, όταν η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας αποδέχτηκε τη πρόταση επικαιροποίησης της επένδυσης, ως προς τον αριθμό και το μέγεθος των ανεμογεννητριών, διατηρώντας όμως τη συνολική ισχύ των 333 MW, η οποία απορρίφθηκε από το ΣτΕ.

Επανέρχεται για τρίτη φορά το αίτημα από την «Αιολική Νοτίου Σκύρου Α.Ε.» το Μάρτιο του 2022, με σκοπό την ένταξη της νέας πρότασης στις στρατηγικού χαρακτήρα επενδύσεις, έχοντας παράλληλα μειώσει τον αριθμό των αιολικών πάρκων και των ανεμογεννητριών, αλλά γιγαντώσει τις διαστάσεις τους, αφού ουσιαστικά η ισχύς τους μειώνεται μόνο κατά 10%, δηλαδή από τα 333 στα 300 MW.

Απέσυραν το αίτημα για να ξεπεράσουν κάποια προβλήματα και το επανέλαβαν ουσιαστικά για τέταρτη φορά, ακόμη και μετά από τις αρνητικές γνωμοδοτήσεις φορέων, όπως ο ΥΦΥΠΕΚΑ, από τον οποίο ζήτησαν να προτείνει αντισταθμιστικά μέτρα.

Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων προσφέρει μια προσωρινή προστασία αλλά υπάρχει πιθανότητα όταν εκδοθεί το απαιτούμενο Π.Δ. να ορίζει ότι η εγκατάσταση ανεμογεννητριών δεν είναι συμβατή με την προστασία της βιοποικιλότητας.

Αυτή τη φορά χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους μας. Το όχι στη συγκεκριμένη πρόταση πρέπει να είναι και πάλι ξεκάθαρο και αγωνιστικό. Οι ιδιαίτεροι λόγοι που οφείλουμε να αναδείξουμε είναι πολλοί με χαρακτηριστικότερες τις επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον (η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura) όσο και στον τουρισμό (όσοι έχουν επισκεφτεί το νησί το γνωρίζουν καλά).

Έχοντας βρεθεί κι άλλες φορές κοντά στους κατοίκους που υπερασπίζονται το νησί τους συστρατεύομαι κι αυτή τη φορά στον αγώνα που κάνουν για να ανατρέψουν την άλωσή του».

Αυξάνουν οι αντιδράσεις των αγροτών στις χώρες της ΕΕ για την πράσινη πολιτική της ΚΑΠ την οποία θέλει να εφαρμόσει η Κομισιόν.

Μετά τις διαμαρτυρίες και τις κινητοποιήσεις που έκαναν το προηγούμενο χρονικό διάστημα οι αγρότες από την Γερμανία, Ιταλία και Ολλανδία, ξεσηκώνονται τώρα και στην Ισπανία.

Θυμίζουμε πριν λίγες ημέρες, στην Ολλανδία, το λεγόμενο Κίνημα Αγροτών Πολιτών (BBB), που αντιδρά στην υποχρεωτική μείωση των ρύπων αζώτου στην κτηνοτροφία, το οποίο δημιουργήθηκε το 2019, από την δημοσιογράφο του αγροτικού ρεπορτάζ κα Catolina Ann maria van der Plas (γεννημένη το 1967), κέρδισε ποσοστό 20% των ψήφων στις περιφερειακές εκλογές.

Στην Ισπανία ο πρόεδρος της ισπανικής Ένωσης Νέων Αγροτών (Asaja) στην περιοχή της Βαλένθια κ. Cristóbal Aguado, επικρίνει σκληρά την ισπανική κυβέρνηση «επειδή, σε αντίθεση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, δεν αντιτίθεται στην λεγόμενη πράσινη μετάβαση στη γεωργία και κτηνοτροφία και δεν υπολογίζει τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχει στους αγρότες της χώρας. Αντί να ζητήσει από την Κομισιόν να υπάρξει μια μεταβατική περίοδος στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας θέλει να πάρει άμεσα μέτρα για την εφαρμογή της. 

Όπως φαίνεται οι Ισπανοί πολιτικοί θέλουν να είναι «πιο παπικοί και από τον Πάπα». Σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της ΕΕ αντιτάχθηκαν στην πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό για μείωση κατά 50% στη βιώσιμη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ενώ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόνο οι Πράσινοι υπερασπίζονται μια τόσο δραστική περικοπή.

Οι απαιτήσεις της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ που ζητούν μείωση στην λίπανση και στους ψεκασμούς με φυτοπροστατευτικά αναμένεται να μειώσουν την κερδοφορία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Όλες αυτές οι «πράσινες» πολιτικές της νέας ΚΑΠ είναι παράλογες και θα αποτελέσουν την σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι της οργής σε πολλούς Ισπανούς παραγωγούς, ιδιαίτερα στους μικρομεσαίους γεωργούς και κτηνοτρόφους».

Τις προγραμματικές συμβάσεις για τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης σε πέντε περιφέρειες ενέκρινε πριν περίπου ένα μήνα ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Γιώργος Γεωργαντάς.

Συγκεκριμένα, ανατίθεται η εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης στις περιφέρειες: Κρήτης, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Στερεάς Ελλάδας και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με προγραμματική σύμβαση.

Oι πέντε αυτές περιφέρειες έχουν περάσει από τα περιφερειακά συμβούλια την έγκριση. Μέσα στον Μάρτιο θα πραγματοποιηθούν οι διαγωνισμοί με τους οποίους θα γίνουν τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης σε αυτές.

Για τις υπόλοιπες οκτώ περιφέρειες, που δεν έδειξαν ενδιαφέρον για την υπογραφή συμβάσεων, το έργο θα το αναλάβει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει καθυστέρηση στην υλοποίηση του έργου. 

Το συγκεκριμένο έργο αφορά στη σύνταξη μελετών διαχείρισης των βοσκήσιμων γαιών (βοσκοτόπων), οι οποίες θα έχουν ως επιδίωξη την αειφορική αξιοποίηση τους, προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξης της κτηνοτροφίας και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα επιδιώκεται η πλήρης και αντικειμενική καταγραφή της φυσιογνωμίας, του καθεστώτος χρήσης και του παραγωγικού δυναμικού των βοσκήσιμων γαιών σε πανελλαδική κλίμακα με σύγχρονες τεχνολογίες, προκειμένου να γίνει ο χωρικός προσδιορισμός, να είναι γνωστή η ακριβής έκτασή τους, η εκτίμηση της βοσκοϊκανότητας τους, η λιβαδική κατάσταση και να καταστεί δυνατή η διαίρεσή τους σε λιβαδικές μονάδες, προκειμένου να κατανεμηθούν στη συνέχεια στους κτηνοτρόφους, ώστε να εξατομικευτεί η χρήση τους.

Επιπλέον, καθορίζονται τα έργα υποδομής και οι βελτιώσεις βλάστησης που θεωρούνται απαραίτητες για την ανάπτυξη των βοσκήσιμων γαιών και την αύξηση της βοσκοϊκανότητάς τους. Το διαχειριστικό σχέδιο βόσκησης ολοκληρώνεται με τον υπολογισμό του κόστους ανάπτυξης και την οργάνωση της διαχείρισης των βοσκήσιμων γαιών και του ζωικού κεφαλαίου.

Οι πόροι χρηματοδότησης του έργου θα προέλθουν από τα εισπραχθέντα μισθώματα για τα δικαιώματα χρήσης της βοσκής (τέλη βόσκησης) που κατατίθενται υπέρ της περιφέρειας.

Για όλους τους κατόχους αγροτικής γης προβλέπεται από το 2023 η υποχρέωση ακαλλιέργητης ζώνης γύρω από τους υδάτινους πόρους. Αποτελεί βασική υποχρέωση για την καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης και αφορά την προστασία των υδάτων (3.10.2.1 ΚΓΠΚ - Καλή Γεωργική και Περιβαλλοντική Κατάσταση αναγράφεται στο Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ).

Σε αυτή την ζώνη ανάσχεσης (buffer strip) δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται λιπάσματα, ανόργανα ή οργανικά, κοπριά και φυτοπροστατευτικά προϊόντα.

Το ελάχιστο πλάτος της ζώνης ορίζεται σε τρία (3) μέτρα κατά μήκος φυσικών επιφανειακών υδάτινων σωμάτων (ποτάμι, υδατόρεμα, λίμνη, διώρυγες, τάφροι, κανάλια).

Σε αγροτεμάχια με κλίση εδάφους μεγαλύτερη του 8%, οι παραγωγοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν λιπάσματα σε μια ζώνη ελάχιστου πλάτους έξι (6) μέτρων κατά μήκος των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων. 

Η εφαρμογή κοπριάς δεν επιτρέπεται σε αποστάσεις 10 μ. και 20 μ. για στερεή και υγρή κοπριά αντιστοίχως, από επιφανειακά υδάτινα σώματα.

Όπως αναφέρει η νέα ΚΑΠ, υπόχρεοι της δημιουργίας αυτής της ζώνης είναι όλοι οι γεωργοί που κατέχουν γη σε παρόχθιες περιοχές υδατικών συστηµάτων.

Με την εφαρμογή των συγκεκριμένων περιορισμών συμπληρώνεται το πλέγμα προστασίας που υπάρχει με την εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την προστασία των νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης και των σχεδίων δράσης για τις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στα νιτρικά γεωργικής προέλευσης (στην προηγούμενη ΚΑΠ οι συγκεκριμένες δράσεις χρηματοδοτούνταν από το πρόγραμμα νιτρικών του ΠΑΑ).

Όσον αφορά τις πρακτικές γεωργικής εκμετάλλευσης για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους (3.10.3.1.1 ΚΓΠΚ), θα πρέπει:

1. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 6% και έως 12%, που κινδυνεύουν από διάβρωση, η άροση γίνεται κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια.

2. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 12% οι παραγωγοί υποχρεούνται να αφήνουν κάθετα στην κλίση ακαλλιέργητες ζώνες ανάσχεσης πλάτους 5 μέτρων σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους. Οι περιφερειακές αρχές δύνανται με αιτιολογημένη απόφαση τους να μεταβάλλουν τους παραπάνω όρους. Στην απόφαση θα πρέπει να τεκμηριώνεται ότι οι μεταβολές θα έχουν μηδενική ή θετική επίπτωση στην προστασία των εδαφών από τη διάβρωση. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι δυνατόν να εφαρμόζονται συλλογικά, φτάνει τα αγροτεμάχια να εφάπτονται. Μπορούν δε να καλύπτονται εν όλω ή εν μέρει από ήδη υπάρχουσες αναβαθμίδες ή και αναχώματα.

3. Η άρδευση δεν γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.

4. Δεν καταστρέφονται οι ξερολιθιές, τα αναχώματα και τα φυσικά πρανή στα όρια των αγροτεμαχίων.

5. Σε αγροτεμάχια με αροτραίες καλλιέργειες και κλίση μεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται ή άροση των αγροτεμαχίων, από τις 1/11 έως και την 15/3, κάθε έτους.

6. Τα αγροτεμάχια με αναβαθμίδες εξαιρούνται από την εφαρμογή του μέτρου καθώς δεν διατρέχουν κίνδυνο διάβρωσης.

Επιστολή απέστειλε η ΕΘΕΑΣ προς τους υπουργούς, κ. Άδωνη Γεωργιάδη, κ. Νίκο Παπαθανάση, κ. Γεώργιο Γεωργαντά και κ. Χρήστο Σταϊκούρα, με θέμα την «Αδικαιολόγητη εξαίρεση πρωτογενούς τομέα στο Σχέδιο Προκήρυξης Καθεστώτος Ενισχύσεων Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση».

Όπως επισημαίνει δεν μπορεί να υπάρξει πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης χωρίς τη συμβολή του πρωτογενούς τομέα, τόσο από άποψη παραγωγής και γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όσο και λόγω της παραγωγής ΑΠΕ από τους αγρότες.

Συγκεκριμένα στην επιστολή αναφέρονται τα εξής:

«Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,

Στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης Πελοποννήσου στις οποίες λόγω της απολιγνιτοποίησης θα εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» υπάρχει σημαντική παραγωγική δραστηριότητα στον πρωτογενή τομέα που στηρίζει την τοπική ανάπτυξη, οικονομία και κοινωνική συνοχή. Με τη δημοσιοποίηση στοιχείων του προγράμματος «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» από το 2020 υπήρχε πρόβλεψη για την ενίσχυση δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα και μάλιστα μέσα από συλλογικά σχήματα Συνεταιρισμών και Ομάδων Παραγωγών.

Όμως, αυτό φαίνεται ότι αγνοήθηκε στην από 13 Φεβρουαρίου 2023 ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, όπου δημοσιεύθηκε για διαβούλευση το Σχέδιο της Προκήρυξης του Καθεστώτος Ενισχύσεων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022.

