Οι βροχές βοηθούν στην επεξεργασία εδάφους αλλά η έλλειψη ρευστότητας απειλεί την σπορά σιτηρών

Με πολιτική απόφαση είναι εφικτό ένα πρόγραμμα ad hoc για αποζημιώσεις σε παραγωγούς σιτηρών, για την απώλεια παραγωγής του 2024, συνολικού ύψους 77 εκ. ευρώ.

Αυτό αναφέρει ο ΕΛΓΑ στην απάντηση που έδωσε στο υπόμνημα των δημάρχων του νομού Σερρών - με επικεφαλής τον δήμαρχο Αμφίπολης - που κατάθεσαν για αίτημα ένταξης των χειμερινών σιτηρών, για το έτος 2024, σε πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων (ΚΟΕ) ή σε ενισχύσεις de minimis.

«Δύναται οι εν λόγω ζημιές να ενταχθούν σε ειδικό πρόγραμμα ad hoc, προς έγκριση του προϋπολογισμού του, από το Υπουργείο Οικονομικών, με σχετική έκδοση ανάληψης υποχρέωσης, δεδομένου ότι οι κρατικές ενισχύσεις, έχουν ενταχθεί στις δράσεις που παρακολουθούνται αυτοτελώς από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ)», επισημαίνει ο ΕΛΓΑ.

Μετά την απάντηση του ΕΛΓΑ οι δήμαρχοι του νομού Σερρών ενημέρωσαν του βουλευτές όλων των κομμάτων των περιφερειών, που καλλιεργούνται σιτηρά, με σκοπό να πιέσουν με την σειρά τους την κυβέρνηση.

Το θέμα αφορά τις περιφέρεις που έχουμε καλλιέργεια χειμερινών σιτηρών που είναι: Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης, Δυτική Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας και Ηπείρου.

Η απάντηση του ΕΛΓΑ αναφέρει τα εξής:

Σε απάντηση στο προαναφερόμενο σχετικό αίτημα, το οποίο μας διαβιβάστηκε από το Γραφείο Προέδρου (αριθ. πρωτ. εισερχομένου Προέδρου 539/11.07.2025) και αφορά ζημιές που υπέστησαν οι καλλιέργειες των χειμερινών σιτηρών στην Επικράτεια λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας, όσον αφορά στις αρμοδιότητες του Οργανισμού μας, σας γνωρίζουμε ότι:

Οι μειωμένες παραγωγές της καλλιέργειας των χειμερινών σιτηρών, λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας και άλλων δυσμενών καιρικών συνθηκών δεν μπορούν να καλυφθούν ασφαλιστικά από τον ΕΛ.Γ.Α..

Οι προαναφερόμενες ζημιές δύναται, υπό προϋποθέσεις, να ενταχθούν σε πρόγραμμα κρατικών οικονομικών ενισχύσεων, για την αντιστάθμιση ζημιών στη γεωργία, εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ειδικότερα θα πρέπει:

i. να τεκμηριώνεται με μελέτη Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής ότι η ζημιά οφείλεται σε συγκεκριμένη δυσμενή καιρική συνθήκη

ii. τα επίσημα μετεωρολογικά στοιχεία να επιβεβαιώνουν το χαρακτηρισμό της καιρικής συνθήκης ως ακραίας (σε σχέση με μία ιστορική περίοδο αναφοράς) και 

iii. η παραγωγή του έτους ζημιάς να έχει ζημιωθεί κατ’ είδος σε επίπεδο Νομού/ΠΕ σε ποσοστό 30% και πάνω, σε σχέση με τη μέση απόδοση της καλλιέργειας τα προηγούμενα τρία έτη, με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της χώρας.

Ο ΕΛΓΑ και συγκεκριμένα τα αρμόδια Υποκαταστήματα που παρακολουθούν την εξέλιξη της πορείας των καλλιεργειών, στα πρακτικά των Περιφερειακών Επιτροπών, διαπίστωσαν απώλεια παραγωγής στις καλλιέργειες χειμερινών σιτηρών το έτος 2024 και αιτήθηκαν την ένταξη των ζημιών ως επιλέξιμες στο πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων για την αντιστάθμιση ζημιών στη γεωργία, έτους 2024 (Ετήσιο 2024).

Μετά την συγκέντρωση των σχετικών αιτημάτων  σε επίπεδο χώρας καθώς και του προϋπολογισμού της κάλυψης της απώλειας παραγωγής των χειμερινών σιτηρών, ο οποίος ανέρχεται σε 77.000.000 €, η Κεντρική Συντονιστική Επιτροπή του ΕΛΓΑ αφού εξέτασε κατά πόσο τηρούνται τα προαναφερόμενα δεν δύναται να προτείνει  ως επιλέξιμη για το έτος 2024 την απώλεια παραγωγής της καλλιέργειας  των χειμερινών σιτηρών, επειδή το σύνολο της δαπάνης για τα αμέσως επόμενα χρόνια ξεπερνά τα όρια της δαπάνης των 16.000.000 € κατά έτος του εγκεκριμένου Κανονισμού Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων.

Δύναται οι εν λόγω ζημιές να ενταχθούν σε ειδικό πρόγραμμα ad hoc, προς έγκριση του προϋπολογισμού του, από το Υπουργείο Οικονομικών, με σχετική έκδοση ανάληψης υποχρέωσης, δεδομένου ότι οι κρατικές ενισχύσεις, έχουν ενταχθεί στις δράσεις που παρακολουθούνται αυτοτελώς από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ).

Με πρωτοβουλία 12 Ευρωβουλευτών του Σοσιαλιστικού Κόμματος από τις χώρες του νότου, με επικεφαλείς του Ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ κ.κ. Γιάννη Μανιάτη, Σάκη Αρναούτογλου και Νίκου Παπανδρέου, πραγματοποιήθηκε παρέμβαση για την υπεράσπιση των 4.000 Ελλήνων μικροκαλλιεργητών και δεκάδων χιλιάδων Ευρωπαίων παραγωγών ρυζιού.

Όπως τονίζουν στην επιστολή τους, η υπό αναθεώρηση ευρωπαϊκή νομοθεσία δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τη βιωσιμότητα του Ευρωπαϊκού πρωτογενούς τομέα. Οι αθρόες και σε μεγάλο βαθμό αφορολόγητες εισαγωγές ρυζιού από τρίτες χώρες υπονομεύουν ευθέως την ανταγωνιστικότητα των παραγωγών της ΕΕ και απειλούν να μετατρέψουν το ρύζι του ευρωπαϊκού Νότου σε μη βιώσιμη καλλιέργεια.

Με βάση τα παραπάνω, οι Ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ κινητοποίησαν τις Σοσιαλιστικές Κοινοβουλευτικές Ομάδες Ιταλίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας, με αποτέλεσμα την κοινή επιστολή προς τη διαπραγματευτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την Παρασκευή, 28 Νοεμβρίου. Στην επιστολή τους, οι Σοσιαλιστές Ευρωβουλευτές υπογράμμιζαν ότι οι ευρωπαίοι παραγωγοί βρίσκονται «στο χείλος του γκρεμού».

Η συνεχώς αυξανόμενη εισροή αφορολόγητου ρυζιού από τρίτες χώρες έχει ήδη οδηγήσει καλλιεργητές σε εγκατάλειψη της παραγωγής, απειλώντας έναν ολόκληρο αγροτικό κλάδο ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.

Παρά τις προειδοποιήσεις, η τελική συμφωνία μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αγνόησε τις ανάγκες και τα αιτήματα των παραγωγών της Ευρώπης. Το κείμενο που εγκρίθηκε αφήνει το ευρωπαϊκό ρύζι απροστάτευτο απέναντι σε ιστορικά υψηλές εισαγωγές, ακυρώνοντας στην πράξη τις αρχές της δίκαιης ανταγωνιστικότητας και θέτοντας σε κίνδυνο χιλιάδες οικογένειες παραγωγών στον ευρωπαϊκό Νότο.

«Είναι καθήκον μας η προστασία των ευρωπαίων παραγωγών ρυζιού, ενός τομέα που εγγυάται τόσο την εθνική, όσο και την ευρωπαϊκή επισιτιστική ασφάλεια» δηλώνουν οι Ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ και υπογραμμίζουν «Σε αυτή την κρίσιμη μάχη για τον αγροτικό τομέα του ευρωπαϊκού Νότου, ενώνουμε δυνάμεις, των Ευρωβουλευτών του Νότου και όχι μόνο, ώστε να διασφαλίσουμε το μέλλον της παραγωγής μας και την αξιοπρέπεια των γεωργών μας.»

Τέλος, η αντιπροσωπία του ΠΑΣΟΚ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίζει: «Καταδικάζουμε την συμφωνία μεταξύ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, μια συμφωνία που αφήνει ανεπανόρθωτα εκτεθειμένους τους ευρωπαίους παραγωγούς ρυζιού».

Διαβάστε την επιστολή των Ευρωβουλευτών στα αγγλικά

Η παγκόσμια αγορά ρυζιού οδεύει προς μια ακόμη χρονιά έντονης δυναμικής, καθώς τα πρόσφατα στοιχεία του FAO που δημοσιεύτηκαν στα μέσα Νοεμβρίου δείχνουν ότι η παραγωγή για το 2025/26 θα κινηθεί σε νέο ιστορικό υψηλό. Την ίδια στιγμή, όμως, το διεθνές εμπόριο και οι τιμές δεν ακολουθούν την ίδια ανοδική τροχιά, με την αγορά να διαμορφώνεται μέσα σε συνθήκες αυξημένων αποθεμάτων, διαφοροποιημένης ζήτησης και έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των εξαγωγικών χωρών.

Ρεκόρ παραγωγής με αιχμή την Ασία και τη Λατινική Αμερική

Η παγκόσμια παραγωγή ρυζιού για το 2025/26 αναμένεται να φτάσει τους 556,4 εκατ. τόνους, σημειώνοντας αύξηση 1,2% σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο — ένα ακόμη ιστορικό υψηλό για την αγορά. Η Ασία εξακολουθεί να οδηγεί την παγκόσμια παραγωγή, καθώς η περιοχή προσεγγίζει ή και ξεπερνά το περσινό ρεκόρ, με επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και, κατά κανόνα, ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Ισχυρή συμβολή αναμένεται και από τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, που κατευθύνονται προς τη μεγαλύτερη συγκομιδή που έχει καταγραφεί. Αντιθέτως, μειωμένα περιθώρια κέρδους για τους παραγωγούς σε Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και Ωκεανία, καθώς και ασταθείς βροχοπτώσεις στην Αφρική, αναμένεται να περιορίσουν τα αποτελέσματα σε αυτές τις περιοχές.

Παγκόσμια κατανάλωση και αποθέματα: Διογκώνονται οι ανισορροπίες

Παρά τη συνεχιζόμενη ισχύ της παγκόσμιας ζήτησης, η συνολική χρήση ρυζιού για το 2025/26, που προβλέπεται να φτάσει τους 551,8 εκατ. τόνους, δεν αρκεί για να απορροφήσει την αυξημένη παραγωγή. Το αποτέλεσμα είναι μια νέα άνοδος των παγκόσμιων αποθεμάτων κατά 2,2%, τα οποία αναμένεται να αγγίξουν τους 215,4 εκατ. τόνους — το υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα. Η συσσώρευση αυτή οφείλεται κυρίως σε χώρες όπως το Μπαγκλαντές, η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, ενώ αντίθετα η Ινδονησία, η Μαδαγασκάρη και οι Φιλιππίνες αναμένεται να παρουσιάσουν μειώσεις. Συνολικά, ο δείκτης αποθεμάτων προς χρήση ανέρχεται στο 38,6%, υποδηλώνοντας το ιδιαίτερα αυξημένο επίπεδο διαθεσιμότητας στην παγκόσμια αγορά.

Διεθνές εμπόριο: Επιστροφή στην κανονικότητα, αλλά με πρόβλεψη μικρής κάμψης

Μετά την έντονη ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου ρυζιού το 2024 και το 2025 —χάρη στα άφθονα εξαγώγιμα αποθέματα, τη μείωση των στοκ σε χώρες-εισαγωγείς και την άρση των περιορισμών εξαγωγών της Ινδίας— η αγορά φαίνεται πως σταθεροποιείται σε πιο ήπιο ρυθμό. Για το 2026 προβλέπεται μια μικρή κάμψη της τάξης του 1,1%, με τον όγκο του παγκόσμιου εμπορίου να υποχωρεί στα 61,1 εκατ. τόνους. Από τους μεγάλους εξαγωγείς, μόνο η Βραζιλία, η Ινδία, η Ουρουγουάη και το Βιετνάμ αναμένεται να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν τις αποστολές τους, καθώς οι περισσότερες εξαγωγικές χώρες προβλέπεται να αντιμετωπίσουν στασιμότητα ή μείωση των φορτώσεων, λόγω ασθενέστερης ζήτησης στις παραδοσιακές τους αγορές και απώλειας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. 

Διεθνείς τιμές: Συνεχής πτώση και οξύς ανταγωνισμός

Οι μεγάλες διαθέσιμες ποσότητες ρυζιού στη διεθνή αγορά έχουν εντείνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των εξαγωγικών χωρών, οδηγώντας τις τιμές σε συνεχή πτωτική πορεία από τον Μάιο του 2025. Η πίεση αυτή ενισχύεται από την απουσία της Ινδονησίας από την αγορά, καθώς και από τους περιορισμούς στις εισαγωγές μη ειδικού ρυζιού που επέβαλαν οι Φιλιππίνες τον Σεπτέμβριο. Ως αποτέλεσμα, ο Δείκτης FAO All Rice Price Index υποχώρησε στις 98,4 μονάδες τον Οκτώβριο του 2025, επίπεδο μειωμένο κατά 7,5% σε σχέση με τον Μάιο και το χαμηλότερο που έχει καταγραφεί από τον Δεκέμβριο του 2021.

Η εικόνα του ρυζιού και η προοπτική του

Σε αυτό το περιβάλλον, η παγκόσμια αγορά ρυζιού διαμορφώνεται σε ένα σκηνικό αντιθέσεων: η παραγωγή συνεχίζει την ανοδική της πορεία και τα αποθέματα αγγίζουν νέα υψηλά, αλλά το εμπόριο και οι τιμές παραμένουν υπό πίεση. Η σεζόν 2025/26 προμηνύεται ως μια χρονιά μεγάλης προσφοράς και αυξημένου ανταγωνισμού, με τις χώρες-παραγωγούς να καλούνται να κινηθούν μέσα σε μια αγορά που αλλάζει γρήγορα. Για τους παραγωγούς, το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο η καλή συγκομιδή, αλλά και η δυνατότητα να διασφαλίσουν βιώσιμη τιμή και πρόσβαση στις αγορές — σε μια διεθνή σκηνή όπου η αφθονία της προσφοράς συχνά δεν μεταφράζεται σε σταθερό εισόδημα.

Πηγή: FAO – Food Outlook

Μία από τις πιο ισχυρές χρονιές της τελευταίας δεκαετίας φαίνεται πως διαγράφεται για το καλαμπόκι, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του FAO που δημοσιεύτηκαν στα μέσα Νοεμβρίου. Η παγκόσμια παραγωγή των χονδρόκοκκων σιτηρών – με κυρίαρχο το καλαμπόκι – αναμένεται να αγγίξει νέο ιστορικό υψηλό, με τις διεθνείς τιμές να διαμορφώνονται σε επίπεδα που επηρεάζουν άμεσα τις αγορές ζωοτροφών, την κτηνοτροφία και τελικά το κόστος παραγωγής στις χώρες εισαγωγής.

