Καθώς πλησιάζει το τέλος της χρονιάς, πολλοί αγρότες αρχίζουν να σκέφτονται την περίοδο των ελέγχων που φέρνει ο Ιανουάριος — και μαζί της, τα γνωστά σημειώματα της ΑΑΔΕ που ενημερώνουν όσους δεν εντάχθηκαν στα βιβλία, ενώ όφειλαν. Πρόκειται για ένα ζήτημα που επανέρχεται κάθε χρόνο, δημιουργώντας σύγχυση κυρίως σε όσους βρίσκονται στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ και δεν είναι βέβαιοι πότε πρέπει να περάσουν στο κανονικό καθεστώς.
Η κρίσιμη περίοδος είναι πάντα οι πρώτες 30 ημέρες του νέου έτους (1 έως 30 Ιανουαρίου). Μέσα σε αυτό το διάστημα, οι αγρότες οφείλουν να ελέγχουν το σύνολο των επιδοτήσεων που έλαβαν το προηγούμενο έτος. Αν το ποσό ξεπερνά τις 5.000 ευρώ, πρέπει να προχωρήσουν σε μετάταξη και ένταξη στα βιβλία.
Αντίθετα, όσοι είναι ήδη στο κανονικό καθεστώς αλλά έλαβαν επιδοτήσεις κάτω από αυτό το όριο, μπορούν να επιστρέψουν στο ειδικό καθεστώς. Η υποχρέωση αυτή καθορίζεται από το άρθρο 48 παρ.1 του νόμου 5144/2024, το οποίο αντικατέστησε το άρθρο 41 του ν. 2859/2000 και αποτελεί σήμερα τη βασική νομοθετική αναφορά για τον τρόπο φορολόγησης των αγροτών.
Ειδοποιήσεις της ΑΑΔΕ σε αγρότες εκτός βιβλίων
Τους τελευταίους μήνες, αρκετοί παραγωγοί έχουν λάβει επιστολές από την ΑΑΔΕ, οι οποίες τους ενημερώνουν ότι δεν εντάχθηκαν στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, παρότι οι επιδοτήσεις που εισέπραξαν ξεπέρασαν το όριο των 5.000 ευρώ. Οι ειδοποιήσεις αυτές δεν είναι τυπικές υπενθυμίσεις, αλλά προσκλήσεις συμμόρφωσης, με συγκεκριμένες οδηγίες για μετάταξη, υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ και διόρθωση παραστατικών.
Ο έλεγχος γίνεται πλέον αυτόματα, μέσα από τη διασύνδεση ΑΑΔΕ – ΟΠΕΚΕΠΕ, που επιτρέπει τη γρήγορη διασταύρωση των ποσών επιδοτήσεων. Έτσι, εντοπίζονται εύκολα όσοι παραγωγοί όφειλαν να ενταχθούν στα βιβλία αλλά δεν το έπραξαν.
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αγρότες γνώριζαν την υποχρέωση, όμως επέλεξαν να μην προβούν σε μετάταξη, θεωρώντας ότι δεν θα υπάρξουν συνέπειες. Πλέον, το σύστημα εντοπίζει αυτόματα τις εκκρεμότητες και ζητά διορθωτικές ενέργειες εντός προθεσμιών, ώστε να αποφευχθούν πρόστιμα και καθυστερήσεις.
Τι σημαίνει στην πράξη για τον αγρότη
Όταν ένας αγρότης δεν εντάσσεται στα βιβλία ενώ έχει ξεπεράσει το όριο των 5.000 ευρώ, το λάθος αυτό μεταφράζεται σε συγκεκριμένες οικονομικές συνέπειες. Για παράδειγμα, αν οι επιδοτήσεις του 2023 ξεπέρασαν το όριο και δεν έγινε η ένταξη την 1η Ιανουαρίου 2024, ο παραγωγός καλείται να προχωρήσει αναδρομικά σε μετάταξη — με διοικητικό πρόστιμο περίπου 102 ευρώ και την υποβολή τεσσάρων περιοδικών δηλώσεων ΦΠΑ (250 ευρώ η καθεμία).