Σύμφωνα με το Σχέδιο που δόθηκε στη δημοσιότητα, είναι σαφές ότι απουσιάζει ο γεωργικός τομέας. Ειδικότερα στο άρθρο 13 υπάρχει η αδικαιολόγητη από κάθε πλευρά ρητή εξαίρεση και αναφέρεται ως εξής: «Από τις ενισχύσεις του παρόντος καθεστώτος εξαιρούνται Συνεταιρισμοί, Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), Αγροτικοί Συνεταιρισμοί (ΑΣ), Ομάδες Παραγωγών (Ομ. Π.) Οργανώσεις Παραγωγών (Ο.Π.), Αστικοί Συνεταιρισμοί, Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (Α.Ε.Σ.), Κοινοπραξίες που ασκούν εμπορική δραστηριότητα, Δημόσιες και Δημοτικές Επιχειρήσεις και θυγατρικές τους, Ατομικές Επιχειρήσεις».

H Δίκαιη Μετάβαση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη συμβολή του πρωτογενούς τομέα, τόσο από άποψη παραγωγής και γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όσο και λόγω της παραγωγής ΑΠΕ από τους αγρότες και της δημιουργίας Ενεργειακών Κοινοτήτων ή συμμετοχής τους σε αυτές.

Παρακαλούμε, όπως προβείτε στην άμεση εξέταση του θέματος και στην ενσωμάτωση όλων των παραπάνω φορέων των αγροτών και των Συνεταιρισμών στους επιλέξιμους δικαιούχους για να έχει νόημα το ολοκληρωμένο σχέδιο για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση.

Είμαστε στην διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση σας είναι αναγκαία».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες οι οποίοι, όταν θα τεθούν σε εφαρμογή, θα μειώσουν τα μέγιστα όρια υπολειμμάτων (MRL) δύο φυτοπροστατευτικών. 

Οι αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έδειξαν ότι οι δύο αυτές ουσίες (Clothianidin και το Τhiamethoxam), που ανήκουν στην ομάδα των νεονικοτινοειδών, αποτελούν υψηλό κίνδυνο για τις μέλισσες και συμβάλλουν στην παγκόσμια μείωση των επικονιαστών. 

Για το λόγο αυτό, η χρήση τους σε εξωτερικούς χώρους έχει ήδη απαγορευτεί στην ΕΕ το 2018. Οι νέοι κανόνες θα μειώσουν τα υφιστάμενα MRL για αυτές τις ουσίες στο χαμηλότερο επίπεδο που μπορεί να μετρηθεί με τις τελευταίες τεχνολογίες. Θα ισχύουν για όλα τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ, αλλά και για τα εισαγόμενα τρόφιμα και ζωοτροφές.

Η Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδη, δήλωσε: «Όσον αφορά τη χρήση και τον κίνδυνο των φυτοφαρμάκων, ήμασταν πάντα ξεκάθαροι για τη δέσμευσή μας να προστατεύσουμε την υγεία των πολιτών μας και το περιβάλλον. Οι σημερινές ενέργειες, που επηρεάζουν επίσης τα εισαγόμενα τρόφιμα, βασίζονται στην απόφασή μας το 2018 να απαγορεύσουμε τη χρήση για αυτά τα δύο νεονικοτινοειδή εντός της ΕΕ, καθώς για πρώτη φορά θα μειωθούν τα μέγιστα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων για την αντιμετώπιση της μείωσης των επικονιαστών και την προστασία του περιβάλλοντος μας. Παραμένουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας όσον αφορά τις φιλοδοξίες της στρατηγικής Farm to Fork ώστε να προχωρήσουμε προς βιώσιμα συστήματα τροφίμων και να προστατεύσουμε τους επικονιαστές».

Ο σχετικός Κανονισμός εφαρμόζει τους στόχους της Επιτροπής, που ανακοινώθηκαν στις στρατηγικές Green Deal και Farm to Fork, με ταυτόχρονη τήρηση των προτύπων και των υποχρεώσεων του ΠΟΕ. 

Το συγκεκριμένο μέτρα θα ισχύσει για τα εισαγόμενα προϊόντα από το 2026. Αυτό σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δώσει χρόνο στις τρίτες χώρες να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες.

Εκπρόσωποι της αγωνιστικής κίνησης Πάτρας ενάντια στα αιολικά, πρόσφατα, συναντήθηκαν με τον δασάρχη, στο δασαρχείο Πατρών, σχετικά με τη θετική γνωμοδότηση του δασαρχείου για ένα νέο αιολικό πάρκο στο κορεσμένο πλέον Παναχαϊκό όρος, διαβάστε στο παρακάτω δελτίο τύπου τον λόγο της συνάντησης - επίσκεψης:

Επειδή έχουν γραφτεί και δημοσιευτεί πολλές ανακρίβειες, τόσο στον τύπο όσο και σε ιστοσελίδες αναφορικά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Δασαρχείο Πατρών στις 30/01/2023, περί εισβολών, τραμπουκισμού, αυτόφωρων διαδικασιών κ.τ.λ., χωρίς ουσιαστική αναφορά στον λόγο της επίσκεψής μας στο Δασαρχείο, θα θέλαμε να αναφερθούμε μόνο σε αυτόν, αφήνοντας, όπως οφείλεται, την δικαιοσύνη να αποφανθεί τόσο για το συμβάν ρίψης του αντισηπτικού από την μία, όσο και του εγκλεισμού μας εντός του Δασαρχείου από την άλλη.

Στην συνάντηση με τον Δασάρχη θέσαμε το ζήτημα της επικείμενης γνωμοδότησής του για νέο αιολικό πάρκο στο Παναχαϊκό όρος. Επειδή η περιοχή εγκατάστασης του έργου είναι διπλά προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura 2000, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) για τους οικόποπους και τα είδη και ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα, ζητήσαμε από τον Δασάρχη να μας επιτρέψει να του προσκομίσουμε σημαντικά επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα/στοιχεία για την τεκμηρίωση μίας αρνητικής γνωμοδότησής του, η οποία θα συμβάλλει στην απόρριψη του έργου, ώστε να προστατευτεί η μοναδική εναπομείνασα κορυφή του “προστατευόμενου”- με 3 περιοχές Natura 2000- Παναχαϊκού, αφού ολόκληρος ο ορεινός όγκος του έχει ισοπεδωθεί από δεκάδες εγκατεστημένες και προς εγκατάσταση ανεμογεννήτριες.
Ο Δασάρχης μας απάντησε ότι ενεργεί σύμφωνα με τη νομοθεσία και δεν δέχεται υποδείξεις ή κατευθύνσεις από κανέναν στο έργο του.

Εκφράσαμε τον έντονο προβληματισμό μας για το πλήθος των θετικών γνωμοδοτήσεών του για αιολικά εντός προστατευόμενων περιοχών, όταν μάλιστα η Διεύθυνση Δασών Αχαΐας και η Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών γνωμοδοτούν και αρνητικά, όπως αυτό συνέβη σε περιπτώσεις αιολικών σε κρίσιμες προστατευόμενες περιοχές του Ερυμάνθου και του Παναχαϊκού. Εκφράσαμε την απορία μας, πως είναι δυνατόν, ενώ ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) γνωμοδοτεί αρνητικά για αιολικά στις εν λόγω προστατευόμενες περιοχές, το Δασαρχείο να γνωμοδοτεί θετικά.
Ο Δασάρχης μας απάντησε ότι δεν έχουν σχέση τα αντικείμενα των δύο υπηρεσιών, Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. και Δασαρχείου.

Επισημάναμε ότι οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για τις εν’ λόγω περιοχές δίνονται προκειμένου να προστατευτεί η βιοποικιλότητα (οικότοποι και είδη στις ΕΖΔ και ορνιθοπανίδα στις ΖΕΠ), η οποία έχει καταγραφεί/χαρτογραφηθεί κύρια εντός των δασικών περιοχών αρμοδιότητας του Δασαρχείου, με σαφή αλληλεξάρτηση, και με συνέπεια να είναι προφανής η επίδραση στην προστατευόμενη βιοποικιλότητα από τις σημαντικές παρεμβάσεις-εργασίες στις δασικές εκτάσεις.
Χωρίς ποτέ να έχουμε θέσει ζήτημα νομιμότητας ή μη από πλευράς Δασαρχείου, ο Δασάρχης επέμενε, επισημαίνοντας ότι οι θετικές γνωμοδοτήσεις του είναι καθόλα νόμιμες, αφού η νομοθεσία επιτρέπει την κατασκευή αιολικών εντός προστατευόμενων περιοχών.

Απαντήσαμε ότι με την λογική αξιολόγησης του Δασάρχη, ότι δηλ. αφού τα αιολικά επιτρέπονται εντός προστατευόμενων περιοχών, είναι νόμιμο να γνωμοδοτεί για όλα θετικά, δεν έχει κανένα νόημα ούτε η διαδικασία αξιολόγησης των επιπτώσεων ενός έργου μέσω της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ούτε οι σχετικές θετικές ή αρνητικές γνωμοδοτήσεις των συναρμόδιων υπηρεσιών.
Εξηγήσαμε επιπλέον, πως οι θετικές γνωμοδοτήσεις, εκτός από ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές συνέπειες, έχουν και αρνητικές συνέπειες στην τοπική κοινωνία, με την ζωή και την απασχόληση των κατοίκων να υποβαθμίζονται από την εκβιομηχανοποίηση παρθένων περιοχών.

Η παραπάνω συνάντηση-συζήτηση διακόπηκε απότομα, με το γνωστό συμβάν ρίψης του αντισηπτικού και του εγκλεισμού μας στο Δασαρχείο.

Σίγουρα δεν είναι στις προθέσεις μας ούτε να υποδείξουμε, ούτε περισσότερο να επιβάλουμε σε κανένα πως θα κάνει την δουλειά του. Όμως, ως ενεργοί πολίτες, γνωρίζουμε καλά τη νομοθεσία, τις αρμοδιότητες, τις διαδικασίες και κύρια τις προστατευόμενες περιοχές μας.
Κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων, οι φάκελοι Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που υποβάλλονται και αξιολογούνται από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή και επί των οποίων γνωμοδοτούν οι συναρμόδιες υπηρεσίες (και οι δασικές), αφορούν έργα που αναπτύσσονται εντός περιοχών που επιτρέπεται η εγκατάστασή τους. Δεν προωθούνται, ούτε αξιολογούνται ΜΠΕ για έργα σε περιοχές που απαγορεύεται η εγκατάστασή τους.

Με την σύνθετη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και μέσω και των τεκμηριωμένων γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων υπηρεσιών, αποφασίζεται τελικά η έγκριση ενός έργου (καθώς και τυχόν απαιτούμενες τροποποιήσεις του) με την έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), ή και η απόρριψή του, αν διαπιστωθεί ότι από την εγκατάσταση-λειτουργία του προκαλούνται σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Η γνωμοδότηση των δασικών υπηρεσιών για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων σε δασικές εκτάσεις δεν αποτελεί μια απλή γνώμη, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για την ενσωμάτωση της έγκρισης επέμβασης στις ΑΕΠΟ, αποτελώντας ενιαία με αυτή διοικητική πράξη.

Ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ως αρμόδια υπηρεσία για τις προστατευόμενες περιοχές, γνωμοδοτεί για αυτές αξιολογώντας τις επιπτώσεις των έργων στα προστατευτέα αντικείμενα των περιοχών του δικτύου Natura 2000, οικότοπους, είδη και ορνιθοπανίδα .
Οι δασικές εκτάσεις, αρμοδιότητας των δασικών υπηρεσιών, που ανήκουν ταυτόχρονα και σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, δεσμεύονται και από τη νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές, τόσο όσον αφορά την προστασία των οικοτόπων τους, όσο και των ειδών που τις χρησιμοποιούν ως ενδιαιτήματά τους.

Στην περίπτωση του νέου αιολικού πάρκου στο Παναχαϊκό, οι δασικές εκτάσεις εγκατάστασής του ανήκουν σε 2 προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 (ΕΖΔ και ΖΕΠ), με ευαίσθητα και ιδιαίτερα σημαντικά προστατευταία αντικείμενα.
Το αίτημά μας προς τον Δασάρχη, να δεχτεί και να αξιολογήσει δεδομένα/στοιχεία για τις προστατευόμενες περιοχές, τις επιπτώσεις και τις πιέσεις του αιολικού στο φυσικό περιβάλλον -σε συσχέτιση και με τα άλλα αιολικά στην περιοχή- και να αναμένει, προ της γνωμοδότησής του, την σχετική γνωμοδότηση του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για να την συμβουλευθεί, αντιμετωπίστηκε με καθολική άρνηση.
Η οριζόντια άποψη, ότι αφού το έργο επιτρέπεται μπορεί και να γίνει, χωρίς περαιτέρω αξιολόγηση της περιβαλλοντικής σημασίας της περιοχής εγκατάστασής του, ιδιαίτερα των περιοχών του δικτύου Natura 2000, αποτελεί κατά την άποψή μας καταστροφική για τις προστατευόμενες περιοχές απλούστευση.
Θεωρούμε ότι οι δασικοί υπάλληλοι είναι τεχνικά και επιστημονικά καταρτισμένοι και έχουν την δυνατότητα να αξιολογήσουν τις ουσιαστικές επιπτώσεις ενός έργου σε μία προστατευόμενη περιοχή, πράγμα που έχουμε διαπιστώσει πως γίνεται σε αρκετές περιπτώσεις, διαβάζοντας τις τεκμηριωμένες αρνητικές γνωμοδοτήσεις Δασαρχείων για έργα σε προστατευόμενες περιοχές ανά την Ελλάδα.