Για την Ελλάδα, όπου το καλαμπόκι αποτελεί βασική εισροή στη ζωοτροφία, οι παγκόσμιες εξελίξεις έχουν πάντοτε βαρύτητα. Η φετινή εικόνα δείχνει μία αγορά που ανακάμπτει, με αυξημένη προσφορά και τάση σταθεροποίησης στις τιμές, αλλά και με σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις μεγάλες παραγωγικές χώρες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το καλαμπόκι, σύμφωνα με την τυπολογία του FAO, εντάσσεται στην ευρύτερη ομάδα των “χονδρόκοκκων σιτηρών”, μαζί με καλλιέργειες όπως το κριθάρι, η βρώμη και το σόργο. Ωστόσο, λόγω του μεγέθους και της βαρύτητάς του στη διεθνή παραγωγή και το εμπόριο, το καλαμπόκι αποτελεί το κυρίαρχο μέρος της κατηγορίας, αφήνοντας περιορισμένο μερίδιο στα υπόλοιπα σιτηρά. Έτσι, αν και οι εκτιμήσεις παρουσιάζονται σε επίπεδο ομάδας, στην πράξη οι περισσότερες τάσεις και μεταβολές αντανακλούν πρωτίστως την αγορά του καλαμποκιού.

Ισχυρή παγκόσμια άνοδος παραγωγής – Οδηγός η Νότια και Βόρεια Αμερική

Η παγκόσμια παραγωγή χονδρόκοκκων σιτηρών για το 2025 εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 1.614 εκατομμύρια τόνους, σημειώνοντας αύξηση 6,6% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και καταγράφοντας νέο ιστορικό υψηλό. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στο καλαμπόκι, με τις μεγαλύτερες συγκομιδές να προβλέπονται στη Βραζιλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι υψηλές τιμές οδήγησαν σε επέκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Σημαντική βελτίωση των αποδόσεων καταγράφεται και στη Νότια Αφρική, χάρη στις επαρκείς και καλά κατανεμημένες βροχοπτώσεις που επέτρεψαν στις καλλιέργειες να ανακάμψουν. Αντίθετα, σε Αργεντινή και αρκετές ασιατικές χώρες, η παραγωγή καλαμποκιού αναμένεται μειωμένη λόγω των ξηροθερμικών συνθηκών που περιόρισαν τις αποδόσεις.

Κατανάλωση: Η ζήτηση σε ζωοτροφές και βιομηχανία οδηγεί την αγορά

Η συνολική χρήση χονδρόκοκκων σιτηρών για το 2025/26 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 1.574 εκατομμύρια τόνους, σημειώνοντας αύξηση 2,1% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η άνοδος αυτή αποδίδεται κυρίως στο καλαμπόκι, καθώς η ζήτηση για ζωοτροφές αλλά και για βιομηχανικές χρήσεις – όπως η παραγωγή βιοκαυσίμων, αμύλου και άλλων παραγώγων – παραμένει ισχυρή. Η αυξημένη διαθεσιμότητα και το σχετικά χαμηλό επίπεδο τιμών ενθαρρύνουν την κατανάλωση, διαμορφώνοντας μια αγορά που διατηρεί σταθερή και διευρυνόμενη ζήτηση. Η εικόνα αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την ελληνική πραγματικότητα, όπου το κόστος των ζωοτροφών αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφικής παραγωγής.

Διεθνές εμπόριο: Επιστροφή σε υψηλά επίπεδα

Το παγκόσμιο εμπόριο χονδρόκοκκων σιτηρών για το 2025/26 εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 2,6%, φθάνοντας τα 235,8 εκατομμύρια τόνους, με την άνοδο να αποδίδεται κυρίως στην αναμενόμενη ανάκαμψη των ροών σόργου. Η Κίνα αναμένεται να παραμείνει ο μεγαλύτερος εισαγωγέας, ενώ η Αργεντινή και η Βραζιλία ενισχύουν τον ρόλο τους ως βασικοί εξαγωγείς στο συγκεκριμένο προϊόν.

Παράλληλα, το εμπόριο καλαμποκιού και κριθαριού προβλέπεται να ανακάμψει από την πτώση της προηγούμενης περιόδου και να επανέλθει σε επίπεδα κοντά στον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας. Η αυξημένη διαθεσιμότητα εξαγώγιμων ποσοτήτων δημιουργεί ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τους εισαγωγείς, προσφέροντας μεγαλύτερη ποικιλία προέλευσης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βραζιλία παραμένουν οι βασικοί πυλώνες της παγκόσμιας αγοράς στο καλαμπόκι, διαμορφώνοντας σε μεγάλο βαθμό τη δυναμική των διεθνών ροών.

Αποθέματα: Ισχυρή ανάκαμψη 

Μετά τη χαμηλή επίδοση της προηγούμενης χρονιάς, τα παγκόσμια αποθέματα χονδρόκοκκων σιτηρών για το 2025/26 προβλέπεται να ενισχυθούν σημαντικά, φθάνοντας τα 372,1 εκατομμύρια τόνους, δηλαδή αυξημένα κατά 9,7%. Η άνοδος αυτή προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από το καλαμπόκι, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να καταγράφονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βραζιλία και την Ουκρανία. Η ανάκαμψη των αποθεμάτων συμβάλλει στη σταθεροποίηση της διεθνούς αγοράς, δημιουργώντας ένα περιβάλλον με μεγαλύτερη επάρκεια και μειωμένες πιέσεις στις τιμές.

Τιμές: Τάση σταθεροποίησης μετά τις μεγάλες διακυμάνσεις

Ο διεθνής δείκτης τιμών των χονδρόκοκκων σιτηρών κατέγραψε αύξηση 7,8% το διάστημα Ιανουαρίου–Οκτωβρίου 2025 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, παραμένοντας όμως χαμηλότερος από τα πολύ υψηλά επίπεδα που είχαν σημειωθεί την τριετία 2021–2023. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τη βελτιωμένη προσφορά στην παγκόσμια αγορά, την ισχυρή ανάκαμψη των αποθεμάτων — κυρίως στο καλαμπόκι — και τη σταδιακή εξισορρόπηση της ζήτησης, καθώς οι αγοραστές αξιοποιούν την αυξημένη διαθεσιμότητα. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά με πιο σταθερή εικόνα και μειωμένες διακυμάνσεις σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα;

Οι εξελίξεις στη διεθνή αγορά καλαμποκιού επηρεάζουν άμεσα και την ελληνική πραγματικότητα, κυρίως μέσω του κόστους των ζωοτροφών και των εισαγωγικών ροών που καθορίζουν τις τιμές στην εσωτερική αγορά. Η αυξημένη παγκόσμια παραγωγή, τα ενισχυμένα αποθέματα και η μεγαλύτερη διαθεσιμότητα προϊόντος δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν πιο σταθερές ή και ελαφρώς πιεσμένες τιμές διεθνώς. Εφόσον αυτή η τάση διατηρηθεί, μπορεί να επηρεάσει και τις αποφάσεις των Ελλήνων παραγωγών ενόψει των ανοιξιάτικων σπορών, αλλά και το συνολικό κόστος εκτροφής, διαμορφώνοντας μια πιο προβλέψιμη εικόνα για την επόμενη περίοδο.

Η επόμενη μέρα για παραγωγούς και κτηνοτρόφους

Η εικόνα που διαμορφώνεται, δείχνει μια παγκόσμια αγορά καλαμποκιού με μεγαλύτερη προσφορά και ενισχυμένα αποθέματα, στοιχεία που διευκολύνουν τη σταθεροποίηση των διεθνών τιμών. Για την ελληνική κτηνοτροφία, που παρακολουθεί στενά τις μεταβολές στο κόστος των ζωοτροφών, οι εξελίξεις αυτές αποτελούν έναν χρήσιμο δείκτη για τους μήνες που έρχονται. Η διεθνής αγορά συνεχίζει να επηρεάζει άμεσα το τελικό κόστος παραγωγής στη χώρα μας και, όσο η προσφορά παραμένει αυξημένη, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές και παγκόσμιες κινήσεις θα αποτυπωθούν στην εσωτερική αγορά.

Για τον Έλληνα κτηνοτρόφο και παραγωγό, που βλέπει το κόστος της ζωοτροφής να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης, η πορεία της διεθνούς αγοράς παραμένει πάντα κρίσιμη. Καθώς η προσφορά παγκοσμίως παραμένει ενισχυμένη, το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στο πώς αυτές οι εξελίξεις θα περάσουν μέχρι το στάβλο και το χωράφι, διαμορφώνοντας το οικονομικό περιβάλλον της επόμενης περιόδου.

Πηγή: FAO – Food Outlook

Ο ρυθμός εξαγωγών για το καναδικό σκληρό σιτάρι συνεχίζει να είναι ισχυρός, αναφέρει η επίσημη Στατιστική Αρχή του Καναδά, στην πρόσφατη ενημέρωση, που εξέδωσε στις 10 Νοεμβρίου 2025.

Ειδικότερα οι εξαγωγές προς την ΕΕ έχουν αυξηθεί, κατά 28%, σε σχέση με πέρσι αλλά παραμένουν κάτω από τον μέσο όρο της 5ετίας. Η συμφωνία για πώληση 310.000 τόνων καναδικού σκληρού, στην Αλγερία, τον περασμένο Οκτώβριο, βοήθησε στην ενίσχυση του κλίματος των εξαγωγών για τους Καναδούς.

Στη διεθνή αγορά η παγκόσμια ζήτηση φέτος για σκληρό σιτάρι αναμένεται να μειωθεί, από 9,2 εκατομμύρια τόνους πέρυσι σε 8,6 εκατομμύρια τόνους φέτος, λόγω της αυξημένης παγκόσμιας παραγωγής, που προβλέπεται να φτάσει στους 37,2 εκατομμύρια τόνους, έναντι 36,4 εκατομμυρίων τόνων πέρσι.

Η φετινή παραγωγή του Καναδά αντιπροσωπεύει τα 6,5 εκατομμύρια τόνους.

Αντίστοιχα η φετινή παραγωγή σκληρού σιταριού στην ΕΕ προβλέπεται στους 8,3 εκατομμύρια τόνους έναντι 7,2 εκατομμυρίων τόνων πέρυσι.

Τα τελικά παγκόσμια αποθέματα σκληρού φέτος, σύμφωνα με την Στατιστική Αρχή του Καναδά, αναμένεται να ανέλθουν στους 7,5 εκατομμύρια τόνους, έναντι 6,7 εκατομμυρίων τόνων που ήταν την αντίστοιχη περσινή περίοδο.

Πτώση τιμών στην Ιταλία

Στην Ιταλία ανακοινώθηκε η σύσταση της Ενιαίας Εθνικής Επιτροπής Σίτου, από τον Υπουργό Γεωργίας, Φραντσέσκο Λολομπριτζίντα, που ήταν αποτέλεσμα της κινητοποίησης πάνω από 20.000 παραγωγών από την ιταλική αγροτική οργάνωση Coldiretti, οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους για να καταγγείλουν την κατάρρευση των τιμών που καταβάλλονται στους παραγωγούς λόγω των αυξημένων εισαγωγών.

Όπως υποστηρίζει η ιταλική οργάνωση, τα 100 κιλά σκληρού σιταριού για ζυμαρικά κοστίζουν στους παραγωγούς 31,80 ευρώ στο Νότο και 30,30 ευρώ στην Κεντρική και Βόρεια Ιταλία. Την ίδια στιγμή η τιμή παραγωγού είναι μόλις 28 ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι τα αγροκτήματα λειτουργούν με ζημία. Οι τιμές που καταβάλλονται στους παραγωγούς έχουν μειωθεί μεταξύ 35% και 40% τα τελευταία τέσσερα χρόνια, τονίζει η οργάνωση. 

Ο ευρωπαϊκός τομέας ρυζιού βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι λόγω της προόδου των τριμερών διαπραγματεύσεων για το Σύστημα Γενικευμένων Προτιμήσεων (ΣΓΠ).

Το Σύστημα Γενικευμένων Προτιμήσεων (ΣΓΠ) είναι ένα καθεστώς εμπορικών προτιμήσεων που μειώνει ή αναστέλλει τους δασμούς σε αγαθά που εισάγονται από αναπτυσσόμενες χώρες.

Oι Copa και Cogeca τονίζουν ότι «το ισχύον πλαίσιο του ΣΓΠ, μαζί με τις προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες, τις διμερείς συμφωνίες και τις δασμολογικές ποσοστώσεις, επιτρέπει στην ΕΕ να εισάγει 635.690 τόνους ρυζιού αδασμολόγητα κάθε χρόνο.

Σε αυτή την ποσότητα προστίθεται σημαντικές ποσότητες αποφλοιωμένου ρυζιού, κυρίως μπασμάτι από την Ινδία και το Πακιστάν. Το μέλλον του τομέα και των περιοχών παραγωγής του διακυβεύεται εάν δεν εφαρμοστούν τουλάχιστον ελάχιστα διορθωτικά μέτρα».

Κατά την περίοδο 2024/2025, οι εισαγωγές λευκασμένου ρυζιού (επεξεργασμένο λευκό ρύζι) στην ΕΕ έφτασαν τους 1,17 εκατομμύρια τόνους, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς ήταν αδασμολόγητοι.

Οι εισαγωγές αποφλοιωμένου ρυζιού ανήλθαν συνολικά σε 787.000 τόνους, εκ των οποίων οι μισοί ήταν μπασμάτι και επίσης αδασμολόγητοι.

Η αύξηση των αδασμολόγητων και των εισαγωγών φτηνών ρυζιών, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος παραγωγού στην ΕΕ και τις διαρθρωτικές, κλιματικές και περιβαλλοντικές πολιτικές που εφαρμόζει η ΚΑΠ, έχουν θέσει τον τομέα υπό πρωτοφανή πίεση.

Χώρες - προμηθευτές, όπως η Καμπότζη και η Μιανμάρ, που επωφελούνται από το ΣΓΠ, κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι εξαγωγές τους ανέρχονται συνολικά σε 540.000 τόνους, μεταξύ 2024 και 2025, πολύ πάνω από τον μέσο όρο των 345.000 τόνων, που έκαναν πριν από το 2019.

Σύμφωνα με την έκθεση Creed Rice Market Report, το μακρύκοκκο ρύζι της Μιανμάρ κοστίζει 285 ευρώ/τόνο σε σύγκριση με 480 ευρώ/τόνο που είχε πέρσι, ενώ το ιταλικό μακρύκοκκο ρύζι «τύπου Β» πωλείται προς 1.100 ευρώ/τόνο. Αυτή η διαφορά έχει αναγκάσει τους Ευρωπαίους παραγωγούς να μειώσουν τις τιμές, κατά 20% έως 30%, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομική τους βιωσιμότητα.

Oι Copa και Cogeca ζητούν από τους διαπραγματευτές της ΕΕ να καταλήξουν σε μια ισορροπημένη λύση, κατά τη διάρκεια του τριμερούς διαλόγου, διασφαλίζοντας ότι οι αποφάσεις για το ΣΓΠ δεν θα εφαρμοστούν εις βάρος των Ευρωπαίων αγροτών.

