Μεγάλες ζημιές από γλοισπόριο και δάκο, σε απόγνωση ελαιοπαραγωγοί καταθέτουν μήνυση κατά παντός υπευθύνου

Με την συγκομιδή του μαύρου ελαιόκαρπου της φετινής εσοδείας (2025/26) να πλησιάζει την ολοκλήρωση της, την 10η Δεκεμβρίου 2025, έλαβε χώρα τηλεδιάσκεψη εκπρόσωπων φορέων-μελών της Εθνικής ΔΟΕΠΕΛ (Διεπαγγελματική Οργάνωση Επιτραπέζιας Ελιάς) από τις κυριότερες ΠΕ παραγωγής μαύρου ελαιόκαρπου επιτραπέζιων ποικιλιών, από όλους τους τομείς του κλάδου (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής).

Θέμα της σύσκεψης ήταν ο απολογισμός της υφισταμένης κατάστασης και την αξιολόγηση προοπτικών για τους εμπορικούς τύπους των φυσικών μαύρων επιτραπέζιων ελιών των ποικιλιών Καλαμών/Καλαμάτα και Αμφίσσης/Κονσερβολιά.

Κοινές διαπιστώσεις όλων ήταν ότι:

• Η φετινή παραγωγή χαρακτηρίζεται ως κανονική με τις παραγόμενες ποσότητες να επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών της χώρας (εξαγωγές, κατανάλωση).
• Σε αντίθεση με την περσινή ελαιοκομική περίοδο, η φετινή παραγωγή παρουσιάζει μεγάλο ποσοστό ελαιόκαρπου μεγάλου μεγέθους.

Οι κλιματικές συνθήκες επηρέασαν πέραν του μεγέθους και της ποσοτικής αύξησης της παραγωγής, και τον χρωματισμό του καρπού, ο οποίος παρουσιάζει διαφοροποιήσεις και κινείται σε διαβαθμίσεις του ιώδους χρωματισμού, φαινόμενο φυσιολογικό σε περιόδους έντονης βροχόπτωσης.

Σημαντικό και διαχρονικό πρόβλημα για τον κλάδο εξακολουθεί να αποτελεί η έλλειψη εργατών γης, καθώς και η δυσλειτουργία στη διαδικασία μετάκλησής τους από τρίτες χώρες, γεγονός που επιβαρύνει σημαντικά την παραγωγική διαδικασία.

Παράλληλα, έντονο προβληματισμό εξακολουθεί να προκαλεί η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ. Μια πρώτη ένδειξη είναι η μείωση της αξίας των εξαγωγών ελληνικών επιτραπέζιων ελιών προς την αμερικανική αγορά κατά 4% το πρώτο οκτάμηνο του 2025 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Υπάρχει η ανησυχία για μεγαλύτερη μείωση των εξαγωγών έως το τέλος του έτους και ακόμα μεγαλύτερη κατά την επόμενη χρονιά. 

Η Εθνική ΔΟΕΠΕΛ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα συνεχίσει να παρεμβαίνει θεσμικά και να ενημερώνει τους αρμόδιους φορείς, με στόχο τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας του προϊόντος και της βιωσιμότητας των φορέων του κλάδου των επιτραπέζιων ελιών.

Άσχημα νέα για την παραγωγή ελαιόλαδο στην χώρα μας δείχνουν οι προβλέψεις της Κομισιόν.

Σύμφωνα με αυτές στην Ελλάδα κατά την επόμενη δεκαετία (έως το 2035) αναμένεται να υπάρξει μια μείωση εκτάσεων στην ελαιοκαλλιέργεια λόγω εγκατάλειψης, με αποτέλεσμα η παραγωγή ελαιολάδου να μειωθεί κάτω από 180.000 τόνους ετησίως.

Αντίστοιχα, η πρόβλεψη της Κομισιόν για την Ιταλία αναφέρει ότι η παραγωγή ελαιολάδου θα μειωθεί, κατά περίπου 3% ετησίως, λόγω εγκατάλειψης των ελαιώνων και μειωμένων αποδόσεων.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση του τομέα περιλαμβάνουν την κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τη λειψυδρία και τα παράσιτα. Η Xylella fastidiosa παραμένει σοβαρή ανησυχία σε περιοχές όπως η Απουλία.

Αντίθετη εικόνα φαίνεται να έχουμε στην Ισπανία και την Πορτογαλία τα επόμενα χρόνια, όπου οι παραδοσιακοί μη αρδευόμενοι ελαιώνες αναμένεται να δώσουν τη θέση τους σε υπερεντατικές ελαιοκαλλιέργειες με αποτελεσματική διαχείριση των υδάτων.

Αυτή η εξέλιξη σύμφωνα με την Κομισιόν είναι το «κλειδί» για τη διασφάλιση της κερδοφορίας του τομέα. Προβλέπεται ότι έως το 2035, η παραγωγή στην Ισπανία θα μπορούσε να αυξηθεί σε σχεδόν 1,8 εκατομμύρια τόνους και στην Πορτογαλία σε σχεδόν 0,2 εκατομμύρια τόνους ετησίως.

Την ίδια στιγμή οι αγροτοσυνδικαλιστικές οργανώσεις στην Ισπανία υποστηρίζουν ότι η αναδιάρθρωση των ελαιώνων αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την Ευρώπη.

Όπως αναφέρουν η Ευρώπη παράγει σχεδόν το 60% του παγκόσμιου ελαιολάδου, με την Ισπανία να αντιπροσωπεύει πάνω από το 45% του παγκόσμιου συνόλου και το 65% της παραγωγής της ΕΕ.

Ωστόσο, πιστεύουν ότι ο τομέας αντιμετωπίζει αυξανόμενο ανταγωνισμό από χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής που έχουν επενδύσει σε υπερεντατικές φυτείες με χαμηλότερο κόστος εργασίας και φιλοπεριβαλλοντικών κανονισμών.

Το χάσμα ανταγωνιστικότητας διευρύνεται ιδιαίτερα στους παραδοσιακούς ελαιώνες και σε περιοχές όπου η εκμηχάνιση της καλλιέργειας είναι δύσκολη. Χωρίς συγκεκριμένα μέτρα, χιλιάδες εκτάρια με ελαιώνες θα βγουν εκτός παραγωγής, θέτοντας σε κίνδυνο την ηγετική θέση της Ευρώπης.

Ως εκ τούτου, η Copa-Cogeca σε συνεργασία με τις ισπανικές αγροτοσυνεταιριστικές οργανώσεις, προετοιμάζουν μια πρόταση να καταθέσουν στην Κομισιόν, για την μετατροπή των ελαιώνων σε βιώσιμους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η όλη διαδικασία θα χρηματοδοτείται εκτός των προϋπολογισμών της ΚΑΠ, με υποστήριξη για όλες τις μεθόδους καλλιέργειας ελιάς, ειδικά για τα ελαιόδεντρα που είναι δύσκολο να καλλιεργηθούν με μηχανικά μέσα. Μάλιστα ζητούν η μετατροπή να είναι εθελοντική και προσαρμοσμένη σε κάθε σύστημα καλλιέργειας (ξηρική, αρδευόμενη, με κλίση εδάφους κ.α.), με οικονομική αποζημίωση που να είναι ανάλογη με τον τύπο του κάθε ελαιώνα.