Παρόλη την δημοσιότητα που πήρε το θέμα, τα ερωτήματά μας που αφορούν στις συνεχείς θετικές γνωμοδοτήσεις του Δασαρχείου Πατρών για την κατασκευή αιολικών σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Νatura 2000, όπως το Παναχαϊκό και ο Ερύμανθος, παραμένουν αναπάντητα.
Θεωρούμε απαράδεκτες τις θετικές μη τεκμηριωμένες γνωμοδοτήσεις του Δασαρχείου για τα αιολικά στις προστατευόμενες περιοχές, πράγμα που μας κάνει εύλογα να αναρωτιόμαστε αν τελικά το Δασαρχείο Πατρών αποτελεί υπηρεσία του υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων ή του υπουργείου Περιβάλλοντος.

Εμείς θα συνεχίσουμε να διατυπώνουμε και να τεκμηριώνουμε επιστημονικά, τεχνικά και νομικά τις απόψεις μας. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής μας, που καταστρέφεται από την “ανάπτυξη”, όπως μεθοδεύεται από τις επιλογές των συμφερόντων και όπως υλοποιείται μέσω νόμιμων διαδικασιών και υπηρεσιακών Πόντιων Πιλάτων.

Αγωνιστική Κίνηση Πάτρας,
Επιτροπή αγώνα Λεοντίου,
Επιτροπή αγώνα για το Σκιαδοβούνι Ερυμάνθου

Την παράταση του προγράμματος Απονιτροποίησης ζητούν οι ενταγμένοι παραγωγοί της χώρας.

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Αστέριος Τζιόλας, από νομό Λάρισας, επικεφαλής της επιτροπής των αγροτών, «πρόκειται για ένα πρόγραμμα που αφορά μεγάλο αριθμό παραγωγών και καλλιεργειών. Ζητάμε να υπάρξει συνάντηση με την ηγεσία του ΥπΑΑΤ για να δοθεί μια παράταση ενός έτους, μέσω ενός «προγράμματος γέφυρα», μιας και το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν το έχουν εντάξει στο νέο ΠΑΑ».   

Με επιστολή που απέστειλαν στην ηγεσία ΥπΑΑΤ οι εκπρόσωποι αγροτών σχετικά με το πρόγραμμα νιτρορύπανσης ζητούν τα εξής:

Την αναγκαιότητα μονοετούς παράτασης στο Μέτρο 10 για την Μείωση Νιτρορύπανσης και συγκεκριμένα στο Υπομέτρο 10.1.04, που αφορά «μείωση νιτρικών στα υπόγεια νερά», το οποίο έληξε τέλος του 2022, ζητούμε ως παραγωγοί αγρότες μετά από 5 έτη στο πρόγραμμα, και ζητούμε την παρέμβασή των υπευθύνων της ηγεσίας στο ΥπΑΑΤ.

Ζητούμε την παράταση ενός έτους, μέσω ενός «προγράμματος γέφυρα», καθώς για το συγκεκριμένο μέτρο υπάρχει μεγάλη συμμετοχή, ενώ συμβάλλει τα μέγιστα στην προστασία του περιβάλλοντος. 

Μάλιστα στο νέο ΠΑΑ δεν προβλέπεται όταν η ΕΕ επιδοτεί φιλοπεριβαλλοντικά προγράμματα.

Έχει συμβεί στο παρελθόν και έχει δοθεί δύο φορές παράταση σε προγράμματα νιτρορύπανσης.

Η αντιπροσωπεία της επιτροπής των παραγωγών αποτελείται από:

• Αστέριος Τζιόλας από νομό Λάρισας, επικεφαλής της επιτροπής 
• Κώστας Τέλιος από νομό Καρδίτσας
• Παναγιώτης Στεφανούδης από νομό Φθιώτιδος
• Ντίνος Μακάς Γεωπόνος τεχνικός σύμβουλος

Για μέτρο - κοροϊδία κατηγόρησε την κυβέρνηση ο βουλευτής Αρκαδίας του ΠΑΣΟΚ. κ. Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος.

Στη βουλή συζητήθηκε το πρωί της Δευτέρας η επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Αρκαδίας του ΠΑΣΟΚ, προς το ΥπΕΝ, σχετικά με την ένταξη του όρους Μαινάλου στα απάτητα βουνά, μια πρωτοβουλία που διαφημίζει η κυβέρνηση για να πείσει τον κόσμο ότι προστατεύει τους ορεινούς όγκους και το περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη αιολικών πάρκων.

Ο κ. Κωνσταντινόπουλος σημείωσε πως τα 45.000 στρέμματα στο Μαίναλο που προστατεύει η κυβέρνηση μέσω της ένταξης στο μέτρο για τα απάτητα βουνά, είναι πολύ μικρή, σημειώνοντας με στοιχεία πως το Μαίναλο στο σύνολο αφορά έκταση 750.000 στρεμμάτων. Μάλιστα, ανέφερε πως σε αυτά τα 45.000 στρέμματα που επιλέγει να προστατεύσει η κυβέρνηση, δεν υπάρχει καμία αίτηση στη ΡΑΕ για ΑΠΕ.

«Καλώ την Κυβέρνηση και όλους τους φορείς, την επόμενη εβδομάδα να πάμε στο Μαίναλο και σε όλα τα χωριά τα οποία δεν προστατεύονται ως απάτητα, να τα δείτε. Να δείτε τι έχετε αφήσει εκτός προστασίας. Τι θα απαντήσετε σε αυτούς τους ανθρώπους; Υπάρχουν περιπατητές που αγαπούν το βουνό, υπάρχει το μέλι «ελάτης» που είναι ΠΟΠ. Οι ιδιώτες από την άλλη, που έχουν κάνει αιτήσεις για ανεμογεννήτριες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα, διότι δεν έχουν κάνει αιτήσεις για το σημείο του Μαινάλου που εσείς «προστατεύετε» ως απάτητο», πρόσθεσε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.

Της πρωτοβουλίας για τα απάτητα βουνά υπεραμύνθηκε με τη σειρά του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, κ. Γιώργος Αμυράς, διευκρινίζοντας πως έχει ήδη υπογραφεί η υπουργική απόφαση για την ένταξη του Μαινάλου στην πρωτοβουλία.

Δείτε παρακάτω σημεία από την τοποθέτηση Κωνσταντινόπουλου στην συζήτηση της επίκαιρης ερώτησης στη βουλή:

Το Μαίναλο αποτελεί για τους Αρκάδες σημαντική πηγή πνοής και είναι σημαντικό ακόμη και για ολόκληρη την Πελοπόννησο. Η κλιματική αλλαγή μας δείχνει ότι είναι ζωτικής σημασίας να προστατεύουμε το περιβάλλον. Εμείς είμαστε υπερ των ΑΠΕ, αλλά όχι διαλύοντας το Μαίναλο. Ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον είναι αδιαμφισβήτητος.

Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι συμπεριλαμβάνεται έκταση 45.000 στρεμμάτων στο Μαίναλο που εντάσσεται στα απάτητα βουνά. Το Μαίναλο είναι 750.000 στρέμματα σύνολο και η περιοχή natura είναι 226.000 στρέμματα. Εσείς προστατεύετε μόνο 45.000 στρέμματα. Σε αυτά τα 45.000 στρέμματα που επιλέγει να προστατεύσει η Κυβέρνηση, δεν υπάρχει καμία αίτηση στη ΡΑΕ για ΑΠΕ. Αντίθετα έξω από αυτήν την περιοχή, στη Βλαχέρνα, στο Λιμποβίσι του Κολοκοτρώνη, στη Λάστα, στα Μαγούλιανα, στο Βαλτεσινίκο, στη Στεμνίτσα, στη Σύρνα, στο Ψάρι, υπάρχουν πάρα πολλές αιτήσεις.

Στελέχη της ΝΔ παίρνουν επιστολές από τους ιδιώτες με τις ανεμογεννήτριες και ανακοινώνουν ότι το θέμα έχει λυθεί και ότι οι επιχειρηματίες θα κάνουν πίσω στα απάτητα βουνά. Κοροϊδεύουν δηλαδή τον κόσμο. Αυτό που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση ως απάτητα βουνά, δεν έχει καμία σχέση με τις ανεμογεννήτριες, εφόσον σε αυτό το σημείο που ορίστηκε ως απάτητο, δεν υπάρχει καμία αίτηση για ανεμογεννήτριες, με βάση το χάρτη της ΡΑΕ, ενώ γύρω γύρω, είναι γεμάτο με αιτήσεις.

Η Κυβέρνηση θα αφήσει το υπόλοιπο κομμάτι του Μαινάλου, να καταστραφεί και να γεμίσει ανεμογεννήτριες; Θα καταστρέψετε το Μαίναλο. Έχει δει το Υπουργείο που θα μπουν ανεμογεννήτριες; Υπάρχουν στην Αρκαδία πολλά σημεία να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες στα οποία δεν θα δημιουργείται πρόβλημα. Τόσα υπερκέρδη πήραν οι ιδιώτες. Ας επενδύσουν λίγα χρήματα παραπάνω, να πάνε σε σημεία που δεν καταστρέφουν το Μαίναλο.

Καλώ την Κυβέρνηση και όλους τους φορείς, την επόμενη εβδομάδα να πάμε στο Μαίναλο και σε όλα τα χωριά τα οποία δεν προστατεύονται ως απάτητα, να τα δείτε. Να δείτε τι έχετε αφήσει εκτός προστασίας. Τι θα απαντήσετε σε αυτούς τους ανθρώπους; Υπάρχουν περιπατητές που αγαπούν το βουνό, υπάρχει το μέλι «ελάτης» που είναι ΠΟΠ. Οι ιδιώτες από την άλλη, που έχουν κάνει αιτήσεις για ανεμογεννήτριες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα, διότι δεν έχουν κάνει αιτήσεις για το σημείο του Μαινάλου που εσείς «προστατεύετε» ως απάτητο.

Το όρος Μαίναλο εντάσσεται στον εμβληματικό θεσμό των «Απάτητων Βουνών» και αποκτά καθεστώς υψηλής προστασίας, καθώς με υπουργική απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργου Αμυρά, απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμου ή δημιουργία τεχνητών επιφανειών, ως μέσο προστασίας της μοναδικής βιοποικιλότητάς του.

Η συνολική έκταση του Μαινάλου που εντάσσεται στα «Απάτητα Βουνά» είναι 44,98 τ. χλμ., υψομετρικού εύρους 1.107 μέτρων (από 730 έως 1.837 μ.) και εκτείνεται νότια του χιονοδρομικού κέντρου της περιοχής και βορειοδυτικά της πόλης της Τρίπολης. Αποτελείται από τεράστιες εκτάσεις κωνοφόρων δασών, κυρίως δασικών οικοσυστημάτων Κεφαλληνιακής Ελάτης και Μαύρης Πεύκης και προσφέρει καταφύγιο σε σπάνια είδη νυχτερίδας, όπως η Nyctalus leisleri και στην ενδημική πεταλούδα Callimorpha quadripunctaria (οικογένεια πεταλούδας της Ρόδου). 

Η περιοχή ξεχωρίζει για τον πλούτο της ενδημικής και μη ερπετοπανίδας, την ελληνική σαύρα Lacerta graeca και την πελοποννησιακή Podarcis peloponnesiaca, ενώ είναι ένας από τους αγαπημένους ορεινούς όγκους ορειβατών.

Έως σήμερα έχουν κηρυχθεί Απάτητα Βουνά με ισάριθμες υπουργικές αποφάσεις, τεράστιες περιοχές σε 7 ορεινούς όγκους, συνολικής έκτασης 1.042 τ.χλμ. Ειδικότερα:

• Λευκά Όρη 382,06 τ. χλμ. (νομοί Χανίων & Ρεθύμνου)
• Σάος 97,30 τ. χλμ. (Σαμοθράκη)
• Σμόλικας 102,89 τ. χλμ. (νομοί Ιωαννίνων & Γρεβενών)
• Τύμφη 202,75 τ. χλμ. (νομός Ιωαννίνων)
• Ταΰγετος 143,23 τ. χλμ. (νομοί Λακωνίας & Μεσσηνίας)
• Χατζή 45,61 τ. χλμ. (νομός Τρικάλων)
• Άγραφα 94,92 τ. χλμ. (νομοί Καρπενησίου & Καρδίτσας)

Τα «Απάτητα Βουνά» αποτελούν ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, χωρίς όμως να βάζουν εμπόδια σε επενδύσεις, καθώς αφορούν σε περιοχές ανέγγιχτες στο πέρασμα του χρόνου. Η πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, βασίζεται επιστημονικά σε σχετική έρευνα του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της καθηγήτριας Βασιλικής Κατή.