Το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών ( IGC) στην τελευταία του έκθεση (Grain Market Report No. 570) καταγράφει μια εντυπωσιακή εικόνα για την παγκόσμια αγορά σιτηρών. Η συνολική παραγωγή για τη σεζόν 2025/26 προβλέπεται να αγγίξει νέο ιστορικό ρεκόρ, επιβεβαιώνοντας την ανοδική πορεία των τελευταίων ετών, με αύξηση κατά 98 εκατ. τόνους σε ετήσια βάση. Παράλληλα, τα παγκόσμια αποθέματα ενισχύονται, ενώ το διεθνές εμπόριο κινείται σε υψηλά επίπεδα.

Ιστορικό υψηλό στην παραγωγή σιτηρών

Σύμφωνα με το IGC, η παγκόσμια παραγωγή σιτηρών (σιτάρι και λοιπά δημητριακά) προβλέπεται να φτάσει τους 2,425 δισ. τόνους, σημειώνοντας αύξηση 4% σε σχέση με πέρυσι. Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στις βελτιωμένες αποδόσεις σε σιτάρι, καλαμπόκι και κριθάρι, με σημαντικές επιδόσεις σε βασικές παραγωγικές χώρες όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ρωσία και η Αργεντινή.

Η παγκόσμια κατανάλωση εκτιμάται στους 2,4 δισ. τόνους, καθώς αυξάνεται η χρήση για τρόφιμα, ζωοτροφές και βιομηχανία. Ωστόσο, η παραγωγή υπερκαλύπτει τη ζήτηση, με αποτέλεσμα τα παγκόσμια αποθέματα να φτάνουν σε υψηλό τριετίας (618 εκατ. τόνοι).

Σιτάρι και κριθάρι: Η Ευρώπη σε ανοδική πορεία

Η παραγωγή σιταριού εμφανίζει ισχυρή άνοδο, με εκτιμώμενο όγκο 827 εκατ. τόνους, γεγονός που αποδίδεται στις εξαιρετικές αποδόσεις στην ΕΕ. Ανάλογα θετική είναι και η εικόνα για το κριθάρι, όπου οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες και οι βελτιωμένες αποδόσεις οδήγησαν σε αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής κατά περίπου 8 εκατ. τόνους. Η ενίσχυση της προσφοράς από τους βασικούς εξαγωγείς –κυρίως τη Ρωσία και την ΕΕ– συνεισφέρει σε σταθεροποίηση των αγορών, αλλά παράλληλα πιέζει τις διεθνείς τιμές, με τον δείκτη IGC GOI να υποχωρεί σε χαμηλό πενταετίας.

Καλαμπόκι και ρύζι: Σταθερή δυναμική, διαφοροποιήσεις ανά ήπειρο

Η παγκόσμια παραγωγή καλαμποκιού εκτιμάται στα 1,297 δισ. τόνους, με ιστορικά υψηλή κατανάλωση που ωστόσο δεν εμποδίζει τη συσσώρευση αποθεμάτων. Στη Νότια Αμερική, η Βραζιλία συνεχίζει να αυξάνει τις εξαγωγές της, ενώ οι ΗΠΑ διατηρούν την πρωτοκαθεδρία.

Για το ρύζι, το IGC εκτιμά ότι η παγκόσμια παραγωγή παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, με την Ινδία να καταγράφει ρεκόρ παραγωγής. Οι συνολικές παγκόσμιες εισαγωγές εκτιμώνται στους 60 εκατ. τόνους, με ισχυρή ζήτηση από τις αφρικανικές χώρες.

Σόγια και άλλα προϊόντα: Οριακές μεταβολές

Η παγκόσμια παραγωγή σόγιας προβλέπεται ουσιαστικά αμετάβλητη σε ετήσια βάση, στους 428 εκατ. τόνους, καθώς οι αυξήσεις στη Βραζιλία και την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών (CIS) αντισταθμίζουν τις μειώσεις στη Βόρεια Αμερική. Η ζήτηση παραμένει ισχυρή, κυρίως από την Ασία, με τις νοτιοαμερικανικές χώρες να κερδίζουν μερίδιο στην παγκόσμια αγορά.

Μια ισορροπημένη αλλά ευάλωτη αγορά

Συνολικά, το IGC καταγράφει μια περίοδο υπερπροσφοράς σιτηρών, γεγονός που ασκεί καθοδική πίεση στις τιμές. Παρά ταύτα, η αποκατάσταση της εφοδιαστικής αλυσίδας και η χαλάρωση των εμπορικών εντάσεων δημιουργούν προϋποθέσεις σταθερότητας για το υπόλοιπο της σεζόν 2025/26. Η ισορροπία αυτή, όπως σημειώνει το Συμβούλιο, παραμένει εύθραυστη, καθώς οι αγορές σιτηρών επηρεάζονται άμεσα από τις κλιματικές συνθήκες, τη γεωπολιτική και την εμπορική πολιτική των μεγάλων εξαγωγικών χωρών.

Πηγή:  International Grains Council (IGC), Grain Market Report No. 570

Τα συμβόλαια της νέας χρονιάς στο σκληρό σιτάρι ανακοίνωσε ο Α.Σ. Φαρσάλων «Ο Ενιπέας».

Οι παραγωγοί μπορούν να υπογράψουν συμβόλαια για την καλλιέργεια σκληρού σιταριού με κατώτερη εγγυημένη τιμή ή ελεύθερα με την τρέχουσα τιμή της αγοράς.

Για σκληρά με ειδικό βάρος 79,5-80 kg/hl, υαλώδη 80% και πρωτεΐνη 12,5% η τιµή συμβολαίου είναι στα 24,5 λεπτά το κιλό.

Για καλύτερη ποιότητα σε πρωτεΐνη πάνω από 12,5% αυξάνει κλιμακωτά η τιμή (πριμ ποιότητας).

Για περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη 13,5%, έχουμε πριμ 2 λεπτά και η εγγυημένη τιμή παραγωγού ορίζεται στα 26,5 λεπτά. Για πάνω από 14,5% πρωτεΐνη, ο παραγωγός έχει πριμ 1 λεπτό και θα πληρωθεί τουλάχιστον 27,5 λεπτά το κιλό.

Προτεραιότητα για συμβάσεις αναμένεται να δοθεί αρχικά στα μέλη του Συνεταιρισμού.

Η ανακοίνωση που εξέδωσε ο ΑΣ Φαρσάλων «Ο Ενιπέας» αναφέρει τα εξής:

«Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Επαρχίας Φαρσάλων «Ο Ενιπέας» ανακοινώνει πως πραγματοποιεί συμβόλαια για την καλλιέργεια σκληρού σιταριού με κατώτερη εγγυημένη τιμή ή ελεύθερα.

Για πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να επικοινωνείτε στα τηλέφωνα 2491071098 και 6978510986 ή να προσέλθετε στα γραφεία του συνεταιρισμού στο Μικρό Ευύδριο Φαρσάλων».

Ο ΕΛΓΑ αποδέχεται το αίτημα, που κατέθεσαν πολλές περιοχές της χώρας, για ένταξη σε πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων (ΚΟΕ) για την απώλεια παραγωγής, το 2024, που είχαν τα χειμερινά σιτηρά λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.

Ωστόσο επειδή το κονδύλι για τις αποζημιώσεις KOE ξεπερνά το όριο δαπάνης του ΕΛΓΑ - που είναι τα 16 εκατ. ευρώ - προτείνει τη δημιουργία ενός ειδικού προγράμματος ad hoc, με σχετική έκδοση ανάληψης από το υπουργείο Οικονομικών, για να καλύψει τον προϋπολογισμό της απώλειας παραγωγής, που ανέρχεται σε 77 εκατ. ευρώ. 

Η καλλιέργεια των χειμερινών σιτηρών απειλείται με αφανισμό, επειδή τις δύο τελευταίες χρονιές το κόστος παραγωγής ξεπέρασε κατά πολύ τα έσοδα, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών και των αδικαιολόγητα χαμηλών τιμών.

Θυμίζουμε ότι στις 4 Ιουνίου, υπογράφηκε επιστολή από όλους τους δημάρχουν του νομού Σερρών και απεστάλη στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, (κοινοποιήθηκε στον Πρόεδρο του ΕΛΓΑ) με την οποία κατάθεσαν αίτημα ένταξης των χειμερινών σιτηρών, για το έτος 2024, σε πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων (ΚΟΕ) ή σε ενισχύσεις de minimis.

Την ίδια χρονική περίοδο στάλθηκε υπόμνημα για την στήριξη του αιτήματος στον πρόεδρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ) και Δήμαρχο Πυλαίας-Χορτιάτη κύριο Καϊτεζίδη Ιγνάτιο. Με ομόφωνη απόφαση, στις 8 Ιουλίου, το διοικητικό συμβούλιο της ΠΕΔΚΜ, ζήτησε από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, την ένταξη των χειμερινών σιτηρών της Κεντρικής Μακεδονίας, σε πρόγραμμα Κρατικών Οικονομικών Ενισχύσεων (ΚΟΕ) ή de minimis, ενώ ταυτόχρονα κοινοποίησε την απόφασή του σε όλους τους βουλευτές της Κεντρικής Μακεδονίας.

Η απάντηση, στις 21/10/2025, από τον ΕΛΓΑ (με αριθμ. πρωτ. εισερχομένου προέδρου 539/11.07.2025) μας δείχνει τον δρόμο για την υλοποίηση του αιτήματός μας μέσω ειδικού προγράμματος ad hoc με σχετική έκδοση ανάληψης από το υπουργείο Οικονομικών, αφού το ΕΤΗΣΙΟ πρόγραμμα του ΕΛΓΑ (όριο δαπάνης 16.000.000) δεν μπορεί να καλύψει τον προϋπολογισμό της απώλειας παραγωγής των χειμερινών σιτηρών σε επίπεδο χώρας, ο οποίος ανέρχεται σε 77.000.000 ευρώ.

Τώρα που έδωσε το πράσινο φως ο ΕΛΓΑ είναι στο χέρι της κυβέρνησης να αποφασίσει τη δημιουργία του προγράμματος για την οικονομική στήριξη των παραγωγών σιτηρών.

Κατακόρυφη πτώση τιμών, κατά 50%, μέσα σε λίγους μήνες, βλέπουν οι παραγωγοί ρυζιού στην Ιταλία λόγω των αυξημένων εισαγωγών.

Η ιταλική αγροτική οργάνωση Coldiretti κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λίγο πριν από την έναρξη της συγκομιδής.

Οι τιμές παραγωγού μέσα στο 2025 στην Ιταλία, για τις ποικιλίες Carnaroli ή Arborio, έχουν σχεδόν μειωθεί κατά 50%, από περίπου 1-1,10 ευρώ το κιλό στα 60-70 λεπτά το κιλό κατά την τρέχουσα περίοδο, παρά τη σταθερή παραγωγή σε σύγκριση με πέρσι.

Οι εισαγωγές αυξήθηκαν, κατά 10%, τους πρώτους επτά μήνες του 2025, σύμφωνα με ανάλυση της Coldiretti, που βασίζεται σε στοιχεία της Istat (Ιταλικό Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής) και έφτασαν 208.000 τόνους.

Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι:

• Το 60% του εισαγόμενου ρυζιού απολαμβάνει προτιμησιακών δασμών
• Το 50% φτάνει συσκευασμένο στην ιταλική αγορά

Ένα ακόμη πρόβλημα του κλάδου αποτελεί η εμπορική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της Mercosur.

Πάνω από 5 εκατομμύρια κιλά ρυζιού έχουν ήδη φτάσει από τις χώρες του νοτιοαμερικανικού μπλοκ το 2025, μια χρονιά που αναμένεται να σημειώσει ρεκόρ παραγωγής.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Βραζιλία είναι σήμερα ο κορυφαίος μη ασιατικός παραγωγός στον κόσμο, με εξαγωγική ικανότητα 2,4 δισεκατομμυρίων κιλών ρυζιού.

Η συμφωνία ΕΕ και Mercosur προβλέπει την εισαγωγή μηδενικών δασμών για έως και 60 εκατομμυρίων κιλών λευκού ρυζιού.

Όπως υποστηρίζει η Coldiretti, η συμφωνία με τη Mercosur στερείται αμοιβαιότητας και κοινών κανόνων, καθώς οι αγρότες της Νότιας Αμερικής χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα που έχουν απαγορευτεί στην Ευρώπη, έχουν χαμηλό κόστος εργασίας και λιγότερο αυστηρούς ελέγχους.

Έχουμε αλλαγή στο ποσό της συνδεδεμένης ενίσχυσης στο καλαμπόκι.

Το ύψος της συνδεδεμένης στήριξης στην καλλιέργεια αραβόσιτου για το έτος ενίσχυσης 2024, καθορίζεται στα 520 ευρώ/εκτάριο (52 ευρώ το στρέμμα).

Όπως αναφέρει η σχετική απόφαση, που δημοσιεύθηκε στη Διαύγεια, οι ενισχύσεις οι οποίες έχουν χορηγηθεί σύμφωνα με την υπ’ αρ. 103050/16.04.2025 απόφαση πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας, αναπροσαρμόζονται.

Στην πληρωμή της συνδεδεμένης είχαν πιστωθεί 30,4 εκατ. ευρώ σε 771.709 στρέµµατα καλαµποκιού. Ωστόσο ήταν διαθέσιµα 42.350.000 ευρώ.

Θυμίζουμε ότι το ύψος της συνδεδεμένης ενίσχυσης στο καλαμπόκι ήταν ήδη αυξημένο κατά 7,97 ευρώ το στρέμμα (από 39,51 πήγε στα 47,48 ευρώ).

Σύμφωνα πάντως με το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ το ποσό αναφοράς για την συνδεδεμένη ενίσχυση στο καλαμπόκι ήταν στα 55 ευρώ το στρέμμα (με κατώτατο όριο τα 46,7 ευρώ και ανώτατο όριο τα 63,2 ευρώ). 

Μπορεί τα καλαμπόκια να έφυγαν από το χωράφι, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τελείωσε και η φροντίδα τους. Η περίοδος μετά τη συγκομιδή είναι εξίσου κρίσιμη με την καλλιέργεια. Η σωστή αποθήκευση καθορίζει αν το προϊόν θα διατηρήσει την ποιότητά του ή θα υποβαθμιστεί από διάφορους παράγοντες, όπως μύκητες, αφλατοξίνες ή έντομα. Κρίνεται λοιπόν σημαντικό ο παραγωγός να γνωρίζει τις βασικές αρχές σωστής αποθήκευσης, ώστε να προστατεύσει την παραγωγή και το εισόδημά του.

Πριν την αποθήκευση: από τον σωστό χώρο ως τη σωστή ξήρανση

Η επιτυχία της αποθήκευσης του καλαμποκιού ξεκινά πολύ πριν μπει ο πρώτος σπόρος στις αποθήκες. Η προετοιμασία του χώρου, η καθαριότητα, ο έλεγχος για εχθρούς και η ρύθμιση της υγρασίας του προϊόντος αποτελούν κρίσιμα βήματα για την ασφάλεια και την ποιότητα της παραγωγής.

 Οργάνωση και προδιαγραφές του χώρου 

 Οι αποθήκες, ιδιαίτερα οι οριζόντιες, πρέπει να διαθέτουν υπερυψωμένο δάπεδο για να αποτρέπεται η άνοδος υγρασίας από το έδαφος και να προστατεύεται το προϊόν. Οι οροφές χρειάζεται να είναι καλά μονωμένες, ενώ τα παράθυρα και τα ανοίγματα να φέρουν σήτες, ώστε να μην εισέρχονται έντομα όταν γίνεται αερισμός.
Επιπλέον, καλό είναι η αποθήκη να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 50 μέτρων από κατοικίες, στάβλους ή άλλες πηγές επιμόλυνσης, όπως σκουπιδότοποι ή εγκαταστάσεις αποβλήτων. Έτσι μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος ρύπανσης του προϊόντος.