Όπως τονίζουν μόνο ένα συγκεκριμένο σχέδιο αναδιάρθρωσης, χρηματοδοτούμενο με πρόσθετα κεφάλαια και προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες του τομέα, θα εγγυηθεί την ανανέωση των γενεών, θα διατηρήσει την παγκόσμια ηγεσία και θα διασφαλίσει την αγροτική ανάπτυξη. 

Άγονος ήταν ο πλειοδοτικός διαγωνισμός για την πώληση ενός βυτίου ελαιολάδου 27 τόνων, με οξύτητα 0,70, που πραγματοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα ο Α.Σ Ελαιοπαραγωγών Δήμου Καντάνου Σελίνου στην Κρήτη.

Όπως δήλωσαν στον ΑγροΤύπο εκπρόσωποι του συνεταιρισμού, κατατέθηκαν κάποιες προσφορές αλλά οι τιμές δεν ικανοποίησαν τους παραγωγούς.

Αυτή την εβδομάδα ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Ζάκρου προκηρύσσει νέο διαγωνισμό πώλησης έξτρα παρθένου ελαιολάδου ΠΟΠ Σητείας Λασιθίου, που αφορά ποσότητα 50-55 τόνων και οξύτητα 0,5. 

Επίσης αυτή την εβδομάδα στην Λακωνία θα προχωρήσουν σε νέες δημοπρασίες για πώληση έξτρα παρθένου ελαιολάδου ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Μεταμόρφωσης και ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισµός Παπαδιανίκων.

Να θυμίσουμε τις προηγούμενες ημέρες στην Λακωνία στα 5,60 ευρώ το κιλό είχαν πουλήσει από ένα βυτίο έξτρα παρθένου ελαιολάδου ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισµός Παπαδιανίκων είχαμε και ο Αγροτικός Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Φοινικίου (Α.Ε.Σ. Φοινικίου).

Πάντως αυτή την εποχή και μέχρι το τέλος του έτους πολλοί παραγωγοί δεν πουλάνε ελαιολάδο λόγω φορολογικών θεμάτων (κλείνει το φορολογικό έτος).

Απόφαση για ΟΕΦ

Στο μεταξύ υπογράφηκε την Παρασκευή, 12 Δεκεμβρίου, από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμω,ν Κώστα Τσιάρα, η Υπουργική Απόφαση που ξεμπλοκάρει οριστικά το ζήτημα των Οργανώσεων Ελαιουργικών Φορέων (Ο.Ε.Φ.) και διασφαλίζει τη συνέχιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για το ελαιόλαδο και την επιτραπέζια ελιά σε όλη τη χώρα. Το πρόβλημα άγγιζε σχεδόν το 90% των ενεργών προγραμμάτων, με πραγματικό κίνδυνο απώλειας εκκαθαρίσεων και ενωσιακών πόρων για τα επόμενα έτη χωρίς μάλιστα να υφίσταται υπαιτιότητα των φορέων.

Στην τροποποιητική αναφέρει τα εξής:

Άρθρο 4
Προϋποθέσεις επιλεξιμότητας επιχειρησιακών προγραμμάτων

1. Η χρονική διάρκεια των επιχειρησιακών Προγραμμάτων θα είναι τέσσερα έτη με πρώτο έτος εφαρμογής το 2024. Η συνδρομή της Ε.Ε για την περίοδο 2024-2027 ανέρχεται σε 10.666.000 Ευρώ για κάθε οικονομικό έτος.

2. Παραδεκτές είναι οι αιτήσεις στήριξης/συμμετοχής για τα επιχειρησιακά προγράμματα των ΟΕΦ με ελάχιστο αιτούμενο προϋπολογισμό συνολικής ενωσιακής χρηματοδότησης ανά πρόγραμμα, το ποσό των 500.000 Ευρώ και μέγιστο αιτούμενο προϋπολογισμό συνολικής ενωσιακής χρηματοδότησης ανά πρόγραμμα το ποσό των 2.500.000 Ευρώ για τη ζώνη Α.
Για τη ζώνη Β ως ελάχιστος αιτούμενος προϋπολογισμός συνολικής ενωσιακής χρηματοδότησης ανά πρόγραμμα ορίζεται το ποσό των 150.000 Ευρώ και ως μέγιστος αιτούμενος προϋπολογισμός συνολικής ενωσιακής χρηματοδότησης ανά πρόγραμμα το ποσό των 2.500.000 Ευρώ.

3. Επιλέξιμα για χρηματοδότηση είναι επιχειρησιακά προγράμματα:
α) που υποβάλλονται από Οργανώσεις Ελαιουργικών Φορέων (Ο.Ε.Φ.),όπου ως ΟΕΦ ορίζονται όλες οι οργανώσεις παραγωγών (Ο.Π) αναγνωρισμένες βάσει του άρθρου 152 και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών (Ε.Ο.Π.) αναγνωρισμένες βάσει του άρθρου 156 που υποβάλλουν επιχειρησιακό πρόγραμμα με τους όρους και προϋποθέσεις έγκρισης της παρούσας και της υπ’ αρ. 397/18235/2017 Υπουργικής Απόφασης (Β’ 601) όπως ισχύει κάθε φορά και με τους περιορισμούς που αναφέρονται στο άρθρο 3 της παρούσας.
β) που διαθέτουν τουλάχιστον το 55% του προϋπολογισμού του επιχειρησιακού προγράμματος στις ακόλουθες κατηγορίες Παρεμβάσεων υπολογιζόμενο ως αριθμητικός μέσος όρος για το σύνολο της τετραετίας 2024-2027.

Διαβάστε το ΦΕΚ

Με απόφαση της ΑΑΔΕ μετατίθεται για την 1η Μαΐου 2026, η έναρξη της Α’ φάσης εφαρμογής του μέτρου ψηφιακής έκδοσης δελτίων αποστολής διακίνησης ελαιοκάρπου από τους ελαιώνες προς τα ελαιοτριβεία.

Όπως είχαμε αναφέρει σε σχετικά ρεπορτάζ του ΑγροΤύπου η εφαρμογή του μέτρου είχε δημιουργήσει πολλά προβλήματα στους ελαιοπαραγωγούς του κανονικού καθεστώτος.

Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ νέα ημερομηνία διευκολύνει τους ελαιοπαραγωγούς – αγρότες που υπάγονται στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, προσφέροντάς τους περισσότερο χρόνο προετοιμασίας.