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών. Ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη βιοποικιλότητας και αισθητικής τοπίου συμβάλλοντας στη διατήρηση ή στη δημιουργία κινήτρων για μετάβαση σε πράσινη οικονομική δραστηριότητα όπως βιολογικές καλλιέργειες, προώθηση παραδοσιακών προϊόντων κ.ά.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Με την ένταξη του Μαινάλου στον πρωτοποριακό θεσμό των «Aπάτητων Βουνών» που η Κυβέρνησή μας δημιούργησε, αποδεικνύουμε για άλλη μια φορά ότι η προστασία του Περιβάλλοντος αποτελεί πρωταρχική και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητά μας. Έτσι προστατεύουμε τη βιοποικιλότητα, αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή και παράλληλα κάνουμε τα βουνά μας πόλο έλξης για τους πολίτες της Ελλάδας και τους τουρίστες που την επισκέπτονται».

Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, δήλωσε: «Σήμερα, το μοναδικής ομορφιάς όρος Μαίναλο μπαίνει στην οικογένεια των Απάτητων Βουνών! Πριν από έναν χρόνο ξεκινήσαμε έναν περιβαλλοντικό θεσμό, πρωτοπορώντας στην Ευρώπη. Τα οκτώ βουνά απέκτησαν αυστηρό καθεστώς προστασίας, ενώ ολοκληρώθηκε η χαρτογράφηση για τουλάχιστον άλλους 40 ορεινούς όγκους. Προστατεύουμε τις παρθένες περιοχές και τη βιοποικιλότητα, ως μία απάντηση έναντι της κλιματικής κρίσης».

Ο ΣΠΕΛ προσκαλεί το κοινό στην «Έκθεση Τοπικών Παραγωγών Βόρειας Εύβοιας» (6-8 Ιανουαρίου, Στάση Μετρό «Σύνταγμα»).

Το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» μαζί με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας συνδιοργανώνουν την «Έκθεση Τοπικών Παραγωγών Βόρειας Εύβοιας», η οποία θα πραγματοποιηθεί από την Παρασκευή 6 έως και την Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2023, στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Μετρό στο Σύνταγμα.

Μπορείς να επισκεφτείς την έκθεση τις παρακάτω ημέρες και ώρες:

• την Παρασκευή 06.01.2023 και ώρα 18:00 μ.μ. - 21:00 μ.μ. - Εγκαίνια Έκθεσης.
• το Σάββατο 07.01.2023 και την Κυριακή 08.01.2023 και ώρα 10:00 π.μ. – 21:00 μ.μ.

Η Έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και θα πραγματοποιηθεί με την ευγενική χορηγία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και του Συνδέσμου Παραγώγων και Εμπόρων Λιπασμάτων (ΣΠΕΛ), στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ-Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης Βόρειας Εύβοιας».

Το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε πως το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της Επικράτειας, όμως οι περιουσίες των αγροτών παραμένουν στον αέρα.

Με... τυμπανοκρουσίες το υπουργείο Περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενο πλήρως στις δημόσιες δεσμεύσεις του, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, ανακοίνωσε στις 27 Δεκεμβρίου, ότι το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της χώρας. Εντούτοις, οι περιουσίες των αγροτών που έχουν θέματα με τους χάρτες, παραμένουν, σύμφωνα με το ρεπορτάζ μας στον... αέρα, αφού στο αρμόδιο υπουργείο, αλλά και στην κυβέρνηση γενικότερα, δεν θέλουν ή δεν μπορούν να δώσουν λύση. Μια λύση, που αντίθετα, έχουν δώσει για αυθαίρετα κτίσματα εντός δασών, τα οποία οι ιδιοκτήτες τους παρότι παρανόμησαν, έχουν τώρα τη δυνατότητα νομιμοποίησης με ένα περιβαλλοντικό τέλος. Για τα αγροτικά όμως, τι σχεδιάζει η κυβέρνηση;

Στην ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος την 27η Δεκεμβρίου, υπάρχει και μια σειρά ερωτήσεων-απαντήσεων για τους ιδιοκτήτες. Αναφορικά με τα εκχερσωμένα δάση (ΔΑ) και τις επιδοτούμενες εκτάσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τονίζεται από το αρμόδιο υπουργείο πως: «Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις. Για τις εκχερσώσεις (ΔΑ) υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος μέσω συγκέντρωσης ποσοτικών στοιχείων και σύνταξης οικονομοτεχνικών μελετών. Ο δασικός χάρτης συμβάλλει στην επίλυση του θέματος βοηθώντας στην καταμέτρηση τους και στον προσδιορισμό των παραγόμενων αγαθών από αυτές. Ακολούθως, το Δημόσιο βασιζόμενο σε επιστημονικά ποσοτικά δεδομένα θα μπορεί να προσδιορίσει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίλυση του θέματος. Έχει, ήδη, ολοκληρωθεί οικονομοτεχνική μελέτη για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος και σχεδιάζεται νομικά βιώσιμη λύση σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση, η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων. Η ρύθμιση αφορά σε 2,3 εκ. στρέμματα πρώην δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν (ΔΑ) χωρίς νόμιμες διοικητικές πράξεις και χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση και χιλιάδες ιδιοκτήτες – αγρότες. Σύμφωνα με αυτήν, οι εν λόγω εκτάσεις διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ)».

Δώστε λύση, αλλά όχι μόνο για τη χρήση

Με αφορμή τις εξελίξεις με τις αναρτήσεις και την κύρωση των δασικών χαρτών απευθυνθήκαμε στην κα Γραμματή Μπακλατσή, τοπογράφο – πολεοδόμο μηχανικό από το Βόλο, η οποία γνωρίζει άριστα το θέμα και ζει εδώ και χρόνια εκ του σύνεγγυς τις αγωνίες του αγροτικού κόσμου, σε σχέση και με το... έκτρωμα των δασικών χαρτών. Όπως λέει: «το θέμα των αγροτικών περιουσιών είναι ακόμα στον αέρα και για μια ακόμα φορά από το υπουργείο Περιβάλλοντος λένε τα ίδια και τα ίδια. Από τη μια είναι διασφαλισμένες οι εκτάσεις που δηλώνονται στο ΟΣΔΕ, όμως από την άλλη, δεν θεωρείται διασφάλιση για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, να τους δίνεται το δικαίωμα χρήσης εκτάσεων που κατέχουν εδώ και 30 με 40 χρόνια. Ο νόμος Χατζηδάκη ήταν ασφαλώς θετικό βήμα και το ΣτΕ αποφάσισε πως δεν μπορεί να κρίνει την ιδιοκτησία αγροτικών εκτάσεων με αεροφωτογραφίες του 1945. Αν η κυβέρνηση ήθελε να δώσει λύση, θα μπορούσε για τα εκχερσωμένα να λάβει υπόψη αεροφωτογραφίες του 1975 για παράδειγμα. Γιατί δεν το κάνει αυτό; Επίσης, θα μπορούσε να βρεθεί μια λύση, όπως κάνει η κυβέρνηση με τα αυθαίρετα κτίσματα εντός δασών. Αντίθετα αναφορικά με τις αγροτικές περιουσίες δεν κάνει τίποτα. Επαναλαμβάνω, ότι στην καλύτερη περίπτωση θα δώσει για χρήση τις αγροτικές εκτάσεις που φαίνονται δάση, αλλά έτσι ο παραγωγός δεν θα μπορεί να πουλήσει, ενώ έχει πληρώσει φόρους, ΕΝΦΙΑ κ.λπ. όλα τα προηγούμενα χρόνια».

Αλλά και η Παυλίνα Κασάπη, από το Συνεταιρισμό Μεταγγιτσίου δεν κρύβει την ανησυχία της για τις εξελίξεις στο μέτωπο των δασικών χαρτών, τονίζοντας παράλληλα πως υπάρχουν παραγωγοί που έχουν χάσει μεγάλα χρηματικά ποσά για τους παραπάνω λόγους, έχουν απενταχθεί από προγράμματα κ.λπ.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ανακοινώνει ότι το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της επικράτειας.

Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση, με την κύρωση των δασικών χαρτών υφίστανται, πλέον, οριοθετημένες με σαφήνεια και αδιαμφισβήτητα οι εκτάσεις στις οποίες ισχύουν και εφαρμόζονται οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις).

Πάντως το ΥΠΕΝ υποστηρίζει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις (δηλαδή ακόμη δεν έχει λυθεί το πρόβλημα). Όπως τονίζει όμως η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων. 

Eρωτήσεις – Aπαντήσεις για τους Δασικούς Χάρτες

1. Τι είναι ο δασικός χάρτης;
Ο δασικός χάρτης προσδιορίζει και οριοθετεί τις εκτάσεις δασικού ή χορτολιβαδικού χαρακτήρα, οι οποίες προστατεύονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και τις διαχωρίζει από όλες τις διαφορετικού χαρακτήρα εκτάσεις.

Σημειώνεται ότι οι δασικοί χάρτες ρυθμίζουν τον χαρακτήρα των εκτάσεων και δεν επεμβαίνουν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, δεν θίγουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα, της εκάστοτε έκτασης.

Αντίθετα αποσκοπούν να οριοθετήσουν τις δασικού και χορτολιβαδικού χαρακτήρα εκτάσεις υποστηρίζοντας το χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

2. Ποιοι είναι οι κωδικοί για τις εκτάσεις και τι σημαίνουν;
Εκτάσεις μη διεπόμενες από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας
ΑΑ: Ανέκαθεν άλλης μορφής/χρήσης εκτάσεις
ΠΑ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού Μη δασικές/Μη χορτολιβαδικές
Εκτάσεις διεπόμενες από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας
ΠΔ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού, Δασικές
ΔΔ: Ανέκαθεν δασικές εκτάσεις
ΔΑ: Εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις
ΑΔ: Δασωμένοι Αγροί
ΠΧ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού, Χορτολιβαδικές
ΧΧ: Ανέκαθεν χορτολιβαδικές εκτάσεις
ΧΑ: Χορτολιβαδικές εκτάσεις στις αεροφωτογραφίες του 1945, άλλη μορφή κάλυψης στις αεροφωτογραφίες 2007-2009
ΑΝ: Εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες

3. Ποια η είναι η πρόοδος του έργου;
Έως σήμερα έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 95% της επικράτειας, το υπόλοιπο 5% αφορά σε περιοχές εντός ορίων οικισμών και σχεδίων πόλεων.
Έχει κυρωθεί το 90% των δασικών χαρτών. Η διαφορά οφείλεται στο ότι δεν έχει γίνει κύρωση σε εκτάσεις, που έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις και αιτήματα διόρθωσης προδήλου σφάλματος.

4. Με ποιον τρόπο αποδεικνύεται ο χαρακτήρας έκτασης -για οποιαδήποτε νόμιμη χρήση/συναλλαγή με το δημόσιο/συμβολαιογραφική πράξη- μετά τη μερική ή ολική κύρωση των δασικών χαρτών;
Μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπραγμάτων δικαιωμάτων εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως δάση, δασικές ή χορτολιβαδικές, πρέπει να  συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας Διεύθυνσης Δασών, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Αν η έκταση δεν εμπίπτει στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (δεν αποτελεί δασική εν γένει έκταση) αρκεί υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (A’ 75) επί του τοπογραφικού διαγράμματος, που συνοδεύει τη σχετική πράξη του συμβολαιογράφου ή, αν δεν υφίσταται υποχρέωση εκπόνησης τοπογραφικού διαγράμματος, επί αποσπάσματος του δασικού χάρτη όπου απεικονίζεται το ακίνητο στο οποίο αφορά η συμβολαιογραφική πράξη και όπου εμφαίνονται οι συντεταγμένες των κορυφών του ακινήτου, με την οποία δηλώνεται υπευθύνως από τον συντάκτη του, ότι το συγκεκριμένο ακίνητο δεν εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 5).

5. Τι ισχύει με τις μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες σε έκταση χαρακτηρισμένη ως δασική στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που όμως η Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) έκανε αποδεκτή αντίρρηση και άλλαξε το χαρακτηρισμό της σε μη δασική;
Για εκτάσεις για τις οποίες έχουν γίνει δεκτές αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων με απόφαση ΕΠΕΑ, και έως να κυρωθεί το επίμαχο τμήμα του δασικού χάρτη, στο σχετικό συμβόλαιο προσαρτάται αντίγραφο της απόφασης αυτής με τον αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης (Α.Δ.Α.) από τη «Διαύγεια» και με επισυναπτόμενο τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένων συντεταγμένων Ε.Γ.Σ.Α., επί του οποίου ο συντάκτης βεβαιώνει ότι το ακίνητο είναι αυτό, ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές οι υποβληθείσες αντιρρήσεις (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Σε έκταση που λανθασμένα επιβαρύνεται με δασικό χαρακτήρα, για να γίνει η μεταβίβαση πρέπει πρώτα να περατωθεί η διαδικασία των αντιρρήσεων.