 Πρόληψη προσβολών από τρωκτικά

 Η παρουσία τρωκτικών αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για το καλαμπόκι, καθώς προκαλούν ζημιές και μεταφέρουν παθογόνα. Η τοποθέτηση δολωματικών παγίδων περιμετρικά της αποθήκης είναι η πιο ενδεδειγμένη πρακτική, αρκεί να τοποθετούνται μακριά από το προϊόν, γιατί τα δολώματα περιέχουν τοξικές ουσίες επικίνδυνες και για τον άνθρωπο.

 Καθαρισμός και απολύμανση αποθήκης

 Πριν την εισαγωγή του προϊόντος, ο χώρος χρειάζεται καθαρισμό σε βάθος για την απομάκρυνση υπολειμμάτων από προηγούμενες αποθηκεύσεις. Ακολουθεί η εφαρμογή του κατάλληλου εντομοκτόνου και έπειτα η απορρύπανση, δηλαδή η απομάκρυνση των εντόμων που πιθανώς βγήκαν στην επιφάνεια αλλά δεν θανατώθηκαν πλήρως. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη, καθώς ακόμη και λίγα επιζώντα έντομα μπορούν να αναπτύξουν νέους πληθυσμούς όταν βρουν τροφή στο καλαμπόκι.

Φροντίδα του περιβάλλοντος χώρου

Η βλάστηση γύρω από τις αποθήκες —ζιζάνια, γρασίδι, καλλωπιστικά φυτά— λειτουργεί συχνά ως καταφύγιο εντόμων, τα οποία αργότερα μπορούν να εισέλθουν στο χώρο φύλαξης. Η ζιζανιοκτονία ή ο ψεκασμός με εντομοκτόνο στις γειτονικές επιφάνειες βοηθούν στην πρόληψη αυτών των προσβολών και συμβάλλουν στην υγιεινή του χώρου συνολικά.

 Διαλογή και έλεγχος προϊόντος

 Το καλαμπόκι που προορίζεται για αποθήκευση πρέπει να είναι καθαρό, υγιές και απαλλαγμένο από έντομα και ασθένειες. Ορισμένα είδη εντόμων εναποθέτουν τα αυγά τους πάνω στους σπάδικες λίγο πριν τη συγκομιδή, και οι προνύμφες εκκολάπτονται στη συνέχεια μέσα στην αποθήκη. Για να αποφευχθεί η εξάπλωση τέτοιων προσβολών, απαιτείται επιμελής έλεγχος κάθε παρτίδας. Αρκεί μία προσβεβλημένη ποσότητα για να μολυνθεί ολόκληρη η αποθηκευμένη σοδειά.

 Η σωστή ξήρανση

 Η περιεκτικότητα του σπόρου σε υγρασία είναι καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση του προϊόντος. Πριν από την αποθήκευση, η υγρασία πρέπει να μειωθεί περίπου στο 13%, ώστε να περιορίζεται η ανάπτυξη μυκήτων, ακάρεων και εντόμων. Όταν η υγρασία είναι αυξημένη —είτε στο προϊόν είτε στο περιβάλλον της αποθήκης— ευνοείται η ανάπτυξη αφλατοξινογόνων μυκήτων, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας και την επικινδυνότητα για ανθρώπους και ζώα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα σύγχρονα υβρίδια τύπου “stay green”, τα οποία κατά τη συγκομιδή έχουν συνήθως υψηλή υγρασία που ξεπερνά το 18%. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η γρήγορη και ομοιόμορφη ξήρανση είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί η αλλοίωση του προϊόντος και να διατηρηθεί η διατροφική του αξία.

Κατά την αποθήκευση: τύπος χώρου, έλεγχοι και ασφάλεια προϊόντος

Τρόπος και ύψος αποθήκευσης

Στις κάθετες αποθήκες (silos) το καλαμπόκι μπορεί να τοποθετηθεί σε μεγάλο ύψος (έως και ~15 m), επειδή υπάρχουν ενσωματωμένα συστήματα αερισμού και αυτοματισμοί για παρακολούθηση/ρύθμιση θερμοκρασιών. Αντίθετα, στις επίπεδες αποθήκες χωρίς μηχανολογική ψύξη-αερισμό με κρύο αέρα, το ύψος πρέπει να παραμένει χαμηλό και να εξαρτάται από την υγρασία του προϊόντος· για καλαμπόκι γύρω στο 13–13,5% υγρασία, ο σωρός δεν πρέπει να υπερβαίνει 1,5–2 m.

Απεντόμωση και παρακολούθηση προσβολών

Η απεντόμωση μπορεί να γίνει είτε πάνω στη ροή πλήρωσης, με εφαρμογή εντομοκτόνου μέσω εξοπλισμού ULV (τεχνολογία ψεκασμού μικρού όγκου), είτε με υποκαπνισμό φωσφίνης του αποθηκευτικού χώρου, ώστε να φτάνει και σε «κρυφά» σημεία. Η φωσφίνη χρησιμοποιείται αποκλειστικά από εξειδικευμένα συνεργεία και παρουσία γεωπόνου ή χημικού, καθώς απαιτείται αυστηρή τήρηση μέτρων προστασίας λόγω υψηλής επικινδυνότητας.
Πριν και μετά την απεντόμωση τοποθετούνται δειγματοληπτικές παγίδες, προκειμένου να τεκμηριώνεται η αποτελεσματικότητα της επέμβασης και να αποφασίζεται τυχόν επανάληψη, εφόσον εντοπιστεί ενεργός πληθυσμός εντόμων.

Διαχείριση θερμοκρασίας

Αν το καλαμπόκι μπει ζεστό στην αποθήκη, δημιουργούνται υδρατμοί και συμπύκνωση στην επιφάνεια των σπόρων, που οδηγούν σε σήψεις. Τον χειμώνα, οι χαμηλότερες θερμοκρασίες στα τοιχώματα/οροφή και στο επιφανειακό στρώμα του σωρού προκαλούν επίσης σταγονίδια. Λύση είναι η άμεση ψύξη του προϊόντος με κρύο αέρα από τη βάση, ώστε η θερμοκρασία να πέσει έως και κάτω από 10 °C. Έτσι ελαχιστοποιείται η αναπνοή του σπόρου και αναστέλλεται η ανάπτυξη μυκήτων και εντόμων.

Αφλατοξίνες

Πρόκειται για τοξίνες μυκητιακής προέλευσης με αθροιστική και καρκινογόνο δράση. Εμφανίζονται όταν υπάρχει υψηλή υγρασία, καθυστέρηση στη ξήρανση ή ακατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης (π.χ. μεγάλες διαφορές εσωτερικής–εξωτερικής θερμοκρασίας). Η πρόληψη βασίζεται στην έγκαιρη ξήρανση, χαμηλή υγρασία και σωστή ψύξη/αερισμό. Υπάρχουν καθορισμένα νομικά όρια για τα επίπεδα αφλατοξινών στον αραβόσιτο, τα οποία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεπερνιούνται.

Τι να θυμάται ο παραγωγός

Στην πράξη, η αποθήκευση δεν είναι απλώς ένα στάδιο μετά τη συγκομιδή, είναι το τελευταίο και καθοριστικό βήμα που κρίνει την αξία του καλαμποκιού — και, τελικά, την ασφάλεια του εισοδήματος του παραγωγού. Με λίγη φροντίδα και σωστή προετοιμασία, η προσπάθεια όλης της χρονιάς μπορεί να αποδώσει στο μέγιστο.

Πηγή:
Περιοδικό «Γεωργία – Κτηνοτροφία», Π. Βαχαμίδης, «Χρήσιμες επισημάνσεις για την αποθήκευση του καλαμποκιού», τεύχος 8/2014, σελ. 34–35.

Στον ΑγροΤύπο μιλά ο γεωπόνος της ΔΑΟΚ Δράμας, Κ. Σίμογλου, τονίζοντας ότι η περίοδος μετά τη συγκομιδή του αραβόσιτου είναι καθοριστική για την επόμενη χρονιά. «Τώρα είναι η φάση στην οποία οι παραγωγοί θα έπρεπε να προετοιμάσουν τα χωράφια τους», σημειώνει.
Αν και πολλοί θεωρούν ότι η φροντίδα τελειώνει με το πέρασμα της θεριζοαλωνιστικής, στην πραγματικότητα το χωράφι χρειάζεται σωστή διαχείριση αμέσως μετά τη συγκομιδή, ώστε να είναι έτοιμο και πιο υγιές για την επόμενη καλλιέργεια.

Καταστροφή υπολειμμάτων και αναστροφή του εδάφους

Το πρώτο βήμα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η στελεχοκοπή και το παράχωμα των υπολειμμάτων.
«Η διαδικασία πρέπει να γίνει άμεσα, ώστε τα φυτικά υπολείμματα να ενσωματωθούν στο έδαφος και να αποδομηθούν φυσικά. Όταν μένουν στην επιφάνεια, δεν αποδομούνται εύκολα και δίνουν τη δυνατότητα σε μολύσματα ασθενειών να παραμείνουν και να επανεμφανιστούν την επόμενη χρονιά», σημειώνει.

Η ενσωμάτωση της καλαμιάς συμβάλλει επίσης στη βελτίωση της οργανικής ουσίας και της δομής του εδάφους, κάτι που μεταφράζεται σε πιο «ζωντανό» χωράφι και καλύτερη θρεπτική ισορροπία για την επόμενη καλλιέργεια.

«Αντίθετα, η καύση της καλαμιάς δεν ωφελεί», τονίζει ο γεωπόνος, εξηγώντας ότι δεν μειώνει τους πληθυσμούς εντόμων ή ασθενειών και ταυτόχρονα καταστρέφει τη δομή του εδάφους και τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς.

Η αμειψισπορά ως φυσικό «φρένο»

Η εναλλαγή των καλλιεργειών παραμένει το πιο φυσικό και αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο.
Όπως εξηγεί ο Κ. Σίμογλου, «με την αμειψισπορά διακόπτεται ο κύκλος ζωής των παθογόνων και των εντόμων. Το χωράφι “ξεκουράζεται” και επανέρχεται πιο ισορροπημένο».

Στην περίπτωση του Diabrotica virgifera, που τρέφεται αποκλειστικά από τις ρίζες του αραβοσίτου, η αλλαγή καλλιέργειας για τουλάχιστον ένα έτος αρκεί για να μηδενιστεί ουσιαστικά ο πληθυσμός του εντόμου.
«Αν το ίδιο χωράφι σπαρθεί ξανά με καλαμπόκι, τότε οι προνύμφες βρίσκουν ξενιστή και ο πληθυσμός του εντόμου ξανανεβαίνει. Αν όμως αλλάξει καλλιέργεια, ο κύκλος σπάει και το πρόβλημα εξαφανίζεται», τονίζει.

Η ίδια λογική ισχύει και για μυκητολογικές ασθένειες του φυλλώματος, όπως το ελμινθοσπόριο, που επιβιώνει στα υπολείμματα του φυτού. Όταν το έδαφος αναστραφεί και το επόμενο έτος σπαρθεί με άλλη καλλιέργεια, τα μολύσματα δεν βρίσκουν πλέον κατάλληλο ξενιστή και εξαλείφονται φυσικά.

«Η αμειψισπορά είναι στην ουσία μια φυσική απολύμανση του χωραφιού», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, βελτιώνει τη δομή και τη γονιμότητα του εδάφους, καθώς αλλάζουν οι απαιτήσεις σε θρεπτικά και ριζικό σύστημα, δίνοντας την ευκαιρία στο χωράφι να “αναπνεύσει”.

Η σύσταση, όπως τονίζει ο γεωπόνος, είναι ξεκάθαρη: «Όπου έχουν παρατηρηθεί έντονες προσβολές, είτε από έντομα είτε από ασθένειες του φυλλώματος, το χωράφι δεν πρέπει να ξανασπαρεί με καλαμπόκι για τουλάχιστον ένα έτος. Η εναλλαγή είναι το πρώτο και πιο αποδοτικό μέτρο πρόληψης.»

Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η αμειψισπορά είναι δύσκολη ή οικονομικά μη εφικτή.
Για όσους επιλέξουν να σπείρουν και πάλι αραβόσιτο στο ίδιο χωράφι, απαιτείται αυστηρή παρακολούθηση — τόσο για τυχόν ενδείξεις παρουσίας του Diabrotica virgifera ή άλλου εντομολογικού εχθρού, όσο και για προσβολές από κάποιο παθογόνο.

«Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται συνεχής επιτήρηση και, όπου διαπιστώνεται πρόβλημα, στοχευμένες επεμβάσεις στη σπορά με χρήση κοκκωδών εντομοκτόνων», εξηγεί ο κ. Σίμογλου.
Η συστηματική παρακολούθηση του πληθυσμού των εντόμων είναι, όπως λέει, το κλειδί για να αποφευχθούν άσκοπες επεμβάσεις και περιττά κόστη.

Τι μπορεί να ακολουθήσει μετά το καλαμπόκι;

Ανάλογα με το πλάνο κάθε παραγωγού, υπάρχουν δύο βασικές κατευθύνσεις:

 Αν ακολουθήσει χειμερινή καλλιέργεια (σιτηρά):
Η προετοιμασία του εδάφους πρέπει να γίνει άμεσα μετά τη συγκομιδή, όσο υπάρχει υγρασία.
Το όργωμα και το παράχωμα των υπολειμμάτων είναι κρίσιμα, γιατί επιταχύνουν την αποδόμηση της καλαμιάς και περιορίζουν τις εστίες ασθενειών.
«Αν μείνουν τα υπολείμματα στην επιφάνεια, σκληραίνουν και το πρόβλημα μεταφέρεται την επόμενη χρονιά», εξηγεί ο κ. Σίμογλου.

 Αν προγραμματίζεται εαρινή καλλιέργεια (π.χ. αραβόσιτος, βαμβάκι):
Προτείνεται η σπορά ψυχανθών, όπως βίκος ή φακή, που λειτουργούν ως χλωρή λίπανση και δέσμευση αζώτου.
«Το ψυχανθές κρατά το έδαφος καλυμμένο και “ζωντανό”, βελτιώνει τη δομή του και αυξάνει τη γονιμότητά του», σημειώνει.
Αν δεν υπάρχει δυνατότητα για ψυχανθές, η φυσική βλάστηση παραμένει χρήσιμη, αρκεί το χωράφι να μην μένει γυμνό κατά τον χειμώνα.

Η κάλυψη του εδάφους είναι πλέον υποχρεωτική στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, καθώς αποτρέπει τη διάβρωση και τις απώλειες αζώτου, σύμφωνα με τον γεωπόνο.
Ωστόσο, αρκετοί παραγωγοί εξακολουθούν να αφήνουν τα χωράφια ακάλυπτα μετά τη συγκομιδή, μια πρακτική που —όπως επισημαίνει— μειώνει τη γονιμότητα και εντείνει τον κίνδυνο απωλειών θρεπτικών στοιχείων.

Η διαχείριση μετά τη συγκομιδή

Η φροντίδα του χωραφιού δεν τελειώνει με τη συγκομιδή – εκεί αρχίζει. Η σωστή διαχείριση των υπολειμμάτων, η αποφυγή της καύσης και η σωστή εναλλαγή καλλιεργειών χτίζουν σταδιακά ένα πιο ανθεκτικό και παραγωγικό έδαφος.