Αν επιπλέον έχει εκδώσει παραστατικά πώλησης μέσω αγοραστή, θα χρειαστεί να αντικαταστήσει ή να συμπληρώσει τα τιμολόγια, προσθέτοντας τον αναλογούντα ΦΠΑ. Σε περίπτωση μεταβίβασης δικαιωμάτων, η διαδικασία γίνεται ακόμη πιο σύνθετη, αφού απαιτείται ένταξη με προγενέστερη ημερομηνία (π.χ. 01/01/2023) και νέα διακοπή εργασιών κατά την πώληση.
Το κόστος όμως εκτοξεύεται όταν το πρόβλημα εντοπιστεί από τη ΔΟΥ και όχι από τον ίδιο τον παραγωγό: σε τέτοια περίπτωση, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει τις 2.500 ευρώ, ιδίως όταν έχει υποβληθεί αίτημα επιστροφής ΦΠΑ. Με λίγα λόγια, η πρόληψη είναι πάντα φθηνότερη από τη διόρθωση — και στις φορολογικές εκκρεμότητες, η καθυστέρηση κοστίζει πολλαπλάσια.
Βεβαίωση επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ
Η βεβαίωση επιδοτήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ εκδίδεται κάθε χρόνο — φέτος τον Μάρτιο — και αποτυπώνει όλες τις ενισχύσεις που εισέπραξε κάθε παραγωγός μέσα στο προηγούμενο έτος. Πρόκειται για το βασικό έγγραφο που χρησιμοποιεί η ΑΑΔΕ, προκειμένου να ελέγξει ποιοι αγρότες ξεπέρασαν το όριο των 5.000 ευρώ και επομένως υποχρεούνται να ενταχθούν στα βιβλία.
Ωστόσο, η λανθασμένη ερμηνεία των ποσών αυτής της βεβαίωσης έχει φέρει σε δύσκολη θέση αρκετούς παραγωγούς. Ειδικά μετά τις αποζημιώσεις του “Daniel”, που εμφανίζονται στον κωδικό 17 της βεβαίωσης, μαζί με τις ενισχύσεις που δόθηκαν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η διαφορά, όμως, είναι ουσιαστική:
Οι ενισχύσεις πολέμου προσμετρώνται στο όριο των 5.000 €, ενώ οι αποζημιώσεις φυσικών καταστροφών (όπως ο “Daniel”) εξαιρούνται.
Η κοινή καταχώρηση αυτών των ποσών έχει προκαλέσει σύγχυση: πολλοί αγρότες έλαβαν λανθασμένα μηνύματα από την ΑΑΔΕ, τα οποία τους καλούσαν να ενταχθούν στα βιβλία, ενώ στην πραγματικότητα δεν είχαν τέτοια υποχρέωση.
Γι’ αυτό, πριν προχωρήσει κάποιος σε οποιαδήποτε ενέργεια, καλό είναι να συμβουλευτεί τον λογιστή του και να ελέγξει προσεκτικά τη βεβαίωση επιδοτήσεων — ιδίως σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ποσά με κωδικό 17 ή άλλες ειδικές ενισχύσεις.
Εντατικοποίηση των ελέγχων
Οι φορολογικοί έλεγχοι γίνονται πλέον πιο αυστηροί και στοχευμένοι, με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης στα συστήματα της ΑΑΔΕ. Οι παραγωγοί οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα παραστατικά δαπανών, εξασφαλίζοντας ότι αφορούν πράγματι τη γεωργική τους δραστηριότητα και όχι προσωπικές αγορές. Κάθε έξοδο πρέπει να συνοδεύεται από τιμολόγιο, ακόμη και μικρής αξίας. Αποδείξεις λιανικής δεν γίνονται δεκτές για επαγγελματικές δαπάνες.
Το μήνυμα προς τους αγρότες
Η εμπειρία δείχνει ότι όποιος αγρότης προνοεί, γλιτώνει και χρήματα και ταλαιπωρία. Ένας γρήγορος έλεγχος στη βεβαίωση επιδοτήσεων και μια κουβέντα με τον λογιστή του αρκούν για να αποφευχθούν μεγάλα πρόστιμα και μπλοκαρίσματα. Στην πράξη, η πρόληψη κοστίζει λίγα ευρώ, η αμέλεια, όμως, μπορεί να κοστίσει πολλαπλάσια.