6. Μπορεί να εκδοθεί οικοδομική άδεια σε έκταση που είναι εν μέρει δασική και εν μέρει άλλης μορφής (ΑΑ);
Εφόσον το τμήμα του γεωτεμαχίου, με χαρακτηρισμό ΑΑ, πληροί τους όρους αρτιότητας, τότε εκδίδεται άδεια δόμησης. Σε κάθε περίπτωση, για την έκδοση οικοδομικής άδειας εφαρμόζεται η εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/56321/2354/09.06.2021 (ΑΔΑ: Ω25Υ4653Π8-27Α) οδηγία περί δήλωσης δασικού ή μη χαρακτήρα κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών, μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών.

7. Τί γίνεται σε περιοχές στις οποίες δεν έχει αναρτηθεί/κυρωθεί δασικός χάρτης;
Οι περιοχές αυτές αφορούν σε σχέδια πόλεων και οικισμών, τα όρια των οποίων δεν έχουν εγκριθεί με πράξεις της Διοίκησης αλλά έχουν οριοθετηθεί με άλλες διατάξεις, όπως π.χ. τα περιγράμματα των νομίμως υφιστάμενων οικισμών προ του έτους 1923 για τους οποίους δεν έχει καθοριστεί όριο, οι ακτινικοί οικισμοί, τα όρια των πολεοδομικών μελετών και σχεδίων πόλεως που εκπονούνται καθώς και τα υπό καθορισμό όρια οικισμών που δεν έχουν ακόμα εγκριθεί.

Για τις περιοχές αυτές το ΥΠΕΝ προγραμματίζει αναρτήσεις δασικού χάρτη εντός του 2023, ώστε να ξεκαθαρίσει ο δασικός ή μη χαρακτήρας τους.

Μέχρι τότε, στις περιοχές αυτές, για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης ή τμήματος της επιφανείας της γης ως υπαγομένης ή μη στις περιπτώσεις του άρθρου 3 του ν.998/79 (δάσος, δασική έκταση) ισχύει η διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79, η οποία προβλέπει την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού του κατά τόπου αρμοδίου δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών.

8. Ποιος έχει δικαίωμα χρήσης των δεδομένων του δασικού χάρτη;
Δυνατότητα χρήσης των στοιχείων του δασικού χάρτη είτε είναι αναρτημένος είτε κυρωμένος, παρέχεται σε κάθε δημόσια αρχή μέσω ειδικού διαδικτυακού τόπου του Κτηματολογίου (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 6).

Αν απαιτείται από κείμενες διατάξεις η βεβαίωση του δασικού ή μη χαρακτήρα έκτασης ενώπιον του Δημοσίου, των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και των υπηρεσιών και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα αυτή πραγματοποιείται με υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (A΄ 75) επί του τοπογραφικού διαγράμματος, που αφορά το συγκεκριμένο ακίνητο από τον συντάκτη του. Στη δήλωση αναφέρεται υποχρεωτικά, αν ο χαρακτηρισμός της έκτασης ως δασικής ή μη έχει προσωρινή ή οριστική ισχύ, ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο δασικός χάρτης.

9. Ποια τα προβλήματα που ανέδειξε η ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών;
Τα προβλήματα που αναδεικνύονται από την πρόσφατη ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών είναι το ιδιοκτησιακό, οι εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως ΑΔ και ΔΑ δηλαδή πρώην αγροτικές εκτάσεις που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης ή δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν παράνομα προς καλλιέργεια, καθώς και σπίτια που έχουν χτιστεί σε δασικές εκτάσεις χωρίς την απαιτούμενη οικοδομική άδεια, δηλαδή είναι «δασικά αυθαίρετα».

10. Τι ισχύει για τους δασωμένους αγρούς (ΑΔ);
Πρόκειται για εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης.

Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση (αρ. 93 του ν.4915/2022) τροποποίησε το αρ. 67 του ν.998/1979 και έδωσε τη δυνατότητα οικονομικής αξιοποίησης 7.000.000 στρεμμάτων για αγροτική και δενδροκομική καλλιέργεια, καθώς και για ελεύθερη χρήση υπό προϋποθέσεις.

Το Δημόσιο πλέον δεν θα προβάλει δικαιώματα κυριότητας σε αυτές τις εκτάσεις παρά μόνο αν αυτά θεμελιώνονται βάσει τίτλων. Πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρύθμιση, την οποία οι ιδιοκτήτες εκτάσεων περίμεναν εδώ και σχεδόν 45 χρόνια.

11. Πώς επιλύθηκαν ιδιοκτησιακά ζητήματα;
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν αφορά άμεσα τους δασικούς χάρτες, αλλά είναι παρεμπίπτον ζήτημα. Οι δασικοί χάρτες ρυθμίζουν αποκλειστικά και μόνο τον χαρακτήρα των εκτάσεων με βάση τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις, τη χρήση τους στο παρελθόν και την παρουσία ή μη δασικής βλάστησης, χωρίς να επεμβαίνουν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Οποιαδήποτε ιδιοκτησιακή διαφορά συνεχίζει να ρυθμίζεται είτε διοικητικά είτε δικαστικά.

Για την επίσπευση της οριστικής επίλυσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στις περιοχές της ελληνικής επικράτειας που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου, το ΥΠΕΝ νομοθέτησε ότι για τις περιοχές αυτές (νησιά Ιονίου, Κρήτη, Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Δωδεκάνησα και Μάνη) το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα ιδιοκτησίας σε δάση και δασικές εκτάσεις εκτός αν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας (αρ. 152 του ν.4819/2021).

Πρακτικά, αν μια αποδεδειγμένα ιδιωτική έκταση χαρακτηριστεί ως δασικού χαρακτήρα, δεν διεκδικείται από το ελληνικό Δημόσιο. Παραμένει ιδιωτική έκταση, γεγονός που δεν επηρεάζει τη χρήση της, σε σχέση με το προηγούμενο θεσμικό καθεστώς. Πρέπει να αναφερθεί ότι οι δασικές εκτάσεις που δεν είναι αναγνωρισμένες ιδιωτικές με έναν από τους τρόπους που αναφέρονται το αρ. 10 του ν.3208/2003, θεωρούνται δημόσιες.

12. Όταν μέρος ιδιοκτησίας έχει χαρακτηριστεί δασικό, μπορεί να μεταβιβαστεί το αγροτικό τμήμα της;
Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση, έδωσε το δικαίωμα σε ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και δασικές και αγροτικές εκτάσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται, ως προς το μη δασικό τμήμα, χωρίς αυτό να θεωρείται κατάτμηση (αρ. 153 του ν.4819/2021).

13. Ποια λύση δίνεται για τα δασικά αυθαίρετα;
Λύση δίνεται και στο ζήτημα των δασικών αυθαιρέτων μέσω της ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας της παρ. 1 του άρ. 52 του ν.4685/2020  που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Ελληνικό Κτηματολόγιο και βρίσκεται σε λειτουργία από τις 5 Οκτωβρίου 2022.

Οι όροι και οι προδιαγραφές λειτουργίας της διαδικτυακής πλατφόρμας της παρ. 1 του αρ. 52 του ν.4685/2020 περιγράφονται στην υπ’ αρ. οικ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/68161/3775/16.07.2021 Κ.Υ.Α, με την υποχρέωση καταβολής παραβόλου ύψους 250 €.

Οι κάτοχοι κατοικιών σε δάση και δασικές εκτάσεις, δηλώνουν εκεί τις κατοικίες τους, με αναστολή των διαδικασιών κατεδάφισης και επιβολής προστίμων για 30 έτη.

Στη συνέχεια, αφού συγκεντρωθούν τα στοιχεία των δηλώσεων θα εκπονηθεί οικονομοτεχνική μελέτη βάση της οποίας θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα που θα καθορίζει τους όρους διατήρησης με καταβολή προστίμου ή κατεδάφισης των κατοικιών που έχουν δηλωθεί.

Σημειώνεται ότι αποκλείεται η υπαγωγή -στις παραπάνω διατάξεις- κτιρίων, τα οποία:

• δεν έχουν το χαρακτήρα κατοικίας,
• έχουν ανεγερθεί μετά την 28η Ιουλίου 2011,
• βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγροτόπους Ramsar και σε περιοχές για τις οποίες ισχύουν ειδικές προστατευτικές διατάξεις της φύσης ή του τοπίου, εκτός εάν κατασκευάστηκαν πριν το χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών,
• βρίσκονται εντός περιοχών που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες λόγω πυρκαγιάς και έχουν ανεγερθεί μετά την κήρυξη της αναδάσωσης,

η διατήρησή τους παρακωλύει τη διαφυγή των πολιτών ή την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλου κινδύνου από φυσικά φαινόμενα.

14. Είναι δασικές οι εκτάσεις με φρύγανα και ασπαλάθους;
Όχι, με βάση γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών του ΥΠΕΝ που έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/35724/2004/16.04.2021 αποδοχή γνωμοδότησης, εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχτηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές.

Επίσης σύμφωνα με προγενέστερη αποδοχή γνωμοδότησης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών (την 182363/2395/13.5.2019), εκτάσεις που και καλύπτονται µόνο από φρυγανική βλάστηση, δε συγκεντρώνουν τα απαραίτητα κριτήρια που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ώστε να θεωρηθεί ότι συγκροτούν δασοβιοκοινότητα και κατά συνέπεια οι εκτάσεις αυτές δεν χαρακτηρίζονται ως δάση ή δασικές αλλά ως χορτολιβαδικές.

15. Τι ισχύει για τα εκχερσωμένα δάση (ΔΑ) και τις επιδοτούμενες εκτάσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ;
Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις.

Για τις εκχερσώσεις (ΔΑ) υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος μέσω συγκέντρωσης ποσοτικών στοιχείων και σύνταξης οικονομοτεχνικών μελετών. Ο δασικός χάρτης συμβάλλει στην επίλυση του θέματος βοηθώντας στην καταμέτρηση τους και στον προσδιορισμό των παραγόμενων αγαθών από αυτές. Ακολούθως, το Δημόσιο βασιζόμενο σε επιστημονικά ποσοτικά δεδομένα θα μπορεί να προσδιορίσει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίλυση του θέματος.

Έχει, ήδη, ολοκληρωθεί οικονομοτεχνική μελέτη για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος και σχεδιάζεται νομικά βιώσιμη λύση σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος.

Σε κάθε περίπτωση, η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων.

Η ρύθμιση αφορά σε 2,3 εκ. στρέμματα πρώην δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν (ΔΑ) χωρίς νόμιμες διοικητικές πράξεις και χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση και χιλιάδες ιδιοκτήτες – αγρότες.

Σύμφωνα με αυτήν, οι εν λόγω εκτάσεις διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ).

16. Τι ισχύει στην περίπτωση που δεν έχει υποβληθεί αντίρρηση στις προθεσμίες που προβλέπονταν; Θα υπάρξει εκ νέου δυνατότητα για υποβολή, ακόμα και μετά την κύρωση των δασικών χαρτών;
Με πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ έχει κριθεί ότι κατά την προηγούμενη περίοδο οι χρόνοι αναρτήσεων, αλλά και ο τρόπος δημοσιοποίησης της διαδικασίας των αναρτήσεων και κύρωσης των δασικών χαρτών ήταν επαρκείς, έτσι ώστε οι ιδιώτες να προβούν σε όλες τις νόμιμες ενέργειες (κατά μέσο όρο το χρονικό διάστημα υποβολής αντιρρήσεων κυμάνθηκε περισσότερο από 8 μήνες).

Σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 48 του ν. 4685/2020, υπήρχε κατόπιν συνεχών παρατάσεων ικανό χρονικό διάστημα, για την υποβολή ατελούς αίτησης αναμόρφωσης του δασικού χάρτη.

Επιπλέον αυτών, η χώρα μας έχει αναλάβει διεθνείς δεσμεύσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η κύρωση των δασικών χαρτών εντός εύλογων και παράλληλα δεσμευτικών χρονικών διαστημάτων, χωρίς να υποχρεωθούμε ως κράτος στην καταβολή δυσβάστακτων προστίμων εξαιτίας της χρόνιας ασυνέπειας.

Κατά συνέπεια των παραπάνω δεν είναι δυνατόν να δοθεί εκ νέου η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης στο σύνολο (αλλά ούτε και σε μέρος) των κυρωμένων χαρτών, δηλαδή, ακόμα και στις περιοχές που ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.

17. Ποια εναλλακτική δυνατότητα έχουν οι ιδιοκτήτες, που δεν υπέβαλλαν αντίρρηση;
Μπορούν να υποβάλλουν αίτημα αναμόρφωσης δασικού χάρτη στην οικεία Διεύθυνση Δασών.

Ο κυρωμένος δασικός χάρτης δεν δέχεται αντιρρήσεις, επιτρέπεται όμως η αναμόρφωσή του σύμφωνα με την παρ. 1 του αρ. 20 του ν.3889/2010.

Η αναμόρφωση του κυρωμένου δασικού χάρτη επιτρέπεται με την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που υπάγονται ή παύουν να υπάγονται σε αυτόν σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, με δικαστικές αποφάσεις επί τού ιδιοκτησιακού ζητήματος των χορτολιβαδικών εκτάσεων, με διοικητικές πράξεις που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη κατά την κατάρτισή του και δεν απεικονίζονται σε αυτόν, καθώς και με τη διόρθωση προδήλων σφαλμάτων.