Η βασική λίπανση στα φθινοπωρινά σιτηρά αποτελεί το πρώτο και καθοριστικό βήμα για μια ισορροπημένη και αποδοτική καλλιέργεια. Σε αυτή τη φάση χορηγείται ολόκληρη η ποσότητα φωσφόρου και καλίου, καθώς και ένα μέρος του αζώτου, που είναι απαραίτητα για τη σωστή εγκατάσταση των φυτών.

Η εφαρμογή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

1.Με διασπορά πριν τη σπορά, όπου το λίπασμα απλώνεται σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού με λιπασματοδιανομέα και στη συνέχεια ενσωματώνεται με όργωμα ή φρέζα. Η μέθοδος αυτή είναι απλή και εξασφαλίζει ομοιόμορφη κατανομή των θρεπτικών στοιχείων, ωστόσο μέρος του λιπάσματος μπορεί να παραμείνει μακριά από τη ριζόσφαιρα των φυτών.

2.Κατά τη σπορά, με τοποθέτηση του λιπάσματος σε παράλληλες γραμμές προς τους σπόρους και ελαφρώς βαθύτερα από το βάθος σποράς. Αυτή η τεχνική αυξάνει την αξιοποίηση των θρεπτικών στοιχείων από τα νεαρά φυτά και επιτρέπει οικονομία στη συνολική ποσότητα λιπάσματος, καθώς το φυτό έχει άμεση πρόσβαση στα στοιχεία κατά τη βλάστηση. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή για να αποφευχθεί η άμεση επαφή του λιπάσματος με τους σπόρους, που μπορεί να προκαλέσει φυτοτοξικότητα.

Η σωστή δοσολογία δεν μπορεί να είναι ίδια κάθε χρονιά — αλλά ούτε και για κάθε χωράφι. Πριν από τη λίπανση, είναι απαραίτητη μια ανάλυση εδάφους, ώστε να εκτιμηθούν τα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία και να προσαρμοστεί η εφαρμογή στις πραγματικές ανάγκες του αγρού. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται οικονομία, αποδοτικότητα και αποφεύγονται προβλήματα που συνδέονται με υπερβολικές ή ακατάλληλες δόσεις.

Μαλακό σιτάρι

Για καλλιέργειες με στόχο τη μέγιστη απόδοση (700–800 κιλά/στρέμμα), συνιστάται βασική λίπανση τύπου 9-8-8, δηλαδή 9 μονάδες αζώτου, 8 φωσφόρου και 8 καλίου. Ωστόσο, επειδή οι ιδανικές συνθήκες δεν είναι ο κανόνας, για τα περισσότερα χωράφια επαρκεί η 8-4-4, ειδικά όταν η υγρασία και η γονιμότητα του εδάφους δεν είναι υψηλές.

Πειραματικά έχει βρεθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι τέσσερις μονάδες φωσφόρου είναι αρκετές, ενώ το κάλιο δεν είναι πάντα απαραίτητο. Μόνο σε υψηλές δόσεις (8 μονάδες φωσφόρου και 8 καλίου) παρατηρείται αλληλεπίδραση με το άζωτο που αυξάνει την απόδοση σε βαθμό ώστε να καλύπτεται το επιπλέον κόστος.

Αν στο χωράφι υπάρχει υπολειμματικό άζωτο, η καλλιέργεια δεν αντιδρά θετικά σε νέα χορήγησή του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, στη βασική λίπανση προστίθεται μόνο φώσφορος (και κάλιο εφόσον χρειάζεται), ενώ το άζωτο μπορεί να χορηγηθεί επιφανειακά κατά το αδέλφωμα.

Σκληρό σιτάρι

Η βασική λίπανση στο σκληρό σιτάρι εξαρτάται από την ποικιλία, την προηγούμενη καλλιέργεια και τα χαρακτηριστικά του χωραφιού.
Για καλλιέργειες που στοχεύουν σε αποδόσεις άνω των 400 κιλών ανά στρέμμα, συνιστάται λίπανση τύπου 8-4-0.
Για μέσες αποδόσεις γύρω στα 300 κιλά/στρέμμα, επαρκεί η αναλογία 6-4-0.

Η ποσότητα του αζώτου που δίνεται με τη βασική λίπανση μπορεί να μειωθεί σημαντικά όταν το έδαφος είναι πλούσιο σε υπολειμματικό άζωτο ή όταν προβλέπονται περισσότερες από μία επιφανειακές εφαρμογές.
Σε πολύ γόνιμα και υγρά χωράφια χρειάζεται προσοχή ως προς τη συνολική ποσότητα του αζώτου, καθώς η υπερβολική λίπανση μπορεί να οδηγήσει σε πλαγίασμα των φυτών.

Κριθάρι

Για αποδόσεις άνω των 400 κιλών ανά στρέμμα, συνιστάται βασική λίπανση 6-4-0, ενώ για μέσες αποδόσεις γύρω στα 300 κιλά/στρέμμα επαρκεί η 4-4-0.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στη λίπανση του κριθαριού βυνοποίησης, καθώς η υπερβολική χορήγηση αζώτου μπορεί να αυξήσει την περιεκτικότητα του καρπού σε πρωτεΐνη — κάτι ανεπιθύμητο για τη βυνοποίηση.
Αντίθετα, στα κριθάρια που προορίζονται για κτηνοτροφή, υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη είναι επιθυμητή.

Η αξιοποίηση του αζώτου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υγρασία του εδάφους: όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο καλύτερα χρησιμοποιείται το άζωτο από την καλλιέργεια.
Ωστόσο, στα πολύ υγρά εδάφη πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική λίπανση, γιατί μπορεί να προκαλέσει πλαγίασμα των φυτών.

Τονίζεται ότι σε κάθε περίπτωση, ο παραγωγός θα πρέπει να συμβουλεύεται τον γεωπόνο του, καθώς οι ανάγκες ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή, τις εδαφολογικές συνθήκες, το κλίμα και το ιστορικό λίπανσης του αγρού.

Ο σωστός σχεδιασμός ξεκινά από το έδαφος

Η βασική λίπανση των σιτηρών δεν είναι μια τυποποιημένη διαδικασία, αλλά μια προσαρμοσμένη πρακτική που εξαρτάται από το έδαφος, τις καιρικές συνθήκες και τους στόχους της καλλιέργειας.
Η ισορροπία ανάμεσα στα τρία βασικά στοιχεία — άζωτο, φώσφορο και κάλιο — και η ορθή χρονική και χωρική εφαρμογή τους αποτελούν τον πυρήνα μιας σωστά σχεδιασμένης θρέψης.
Με την καθοδήγηση της εδαφολογικής ανάλυσης και τη συνετή χρήση λιπασμάτων, ο παραγωγός μπορεί να επιτύχει σταθερές αποδόσεις, υγιή φυτά και βιώσιμη διαχείριση του εδάφους σε βάθος χρόνου.

Πηγή: Περιοδικό Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 8/2013, «Η βασική λίπανση των φθινοπωρινών καλλιεργειών: σιτηρά, ψυχανθή & ελαιοκράμβη», σελ. 38–40.

Σε μια περίοδο όπου οι πιέσεις από ανθεκτικά ζιζάνια αυξάνονται και οι παραγωγοί αναζητούν πιο βιώσιμες λύσεις, η σωστή στρατηγική διαχείρισης αποκτά καθοριστική σημασία για την επιτυχία της καλλιέργειας.

Ο κ. Ηλίας Σ. Τραυλός, Αναπληρωτής  Καθηγητής Γεωργίας – Ζιζανιολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) και Αντιπρόεδρος της European Weed Research Society (EWRS), μιλά στον ΑγροΤύπο για τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σκληρό σιτάρι καθώς και τα υπόλοιπα χειμερινά σιτηρά από τα ζιζάνια.
Με την εμπειρία και την επιστημονική του γνώση, αναλύει ποια είδη κυριαρχούν στους αγρούς, ποια λάθη επαναλαμβάνονται πιο συχνά και πώς μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματική και βιώσιμη διαχείριση.

Τα πιο προβληματικά ζιζάνια στα σιτηρά

Η παρουσία ζιζανίων αποτελεί διαχρονικό ζήτημα για τους παραγωγούς σιταριού, επηρεάζοντας άμεσα τις αποδόσεις και την ποιότητα του προϊόντος. Όπως εξηγεί ο κ. Τραυλός, η αγριοβρώμη (Avena sterilis) και η λεπτή ήρα (Lolium rigidum) είναι από τα πιο επικίνδυνα είδη που συναντώνται στα σιτηρά, με έντονο ανταγωνισμό προς την καλλιέργεια. «Πρόκειται για πληθυσμούς που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα σε ευρέως χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα, όπως οι αναστολείς των ενζύμων ALS και ACCase», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Αντίστοιχα, στα πλατύφυλλα ζιζάνια, σημαντικά προβλήματα προκαλούν είδη όπως το αγριοσινάπι (Sinapis arvensis), η παπαρούνα (Papaver rhoeas) και η κολλητσίδα (Galium aparine), τα οποία αναπτύσσονται γρήγορα και ανταγωνίζονται τα νεαρά φυτά του σιταριού. Η εξάπλωσή τους, όπως σημειώνει, μπορεί να οδηγήσει σε αισθητή μείωση των αποδόσεων, ενώ η εμφάνιση ανθεκτικών βιοτύπων δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τη διαχείριση.

Όπως επισημαίνει ο κ. Τραυλός, σε αρκετές περιοχές της χώρας οι πληθυσμοί αυτών των ζιζανίων έχουν ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της συνεχούς μονοκαλλιέργειας σιτηρών και της επαναλαμβανόμενης χρήσης ίδιων δραστικών ουσιών, γεγονός που συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξη ανθεκτικότητας.

Παράγοντες που ευνοούν την εξάπλωση των ζιζανίων

Η επιμονή των ζιζανίων στους αγρούς δεν είναι τυχαία. Σύμφωνα με τον Επίκουρο Καθηγητή, πλήθος καλλιεργητικών πρακτικών μπορεί άθελά τους να ενισχύσουν τη διάδοσή τους.
Η χρήση επιμολυσμένου σπόρου, ο ανεπαρκής καθαρισμός των μηχανημάτων και η αραιή σπορά είναι μερικοί από τους λόγους που, όπως επισημαίνει, «επιτρέπουν τη μεταφορά και εγκατάσταση των ζιζανίων από αγρό σε αγρό».

Παράλληλα, η υπερβολική αζωτούχος λίπανση λειτουργεί συχνά προς όφελος των ζιζανίων, ενισχύοντάς τα σε βάρος της καλλιέργειας. Ιδιαίτερα τονίζει τον ρόλο της μονοκαλλιέργειας και της απουσίας αμειψισποράς, που οδηγούν σε σταδιακή προσαρμογή των ζιζανίων στις καλλιεργητικές συνθήκες και στις ίδιες δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο.

Όπως υπογραμμίζει, «η έλλειψη εναλλαγής καλλιεργειών και τρόπων δράσης αποτελεί βασικό παράγοντα ανάπτυξης ανθεκτικότητας».
Σε βάθος χρόνου, αυτή η προσαρμοστικότητα «δημιουργεί πιο “έξυπνους” πληθυσμούς ζιζανίων, ικανούς να επιβιώνουν και να κυριαρχούν σε κάθε νέα καλλιέργεια», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά.

Τα κρίσιμα στάδια για την επέμβαση

Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο κ. Τραυλός στη χρονική στιγμή της επέμβασης, επισημαίνοντας ότι «τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της καλλιέργειας είναι τα πιο κρίσιμα για τον έλεγχο των ζιζανίων».
Κατά την αρχική φάση ανάπτυξης καθορίζεται η έκβαση του ανταγωνισμού μεταξύ των καλλιεργούμενων φυτών και των ζιζανίων, καθώς τότε διεκδικούνται τα ίδια θρεπτικά στοιχεία, το φως και το νερό. Εάν δεν υπάρξει έγκαιρη επέμβαση, τα ζιζάνια αποκτούν προβάδισμα, επηρεάζοντας άμεσα την πυκνότητα και την ομοιομορφία της καλλιέργειας.

Όπως εξηγεί, η επέμβαση σε αυτό το πρώιμο στάδιο είναι καθοριστική, καθώς εξασφαλίζει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα των ζιζανιοκτόνων και μειώνει τον κίνδυνο επαναφοράς των πληθυσμών.
Όταν η καλλιέργεια εισέλθει στο στάδιο του καλαμώματος – της ταχείας επιμήκυνσης του στελέχους – αποκτά ήδη ισχυρή ανταγωνιστική ικανότητα έναντι των ζιζανίων, περιορίζοντας φυσικά την εξάπλωσή τους.

Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπονται και τα όψιμα ζιζάνια, τα οποία, όπως αναφέρει, «αν και δεν μειώνουν άμεσα την παραγωγή, εμπλουτίζουν την τράπεζα σπόρων στο έδαφος και αποτελούν πηγή προβλημάτων για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο».

Ορθολογική ζιζανιοκτονία και διαχείριση ανθεκτικότητας

Η χημική ζιζανιοκτονία έχει καθιερωθεί ως η πλέον αποτελεσματική πρακτική ελέγχου των ζιζανίων, προσφέροντας γρήγορα και αξιόπιστα αποτελέσματα. Αναμφίβολα, η εφαρμογή εκλεκτικών ζιζανιοκτόνων έχει κυριαρχήσει ως η πιο διαδεδομένη και αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση των ζιζανίων σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο  Τραυλός, «η αλόγιστη και συχνά λανθασμένη χρήση των ζιζανιοκτόνων πρέπει να σταματήσει». Η ορθολογική εφαρμογή, με σωστό χρόνο, δόση και τρόπο χρήσης, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητάς τους και τη μείωση του κινδύνου ανθεκτικότητας.

Όπως εξηγεί ο κ. Τραυλός, «τα ετοιμόχρηστα μίγματα δύο ή περισσότερων δραστικών ουσιών διευρύνουν το φάσμα δράσης και καθυστερούν την ανάπτυξη φαινομένων ανθεκτικότητας». Οι παραγωγοί και οι γεωπόνοι, τονίζει, πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι οποιοδήποτε αποτελεσματικό ζιζανιοκτόνο, για να παραμείνει αποτελεσματικό, πρέπει να χρησιμοποιείται ορθολογικά, να εναλλάσσεται με σκευάσματα διαφορετικού τρόπου δράσης και να συνοδεύεται από βέλτιστες καλλιεργητικές πρακτικές.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο συνδυασμός χημικών και μη χημικών μεθόδων είναι καθοριστικός. Μελέτες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έχουν δείξει ότι η ψευδοσπορά μπορεί να μειώσει σημαντικά το φορτίο των ζιζανίων πριν ακόμη τη σπορά, οδηγώντας σε υψηλότερες αποδόσεις στα χειμερινά σιτηρά.
Παράλληλα, η πυκνότερη σπορά και η επιλογή ανταγωνιστικών ποικιλιών με αυξημένη ικανότητα αδελφώματος ενισχύουν το φυσικό ανταγωνιστικό δυναμικό του σκληρού σιταριού απέναντι στα ζιζάνια, περιορίζοντας την ανάγκη για επαναλαμβανόμενους ψεκασμούς.

Η ανθεκτικότητα, ωστόσο, παραμένει μια αυξανόμενη απειλή.