Ειδικότερα, με κοινή απόφαση του Υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, Γιώργου Κώτσηρα, και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γιώργου Πιτσιλή, η παράταση για τους ελαιοπαραγωγούς - αγρότες παρέχεται υπό τις εξής προϋποθέσεις:

• τα ελαιοτριβεία θα εκδίδουν δελτίο ποσοτικής παραλαβής κατά την παραλαβή του ελαιοκάρπου,
• οι ωφελούμενοι ελαιοπαραγωγοί - αγρότες δεν ανήκουν στις υπόχρεες οντότητες της πρώτης περιόδου εφαρμογής της υποχρέωσης ψηφιακής παρακολούθησης διακίνησης αποθεμάτων (αγρότες με ακαθάριστα έσοδα μεγαλύτερα των 200.000 ευρώ για το φορολογικό 2022).

Σε διαφορετική περίπτωση, οι εν λόγω επιχειρήσεις θεωρούνται ότι έχουν τη δυνατότητα απρόσκοπτης προσαρμογής στο ψηφιακό πλαίσιο.

Η απόφαση εξασφαλίζει στους μικρούς παραγωγούς τον απαραίτητο χρόνο για την ομαλή μετάβασή τους, χωρίς πίεση, κατά την κρίσιμη περίοδο συγκομιδής και μεταφοράς του ελαιοκάρπου.

Στρατηγικός στόχος του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και της ΑΑΔΕ παραμένει η ενίσχυση της ιχνηλασιμότητας και της διαφάνειας στη διακίνηση ελαιοκάρπου και ελαιολάδου, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η παραγωγική διαδικασία συνεχίζεται απρόσκοπτα.

Ανάγκη προσαρμογής στις συνθήκες συγκομιδής

Σε αναστολή του μέτρου της υποχρεωτικής έκδοσης Ψηφιακού Δελτίου Αποστολής (Ψ.Δ.Α.) για τη μεταφορά του ελαιοκάρπου έως την 1η Μαϊου 2026, προχώρησε σήμερα η κυβέρνηση υπό την προϋπόθεση έκδοσης δελτίου ποσοτικής παραλαβής από τα ελαιοτριβεία, σε ρύθμιση που αντιμετωπίζει τις σοβαρές δυσκολίες εφαρμογής του μέτρου κατά τη φετινή ελαιοκομική περίοδο.

Για το ζήτημα αυτό είχε παρέμβει το προηγούμενο διάστημα ο βουλευτής Μεσσηνίας Περικλής Μαντάς, αποστέλλοντας αναλυτική επιστολή προς τον Διοικητή της ΑΑΔΕ, Γιώργο Πιτσιλή. Στην επιστολή του βουλευτή τεκμηριώνονταν διεξοδικά οι τέσσερις βασικές κατηγορίες προβλημάτων που καθιστούσαν την εφαρμογή του Ψ.Δ.Α. ανεφάρμοστη, ειδικά για την περίπτωση του ελαιοκάρπου.

Ανάμεσα στα προβλήματα που είχαν επισημανθεί ήταν η αδυναμία αποτελεσματικής εφαρμογής της αρχής “ένα δελτίο = μία μεταφορά” για την ελιά, όπου οι μετακινήσεις είναι πολλαπλές, συνήθως ανοργάνωτες και συχνά πραγματοποιούνται από διαφορετικά πρόσωπα. Επιπλέον, η έκδοση ψηφιακού δελτίου στο χωράφι είναι μη ρεαλιστική λόγω έλλειψης σήματος ή εξοπλισμού, δημιουργώντας αδιέξοδα για τους παραγωγούς. Μεγάλο μέρος της μεταφοράς γίνεται από τρίτους, όπως εργάτες ή συγγενείς, που δεν έχουν τη δυνατότητα έκδοσης Ψ.Δ.Α., με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος άδικων προστίμων εις βάρος των παραγωγών. Τέλος, πολλοί παραγωγοί, ιδιαίτερα ηλικιωμένοι, δεν έχουν τη δυνατότητα χρήσης ψηφιακών εφαρμογών, καθιστώντας τη συμμόρφωση ουσιαστικά ανέφικτη.

Η απόφαση για την αναστολή της υποχρέωσης αποτελεί μια αναγκαία προσαρμογή στις πραγματικές συνθήκες της ελαιοκομικής παραγωγής, αλλά και στις ιδιαιτερότητες που αυτή έχει έναντι άλλων αγροτικών προϊόντων. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος και πέραν της μεταβατικής περιόδου, ο κ. Μαντάς είχε επίσης ζητήσει να δοθεί η εναλλακτική δυνατότητα καταγραφής των ποσοτήτων του ελαιοκάρπου μέσω των ελαιοτριβείων με μόνιμο τρόπο, έτσι ώστε αφενός να διασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα της παραγωγής, αφετέρου να μην επιβάλλονται διαδικασίες που ουσιαστικά δεν μπορούν να υλοποιηθούν στο χωράφι.

Σύμφωνα με τον Μεσσήνιο βουλευτή, «η επιτυχία κάθε νέου ψηφιακού εργαλείου απαιτεί κατανόηση της πραγματικής εικόνας στο πεδίο και συνεργασία με τους ανθρώπους της παραγωγής, ώστε να διαμορφώνονται λύσεις που είναι και αποτελεσματικές και εφαρμόσιμες».

Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Μαντάς τονίζει ότι η συζήτηση πρέπει να συνεχιστεί, με στόχο να θεσπιστεί ένα πλαίσιο ιχνηλασιμότητας πρακτικό και λειτουργικό, που θα είναι πλήρως συμβατό με τις ιδιαιτερότητες της ελαιοκομίας και της ελληνικής υπαίθρου.

Σε μια περίοδο όπου ο ήπιος και υγρός καιρός κυριαρχεί σε πολλές περιοχές της χώρας, οι συζητήσεις για τις ασθένειες της ελιάς —με το γλοιοσπόριο να βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο— έχουν επανέλθει δυναμικά. Οι συνεχόμενες βροχοπτώσεις και η υψηλή υγρασία αυξάνουν την ανησυχία των παραγωγών, όμως πίσω από αυτή την εικόνα κρύβεται ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας: το αν υπήρξε ή όχι δάκος στο προηγούμενο διάστημα. Εκεί ξεκινά και η σχέση του δάκου με το γλοιοσπόριο—μια σχέση που, όπως επιβεβαιώνει η ΔΑΟΚ Πολυγύρου Χαλκιδικής, δεν είναι θεωρητική αλλά απολύτως πρακτική για την έκβαση της ασθένειας.