18. Ποιες είναι οι πράξεις της διοίκησης που μπορούν να αναμορφώσουν τον δασικό χάρτη;
Σύμφωνα με την ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/64663/2956/2020 ΥΑ, οι διοικητικές πράξεις είναι:
Εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια πόλης, πράξεις εφαρμογής και εγκεκριμένες πολεοδομικές μελέτες,
Αποφάσεις χαρακτηρισμού οικισμού,
Πράξεις οριοθέτησης καθώς και πράξεις πολεοδόμησης – ρυμοτόμησης,
Ισχύουσες άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, οικοδομικές άδειες ή άλλες άδειες ή διοικητικές πράξεις που καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας για βιομηχανικές ή βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνονται σε ζώνες οικιστικού ελέγχου,
Αποφάσεις επιτροπών αλλοτριώσεων,
Παραχωρητήρια αγροτικών κλήρων,
Αποφάσεις κύρωσης διανομών και αναδασμών στις οποίες έχει αποδοθεί γεωργική, κτηνοτροφική ή μικτή χρήση,
Αποφάσεις του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ή Νομάρχη,
Άδειες του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων,
Αποφάσεις διάθεσης εξαγορασμένων από το δημόσιο κτημάτων δυνάμει ειδικών νόμων,
Διοικητικές πράξεις που αναφέρονται σε απαλλοτριώσεις και μεταβιβάσεις.

19. Τι χαρακτηρίζεται ως πρόδηλο σφάλμα;
Σύμφωνα με την Υ.Α. 153394/919/12.04.2017 ως πρόδηλο σφάλμα στη διαδικασία κατάρτισης του δασικού χάρτη ορίζεται οποιαδήποτε προφανής:
Τεχνικού χαρακτήρα απόκλιση ή εσφαλμένη τεχνική απόδοση των οριογραμμών που παρατηρείται πάνω στα φωτογραμμετρικά υπόβαθρα και προκύπτει είτε από μετρήσεις εδάφους ή φωτοερμηνευτικής απόδοσης του θεματικού περιεχομένου του χάρτη, που έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα, που παρουσιάζεται σ’ αυτά,
Παράλειψη, εκ παραδρομής, της αποτύπωσης σαφώς δασικής έκτασης εντός ευρύτερης άλλης μορφής (αγροτικής κ.λπ.) και το αντίστροφο,
Απεικόνιση εμφανώς λανθασμένη αγροτικής έκτασης ως δασικής και το αντίστροφο,
Παράλειψη εγγραφών στοιχείων των πολυγώνων του χάρτη στη βάση δεδομένων,
Λανθασμένη αποτύπωση θεματικής επιφάνειας που οφείλεται σε διαμορφωμένα στοιχεία εικόνας (φωτογραφίας) λόγω διαβαθμισμένων περιοχών,
Απόδοση ως χορτολιβαδικής, έκτασης που αφορά σε πεδινή και ομαλής κλίσης περιοχή, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με το π.δ. 32/2016 (ΦΕΚ 46 Α’),
Απόδοση ως χορτολιβαδικής, έκτασης που αφορά σε αναγνωρισμένη, κατά τις κείμενες διατάξεις, έναντι του Δημοσίου ως ιδιωτικής, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας,
Απόδοση ως δασικής, έκτασης που αφορά τεχνητή δασική φυτεία, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και
Παράλειψη απεικόνισης πράξεων της διοίκησης.

20. Πως επιταχύνεται η διαδικασία εξέτασης αντιρρήσεων;
Αναφορικά με τη λειτουργία των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει προχωρήσει σε μία σειρά από θεσμικές παρεμβάσεις για την αποτελεσματικότερη λειτουργία τους, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία εξέτασης των αντιρρήσεων.

Με τον νόμο 4685/2020 μεταβλήθηκε η σύνθεση των ΕΠΕΑ, που πλέον είναι αμειβόμενες με βάση τον μηνιαίο αριθμό υποθέσεων που εξετάζουν (100 ανά μήνα), με στόχο τα πορίσματα τους να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη κατά το δυνατόν έξωθεν αντικειμενικότητα. Οι επιτροπές αποτελούνται από Δικηγόρο (ως πρόεδρο), Μηχανικό από τον ιδιωτικό τομέα και Δασολόγο από το δημόσιο τομέα.

Είναι γνωστό ότι το πλήθος των αντιρρήσεων που εκκρεμούν είναι μεγάλο. Γι’ αυτό το λόγο έχει προβλεφθεί η σύσταση κατ’ ελάχιστο 200 επιτροπών, για τη λειτουργία των οποίων έχει εξασφαλιστεί η αναγκαία χρηματοδοτική πηγή από το Πράσινο Ταμείο.

Επιπλέον, έχει προβλεφθεί να γίνονται προπαρασκευαστικές – υποστηρικτικές διεργασίες από τις Διευθύνσεις Δασών, έτσι ώστε η ροή των αντιρρήσεων να είναι πλήρως ομαδοποιημένη και τελικά να επιτευχθεί ο επιθυμητός ρυθμός εξέτασης των αντιρρήσεων.

Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία θα παρακολουθείται στενά και αν κριθεί απαραίτητο με βάση τα χρονοδιαγράμματα, θα συσταθούν και επιπλέον επιτροπές. Η Γενική Διεύθυνση Δασών & ΔΠ του ΥΠΕΝ, βρίσκεται σε στενή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και υπηρεσίες, έτσι ώστε να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες των επιτροπών, και να μην χαθεί καθόλου χρόνος.

21. Πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία;
Μέχρι σήμερα έχουμε ιδρύσει 116 επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) με στόχο να φτάσουμε τουλάχιστον τις 200 ΕΠΕΑ που θα εξετάζουν 20.000 αντιρρήσεις το μήνα, δεδομένο ότι για την καταβολή της αποζημίωσης των μελών απαιτείται εξέταση 100 υποθέσεων ανά μήνα.

22. Τι ισχύει στην περίπτωση που η αντίρρηση ενός πολίτη δεν γίνει αποδεκτή από την αρμόδια ΕΠΕΑ;  
Σύμφωνα με την παρ. 5 του αρ. 19 του ν.3889/2010 ο πολίτης έχει το δικαίωμα άσκησης αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της πράξης κύρωσης του δασικού χάρτη για το τμήμα εκείνο της αντίρρησης που η ΕΠΕΑ δεν έκανε αποδεκτό. Προϋπόθεση της προσφυγής στο ΣτΕ είναι η ενσωμάτωση στον κυρωμένο δασικό χάρτη της επίμαχης έκτασης ύστερα από την απορριπτική απόφαση της ΕΠΕΑ.

Μετά την συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο ο Δρ. Παναγιώτης Τσόπελας, για την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε σε σύσταση Ομάδας Εργασίας για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Συγκεκριμένα η απόφαση, που δημοσιεύθηκε στη Διαύγεια, αναφέρει ότι δημιουργείται ομάδας εργασίας για την σύνταξη Εθνικού Σχεδίου Δράσης με στόχο τον περιορισμό και την εξάλειψη του επιβλαβούς οργανισμού καραντίνας Ceratocystis platani που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου.

Η Ομάδα αποτελείται από τους κάτωθι:
1. Κούτλα Αικατερίνη, Δασολόγος, υπάλληλος της Διεύθυνσης Προστασίας Δασών της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας
2. Μάνιος Νικόλαος, Δασολόγος, Προϊστάμενος του Γραφείου Θήρας του Δασαρχείου Τρικάλων, μέλος της Ομάδας Εργασίας
3. Σουλιώτη Νικολέτα, Ειδικός Επιστήμονας ΜSc, του Εργαστηρίου Δασικής Παθολογίας, του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων, του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, μέλος της Ομάδας Εργασίας
4. Τσιακίρης Ρήγας, Δασολόγος, υπάλληλος του Δασαρχείου Ιωαννίνων, μέλος της Ομάδας Εργασίας
5. Χίνος Κωνσταντίνος, Δασολόγος, Προϊστάμενος του Τμήματος Δασοτεχνικών Έργων του Δασαρχείου Ξυλοκάστρου, μέλος της Ομάδας Εργασίας

Όπως αναφέρει η απόφαση η Ομάδα Εργασίας οφείλει να ολοκληρώσει το έργο της εντός εξήντα (60) ημερών, από την ημερομηνία ανάρτησης της παρούσας στη Διαύγεια.

Θα συνεδριάζει εντός του κανονικού ωραρίου των Δημοσίων Υπηρεσιών, εκτός και αν συμφωνήσουν όλα τα μέλη για συνεδρίαση εκτός ωραρίου. Για τις συνεδριάσεις της δεν θα καταβάλλονται αποζημιώσεις.

Επίσης η Ομάδα Εργασίας δύναται να ζητεί τη γνώμη ειδικών επιστημόνων και εκπροσώπων των πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων και άλλων συναρμόδιων φορέων και υπηρεσιών.

Στην ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου αναφέρεται σε συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο ο Δρ. Παναγιώτης Τσόπελας, Δασολόγος - Φυτοπαθολόγος, τέως Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ). 

Όπως επισημαίνει, την τελευταία εικοσαετία μία καταστρεπτική ασθένεια, το μεταχρωματικό έλκος του πλατάνου, έχει νεκρώσει χιλιάδες δένδρων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Πρόσφατα η ασθένεια διαπιστώθηκε στη νήσο Σκιάθο και σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες διαδόθηκε με μηχανήματα εκσκαφής που είχαν μεταφερθεί από την ηπειρωτική Ελλάδα, πιθανόν από κάποια περιοχή της Θεσσαλίας. Δηλαδή είναι θέμα χρόνου να μεταδοθεί και στο Πήλιο, όπου υπάρχουν άφθονα πλατάνια. Μετά την Εύβοια είναι η πρώτη φορά που στην χώρα μας μεταφέρθηκε η ασθένεια από την ηπειρωτική Ελλάδα σε ένα νησί. Δυστυχώς δεν εφαρμόζονται προληπτικά μέτρα καθαρισμού και απολύμανσης των μηχανημάτων πριν χρησιμοποιηθούν σε περιοχές που φύονται πλατάνια. 

Το «μεταχρωματικό έλκος του πλάτανου» προκαλείται από τον μύκητα Ceratocystis platani. Ήρθε από το εξωτερικό και εμφανίστηκε στην χώρα μας για πρώτη φορά το 2003 στην Πελοπόννησο. Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι θανατηφόρος. Όταν ένα δένδρο προσβάλλεται από την ασθένεια είναι καταδικασμένο και νεκρώνεται σε 1-2 έτη, διότι δεν υπάρχει μέθοδος με χρήση χημικών σκευασμάτων ή άλλος τρόπος «θεραπείας» αυτού του δένδρου. Στη συνέχεια προσβάλλονται και όλα τα γειτονικά δένδρα, διότι ο μύκητας επεκτείνεται σε αυτά μέσω αναστομώσεων (συνενώσεων) των ριζών. Αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο σε φυσικές συστάδες πλατάνου, που τα δένδρα φύονται σε μικρές αποστάσεις μεταξύ τους, και αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα εξάπλωσης του παθογόνου και καταστροφής των δένδρων σε μεγάλη έκταση.

O σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στη διάδοση του παθογόνου μύκητα είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες στους χώρους που φύονται τα δένδρα πλατάνου. Ο συνηθέστερος τρόπος διάδοσης του μύκητα σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις είναι με μηχανήματα εκσκαφής και πάσης φύσεως εργαλεία, κυρίως κοπής και κλάδευσης των δένδρων. 

Οι μεγαλύτερες καταστροφές από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους έχουν σημειωθεί σε παραποτάμιες συστάδες πλατάνου σε περιοχές της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου και τα τελευταία χρόνια το παθογόνο διαπιστώθηκε στην Κεντρική Μακεδονία (Πιερία). Στη Πελοπόννησο, όπου αρχικά διαπιστώθηκε η ασθένεια, έχουν νεκρωθεί από την ασθένεια χιλιάδες δένδρων πλατάνου σε πολλές περιοχές. Τα μεγαλύτερα όμως προβλήματα έχουν διαπιστωθεί στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, όπου υπάρχουν εκτεταμένα πλατανοδάση. Επίσης, τα τελευταία χρόνια η ασθένεια επεκτάθηκε σε πολλές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας. Στον ποταμό Σπερχειό (ΠΕ Φθιώτιδας), η ασθένεια απειλεί με αφανισμό το παρόχθιο πλατανοδάσος, όπου φύονται εκατοντάδες χιλιάδες δένδρων πλατάνου. Μεγάλες καταστροφές έχουν επίσης διαπιστωθεί και στη Βόρειο Εύβοια, κατά μήκος του ποταμού Κηρέα.