Οι περισσότερες περιπτώσεις στη χώρα μας αφορούν αγρωστώδη και πλατύφυλλα ζιζάνια με ανθεκτικότητα σε ζιζανιοκτόνα-αναστολείς του ενζύμου ALS, που διαθέτουν ευρύ φάσμα δράσης, καθώς και αγρωστώδη ανθεκτικά σε ζιζανιοκτόνα-αναστολείς του ενζύμου ACCase, τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τον έλεγχο των αγρωστωδών.
Αν και μέχρι σήμερα δεν έχουν επιβεβαιωθεί στη χώρα μας περιπτώσεις ανθεκτικότητας πλατύφυλλων ζιζανίων στα ορμονικά ζιζανιοκτόνα, τα διεθνή ερευνητικά δεδομένα, όπως προειδοποιεί ο κ. Τραυλός, «δεν επιτρέπουν εφησυχασμό».

Συχνά λάθη 

Αν και τα ζιζανιοκτόνα αποτελούν πολύτιμο εργαλείο, η αποτελεσματικότητά τους μειώνεται σημαντικά όταν η εφαρμογή δεν γίνεται με ορθό τρόπο.
Όπως αναφέρει ο κ. Τραυλός, τα συχνότερα λάθη των παραγωγών αφορούν την εφαρμογή σε ακατάλληλα στάδια ανάπτυξης των ζιζανίων, την απουσία προσκολλητικού – κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για τον έλεγχο των αγρωστωδών ειδών – καθώς και τη χρήση μικρότερης δόσης από τη συνιστώμενη.

Συχνό είναι επίσης το φαινόμενο της λανθασμένης ρύθμισης του όγκου του ψεκαστικού υγρού και της πίεσης, αλλά και των αυθαίρετων συνδυασμών δραστικών ουσιών στο βυτίο, που σε ορισμένες περιπτώσεις αλληλοαναιρούνται, περιορίζοντας το τελικό αποτέλεσμα.

Η συντήρηση του εξοπλισμού, όπως τονίζει, είναι εξίσου κρίσιμη: «Η απόφραξη των ακροφυσίων και η ανομοιόμορφη κατανομή του ψεκαστικού υγρού μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες απώλειες αποτελεσματικότητας».
Ο ίδιος διευκρινίζει ότι, στην πράξη, είναι συχνά δύσκολο η εφαρμογή να συμπέσει χρονικά με το ιδανικό στάδιο ανάπτυξης όλων των ζιζανίων, καθώς αυτά εμφανίζονται σταδιακά.
«Η λύση», υπογραμμίζει, «είναι η εφαρμογή να γίνεται με βάση τα κυρίαρχα είδη και τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, στοχεύοντας πάντα στα πιο ανταγωνιστικά ζιζάνια».

Η ουσία για τον παραγωγό

Η διαχείριση των ζιζανίων στο σκληρό σιτάρι απαιτεί ολοκληρωμένη προσέγγιση και καλή γνώση της βιολογίας των ειδών. Η ορθολογική χρήση των ζιζανιοκτόνων, σε συνδυασμό με καλλιεργητικά μέτρα όπως η ψευδοσπορά, η αμειψισπορά και η πυκνή σπορά, παραμένει το πιο αποτελεσματικό “όπλο” του παραγωγού.

Όπως επισημαίνει ο Ηλίας Σ. Τραυλός, «η αντιμετώπιση των ζιζανίων δεν είναι θέμα ενός ψεκασμού, αλλά στρατηγικής που πρέπει να ξεκινά πριν τη σπορά και να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιέργειας».

Κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βόλου (ΕΒΟΛ), που πραγματοποιήθηκε στις 06/10/2025, εξετάστηκαν οι προσφορές στο πλαίσιο του σχετικού διαγωνισμού για την πώληση των σιτηρών εσοδείας 2025.

Μετά την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας, αποφασίστηκε η πώληση 5.500 τόνων περίπου σκληρού σίτου, στην τιμή των 237,50 ευρώ/τόνο.

Σημειώνεται ότι ο ΑΣ Βόλου είχε ήδη καταβάλει στους παραγωγούς προκαταβολή ύψους 0,20 ευρώ/κιλό (20 λεπτά το κιλό), ενώ εντός των προσεχών ημερών θα καταβληθεί επιπλέον ποσό 0,022 ευρώ/κιλό ως συμπληρωματική τιμή, διαμορφώνοντας τελικά τη συνολική τιμή παραγωγού στα 0,222 ευρώ/κιλό (22,2 λεπτά το κιλό).

Τα χειμερινά σιτηρά αποτελούν εδώ και αιώνες τον κορμό της ελληνικής γεωργίας και της διατροφής. Σπέρνονται το φθινόπωρο και θερίζονται στις αρχές του καλοκαιριού, συνοδεύοντας σταθερά τον κύκλο ζωής της υπαίθρου. Η καλλιέργειά τους συνδέεται όχι μόνο με την επισιτιστική ασφάλεια αλλά και με την κοινωνική και οικονομική ιστορία της χώρας: από τα πρώτα ίχνη άρτου στην αρχαιότητα έως τη σύγχρονη βιομηχανία ζυμαρικών και τη ζωοτροφική αυτάρκεια.

Σήμερα εξακολουθούν να αποτελούν βασικό πυλώνα αγροτικής δραστηριότητας, στηρίζοντας το εισόδημα χιλιάδων παραγωγών και τροφοδοτώντας κρίσιμους τομείς της αγροδιατροφής. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, παραμένουν καλλιέργειες με βαθιά παράδοση και ταυτόχρονα με ισχυρές προοπτικές για το μέλλον.

Ιστορική αναδρομή

Από τη μυκηναϊκή περίοδο το σιτάρι αποτελούσε βασικό προϊόν εμπορικών συναλλαγών, ενώ στην κλασική αρχαιότητα ο άρτος θεωρούνταν ένδειξη πολιτισμού και ανωτερότητας σε σχέση με λαούς που δεν τον είχαν εντάξει στη διατροφή τους. Στους βυζαντινούς χρόνους, τα σιτηρά λειτούργησαν ως μέσο φορολόγησης, ενώ σε περιόδους έλλειψης προκαλούσαν κοινωνικές αναταραχές και πείνα. Στον 20ό αιώνα το σκληρό σιτάρι αναδείχθηκε σε στρατηγική καλλιέργεια, συνδεδεμένη με τη βιομηχανία ζυμαρικών και τις εξαγωγές προς την Ιταλία.

Το κριθάρι είχε πάντοτε ξεχωριστή θέση. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν τόσο για την ανθρώπινη διατροφή όσο και για θρησκευτικές τελετές. Ο κριθαρένιος άρτος, τα παξιμάδια και άλλες παρασκευές αποτελούσαν τροφή των λαϊκών στρωμάτων, ενώ το ίδιο το φυτό είχε έντονη συμβολική αξία. Στη νεότερη εποχή, το κριθάρι συνέχισε να είναι σημαντικό για την επιβίωση των αγροτικών κοινωνιών και αργότερα συνδέθηκε με τη βυνοποίηση και την παραγωγή μπύρας.

Η βρώμη καλλιεργήθηκε παραδοσιακά ως ζωοτροφή, ιδιαίτερα για άλογα και αιγοπρόβατα, χάρη στην υψηλή θρεπτική της αξία. Τα τελευταία χρόνια επανέρχεται δυναμικά και στη διατροφή του ανθρώπου, μέσω προϊόντων όπως οι νιφάδες και τα δημητριακά πρωινού.

Η σίκαλη αποτέλεσε λύση για ορεινές και φτωχές περιοχές, χάρη στην ανθεκτικότητά της σε δύσκολες συνθήκες. Αν και στην Ελλάδα καλλιεργείται περιορισμένα, είχε σημασία σε περιόδους επισιτιστικών κρίσεων και παραμένει παράδειγμα προσαρμοστικότητας.

Το τριτικάλε είναι ο πιο σύγχρονος εκπρόσωπος των χειμερινών σιτηρών. Δημιουργήθηκε τον 20ό αιώνα από διασταύρωση σιταριού και σίκαλης και καλλιεργείται κυρίως για ζωοτροφές. Η ανθεκτικότητά του σε φτωχά εδάφη και η ικανότητά του να δίνει ικανοποιητικές αποδόσεις το καθιστούν μια εναλλακτική λύση για εκτάσεις που δύσκολα αξιοποιούνται με άλλα σιτηρά.

Απόδοση και ποιότητα

Η σημασία των χειμερινών σιτηρών για την ελληνική γεωργία δεν αποτυπώνεται μόνο στις εκτάσεις που καταλαμβάνουν αλλά και στις αποδόσεις και τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία καθορίζουν τη θέση τους στην αγορά και την αξία τους για τον παραγωγό.

Στο σκληρό σιτάρι, οι μέσες αποδόσεις στην Ελλάδα κυμαίνονται γύρω στα 300–350 κιλά ανά στρέμμα, με υψηλότερες τιμές σε εύφορες περιοχές και χαμηλότερες σε ξηρικές συνθήκες. Η ποιότητα καθορίζεται από την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, με τη βιομηχανία ζυμαρικών να επιδιώκει επίπεδα άνω του 13%, που προσδίδουν σταθερότητα και ανώτερη σιμιγδαλοποιητική αξία. Η σωστή θρέψη, και ειδικά η επαρκής αζωτούχος λίπανση, είναι καθοριστική ώστε να επιτευχθούν αυτά τα επίπεδα.

Το μαλακό σιτάρι δίνει συχνά υψηλότερες αποδόσεις, περίπου 350–450 κιλά/στρ., αλλά με μικρότερη προστιθέμενη αξία. Η ποιότητά του συνδέεται με τα αρτοποιητικά χαρακτηριστικά, όπως η γλουτένη και η ελαστικότητα, που επηρεάζουν την ικανότητα ζυμώματος και το τελικό προϊόν.

Το κριθάρι παρουσιάζει αποδόσεις 250–400 κιλά/στρ., ανάλογα με τις συνθήκες καλλιέργειας. Διακρίνεται ανάλογα με τον προορισμό του: στη ζωοτροφή μετρά η θρεπτική του αξία, ενώ στη βυνοποίηση καθοριστικά είναι η χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και η ομοιομορφία του σπόρου. Και εδώ, η σωστή λίπανση παίζει ρόλο, καθώς υπερβολική αζωτούχος λίπανση αυξάνει την πρωτεΐνη και καθιστά το προϊόν ακατάλληλο για βυνοποίηση.

Η βρώμη αποδίδει κατά μέσο όρο 200–300 κιλά/στρ. και καλλιεργείται κυρίως σε ψυχρότερες ή ορεινές περιοχές. Εκτιμάται για την υψηλή διατροφική της αξία, στη ζωοτροφή παρέχει ενέργεια, ενώ στην ανθρώπινη διατροφή κερδίζει έδαφος χάρη στις φυτικές ίνες και τις β-γλυκάνες που τη συνδέουν με λειτουργικά τρόφιμα.

Η σίκαλη, αν και περιορισμένη στην Ελλάδα, δίνει αποδόσεις 150–250 κιλά/στρ. και καλλιεργείται σε φτωχά ή ορεινά εδάφη, όπου άλλα σιτηρά δυσκολεύονται. Η ποιότητά της σχετίζεται με την ανθεκτικότητα και με τη δυνατότητα παραγωγής άρτου με ιδιαίτερα γευστικά χαρακτηριστικά.

Το τριτικάλε αποτελεί το νεότερο σιτηρό, με αποδόσεις 250–350 κιλά/στρ. και πλεονέκτημα την αντοχή σε υποβαθμισμένα εδάφη. Χρησιμοποιείται κυρίως ως ζωοτροφή, με αξία που συνδέεται τόσο με την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη όσο και με την προσαρμοστικότητά του.

Η εικόνα αυτή δείχνει ότι κάθε σιτηρό έχει το δικό του προφίλ: άλλες φορές προτεραιότητα είναι η υψηλή πρωτεΐνη, άλλες η χαμηλή, ενώ σε ορισμένα είδη καθοριστικό ρόλο παίζει η θρεπτική αξία ή η ανθεκτικότητα. Οι αποδόσεις και η ποιότητα μαζί, σε συνδυασμό με την ορθολογική λίπανση, ορίζουν την εμπορική τους αξία και την τελική συμβολή τους στην ελληνική γεωργία.

Προκλήσεις και προοπτικές

Η καλλιέργεια των χειμερινών σιτηρών βρίσκεται σήμερα μπροστά σε ένα σύνθετο περιβάλλον. Οι κλιματικές συνθήκες έχουν γίνει λιγότερο προβλέψιμες: ξηρασίες, πλημμυρικά φαινόμενα και απότομες μεταβολές θερμοκρασίας επηρεάζουν τόσο τη βλάστηση όσο και την τελική παραγωγή. Σε πολλές περιοχές της χώρας, οι αποδόσεις εμφανίζουν μεγάλες διακυμάνσεις από χρονιά σε χρονιά, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον προγραμματισμό του παραγωγού.

Στο ίδιο πλαίσιο, το κόστος παραγωγής αποτελεί μια από τις βασικότερες πιέσεις. Τα λιπάσματα και τα καύσιμα έχουν αυξηθεί σημαντικά, περιορίζοντας το καθαρό κέρδος ανά στρέμμα. Η καλλιέργεια σιτηρών, η οποία παραδοσιακά θεωρούνταν «ασφαλής επιλογή» για τον αγρότη, σήμερα αντιμετωπίζει αυξανόμενη οικονομική αβεβαιότητα.

Οι διεθνείς αγορές προσθέτουν μια ακόμη πρόκληση. Η τιμή του σκληρού σιταριού, για παράδειγμα, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παραγωγή και τις εξαγωγές της Ιταλίας και των χωρών της Μαύρης Θάλασσας, ενώ οι εμπορικές ισορροπίες επηρεάζουν άμεσα την ελληνική παραγωγή. Αντίστοιχα, το κριθάρι που προορίζεται για βυνοποίηση υπόκειται σε αυστηρές προδιαγραφές, γεγονός που καθιστά κρίσιμο τον έλεγχο της ποιότητας για να βρει αγοραστική διέξοδο.

Παρά τις δυσκολίες, οι προοπτικές παραμένουν σημαντικές. Η έμφαση στην ποιότητα μπορεί να αποδώσει καρπούς: σκληρό σιτάρι με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και κριθάρι κατάλληλο για βυνοποίηση δίνουν προστιθέμενη αξία και διαφοροποιούν την ελληνική παραγωγή στις αγορές. Η βρώμη, η σίκαλη και το τριτικάλε, αν και λιγότερο προβεβλημένα, μπορούν να ενισχύσουν την αυτάρκεια σε ζωοτροφές και να προσφέρουν λύσεις σε περιοχές με πιο φτωχά εδάφη.

Η ανάπτυξη της συμβολαιακής γεωργίας έχει ήδη δείξει θετικά παραδείγματα συνεργασίας παραγωγών με τη βιομηχανία ζυμαρικών και τροφίμων, προσφέροντας σταθερότητα και προβλεψιμότητα στο εισόδημα. Παράλληλα, οι τεχνολογίες γεωργίας ακριβείας βρίσκουν εφαρμογή και στα σιτηρά: η στοχευμένη λίπανση, η αξιοποίηση δορυφορικών δεδομένων και οι νέες πρακτικές καλλιέργειας μπορούν να μειώσουν το κόστος, να περιορίσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να αυξήσουν την αποδοτικότητα.