Πώς συνδέεται ο δάκος με το γλοιοσπόριο

Στην καρδιά του ζητήματος βρίσκεται μια σχέση που, αν και συχνά δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την έκταση με την οποία μπορεί να εκδηλωθεί το γλοιοσπόριο σε έναν ελαιώνα. Ο δάκος δεν είναι ασθένεια· είναι όμως ο εχθρός που δημιουργεί τις συνθήκες ώστε μια μυκητολογική προσβολή να εξελιχθεί πιο εύκολα και πιο γρήγορα. Η μικρή πληγή που αφήνει το έντομο στον καρπό λειτουργεί ως είσοδος για το παθογόνο, το οποίο σε περιβάλλον αυξημένης υγρασίας βρίσκει πρόσφορο έδαφος να εγκατασταθεί και να αναπτυχθεί. Όπως περιγράφεται χαρακτηριστικά, «ο εχθρός δημιουργεί την πρώτη προσβολή πάνω στον καρπό… τρυπάει, οπότε εκεί αναπτύσσεται με την υγρασία και με τη βροχή, η δεύτερη προσβολή από το παθογόνο. Βρίσκει δηλαδή την τρύπα που αφήνει ο δάκος και εκεί πάνω αναπτύσσεται το γλοιοσπόριο».

Αυτό δεν σημαίνει ότι το γλοιοσπόριο δεν μπορεί να εμφανιστεί χωρίς δάκο· όμως η παρουσία του εντόμου αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εκδήλωσης της ασθένειας και επιταχύνει την εξάπλωσή της. Το παθογόνο εκμεταλλεύεται κάθε άνοιγμα στον καρπό, προκαλώντας στη συνέχεια σήψη, μαύρισμα και, στα πιο προχωρημένα στάδια, ξήρανση και πλήρη υποβάθμιση του καρπού, ο οποίος πλέον δεν είναι κατάλληλος ούτε για τυποποίηση ούτε για ελαιοποίηση.

Γι’ αυτό και ο ειδικός συνοψίζει με ακρίβεια: «Αν έχουμε δάκο, οι πιθανότητες να έχουμε και γλοιοσπόριο πολλαπλασιάζονται.» Η σχέση αυτή δεν είναι θεωρητική αλλά καθαρά πρακτική: κάθε τραυματισμός από το έντομο αυξάνει τις ευκαιρίες του μύκητα να διεισδύσει, μετατρέποντας μια πιθανή προσβολή σε πραγματικό κίνδυνο για την παραγωγή. Και, όπως επισημαίνει ο γεωπόνος, όταν ένας ελαιώνας ή μια ευρύτερη περιοχή δεν έχει έντονη παρουσία δάκου στο προηγούμενο διάστημα, η εκδήλωση της ασθένειας συνήθως περιορίζεται. Με λιγότερες πληγές στους καρπούς, ο μύκητας έχει λιγότερες ευκαιρίες να εγκατασταθεί και η ένταση των συμπτωμάτων παραμένει χαμηλότερη.

Οι συνθήκες που “ξυπνούν” το γλοιοσπόριο

Το γλοιοσπόριο αποτελεί μια ασθένεια που ευνοείται έντονα από τις υγρές και παρατεταμένα βροχερές συνθήκες, κάτι που κάνει το φθινόπωρο και την άνοιξη τις πιο κρίσιμες εποχές για τους ελαιώνες. Σε αυτές τις περιόδους η αυξημένη σχετική υγρασία και οι ήπιες θερμοκρασίες συνθέτουν το ιδανικό περιβάλλον όπου ο μύκητας αναπτύσσεται γρήγορα. Όπως σημειώνει ο γεωπόνος, «όταν έχουν υγρασία όλοι οι μύκητες αναπτύσσονται», κάτι που γίνεται ακόμη πιο έντονο όταν στον καρπό υπάρχουν μικρές πληγές ή ανοίγματα.

Η ένταση της ασθένειας, ωστόσο, δεν είναι ίδια σε όλους τους ελαιώνες. Όπως εξηγεί ο γεωπόνος, «σε πιο εντατικούς, αρδευόμενους ή επιτραπέζιους ελαιώνες, όπου οι επεμβάσεις είναι συστηματικές, η ασθένεια εμφανίζεται συνήθως πιο περιορισμένα». Αντίθετα, «σε ξηρικούς ελαιώνες ή σε εκμεταλλεύσεις ελαιοποίησης με λιγότερο εντατική φροντίδα, ο μύκητας βρίσκει συχνότερα τις συνθήκες για να εγκατασταθεί, ιδιαίτερα σε περιόδους παρατεταμένης υγρασίας».

Τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν από νέκρωση φύλλων ή φυλλόπτωση, αλλά στα πιο προχωρημένα στάδια γίνονται χαρακτηριστικά: σήψη των καρπών, μαύρισμα, μουμιοποίηση ή ακόμη και καρπόπτωση. Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, οι προσβεβλημένες ελιές εμφανίζουν αρχικά ανοιχτόχρωμη και στη συνέχεια σκούρα καφέ σήψη, συχνά με μια χαρακτηριστική ροζ–πορτοκαλί ζελατινώδη μάζα σπορίων στην επιφάνεια. Αντίθετα, όταν η υγρασία μειώνεται, οι καρποί συχνά αφυδατώνονται και παραμένουν ξεροί πάνω στο δέντρο, δείχνοντας μια διαφορετική εξέλιξη της ασθένειας. Ακόμη και μέσα στον χειμώνα, όταν θεωρητικά οι χαμηλές θερμοκρασίες θα έπρεπε να περιορίζουν την ανάπτυξη του μύκητα, μια περίοδος παρατεταμένης υγρασίας μπορεί να απαιτήσει νέες παρεμβάσεις. Ο συνδυασμός ήπιων θερμοκρασιών και συνεχών βροχοπτώσεων διατηρεί ενεργό τον κίνδυνο, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν προηγούμενοι τραυματισμοί στους καρπούς.

Τι μπορεί να κάνει ο παραγωγός 

Η πρόληψη του γλοιοσπορίου ξεκινά από την κατανόηση των παραγόντων που διευκολύνουν την εγκατάστασή του. Το παθογόνο δεν εμφανίζεται μόνο μέσω μιας πληγής· όμως κάθε άνοιγμα στον καρπό αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα μόλυνσης. Γι’ αυτό και η παρουσία δάκου στο προηγούμενο διάστημα είναι τόσο κρίσιμη: τα κεντρίσματα του εντόμου αυξάνουν τόσο την πιθανότητα εμφάνισης του γλοιοσπορίου όσο και τη σοβαρότητα των προσβολών. Καθοριστική, λοιπόν, είναι και η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση του δάκου. Ένας ελαιώνας που προστατεύθηκε εγκαίρως από το έντομο δεν προσφέρει στον μύκητα τις πληγές που χρειάζεται για να εγκατασταθεί. Έτσι, η καταπολέμηση του δάκου λειτουργεί στην πράξη ως διπλή πρόληψη: μειώνει τις άμεσες ζημιές του εντόμου και ταυτόχρονα περιορίζει το «έφορο έδαφος» για την ανάπτυξη του γλοιοσπορίου.