Τα τελευταία χρόνια εκτεταμένες νεκρώσεις δένδρων έχουν σημειωθεί σε αρκετές περιοχές της Θεσσαλίας, κυρίως στα παρόχθια δάση του ποταμού Πηνειού. Η ασθένεια διαγνώστηκε και στην Κοιλάδα των Τεμπών. Η κοιλάδα επεκτείνεται κατά μήκος του ποταμού Πηνειού μεταξύ των ορεινών όγκων Κάτω Ολύμπου και Όσσας και είναι ένας από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους της Ελλάδας με πλούσια βιοποικιλότητα. Ο πλάτανος αποτελεί κυρίαρχο είδος της παραποτάμιας βλάστησης στην κοιλάδα, σχηματίζοντας σχεδόν αμιγείς συστάδες, ενώ παράλληλα απαντώνται και δένδρα ιτιάς, λεύκης, σκλήθρου και άλλων φυτών σε μικρότερο ποσοστό. Στην ίδια περιοχή υπάρχουν αρκετά νεκρά δένδρα και γύρω από τη γέφυρα της παλιάς εθνικής οδού προς Θεσσαλονίκη, η οποία ανακατασκευάστηκε τα τελευταία χρόνια και οι νεκρώσεις συνεχίζονται προς τα κατάντη του ποταμού. Είναι εμφανές ότι η ασθένεια διαδόθηκε στην Κοιλάδα των Τεμπών με τα μηχανήματα εκσκαφής που εργάστηκαν στην κατασκευή αυτής της γέφυρας καθώς και σε άλλες εργασίες που έγιναν στη γύρω περιοχή. Ένα ανάλογο φαινόμενο παρατηρήθηκε σε άλλο σημείο του ποταμού Πηνειού πλησίον της πόλης των Τρικάλων, όπου χιλιάδες δένδρων πλατάνου νεκρώθηκαν από την ασθένεια εξ αιτίας των αντιπλημμυρικών έργων που πραγματοποιήθηκαν. Η ασθένεια έχει λάβει μεγάλη έκταση στα σημεία που προαναφέρθηκαν και το παθογόνο έχει τη δυνατότητα να αφανίσει τα δένδρα πλατάνου κατά μήκος του ποταμού σε λιγότερο από μια δεκαετία, μετατρέποντας αυτό το μοναδικού κάλλους τοπίο σε νεκροταφείο πλατάνων. Η καταστροφή του παρόχθιου πλατανοδάσους, εκτός από την δραματική αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα, με πιθανά πλημμυρικά φαινόμενα και δυσμενείς επιπτώσεις στα υπόλοιπα είδη της χλωρίδας και πανίδας.

Η ασθένεια έχει επίσης νεκρώσει πολλά δένδρα πλατάνου σε κατοικημένες περιοχές. Αρκετά από αυτά είχαν ογκώδεις διαστάσεις και δέσποζαν σε πλατείες δρόμους και χώρους αναψυχής. Ορισμένα από αυτά είχαν ανακηρυχθεί «Μνημεία της Φύσης». Ένα μεγάλο τμήμα του παραλίμνιου αστικού τοπίου των Ιωαννίνων έχει καταστραφεί από την ασθένεια. 

Πάντως μπορεί να αντιμετωπιστεί στα πρώτα στάδια προσβολής, όταν ο αριθμός των προσβεβλημένων δένδρων είναι περιορισμένος, όπως έγινε στη Ναύπακτο. Στις περιπτώσεις που έγινε έγκαιρη διάγνωση ήταν δυνατή η εκρίζωση του παθογόνου με την υλοτομία όλων των προσβεβλημένων δένδρων καθώς και των γειτονικών τους υγιών. Ταυτόχρονα εφαρμόστηκαν χημικά σκευάσματα ζιζανιοκτόνου για τη νέκρωση του ριζικού συστήματος των υγιών δένδρων. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται η διάδοση του παθογόνου στα γειτονικά δένδρα δια μέσου των ριζών, διότι ο μύκητας δεν μπορεί να αποικίσει τις νεκρές από το ζιζανιοκτόνο ρίζες. Όταν όμως η ασθένεια πάρει μεγάλη έκταση η αντιμετώπισή της είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη. Να επισημάνουμε ότι αν και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία ανήκει στα παθογόνα καραντίνας η χώρα μας δεν λαμβάνει κανένα μέτρο προστασίας. Με τη συγκεκριμένη ασθένεια έχει ασχοληθεί την τελευταία εικοσαετία το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΛ.Γ.Ο.-«ΔΗΜΗΤΡΑ»)

60 ημέρες προθεσμία από την κύρωση των χαρτών έχουν οι ιδιοκτήτες για να προσφύγουν στο ΣτΕ.

Σε μια ιδιότυπη ομηρία εξακολουθούν και παραμένουν χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι εξαιτίας των δασικών χαρτών, των οποίων η κύρωση προχωρά.

Ουσιαστικά, όπως λέει το ρεπορτάζ κι αναφέρουν στον ΑγροΤύπο, έμπειροι νομικοί κύκλοι, με τη μερική κύρωση του δασικού χάρτη σε μια περιοχή και τη δημοσίευση των αποφάσεων στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως αρχίζει αντίστροφη μέτρηση 60 ημέρων για τυχόν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας από τους θιγόμενους. Εκτός του ΣτΕ, όσοι παραγωγοί θεωρούν ότι θίγονται, μπορούν να κάνουν και μια αίτηση πρόδηλου σφάλματος κατά του κυρωμένου δασικού χάρτη, η οποία όμως έχει αμφίβολο αποτέλεσμα. Σημειωτέον ότι προσφυγή στο ΣτΕ κατά των κυρωμένων χαρτών μπορεί να κάνουν, μόνοι όσοι παραγωγοί έχουν κάνει αντίρρηση, ένσταση ή προδηλο σφάλμα. Για όσους παραγωγούς έχει κυρωθεί ο χάρτης και βλέπουν την περιουσία τους να φαίνεται δασική, με τα σημερινά δεδομένα, είναι λίγες οι δυνατότητες που έχουν, ώστε να γλιτώσουν τις περιουσίες τους.

Πανελλαδικά έχουν υποβληθεί συνολικά 340.018 αντιρρήσεις και 88.594 αιτήματα διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων, δηλαδή συνολικά 428.612 αιτήματα. Μέχρι το 2020 είχαν εξεταστεί από τις παλιές Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων, 24.905 αιτήματα (για τις προγενέστερες αναρτήσεις), μέχρι τις 30.07.2022 έχουν εκδοθεί συνολικά 19.800 αποφάσεις από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων.

Στη δικαιοσύνη προσφεύγει και η Εκκλησία στην Κρήτη

Μεγάλη έκταση έχει, σύμφωνα με πληροφορίες του ΑγροΤύπου, πάρει το θέμα στην Κρήτη, μετά τη μερική κύρωση του αναρτημένου δασικού χάρτη. Όπως ανακοίνωσε η Διεύθυνση Δασών Χανίων, η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 28 Νοεμβρίου και αναρτήθηκε την Τετάρτη 30 Νοεμβρίου στον ιστότοπο της Περιφέρειας Κρήτης στην ενότητα «Δασικοί χάρτες». Ο δασικός χάρτης κυρώθηκε με βάση τις εκτάσεις για τις οποίες ΔΕΝ υποβλήθηκαν αντιρρήσεις. Συνεπώς, όσοι ιδιοκτήτες δουν τα χωράφια τους να έχουν χαρακτηριστεί δασικά, επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση να απευθυνθούν στην αρμόδια δασική Αρχή.

Ο κ. Θωμάς Μόσχος, κτηνοτρόφος και πρόεδρος Αγροτικού Συλλόγου Καστοριάς Μακεδνός, είναι ο πρώτος Έλληνας αγρότης που συμμετείχε στο ευρωπαϊκό συνέδριο απόψεων αγροδιατροφικού τομέα (EU Agricultural Outlook Conference 2022), που έγινε στις 8 και 9 Δεκεμβρίου, στις Βρυξέλλες.

Όπως επισημαίνει σε συνέντευξή του στον ΑγροΤύπο, στο συνέδριο υπήρχαν εκπρόσωποι αγροτών αλλά και αντιπροσωπείες κρατών από την ΕΕ, την Αφρική και την Αμερική. Υπήρξαν ομιλίες σχετικά με την πρωτογενή αγροτική παραγωγή και προβλέψεις από αναλυτές της ΕΕ αλλά και ειδικούς σε κάθε τομέα.

Το βασικό σενάριο για την αγροτική πολιτική που φαίνεται ότι θα εφαρμοστεί τα επόμενα χρόνια στην ΕΕ με τη νέα ΚΑΠ είναι να περιορίσουν την φυτική και ζωική παραγωγή σε Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο επειδή κάνουν εντατική παραγωγή και επιβαρύνουν το περιβάλλον. Όπως ανέφερε ο Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, «κάθε ημέρα κλείνουν 900 εκτροφές στην ΕΕ». Καθώς η εκτατική παραγωγή ευνοείται για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ανησυχιών, στις συγκεκριμένες χώρες που αναφέραμε τα κοπάδια σε βάθος χρόνου αναμένεται να μειωθούν και να οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγής γάλακτος και κρέατος. Παράλληλα θα υπάρξουν χρηματοδοτικά εργαλεία για τις υπόλοιπες χώρες (όπως η Ελλάδα) για να αυξήσουν την παραγωγή τους και να μην κάνουν εισαγωγές. «Θα πρέπει η κάθε χώρα να είναι αυτάρκεις σε γάλα και κρέας», τόνισαν οι εκπρόσωποι της Κομισιόν. 

Αυτό το σενάριο δίνει μεγάλες δυνατότητες στην ελληνική κτηνοτροφία και ειδικότερα στην εκτατική, που μπορεί με την κατάλληλη πολιτική και σχεδιασμό να αυξήσει τον αριθμό των κοπαδιών με στόχο την αύξηση παραγωγής κρέατος και γάλακτος. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει στρατηγική που θα σχεδιαστεί με διάλογο της ηγεσίας του ΥπΑΑΤ με τους κτηνοτρόφους. 

Το Agricultural Outlook Conference είναι ένα ετήσιο συνέδριο, που πραγματοποιείται από την ΕΕ και σκοπός του είναι να αναλύσει να αναδείξει και να συζητήσει τις απόψεις και τάσεις του μέλλοντος της πρωτογενούς παραγωγής και των διατροφικών προϊόντων στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια. Στο συνέδριο συμμετέχουν ευρωπαϊκές επιτροπές, υπουργοί, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι αγροτών, αναλυτές, καθώς και κάθε είδους ενδιαφερόμενοι, όπως π.χ. εταιρείες με σπόρους, λιπάσματα αγροτικό εξοπλισμό κτλ. Δυστυχώς ήταν απούσα η  ελληνική αντιπροσωπεία του ΥπΑΑΤ από το συνέδριο. 

Στα πάνελ συζητήσεων συμμετέχουν ανάλογα με την θεματολογία, 1-2 αναλυτές της ΕΕ, δύο εκπρόσωποι των αγροτών ένας από την Copa Cogeca (ευρωπαϊκό δίκτυο συνεταιρισμών) και ένας από την ECVC (Ευρωπαϊκό δίκτυο Αγροτικών Συλλόγων), δύο ακαδημαϊκοί αντίθετων κατευθύνσεων π.χ. βιολογική γεωργία και συμβατική γεωργία, καθώς και 1-2 μέλη του στρατηγικού σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συζήτηση στο πάνελ ξεκινάει με μια δημοσκόπηση του τι πιστεύουν οι παρευρισκόμενοι για το συγκεκριμένο θέμα, στην συνέχεια αρχίζει η συζήτηση κατά την διάρκειας της οποίας μπορεί το κοινό να κάνει ερωτήσεις στους παρευρισκόμενους. Οι ερωτήσεις στην συνέχεια ανακοινώνονται το κοινό που στη συνέχεια τις ψηφίζει και ανάλογα ποιες έχουν λάβει τις περισσότερες ψήφους θα ερωτηθούν στους παρευρισκόμενους. Στο τέλος υπάρχει ξανά ένα δημοψήφισμα για τις απόψεις του κοινού σχετικά με το αν άλλαξαν θέση ή όχι.

Πρώτη φορά το 2022 καλέστηκαν και μεμονωμένοι αγρότες ή συνεταιρισμοί για να παραστούν στο συνέδριο και να συμβάλουν με τις απόψεις τους στις συζητήσεις. Η επιλογή έγινε από την ΕΕ ανάλογα με το τι έχει καταφέρει κάθε επιχείρηση ή συνεταιρισμός μετά από αίτηση στην ΕΕ, στην συνέχεια γινόταν αξιολόγηση και οι επιτυχόντες παρευρέθηκαν στο συνέδριο, μέσα σε αυτούς ήταν και Αγροτικός Συνεταιρισμός Δημητριακών και Κτηνοτροφικών προϊόντων λόγο της επιτυχίας του για την Ελληνική Κόκκινη Φυλή Αγελάδων Κρεατοπαραγωγής τον συνεταιρισμό εκπροσώπησε το μέλος του συνεταιρισμού Μόσχος Θωμάς ο οποίος είναι και πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Καστοριάς Μακεδνός, όπου επίσης πραγματοποιήθηκε και δείπνο προς τιμήν τους αλλά και όλων των ομιλητών με τον Ευρωπαϊκό επίτροπο και τους διάφορους φορείς που θα συμμετείχαν στο συνέδριο.  