Η πρόκληση για το μέλλον είναι να συνδυαστούν οι παραδοσιακές αξίες των χειμερινών σιτηρών — που αποτελούν μέρος της ταυτότητας της ελληνικής γεωργίας — με τις νέες απαιτήσεις της αγοράς και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Με αυτόν τον τρόπο, οι καλλιέργειες αυτές μπορούν να συνεχίσουν να αποτελούν σταθερό πυλώνα της ελληνικής υπαίθρου.

Ένας πυλώνας με ιστορία και μέλλον

Τα χειμερινά σιτηρά δεν αποτελούν απλώς μια καλλιέργεια ρουτίνας. Είναι μέρος της ιστορίας, της ταυτότητας και της οικονομίας της χώρας. Από τον άρτο της αρχαιότητας μέχρι τα σημερινά ζυμαρικά που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο, παραμένουν αναντικατάστατος κρίκος για την ελληνική γεωργία. Η συμβολή τους δεν περιορίζεται μόνο στην παραγωγή τροφής αλλά επεκτείνεται στη στήριξη της κτηνοτροφίας, στη διατήρηση της αγροτικής ζωής και στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.

Με σωστό σχεδιασμό, υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών και έμφαση στην ποιότητα, τα χειμερινά σιτηρά μπορούν να συνεχίσουν να αποτελούν πυλώνα σταθερότητας και ανάπτυξης. Η ισχυρή τους παράδοση, σε συνδυασμό με τις νέες προοπτικές που ανοίγονται, δείχνουν τον δρόμο ώστε να παραμείνουν στο επίκεντρο της ελληνικής γεωργίας και τα επόμενα χρόνια.

Πηγές:

Περδικάρης, Α. Κ. (2008). «Σιτηρά: Η κατάσταση της αγοράς και οι επιπτώσεις της». Γεωργία – Κτηνοτροφία, Τεύχος 1/2008, σ. 24–26.

Γεωργία – Κτηνοτροφία. (2012). «Αφιέρωμα: Χειμερινά σιτηρά». Τεύχος 6/2012, σ. 4–75.

Κρίση στα σιτηρά λόγω των χαμηλών τιμών παραγωγού, οι οποίες για το σκληρό κυμαίνονται στα 21 έως 24 λεπτά το κιλό και για το μαλακό στα 16 έως 18 λεπτά το κιλό.

Με αυτές τις χαμηλές τιμές κάτω του κόστους υπάρχει ανάγκη στήριξης του εισοδήματος των παραγωγών με ενισχύσεις de minimis.

Η ΕΘΕΑΣ απέστειλε επιστολή προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, ζητώντας την άμεση στήριξη των παραγωγών σκληρού και μαλακού σίτου μέσω της ενεργοποίησης του μηχανισμού de minimis. Όπως επισημαίνεται, οι τιμές παραγωγού έχουν καταρρεύσει, την ώρα που το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί κατά περίπου 20% σε σχέση με το 2021. Η κατάσταση αυτή οδηγεί χιλιάδες καλλιεργητές σε οικονομικό αδιέξοδο, ενώ απειλείται η συνέχιση της καλλιεργητικής δραστηριότητας και κατ’ επέκταση η διατροφική επάρκεια της χώρας.

Η επιστολή αναφέρει τα εξής:

«Χιλιάδες καλλιεργητές σκληρού και μαλακού σίτου βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσμενή οικονομικά αποτελέσματα από την εξέλιξη των τιμών, οι οποίες παραμένουν αδικαιολόγητα χαμηλές και δεν καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Η τιμή παραγωγού για το σκληρό σιτάρι έχει καταρρεύσει στα 0,21–0,24 €/κιλό, ενώ για το μαλακό σιτάρι κυμαίνεται ακόμη χαμηλότερα, στα 0,16–0,18 €/κιλό. Ταυτόχρονα, το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί κατά περίπου 20% από το 2021.

Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές πληρώνουν αυξημένες τιμές σε πολλά τελικά προϊόντα που έχουν ως πρώτη ύλη το σιτάρι, βασικά αγαθά για τη διατροφή του πληθυσμού (Πληθωρισμός Απληστίας). Η ασυμμετρία αυτή αποδίδεται σε ένα στρεβλό σύστημα που, αν δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε ζημιογόνα λειτουργία και τελικά σε αδυναμία καλλιέργειας πριν την έναρξη της νέας περιόδου.

Κεντρικό πρόβλημα αποτελεί η διεθνής κερδοσκοπία, καθώς και οι εισαγωγές σίτου από χώρες όπου δεν εφαρμόζονται οι αυστηρές προδιαγραφές παραγωγής της ΕΕ. Αυτό δημιουργεί ένα ασταθές και άδικο περιβάλλον για τους παραγωγούς, έξω από τις δικές τους προσπάθειες, με αποτέλεσμα η κρίση να έχει λάβει και ευρωπαϊκές διαστάσεις.

Ως εκ τούτου, για την επιβίωση των καλλιεργητών σίτου είναι αναγκαία η ενεργοποίηση του μηχανισμού de minimis, ώστε να αντισταθμιστεί η εισοδηματική ζημιά και να διασφαλιστεί η συνέχιση της καλλιεργητικής δραστηριότητας, που συνδέεται άμεσα με τη διατροφική ασφάλεια και επάρκεια της χώρας. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή στοιχεία χρειάζονται και αναμένουμε τη συνάντηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες, προκειμένου να τα καταθέσουμε ώστε να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός de minimis για έκτακτη οικονομική ενίσχυση για το έτος 2024».

Οργή και θυμός κυριαρχεί στους παραγωγούς σιτηρών της χώρας, που βλέπουν από την μια να μην έχουν πληρωθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και από την άλλη η τιμή παραγωγού να έχει πέσει κάτω από τα 20 λεπτά το κιλό.

Όπως αναφέρει στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Δημητριακών Ορεστιάδας «Η Ένωση», Λάμπης Κουμπρίδης, έγινε συμφωνία για πώληση του σκληρού σιταριού εταιρεία K&SΚαραγιώργος. Για το διάστημα από 15 έως 19 Σεπτεμβρίου, η Ένωση ανακοίνωσε κλειστή τιμή ορίζεται στα 21 λεπτά το κιλό (210 ευρώ ο τόνος πλέον ΦΠΑ). Τις επόμενες ημέρες όμως είχαμε μια κάθετη πτώση της τιμής, που μέχρι τα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας έπεσε στα 19 λεπτά το κιλό.

Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου, Γιάννης Κουκούτσης, από την πλευρά του τόνισε στον ΑγροΤύπο ότι η κατάσταση είναι τραγική για όλα τα αγροτικά προϊόντα και για το σκληρό σιτάρι. Η τιμή παραγωγού που δίνει το εμπόριο είναι στα 19 λεπτά το κιλό. Μετά από την θεομηνία Ντάνιελ έχουμε συνεχώς άσχημες χρονιές για το σκληρό σιτάρι. Ο συνεταιρισμός αυτή την εποχή έχει «παγώσει» κάθε συναλλαγή λόγω χαμηλών τιμών και περιμένει να υπάρξει κάποια καλύτερη τιμή για να προχωρήσει σε εμπορική συμφωνία. Και ενώ συμβαίνουν αυτά έχουμε και το κράτος να κόβει το ρεύμα στους παραγωγούς που δεν έχουν πλκηρώσει. Και με τι χρήματα να πληρώσει τις οφειλές του ο αγρότης; Αυτό δεν τους ενδιαφέρει.

Ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Νίκαιας, Αντώνης Ρεντζιάς, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι από την εικόνα που έχει σήμερα η αγορά φαίνεται ότι όσοι πούλησαν στα επίπεδα των 21 - 22 λεπτά το κιλό ήταν τυχεροί γιατί σήμερα έχουμε τιμές παραγωγού στα 19 λεπτά. Ο συνεταιρισμός έχει πουλήσει όλο το σκληρό που είχε στις αποθήκες του. Η Μέλισσα – Κίκιζας τήρησε τα συμβόλαια που είχε υπογράψει στα 26 λεπτά το κιλό. Τα υπόλοιπα σκληρά πωλήθηκαν μέσα στο Σεπτέμβριο στα 22,3 λεπτά το κιλό. Πάντως πολλοί παραγωγοί δεν πούλησαν σε αυτές τις τιμές και έχουν κρατήσει το σκληρό στις αποθήκες.

Ο κ. Παναγιώτης Καλφούντζος, πρόεδρος της ΘΕΣγη, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι αυτή την στιγμή το σκληρό σιτάρι έχει τιμή παραγωγού 30% κάτω του κόστους. Το κόστος παραγωγής κυμαίνεται στα 25 λεπτά το κιλό και η τρέχουσα τιμή που δίνει το εμπόριο είναι 19 λεπτά το κιλό. Στην χαμηλή τιμή έρχεται να προστεθεί το πρόβλημα με την παύση πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ, κάτι που έχει οδηγήσει τους παραγωγούς σκληρού σιταριού σε μεγάλη έλλειψη ρευστότητας. Γίνεται προσπάθεια να έρθουμε σε επικοινωνία με το ΥπΑΑΤ για να καταβληθεί κάποια οικονομική ενίσχυση για την απώλεια εισοδήματος.

Ιταλία

Μετά τις διαδηλώσεις 20.000 παραγωγών στην Ιταλία για τις χαμηλές τιμές στο σκληρό σιτάρι, ο Υπουργός Γεωργίας, Francesco Lollobrigida, αποδέχτηκε τα αιτήματα που υπέβαλε η ηγεσία της ιταλικής αγροτικής οργάνωσης Coldiretti. 

Στην συνάντηση, ο πρόεδρος της οργάνωσης Ettore Prandini και ο Γενικός Γραμματέας Vincenzo Gesmundo, ανέφεραν στον Ιταλό Υπουργό το πρόβλημα με τις χαμηλές τιμές και εκείνος δεσμεύτηκε για τη διάθεση 40 εκατομμυρίων ευρώ με στόχο την στήριξη του κλάδου.

Θυμίζουμε ότι την Παρασκευή, 26 Σεπτεμβρίου, παραγωγοί από όλη την Ιταλία, διαμαρτυρήθηκαν για τις χαμηλές τιμές στο σκληρό σιτάρι, οι οποίες έχουν πλέον πέσει δραματικά κάτω από το κόστος παραγωγής, λόγω των αυξημένων εισαγωγών.  

Η αξιοποίηση του πιστοποιημένου σπόρου, στο πλαίσιο της συνδεδεμένης ενίσχυσης, αποτελεί ένα από τους τέσσερις άξονες πολιτικής του ΥπΑΑΤ για το μέλλον της ρυζοκαλλιέργειας.

Αυτό τόνισε ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννη Ανδριανός, στην συνάντηση Εργασίας, της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελληνικού Ρυζιού (ΕΔΟΡΕΛ), για το πρόβλημα της άρδευσης της καλλιέργειας.

Μιλώντας για το θέμα ο πρόεδρος του Συνεταιρισµού Α’ Χαλάστρας, Χρήστος Γκαντζάρας, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι στην τρέχουσα ΚΑΠ δεν γίνεται καμιά αναφορά για το θέμα και δεν συνδέεται η χρήση πιστοποιημένου σπόρου για την καταβολή της συνδεδεμένης στρεμματικής ενίσχυσης.

Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να υπάρξει συνάντηση στο ΥπΑΑΤ για το θέμα που ανέφερε ο Υφυπουργός κ. Ανδριανός.

Η καλλιέργεια του ρυζιού ήδη αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και η εκτίµηση πως η φετινή χρονιά παραγωγικά θα είναι υποδεέστερη της περσινής.

Υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια με το κόστος φυτοπροστασίας στο ρύζι λόγω των περιορισμένων δραστικών. 

Επίσης οι τιμές παραγωγού είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, κάτω του κόστους παραγωγής, κατά 30 - 40%, λόγω των αυξημένων εισαγωγών από τις τρίτες χώρες. Οι τιµές ενώ ξεκίνησαν πέρυσι µετά το αλώνι στα 420 ευρώ ο τόνος, η σεζόν προ ηµερών, έκλεισε µε κατακόρυφη πτώση τους στα 300 - 310 ευρώ. 

Μετά από όλα αυτά τα προβλήματα δεν μπορεί να βάλουμε ένα επιπλέον κόστος στους παραγωγούς.

Με εξαιρετική συμμετοχή και θερμή ανταπόκριση του κοινού ολοκληρώθηκε το 2ο Φεστιβάλ Ρυζιού, που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Ορυζομύλων Ελλάδος (ΣΟΕ), με την σύμπραξη του Δήμου Δέλτα και την αιγίδα του δήμου Θεσσαλονίκης, στο Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου, στη Θεσσαλονίκη, στις 20 και 21 Σεπτεμβρίου 2025.

Η Πρόεδρος του ΣΟΕ, κα Γεωργία Κωστηνάκη, στην εναρκτήρια ομιλία της αναφέρθηκε στη δυναμική του κλάδου, υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα κατέχει στρατηγική θέση στην ευρωπαϊκή παραγωγή ρυζιού. Μετά την Ιταλία και την Ισπανία, η χώρα μας παραμένει σταθερά μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών, προσφέροντας ένα προϊόν που αποτελεί ουσιαστικό και διαρκές εξαγωγικό πλεονέκτημα για την ελληνική οικονομία.

Παράλληλα, τόνισε και τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας, με τη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης και τη σημαντική μείωση των εξαγωγών λόγω της  ραγδαίας αύξησης  των εισαγωγών ρυζιού  από τρίτες χώρες στην ευρωπαϊκή ένωση .

Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Γιάννης Ανδριανός. Σημαντικές τοποθετήσεις έκαναν επίσης ο Υφυπουργός Υγείας κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος, που υπογράμμισε τη σημασία κατανάλωσης ελληνικού ρυζιού, και ο Υφυπουργός Ανάπτυξης κ. Σταύρος Καλαφάτης, που αναφέρθηκε στη συμβολή της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής στην ανάπτυξη της χώρας. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο βουλευτής Β΄ Θεσσαλονίκης κ. Θόδωρος Καράογλου.

Ο κ. Χρήστος Τσιχήτας, Πρόεδρος της ΕΑΣΘ και αναθέτουσα αρχή του ευρωπαϊκού προγράμματος EU RICE, τόνισε τη συστηματική προσπάθεια που γίνεται όλα αυτά τα χρόνια για την ανάδειξη του ελληνικού ρυζιού.

Ο κ. Ιωάννης Αρναουτέλης, Πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ρυζιού, τόνισε ότι η ποιότητα του ελληνικού ρυζιού αποτελεί το ισχυρότερο διαβατήριο για τις διεθνείς αγορές, επισημαίνοντας πως η εξωστρέφεια είναι το κλειδί για το μέλλον του κλάδου.

Ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή αποτέλεσε η βράβευση του 90χρονου Φιλοκτήμονα Τσιότσκα, ο οποίος ίδρυσε έναν από τους ορυζομύλους της χώρας , από την Πρόεδρο του ΣΟΕ κα Γεωργία Κωστηνάκη. Ο κ. Τσιότσκας τιμήθηκε με τιμητική πλακέτα και έναν ξεχωριστό πίνακα ζωγραφικής με θέμα το ρύζι, ως αναγνώριση της πολυετούς συμβολής του στον κλάδο.