Με βάση αυτό, οι υπόλοιπες προληπτικές πρακτικές αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Όπως σημειώνει ο γεωπόνος, «κάνοντας έναν χαλκό σίγουρα θα σταματήσει σε μεγάλο βαθμό», αρκεί να μην υπάρχουν ήδη τραυματισμοί στον καρπό. Οι χαλκούχες εφαρμογές τοποθετούνται σε καθορισμένες περιόδους της καλλιεργητικής χρονιάς: μετά το μάζεμα της πράσινης ελιάς, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, ακολουθώντας τη φυσιολογία της καλλιέργειας και τις καιρικές συνθήκες. Σε χρονιές με παρατεταμένη υγρασία μπορεί να απαιτηθεί και μία επιπλέον εφαρμογή, ώστε η προστασία να παραμείνει αποτελεσματική.

Παράλληλα, το κλάδεμα και η κάλυψη κάθε πληγής με χαλκό αποτελούν βασικά εργαλεία πρόληψης, καθώς μειώνουν την υγρασία στο εσωτερικό του δέντρου και περιορίζουν τα σημεία από τα οποία μπορεί να διεισδύσει ο μύκητας. Σε ευαίσθητες ποικιλίες ή περιοχές απαιτείται προστασία και κατά την ανθοφορία, όπου το γλοιοσπόριο μπορεί να προσβάλει ταξιανθίες και να επηρεάσει την παραγωγή.

Τι σημαίνει τελικά η σχέση δάκου–γλοιοσπορίου

Η σχέση δάκου–γλοιοσπορίου είναι αλληλένδετη: οι πληγές στον καρπό διευκολύνουν τον μύκητα να εγκατασταθεί, ενώ η υγρασία ολοκληρώνει την εικόνα που επιτρέπει την εξάπλωσή του. Το γλοιοσπόριο, ωστόσο, έχει και τη δική του επιδημιολογία· μπορεί να εμφανιστεί σε ιδιαίτερα υγρές περιόδους ακόμη και χωρίς προηγούμενο τραυματισμό, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία της συνολικής διαχείρισης του ελαιώνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι πρακτικές πρόληψης —από τις χαλκούχες εφαρμογές μέχρι τη σωστή διαχείριση της κόμης και την παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών— διαμορφώνουν ένα ενιαίο σύστημα προστασίας. Κάθε μέτρο μειώνει τις πιθανότητες εγκατάστασης του μύκητα και συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας του καρπού.

Τελικά, η κατανόηση αυτού του «διπλού δεσμού» ανάμεσα σε έντομο και ασθένεια επιτρέπει στον παραγωγό να κινηθεί με μεγαλύτερη ασφάλεια και στρατηγική. Η θωράκιση της καλλιέργειας δεν είναι μία πράξη, αλλά ένα σύνολο παρεμβάσεων που ξεκινούν από την προστασία απέναντι στον δάκο και φτάνουν μέχρι την πρόληψη του ίδιου του γλοιοσπορίου. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση διασφαλίζει υγιείς καρπούς και θέτει τις βάσεις για μια σταθερή και ποιοτική παραγωγή.

Η φυλλόπτωση στην ελιά είναι ένα φαινόμενο που συχνά ανησυχεί τους παραγωγούς, ιδιαίτερα αυτή την εποχή όπου η υγρασία και οι πρώτες βροχές του χειμώνα κάνουν πιο έντονα ορατές τις αδυναμίες του δέντρου. Η απώλεια φύλλων δεν είναι πάντα πρόβλημα· κάθε ελαιόδεντρο αποβάλλει φυσιολογικά ένα μέρος των γερασμένων φύλλων του. Όταν όμως η πτώση γίνεται μαζικά, σε λάθος στιγμή ή με εικόνα που δεν θυμίζει το συνηθισμένο κιτρίνισμα των παλιών φύλλων, τότε αξίζει να αναζητηθούν άμεσα τα αίτια.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ίδιο το δέντρο «μιλάει»: τα φύλλα που πέφτουν ή που ετοιμάζονται να πέσουν κρύβουν επάνω τους χαρακτηριστικά σημάδια, τα οποία μπορούν να καθοδηγήσουν τον παραγωγό στην πρώτη, βασική διάγνωση.

Πότε η φυλλόπτωση είναι φυσιολογική

Στην ελιά, η απώλεια μέρους της φυλλικής επιφάνειας αποτελεί φυσιολογική διαδικασία, καθώς το δέντρο αποβάλλει σταδιακά τα γερασμένα φύλλα του. Πρόκειται κυρίως για φύλλα δύο έως τριών ετών, τα οποία βρίσκονται στη βάση των βλαστών. Με το πέρασμα του χρόνου κιτρινίζουν και τελικά πέφτουν, μια διαδικασία που κορυφώνεται την άνοιξη, όταν το δέντρο αναπτύσσει νέα βλάστηση. Κατά τη φυσιολογική φυλλόπτωση, η ισορροπία του δέντρου παραμένει αμετάβλητη: δεν παρατηρείται μείωση της φυλλικής επιφάνειας ούτε απογύμνωση κλάδων, ενώ η βλάστηση συνεχίζεται με φυσιολογικούς ρυθμούς.

Τι θεωρείται μη φυσιολογική φυλλόπτωση

Όταν η πτώση των φύλλων εμφανίζεται μαζικά, ανεξάρτητα από την εποχή και χωρίς να περιορίζεται στα γερασμένα φύλλα, τότε δεν πρόκειται για φυσιολογικό φαινόμενο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η φυλλόπτωση αποτελεί ένδειξη ότι τα δέντρα υποφέρουν από κάποιο υποκείμενο αίτιο που απαιτεί διερεύνηση. Η ένταση της πτώσης καθορίζει και τη σοβαρότητα των συνεπειών: μειώνεται η φυλλική επιφάνεια, συχνά απογυμνώνονται κλάδοι και, ως αποτέλεσμα, η ικανότητα του δέντρου να σχηματίσει καρποφόρα όργανα για την επόμενη περίοδο περιορίζεται σημαντικά. Με άλλα λόγια, η μη φυσιολογική φυλλόπτωση επηρεάζει άμεσα και ουσιαστικά τη μελλοντική παραγωγή.

Τα συχνότερα αίτια – και τι «λένε» τα φύλλα

Ο βασικός οδηγός για τη διάγνωση βρίσκεται… στο χώμα και στα κλαδιά. Τα φύλλα που έχουν ήδη πέσει, αλλά και εκείνα που ετοιμάζονται να πέσουν, συχνά φέρουν επάνω τους τα σημάδια που κατευθύνουν τον παραγωγό προς το πραγματικό αίτιο της φυλλόπτωσης. Τα επίσημα δεδομένα δείχνουν ότι τα πιο συχνά αίτια αυξημένης και μη φυσιολογικής απώλειας φύλλων είναι το κυκλοκόνιο και η κερκοσπορίαση, που εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα, ενώ ακολουθούν το γλοιοσπόριο, τα κοκκοειδή σε συνδυασμό με καπνιά, ο πυρηνοτρήτης και οι τροφοπενίες καλίου και βορίου, τα οποία συναντώνται πιο σπάνια.