Το συνέδριο άνοιξε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, όπου κατά την ομιλία του τόνισε πως στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ. Κατά την ομιλία του τόνισε πως το 0,4% του προϋπολογισμού που διατίθεται για την γεωργία σε μορφή επιδοτήσεων είναι πολύ λίγο και πρέπει να αυξηθεί, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι εδώ και δύο χρόνια από την πανδημία και μετά κλείνουν περίπου 900 γεωργικές/κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις την ημέρα και πως είναι πολύ ανησυχητικό νούμερο. Το οποίο ομολογούμε πως σόκαρε τους πάντες στην αίθουσα αυξάνοντας έτσι την ανησυχία για τις πολιτικές που ακολουθεί το κάθε κράτος για την αγροτική παραγωγή του. Ο επίτροπος επισήμανε επίσης πως πρώτη φορά έχει δοθεί τόση ελευθερία στα κράτη ώστε να εφαρμόσουν την ΚΑΠ κατά τόπους όπως αυτοί κρίνουν σκόπιμο μην παρεκκλίνοντας όμως από τον Ευρωπαϊκό στόχο. 

Το δεύτερο ίσως πιο ανησυχητικό συμπέρασμα αναλύσεων που ακούστηκε στο συνέδριο από τον Martin Frick Διευθυντή του Γραφείου Παγκόσμιας Διατροφής του Βερολίνου είναι ότι: το 2019 132 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με επισιτιστική αβεβαιότητα και πως το 2022 το νούμερο αυτό έφτασε τα 350 εκατομμύρια εκ των οποίων το 80% είναι αγρότες μικρής κλίμακας, και το οξύμωρο είναι ότι οι ίδιοι που παράγουν την τροφή κινδυνεύουν με επισιτιστική αβεβαιότητα. 

Στην συνέχεια τοποθετήθηκαν οι αγρότες/συνεταιρισμοί που για πρώτη φορά παρευρέθηκαν επισημαίνοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, οι τοποθετήσεις αφορούσαν κυρίως το εργατικό δυναμικό, τα συστήματα πιστοποιήσεων, τον τρόπο παραγωγής που επιβάλλεται στους παραγωγούς αλλά και τις συνθήκες εργασίας. Στην τοποθέτηση του ο Μόσχος Θωμάς επισήμανε την απομόνωση την οποία έχουν οδηγηθεί οι κτηνοτρόφοι καλούμενοι να ενισχύσουν την βιοποικιλότητα αναγκάζοντας τους να ζουν απομονωμένοι σε σχεδόν εγκαταλειμμένα χωριά χωρίς σχολεία για τα παιδιά τους, χωρίς ιατρεία για τους γερασμένους αλλά και χωρίς βασική υποδομή άρδευσης και μετακίνησης ενώ ταυτόχρονα πρέπει να παλεύουν με την κλιματική αλλαγή και τις αντίξοες συνθήκες. 

Κλείνοντας το πρώτο μέρος του συνεδρίου ο κύριος Wolfgang Burtscher, γενικός διευθυντής γεωργίας και αγροτικών περιοχών, επεσήμανε πως οφείλουμε πολλά στους αγρότες που παρά τις δυσκολίες συνεχίζουν να παράγουν τροφή και πως πρέπει να βρεθεί τρόπος στήριξης των αγροτών και αύξηση του εισοδήματος τους. Χαιρέτισε τον Αγροτικός Συνεταιρισμος Καστοριάς (ΑΣΟ Καστοριάς) που έχει βραβευτεί από την ΕΕ και τον τρόπο καλλιέργειας της Ελληνικής Κόκκινης Φυλής Αγελάδων Κρεατοπαραγωγής επισημαίνοντας πως αυτός είναι και ο σωστός και βιώσιμος τρόπος παραγωγής ποιοτικών προϊόντων και η ΕΕ θα πρέπει να στρέψει την κατεύθυνση της σε τέτοιες μορφές παραγωγής αναπτύσσοντας την τεχνολογία και τεχνογνωσία ώστε να γίνουν βιώσιμες και αποδοτικές καθώς αυτό είναι το στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσουμε ώστε να συνεχίσουμε να παράγουμε. Στην ομιλία του επεσήμανε επίσης την αισχροκέρδεια των σούπερ μάρκετ αλλά και τις αθέμιτες πρακτικές τους προς τους αγρότες τους οποίους δεν εκτιμάνε όπως θα έπρεπε.

Ο Emil Erjavec από Σλοβενία υπεύθυνος μεγάλου μέρους της νέας ΚΑΠ με τον Θωμά Μόσχο κτηνοτρόφο από Καστοριά

Την δεύτερη ημέρα του συνεδρίου αναλύθηκε το μέλλον της αγροτικής παραγωγής. Δυστυχώς στην ΕΕ προβλέπεται μείωση του πληθυσμού τα επόμενα 10 χρόνια, ενώ όλος ο υπόλοιπος πλανήτης θα αυξάνεται πληθυσμιακά.  Η ανάλυση για την πρωτογενή παραγωγή καταλήγει πως:

• Η αξία των παραγόμενων προϊόντων θα σταθεροποιηθεί και θα παραμείνει η ίδια
• Θα αυξηθεί η εγκατάλειψη του επαγγέλματος
• Οι μισθοί και οι αποδόσεις ανά εργαζόμενο θα αυξηθούν στην πρωτογενή παραγωγή 
• Η γεωργία και κτηνοτροφία ακριβείας είναι η μόνη λύση στην εξασφάλιση βιωσιμότητας και αποδοτικότητας
• Η παραγωγή γάλακτος θα μειωθεί ως και 4%
• Η παραγωγή κόκκινου κρέατος θα μειωθεί σε άγνωστο αριθμό
• Η παραγωγή και κατανάλωση χοιρινού κρέατος θα μειωθεί
• Η παραγωγή και κατανάλωση κρέατος από κοτόπουλα θα αυξηθεί
• Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών θα αυξηθεί η παραγωγή τους όμως στην ΕΕ θα παραμείνει σταθερή
• Σταθερή θα παραμείνει η παραγωγή στα κρασιά
• Οι περισσότερες χώρες θα προσπαθήσουν να γίνουν αυτάρκεις ώστε να ανταπεξέλθουν στο κόστος τροφίμων
• Τα εναλλακτικά σενάρια διατροφής θα κερδίσουν έδαφος όπως πχ αυτά των συνθετικών τροφίμων.
• Η μειωμένη κατεργασία εδάφους θα κερδίσει εδάφη καθώς οι αποδόσεις με εναλλαγές καλλιέργειας αλλά και καλλιέργειες κάλυψης ενισχύουν τα εδάφη με 15-30% χωρίς την χρήση λιπασμάτων
• Η νέα γενιά καταναλωτών ψάχνει τοπικά ποιοτικά προϊόντα ωφέλημα για την υγεία, όπως π.χ. παραδοσιακό γιαούρτι με προ βιοτικά και υψηλή πρωτεΐνη αλλά να έχουν ταυτόχρονα και χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα παραγόμενα με νέες τεχνικές που εξασφαλίζουν την αύξηση της βιοποικιλότητας και τις καλές περιβαντολογικές πρακτικές.

Σε όλα αυτά οι αγρότες θα παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο και θα πρέπει να κάνουν στροφή 180 μοιρών. Αυτήν την στιγμή ο αγροτικός πληθυσμός της ΕΕ είναι κατά μέσο όρο 57 ετών, με πάνω από 77% αυτών άνδρες, καλλιεργούν 175 στρέμματα, δεν είναι αγρότες κατά κύριο επάγγελμα δηλαδή έχουν και άλλη εργασία για να συντηρούν την οικογένεια τους, δεν είναι ειδικευμένοι στηρίζονται στην εμπειρία και οι περισσότεροι εξ αυτών βρίσκονται στην Ρουμανία σε αναλογία πληθυσμού.

Για να μπορέσουν οι αγρότες να ανταπεξέλθουν την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να παράγουν προϊόντα χαμηλά σε αποτύπωμα άνθρακα ή να εφαρμόσουν τεχνικές δέσμευσης του CO2 για να γίνει αυτό θα πρέπει:

• να ειδικευτούν σε διάφορες παραγωγές καθώς είναι θέμα ισορροπίας εσόδων οι περισσότερες από 2 καλλιέργειας 
• θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν νέες τεχνικές παραγωγής με συστήματα γεωργίας και κτηνοτροφίας ακριβείας αναλύοντας τα δεδομένα για αύξηση της αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας
• θα πρέπει να εφαρμόσουν νέες τεχνικές παραγωγής με μειωμένη κατεργασία εδάφους, εναλλαγή καλλιέργειας και καλλιέργειας κάλυψης αφήνοντας πίσω τους την βαθιά άροση και την βαθιά χρονοβόρα και υψηλή σε κόστος κατεργασία εδάφους
• να δημιουργήσουν ομάδες παραγωγών ή συνεταιρισμούς για αύξηση προστιθέμενης αξίας προϊόντων όπως τοπικές μεταποιητικές μονάδες
• να ενισχύσουν το προσωπικό τους με καταρτισμένους επαγγελματίες ανάλογα με το είδος τους 
• να εκπαιδευτούν και να επενδύσουν στην κυκλική οικονομία όπως πχ μονάδες βιοαερίου. 

Ο κ. Tom O’Dwyer, διευθυντής προγράμματος Signpost της Teagasac, αναφέρει πως ενώ ο στόχος για το 2030 είναι η μείωση του CO2 κατά 25% από τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις με τις παραπάνω τεχνικές στο Ηνωμένο Βασίλειο οι αγρότες κατάφεραν να δεσμεύσουν περισσότερο από 60%, αυτό σημαίνει ότι αν ενισχυθούν οι επενδύσεις με μονάδες βιοαερίου μπορεί οι μελλοντικές κτηνοτροφικές μονάδες να είναι πλήρως αυτόνομες σε ενέργεια δεσμεύοντας ως και 100%, αυτό βέβαια προϋποθέτει και την επένδυση σε μηχανήματα και οχήματα τα οποία θα κινούνται με αέριο κάτι το οποίο είναι ήδη εφικτό.

Ο κ. Urs Niggli, Ελβετός Καθηγητής Αγροοικολογίας, τόνισε πως αν δεν αρχίσουν να εφαρμόζονται τα παραπάνω άμεσα μέχρι το 2030 θα πρέπει να αποψιλωθούν όλα τα δάση και να έχουμε ήδη διπλή καλλιέργεια στα περισσότερα καλλιεργούμενα αγροκτήματα.Το μέλλον της αγροτικής παραγωγής στην ΕΕ είναι στα χέρια των πολιτικών και των αγροτών από εδώ και στο εξής και θα πρέπει να δράσουμε άμεσα ώστε να δημιουργήσουμε μία βιώσιμη αποδοτική και φιλική προς το περιβάλλον αγροτική παραγωγή. 

Κλείνοντας θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι πλέον ο Αγροτικός Σύλλογος Καστοριάς Μακεδνός θα έχει συνεχή παρουσία στις επιτροπές της ΕΕ και τα αγροδιατροφικά συνεδρία, αφού πλέον είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Μικρών και Μεσσαίων Αγροτών (ECVC). Το σημαντικότερο ίσως μήνυμα που διαδόθηκε στο συνέδριο είναι ότι αν αποτύχει η αγροτική παραγωγή τίποτα άλλο δεν πρόκειται να πετύχει.
 

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι δύο εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ), όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του διασυνοριακού έργου Dinalpconnect (Transboundary ecological connectivity of Alps and Dinaric Mountains).

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών διοργάνωσε εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022, στον χώρο του πανεπιστημίου. Στη δραστηριότητα αυτή συμμετείχαν πλήθος ερευνητών, ειδικοτήτων και ενδιαφερόμενων φορέων όπως: γεωπόνοι, βοτανολόγοι, οικολόγοι, φοιτητές, παραγωγοί και κτηνοτρόφοι. 
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αύξησε την ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα που σχετίζονται με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των λιβαδιών και την αγροοικολογική συνδεσιμότητα.

Η δεύτερη δραστηριότητα ήταν η συμμετοχή στην 29η Argotica, που πραγματοποιήθηκε στις 20 - 23 Οκτωβρίου, στο Διεθνές Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο της ΔΕΘ HELEXPO στη Θεσσαλονίκη. Οι συνεργάτες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου ενημέρωσαν τους επισκέπτες της έκθεσης για τους στόχους και τα τρέχοντα αποτελέσματα του έργου Dinalpconnect. Καθώς η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί μία από τις σημαντικότερες του χώρου, διέδωσε τα αποτελέσματα του έργου Dinalpconnect σε πολλές ομάδες ενδιαφερομένων που σχετίζονται με τους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αγροδασοκομίας.

Περισσότερες πληροφορίες για το συγκεκριμένο έργο μπορούν να αναζητηθούν στον σύνδεσμο (εδώ)