Από πλευράς Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό ο κ. Κωνσταντίνος Γιουτίκας, Αντιπεριφερειάρχης Μ.Ε. Θεσσαλονίκης, ο κ. Γιώργος Κεφαλάς, Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας, καθώς και ο κ. Θάνος Μπέγκας, Σύμβουλος Π.Ε. Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος Δ.Σ. του Αναπτυξιακού Οργανισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Τον Δήμο Δέλτα εκπροσώπησε ο Αντιδήμαρχος Αγροτικής Ανάπτυξης και Επιχειρηματικότητας κ. Φώτης Κουτσιούκης, ενώ τον Δήμο Θεσσαλονίκης ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Βασίλης Γάκης .

Το 2ο Φεστιβάλ Ρυζιού σφράγισε με επιτυχία τον στόχο του: να αναδείξει το ελληνικό ρύζι ως προϊόν με παράδοση, ποιότητα και μέλλον, μέσα από γαστρονομικές δημιουργίες βραβευμένων εστιατορίων, ψυχαγωγικά δρώμενα για μικρούς και μεγάλους, αλλά και δράσεις γνώσης και διατροφικής εκπαίδευσης.

Ξεκινά τις επόμενες ημέρες η συγκομιδή ρυζιού στην χώρα μας, ενώ υπάρχει μεγάλος προβληματισμός από τις διεθνείς τιμές που είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Ο πρόεδρος του Συνεταιρισµού Α’ Χαλάστρας, Χρήστος Γκαντζάρας, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος παρουσιάστηκαν έντονα προβλήματα με τη ζιζανιοκτονία στο ρύζι λόγω των περιορισμένων δραστικών. Βασικό πρόβλημα που δεν αφορά μόνο την εγχώρια παραγωγή αλλά και την ευρωπαϊκή είναι το υψηλό κόστος καλλιέργειας και οι χαμηλές τιμές. Μιλάμε για τιμές κάτω του κόστους παραγωγής κατά 30 - 40%. Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει με τις εισαγωγές από τρίτες χώρες, που στην ουσία αποτελούν αθέμιτο ανταγωνισμό για την εγχώρια και ευρωπαϊκή παραγωγή.

Το ΥπΑΑΤ παρουσίασε τους 4 βασικούς άξονες πολιτικής για το μέλλον της ρυζοκαλλιέργειας

Η Ελλάδα διεκδικεί ρόλο πρωταγωνιστή στις στρατηγικές αποφάσεις για το μέλλον του ευρωπαϊκού ρυζιού, τόνισε ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννη Ανδριανός, στην συνάντηση Εργασίας της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελληνικού Ρυζιού (ΕΔΟΡΕΛ), με θέμα «Άρδευση και διαχείριση υδάτινων πόρων στη ρυζοκαλλιέργεια».

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης παρουσιάστηκαν προτάσεις για βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις από τους κ. Ευάγγελο Χατζηγιαννάκη, Διευθυντή Ερευνών του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», κ. Νίκο Δέρκα, Καθηγητή – Πρόεδρο του νεοσύστατου Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, κ. Μπόγια Θωμά, Γεωπόνο Εγγείων Βελτιώσεων και κ. Βουδούρη Κωνσταντίνο, Καθηγητή Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ παράλληλα αναλύθηκαν οι ιδιαιτερότητες της περιοχής από τους παριστάμενους Προέδρους του ΓΟΕΒ, των ΤΟΕΒ, των τοπικών συνεταιρισμών και τους Αντιπεριφερειάρχες κ. Κώστα Γιουτίκα και κ. Γιώργο Κεφαλά.

Όπως αναφέρει το δελτίο τύπου που ανακοίνωσε το ΥπΑΑΤ, ο κ. Ανδριανός υπογράμμισε ότι η ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση του νερού αποτελεί ζήτημα επιβίωσης για έναν κλάδο που συγκεντρώνει πάνω από το 90% της εγχώριας παραγωγής στην Κεντρική Μακεδονία και συνδέεται με την τοπική οικονομία, την εξαγωγική δραστηριότητα αλλά και την προστασία σπάνιων οικοσυστημάτων, όπως αυτό στο Δέλτα Αξιού–Λουδία - Αλιάκμονα. Παρουσίασε τους τέσσερις βασικούς άξονες πολιτικής για το μέλλον της ρυζοκαλλιέργειας που είναι:

• μετάβαση σε κλειστά πιεστικά δίκτυα,
• ανάπτυξη «έξυπνων» συστημάτων άρδευσης,
• εφαρμογή επιστημονικών μελετών για την ορθολογική χρήση του νερού,
• αξιοποίηση πιστοποιημένου σπόρου στο πλαίσιο της συνδεδεμένης ενίσχυσης.

Παράλληλα, αναφέρθηκε στις μεγάλες παρεμβάσεις της Κυβέρνησης, όπως τα έργα αποθήκευσης και εξοικονόμησης νερού, η ενεργειακή αυτονομία ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ μέσω ΑΠΕ και το πρόγραμμα «Ύδωρ 2.0», που αποτελεί τη μεγαλύτερη παρέμβαση αρδευτικών έργων των τελευταίων πενήντα ετών.

Ο Υφυπουργός υπενθύμισε την πρόσφατη ομιλία του Κώστα Τσιάρα από την Ιταλία, όπου ο Έλληνας Υπουργός αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην καλλιέργεια της πεδιάδας του Αξιού στην Κεντρική Μακεδονία, όπου καλλιεργούνται πάνω από 30.000 εκτάρια και παράγονται περισσότερα από 230.000 τόνοι ετησίως αλλά και στο γεγονός ότι  η Ελλάδα διατηρεί θετικό εμπορικό ισοζύγιο, με τις εξαγωγές να είναι σχεδόν πέντε φορές μεγαλύτερες από τις εισαγωγές σε όγκο και τρεις φορές μεγαλύτερες σε αξία τα τελευταία χρόνια.

Το μήνυμα από το 2ο Φεστιβάλ Ρυζιού

Στον χαιρετισμό του στην έναρξη του 2ου Φεστιβάλ Ρυζιού, ο Υφυπουργός ΑΑΤ χαρακτήρισε το ελληνικό ρύζι «προϊόν υψηλής ποιότητας με έντονη εξαγωγική δυναμική, βασικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής και της πολιτιστικής μας ταυτότητας».

Δεν παρέλειψε να επισημάνει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος: διακυμάνσεις στις τιμές και στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, αυξημένο κόστος παραγωγής, πιέσεις από την κλιματική κρίση.

Υπογράμμισε δε ότι η Κυβέρνηση θα συνεχίσει να στηρίζει τους παραγωγούς με έργα και δράσεις εκσυγχρονισμού των υποδομών, με αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων, με ενίσχυση της τυποποίησης και της πιστοποίησης, καθώς και με ουσιαστική στήριξη των οργανισμών εγγείων βελτιώσεων.

«Η συστράτευση όλων μας είναι αναγκαία προϋπόθεση για να διασφαλίσουμε την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της ελληνικής ρυζοκαλλιέργειας», κατέληξε ο κ. Ανδριανός.

Η εμφάνιση κρουσμάτων ευλογιάς στα αιγοπρόβατα έχει ενεργοποιήσει μια αυστηρή δέσμη μέτρων βιοασφάλειας, που επηρεάζει άμεσα όχι μόνο τους κτηνοτρόφους, αλλά και τους καλλιεργητές αραβόσιτου. Ο ιός της ευλογιάς, αν και προσβάλλει αποκλειστικά αιγοπρόβατα, μπορεί να επιβιώσει για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο περιβάλλον και να μεταφερθεί μέσω μολυσμένων υλικών ή ζωοτροφών.

Ζώνες προστασίας, επιτήρησης και απαγόρευσης

Οι περιοχές χωρίζονται πλέον σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:

Ζώνες προστασίας, σε ακτίνα 5 χιλιομέτρων γύρω από τις εστίες, όπου έχουν καταγραφεί κρούσματα και ισχύουν τα πιο αυστηρά μέτρα περιορισμού.

Ζώνες επιτήρησης, που εκτείνονται σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων, όπου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης και εφαρμόζονται περιορισμοί στις μετακινήσεις και εντατικοί έλεγχοι.

Ζώνες αυξημένου κινδύνου ή απαγόρευσης, οι οποίες καλύπτουν ευρύτερες περιοχές (ολόκληρες Περιφερειακές Ενότητες ή ομάδες Δήμων) όταν η εξάπλωση είναι εκτεταμένη.

Ελεύθερες ζώνες, όπου δεν έχουν διαπιστωθεί κρούσματα και εφαρμόζονται μόνο τα γενικά μέτρα βιοασφάλειας.

Ανάλογα με την κατηγορία, διαφοροποιούνται οι υποχρεώσεις και οι περιορισμοί για τους παραγωγούς. Το μέτρο των υπεύθυνων δηλώσεων για τον αραβόσιτο δεν εφαρμόζεται σε όλη τη χώρα, αλλά αφορά κυρίως τις ζώνες επιτήρησης, καθώς εκεί επιχειρείται να περιοριστεί η πιθανή διάδοση της ευλογιάς μέσω της χρήσης καλαμποκιού ως ζωοτροφή στα αιγοπρόβατα. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρείται να «σπάσει» η αλυσίδα μετάδοσης, πριν η ασθένεια εξαπλωθεί σε νέες εκμεταλλεύσεις.

Γιατί χρειάζονται οι υπεύθυνες δηλώσεις

Ο αραβόσιτος δεν προσβάλλεται από τον ιό της ευλογιάς, ωστόσο μπορεί να λειτουργήσει ως παθητικός φορέας. Κατά την καλλιέργεια, συγκομιδή, αποθήκευση ή μεταφορά του, μπορεί να επιμολυνθεί με σωματίδια του ιού. Αν το προϊόν χρησιμοποιηθεί ως ζωοτροφή σε αιγοπρόβατα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να μεταφερθεί η ασθένεια από περιοχή σε περιοχή, διευρύνοντας τα κρούσματα.

Με τις υπεύθυνες δηλώσεις οι παραγωγοί δεσμεύονται ότι το προϊόν τους δεν θα καταλήξει στα αιγοπρόβατα, σπάζοντας ουσιαστικά την αλυσίδα μετάδοσης. Πρόκειται για μέτρο πρόληψης και περιορισμού της διασποράς, που στοχεύει στην προστασία της κτηνοτροφίας και της δημόσιας υγείας.

Η υποχρεωτική υπεύθυνη δήλωση

Με την κατάθεση του ΟΣΔΕ 2025, κάθε παραγωγός που καλλιεργεί αραβόσιτο υποχρεούται να υπογράψει υπεύθυνη δήλωση με γνήσιο της υπογραφής. Σε αυτήν, δεσμεύεται ότι το προϊόν του δεν θα διατεθεί για ζωοτροφή αιγοπροβάτων, αλλά για κάθε άλλη επιτρεπτή χρήση (βιομηχανική, εμπορική κ.λπ.).

Επιπλέον, πριν από τον αλωνισμό, ο παραγωγός πρέπει να συμπληρώσει ειδικό έγγραφο που αναφέρει:

τα στοιχεία του ίδιου και του υποψήφιου αγοραστή,

την εκτιμώμενη ποσότητα παραγωγής,

τον τρόπο παράδοσης (χύδην ή συσκευασμένο).

Χωρίς το έγγραφο αυτό, ο αλωνισμός δεν μπορεί να προχωρήσει ουσιαστικά, αφού το προϊόν δεν θα μπορεί να διατεθεί στην αγορά.

Η διαδικασία και η γραφειοκρατία

Τα έγγραφα κατατίθενται στο τοπικό Τμήμα της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, λαμβάνουν πρωτόκολλο και στη συνέχεια διαβιβάζονται στον έμπορο, ο οποίος με τη σειρά του συντάσσει υπεύθυνη δήλωση για τον ίδιο σκοπό. Η τελική πράξη αποστέλλεται στο ΚΕΠΠΥΕΛ.

Έτσι, η συναλλαγή καλαμποκιού μετατρέπεται σε μια αλυσίδα διασταυρούμενων δηλώσεων και ελέγχων, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η γραφειοκρατία και η καθυστέρηση στην εμπορία.

Οι φωνές της αγοράς

Από την πλευρά των παραγωγών, η ανησυχία είναι έντονη. Ο Αχιλλέας Μπανάσιος, καλλιεργητής καλαμποκιού, εξηγεί στονΑγροΤύπο:

«Δεν είναι μόνο ότι πρέπει να τρέχουμε για χαρτιά και υπογραφές. Το χειρότερο είναι ότι αν δεν έχουμε το χαρτί, δεν μπορούμε να αλωνίσουμε. Και ακόμη κι αν θερίσουμε, το καλαμπόκι δεν μπορεί να φύγει από το χωράφι. Αυτό μας πιέζει πάρα πολύ και μας αφήνει ξεκρέμαστους απέναντι στην αγορά».

Από την άλλη, οι έμποροι καλούνται να αναλάβουν το δικό τους βάρος ευθύνης. Έμπορος δηλώνει χαρακτηριστικά:

«Εμείς πρέπει να βεβαιώνουμε ότι το καλαμπόκι που αγοράζουμε δεν θα καταλήξει στα αιγοπρόβατα. Αν κάτι πάει στραβά, η ευθύνη πέφτει και σε εμάς. Αυτό σημαίνει έξτρα προσοχή, χαρτιά και χρόνο, σε μια αγορά που ήδη κινείται δύσκολα».

Επιπτώσεις στην αγορά

Η νέα διαδικασία ασκεί πολλαπλή πίεση στους παραγωγούς, καθώς τους υποχρεώνει να εξασφαλίσουν την απαραίτητη δήλωση πριν από τον αλωνισμό. Χωρίς αυτήν, δεν μπορούν να προχωρήσουν στη συγκομιδή και, ακόμη κι αν θερίσουν, η παραγωγή τους δεν μπορεί να διατεθεί νόμιμα στην αγορά. Αυτό δημιουργεί καθυστερήσεις, περιορίζει τη ροή διάθεσης και εντείνει την αβεβαιότητα ως προς τον χρόνο και τον τρόπο πώλησης, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνει τους παραγωγούς με επιπλέον έξοδα και γραφειοκρατία. Στην άλλη πλευρά της αλυσίδας, οι έμποροι βρίσκονται επίσης σε δύσκολη θέση, καθώς καλούνται να πιστοποιήσουν εκ των προτέρων ότι το καλαμπόκι που αγοράζουν δεν θα καταλήξει στα αιγοπρόβατα. Η διαδικασία αυτή, πέρα από τον διοικητικό φόρτο, επηρεάζει αρνητικά τη ρευστότητα της αγοράς, ιδιαίτερα σε περιοχές με έντονη παραγωγή καλαμποκιού, όπου η έγκαιρη διάθεση παίζει καθοριστικό ρόλο.

Η επόμενη μέρα για το καλαμπόκι

Η προστασία της κτηνοτροφίας από την ευλογιά των αιγοπροβάτων είναι αδιαπραγμάτευτη. Ωστόσο, τα μέτρα που εφαρμόζονται σήμερα δημιουργούν έναν πρωτοφανή διοικητικό και εμπορικό περιορισμό στην καλλιέργεια αραβόσιτου. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στη βιοασφάλεια και στη βιωσιμότητα της παραγωγής, χωρίς να στραγγαλίζεται η αγορά. Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν το υφιστάμενο πλαίσιο μπορεί να συνδυάσει αποτελεσματικά την αναγκαία πρόληψη με την εμπορική ευελιξία που χρειάζονται παραγωγοί και έμποροι για να σταθούν όρθιοι στην αγορά