Υπάρχουν, ωστόσο, περιπτώσεις όπου τα φύλλα παρουσιάζουν μόνο ένα γενικευμένο κιτρίνισμα και ξήρανση, χωρίς ιδιαίτερες κηλίδες. Τότε η εικόνα μπορεί να παραπέμπει σε βερτισιλλίωση, η οποία δεν συνοδεύεται πάντοτε από φυλλόπτωση και απαιτεί τομή στους κλάδους για να διαπιστωθεί πιθανή νέκρωση των αγγείων. Παρόμοια συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν και σε περιπτώσεις σηψιρριζιών, όπου χρειάζεται εξέταση του ριζικού συστήματος για τη σωστή διάγνωση. Σε πιο σπάνιες συνθήκες, μια γενικευμένη εικόνα κιτρινίσματος και ξήρανσης σε όλα σχεδόν τα δέντρα του ελαιώνα μπορεί να οφείλεται είτε σε έντονη ξηρασία είτε σε υπερβολική υγρασία που προκαλεί ασφυξία των ριζών.

Κυκλοκόνιο & Κερκοσπορίαση: οι συχνότεροι «ένοχοι»

Το κυκλοκόνιο και η κερκοσπορίαση αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες έντονης φυλλόπτωσης στα ελαιόδεντρα. Και οι δύο ασθένειες ευνοούνται από υψηλή σχετική υγρασία και τυπικά εμφανίζονται σε ελαιώνες που βρίσκονται σε περιοχές με συχνές βροχοπτώσεις, νυχτερινή δροσιά ή ομίχλες κατά το διάστημα από το φθινόπωρο έως την άνοιξη. Τα προβλήματα εντείνονται σε δέντρα που καλλιεργούνται σε πυκνή φύτευση, όπου ο αερισμός είναι ανεπαρκής και τα φύλλα δεν εκτίθενται επαρκώς στον ήλιο.

Τα παθογόνα διατηρούνται στα προσβεβλημένα φύλλα που παραμένουν πάνω στο δέντρο. Με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές αρχίζουν να παράγουν σπόρια, τα οποία μεταφέρονται με τον άνεμο και το νερό της βροχής στα υγιή φύλλα, προκαλώντας νέες μολύνσεις. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται καθ’ όλη τη βροχερή περίοδο, κάθε φορά που υπάρχει υγρασία στα φύλλα για λίγες ώρες, με τα νεαρά φύλλα να είναι τα πιο ευάλωτα.

Για την αντιμετώπιση των δύο ασθενειών απαιτείται προληπτική δράση, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου το πρόβλημα εμφανίζεται συχνά. Συνιστώνται δύο έως τρεις προληπτικοί ψεκασμοί: ο πρώτος το φθινόπωρο, όταν αναμένονται έντονες βροχοπτώσεις, ο δεύτερος την άνοιξη, μετά την έναρξη της νέας βλάστησης και πριν εμφανιστούν οι ταξιανθίες, και, εφόσον οι συνθήκες παραμένουν ευνοϊκές για την ανάπτυξη των ασθενειών, ένας ενδιάμεσος ψεκασμός μετά την ολοκλήρωση της ελαιοσυλλογής. Για την κερκοσπορίαση, που μπορεί να προσβάλει και τους καρπούς, απαιτείται επιπλέον ένας καλοκαιρινός ψεκασμός τον Αύγουστο, όπου υπάρχει ιστορικό προσβολών.

Τα προληπτικά σκευάσματα για τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς ψεκασμούς βασίζονται κυρίως σε χαλκούχες ουσίες, ενώ για τον ανοιξιάτικο ψεκασμό χρησιμοποιούνται και σκευάσματα με θεραπευτική δράση, όπως αναφέρονται στο πρωτότυπο κείμενο. Σε ελαιώνες με χρονίζον πρόβλημα κρίνεται αναγκαίο να γίνεται τουλάχιστον ένας ψεκασμός κάθε χρόνο, ακόμη και σε περιόδους χωρίς έντονες βροχοπτώσεις, ώστε τα μολύσματα να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα και να αποφεύγονται οι καταστροφικές εξάρσεις σε δύσκολες χρονιές.

Γιατί η διάγνωση είναι κρίσιμη για την επόμενη παραγωγή

Η μη φυσιολογική φυλλόπτωση δεν αποτελεί μια απλή ενόχληση ή ένα επιφανειακό αισθητικό ζήτημα. Αντίθετα, επηρεάζει με άμεσο και ουσιαστικό τρόπο τη λειτουργία του δέντρου. Η απώλεια των φύλλων μειώνει τη φωτοσυνθετική ικανότητα της ελιάς, περιορίζει τη θρέψη της και δυσχεραίνει τον σχηματισμό των καρποφόρων οργάνων. Αυτό σημαίνει ότι τα δέντρα που χάνουν σήμερα σημαντικό μέρος της φυλλικής τους επιφάνειας θα εμφανίσουν μειωμένη παραγωγή την επόμενη χρονιά. Η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος και η σωστή αντιμετώπιση δεν προστατεύουν μόνο την υγεία του δέντρου, αλλά αποτελούν και βασική παράμετρο για τη διασφάλιση της μελλοντικής παραγωγής του ελαιώνα.

Η Προστασία της Επόμενης Χρονιάς Ξεκινά Σήμερα

Η φυλλόπτωση στην ελιά είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, όμως σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει ως σιωπηλό μήνυμα ότι κάτι δεν πάει καλά. Η προσεκτική ματιά του παραγωγού στα φύλλα —σε όσα έχουν πέσει και σε όσα ετοιμάζονται να πέσουν— αποτελεί το πρώτο, ουσιαστικό βήμα για να εντοπιστεί εγκαίρως το πραγματικό αίτιο. Όταν η απώλεια της φυλλικής επιφάνειας γίνεται μεγαλύτερη από το φυσιολογικό, η επόμενη παραγωγική περίοδος επηρεάζεται άμεσα.

Η έγκαιρη διάγνωση, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια τεχνική διαδικασία, είναι μια επένδυση στη ζωτικότητα του ελαιώνα. Με σωστή παρατήρηση και ενημέρωση, ο παραγωγός μπορεί να παρέμβει αποτελεσματικά, διατηρώντας την υγεία των δέντρων και εξασφαλίζοντας τη συνέχεια της παραγωγής.

Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 12/2016, «Μη φυσιολογική φυλλόπτωση, αίτια & διάγνωση»  σελ. 36-7

Σε εξέλιξη βρίσκεται η συγκομιδή της ελιάς Καλαμών, με την παραγωγή φέτος να είναι μειωμένη στις περισσότερες παραγωγικές περιοχές.

Σοβαρά προβλήματα όμως υπάρχουν στην Αιτωλοακαρνανία από το γλοιοσπόριο, που έχει πλήξει μεγάλο μέρος της παραγωγής στην περιοχή, εξαιτίας των συνεχόμενων βροχοπτώσεων.

Οι υγρασίες έχουν δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για την εκδήλωση της ασθένειας με αποτέλεσμα να παρατηρείται πρόωρη καρπόπτωση και απώλεια της παραγωγής.

Οι ελαιοπαραγωγοί βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση γιατί γνωρίζουν ότι δεν θα αποζημιωθούν από τον ΕΛΓΑ.

Οι Κρατικές Οικονομικές Ενισχύσεις (ΚΟΕ - πρώην ΠΣΕΑ) αφορούν τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, κάτι που θα έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορέσουν να αποζημιωθούν οι ετεροεπαγγελματίες αγρότες.

Αυτό που μένει είναι στους παραγωγούς που έχουν ζημιές να τους χορηγηθούν ενισχύσεις de minimis για απώλεια εισοδήματος παραγωγών.

Παρέμβαση στον ΑγροΤύπο έκανε ο κ. Χαράλαμπος Κασίμης, πρώην Γενικός Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής & Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, ο οποίος τόνισε ότι η Κομισιόν δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη της ΕΕ να χορηγήσουν κρατικές ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis) από τον εθνικό προϋπολογισμό τους. Κάθε 3ετία εγκρίνει συγκεκριμένα κονδύλια που μπορεί να καταβληθούν από την κάθε κυβέρνηση. Το κράτος μέλος μπορεί να αποφασίσει πότε και που θα τα δώσει. 

Όπως δήλωσε στον ΑγροΤύπο ο παραγωγός από το Μεσολόγγι κ. Ανδρέας Κότσαλος, είμαστε στα μέσα της συγκομιδής ελιάς Καλαμών. Η παραγωγή είναι μειωμένη λόγω των καιρικών συνθηκών. Οι παρατεταμένες βροχοπτώσεις και οι υγρασίες όμως έχουν αρχίσει να δημιουργούν πρόβλημα στην παραγωγή από το γλοιοσπόριο. Παρά τα μέτρα φυτοπροστασίας που έκαναν οι παραγωγοί σε πολλές περιπτώσεις δεν έφεραν αποτελέσματα. Υπάρχουν επίσης προβλήματα γιατί οι καιρικές συνθήκες καθυστέρησαν να δώσουν σωστό χρωματισμό (μαύρισμα) στις ελιές. Η πεδιάδα του Νεοχωρίου φαίνεται να έχει μεγάλο πρόβλημα από το γλοιοσπόριο. Με την συγκομιδή να έχει καθυστερήσει σε μεγάλο βαθμό από τις βροχοπτώσεις οι τιμές παραγωγού στις ελιές Καλαμών κυμαίνονται αυτή την εποχή για το 200άρι από 1,20 έως 1,55 ευρώ. Αντίστοιχα τα μεγάλα μεγέθη είναι στα 2,25 ευρώ και τα ψιλά (300άρι) στα 1,05 ευρώ.

Από την πλευρά του ο παραγωγός και γεωπόνος από την περιοχή της Βόνιτσα κ. Παναγιώτης Στούπας, ανέφερε στον ΑγροΤύπο ότι η χρονιά φέτος είναι μια από τις χειρότερες όσον αφορά την συγκομιδή της ελιάς Καλαμών. Οι συνεχόμενες βροχοπτώσεις έχουν καθυστερήσει την συγκομιδή, με τις ελιές να αργούν - σε σχέση με άλλες χρονιές - να ωριμάσουν. Αυτή την εποχή οι περισσότεροι παραγωγοί βρίσκονται στα μέσα της συγκομιδής. Επίσης οι συνεχόμενες βροχοπτώσεις και οι καιρικές συνθήκες (υγρασίες) έχουν ευνοήσει το γλοιοσπόριο, που προκαλεί χαρακτηριστικές σήψεις στους καρπούς. Είναι γνωστό ότι οι μυκητολογικές ασθένειες δεν καλύπτονται από τον Κανονισμό Ασφάλισης του ΕΛΓΑ. Θα υπάρξει όμως μια απώλεια εισοδήματος για τους παραγωγούς. Αυτό που θα πρέπει να προσέξουν οι ελαιοπαραγωγοί είναι να κάνουν σωστή διαχείριση του ελαιόκαρπου, κάτι που βέβαια αυξάνει το κόστος παραγωγής. Όσον αφορά τις τιμές για τις ελιές Καλαμών, αυτή την εποχή κυμαίνεται το 200άρι στα 1,50 ευρώ το κιλό, ενώ όσο αυξάνουν τα μεγέθη για κάθε κατηγορία προσθέοτνυ 5 λεπτά.

Ο κ. Θανάσης Παλούκης, παραγωγός και γεωπόνος, από τη Βόνιτσα Αιτωλοακαρνανίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος δεν υπάρχει μεγάλη παραγωγή στις ελιές Καλαμών. Οι καιρικές συνθήκες φέτος δημιούργησαν προβλήματα στο γλοιοσπόριο και αναγκαστήκαμε να κάνουμε πρόωρη συγκομιδή. Οι πολλές υγρασίες έχουν φέρει μεγάλες καταστροφές στην παραγωγή. Οι τιμές παραγωγού για τις φετινές ελιές κυμαίνονται στα 1,40 με 1,50 ευρώ το κιλό για το 200άρι και στα 1,55 ευρώ για το 180άρι.

Η εγκατάσταση ενός νέου ελαιώνα ξεκινά πολύ πριν ανοίξει ο πρώτος λάκκος στο χωράφι. Η πραγματική επιτυχία —η παραγωγικότητα, η υγεία και η μακροζωία του δένδρου— κρίνεται στη στιγμή της επιλογής του πολλαπλασιαστικού υλικού. Η αγορά σωστών δενδρυλλίων δεν είναι μια τυπική διαδικασία, είναι το σημείο όπου ο παραγωγός θωρακίζει ή εκθέτει την επένδυσή του για πολλές δεκαετίες. Παρότι η νομοθεσία θέτει προδιαγραφές για την εμπορία του υλικού, η πραγματικότητα δείχνει ότι συχνά δεν εφαρμόζεται πλήρως ή δεν επαρκεί για να αποτρέψει τα προβλήματα που παρατηρούνται στην αγορά. Έτσι, η ευθύνη πέφτει στον ίδιο τον παραγωγό να επιλέξει φυτώριο και δενδρύλλια με γνώση και προσοχή.

Το φυτώριο ως αφετηρία: εμπιστοσύνη και έλεγχος

Στον τομέα της ελιάς η ανάγκη για προσοχή είναι ακόμη μεγαλύτερη. Η ύπαρξη πολλών ποικιλιών, συχνά χωρίς πλήρη καταγραφή και πιστοποίηση, έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου δεν είναι πάντα εύκολο να γνωρίζει κανείς τι πραγματικά αγοράζει. Το φυτώριο πρέπει να είναι ελεγχόμενο από τις αρμόδιες υπηρεσίες και να διαθέτει μητρική φυτεία. Η αξιοπιστία του αποτυπώνεται στην οργάνωση των εγκαταστάσεών του, στην καθαριότητα και στη γενικότερη εικόνα τάξης, αλλά και στην επιστημονική κατάρτιση του φυτωριούχου, ο οποίος οφείλει να καθοδηγεί τον παραγωγό στην επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας για τις συνθήκες του χωραφιού του.

Κάθε παρτίδα δενδρυλλίων πρέπει να συνοδεύεται από τα απαραίτητα έγγραφα ταυτοποίησης ποικιλίας και υποκειμένου. Η φυτοϋγιεινή κατάσταση του πολλαπλασιαστικού υλικού εξασφαλίζεται μέσω των ελέγχων στις μητρικές φυτείες και στο παραγόμενο υλικό, ενώ το Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο πιστοποιεί ότι τα δενδρύλλια πληρούν τις απαιτήσεις για την επαγγελματική τους διακίνηση. Παράλληλα, η εγγραφή του φυτωρίου στο Φυτοϋγειονομικό Μητρώο αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εμπορία υγιούς και πιστοποιημένου υλικού.

Χαρακτηριστικά σωστών δενδρυλλίων: ύψος, διαμόρφωση, ανάπτυξη

Το ύψος των δενδρυλλίων είναι ένας από τους πρώτους δείκτες ποιότητας. Το ελάχιστο αποδεκτό ύψος είναι τα 60 εκατοστά, καθώς μικρότερες διαστάσεις οδηγούν συχνά σε θαμνώδη ανάπτυξη, καθυστερημένη παραγωγικότητα και δυσκολότερη διαμόρφωση. Στην πράξη, τα πιο κατάλληλα δενδρύλλια κυμαίνονται μεταξύ 60 και 150 εκατοστών. Τα μικρότερα φυτά προτιμώνται στις ανοιξιάτικες φυτεύσεις και στους αρδευόμενους ελαιώνες, ενώ τα ψηλότερα ανταποκρίνονται καλύτερα σε ξηρικές συνθήκες και σε φθινοπωρινές φυτεύσεις.

Η διαμόρφωση αποτελεί δεύτερο κρίσιμο στοιχείο. Σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές ελέγχου, ένα κατάλληλο δενδρύλλιο πρέπει να διαθέτει τρεις έως τέσσερις πλάγιους εύρωστους βλαστούς μήκους τουλάχιστον 15 εκατοστών, αναπτυγμένους σε ύψος άνω των 50 εκατοστών. Παρ’ όλα αυτά, η πρακτική εμπειρία δείχνει ότι τα μονόκλωνα δενδρύλλια, με έναν ισχυρό κεντρικό βλαστό και καλά κατανεμημένους πλάγιους δευτερεύοντες βλαστούς, είναι συχνά πιο κατάλληλα. Η ευκολία διαμόρφωσης —είτε σε κύπελλο με επιθυμητό ύψος κορμού είτε σε μονοκλωνική μορφή— τα καθιστά ιδιαίτερα δημοφιλή στους νέους ελαιώνες.

Ριζικό σύστημα: η αόρατη βάση της επιτυχίας

Η σχέση ανάμεσα στο ύψος του φυτού και το μέγεθος της γλάστρας είναι καθοριστική για τη μετέπειτα ανάπτυξη. Ένα δένδρο δεν μπορεί να εξελιχθεί σωστά αν το ριζικό του σύστημα δεν αντιστοιχεί σε μέγεθος και δομή με την κόμη. Για φυτά ενός έτους, με ύψος έως 80 εκατοστών, ενδείκνυνται γλάστρες 1–2 λίτρων. Για φυτά ενάμιση έτους, ύψους 80–125 εκατοστών, τα κατάλληλα δοχεία είναι 2–4 λίτρα, ενώ για φυτά δύο ετών, ύψους 125–150 εκατοστών, προτείνονται γλάστρες 3,5–6 λίτρων. Το κλειδί βρίσκεται στην αναλογία και στην υγιή ανάπτυξη.

Κρίσιμη παράμετρος είναι ο έλεγχος της ρίζας. Κάθε δενδρύλλιο πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον τρεις καλά ανεπτυγμένες ρίζες με πλευρικές διακλαδώσεις. Η ύπαρξη μόνο μίας ή δύο ριζών οδηγεί σε μονόπλευρη ανάπτυξη και σε δυσκολίες στη δημιουργία κανονικού δένδρου. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται όταν το ριζικό σύστημα έχει ξεφύγει από τη γλάστρα και έχει διεισδύσει στο έδαφος του φυτωρίου. Η αποκοπή αυτών των ριζών για τη διάθεση του φυτού συχνά προκαλεί σοβαρό «σοκ» με καθυστέρηση στην εγκατάσταση που μπορεί να φτάσει και τον έναν χρόνο, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης από εδαφογενείς ασθένειες. Για τον λόγο αυτό, σε περιοχές όπως η Κρήτη, πολλοί παραγωγοί αποφεύγουν τα υπερμεγέθη δενδρύλλια, εκτός αν το φυτώριο έχει εξασφαλίσει ότι το υπόστρωμα είναι καλυμμένο και δεν επιτρέπει την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της ρίζας.

Εμβολιασμένα και αυτόρριζα δενδρύλλια: διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικές αποφάσεις

Στην ελληνική αγορά κυριαρχούν τα αυτόρριζα δενδρύλλια, χωρίς εμβολιασμό. Η χρήση εμβολιασμένων δενδρυλλίων επιλέγεται όταν μια ποικιλία δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί αλλιώς ή όταν θέλουμε να της προσδώσουμε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που δεν διαθέτει. Η αντοχή σε εδαφογενείς ασθένειες όπως το βερτισίλλιο, η ανθεκτικότητα στο ψύχος ή στα υφάλμυρα νερά, η μειωμένη ανάπτυξη κόμης ή ακόμη και η βελτιωμένη καρποφορία είναι παράγοντες που μπορούν να καθορίσουν την επιλογή ενός κατάλληλου υποκειμένου.

Ιδιαίτερα στις ευαίσθητες ποικιλίες, όπως η Αμφίσσης και η Χαλκιδικής, η χρήση εμβολιασμένου υλικού μπορεί να αποτελέσει σημαντική ασπίδα απέναντι στο βερτισίλλιο, ειδικά όταν υπάρχουν ενδείξεις παρουσίας του στο χωράφι. Τα σωστά υποκείμενα δεν λειτουργούν απλώς ως βάση στήριξης αλλά διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τη φυσιολογία και την αντοχή του μελλοντικού δένδρου.

Η επιλογή υποκειμένου: ο καθορισμός της ταυτότητας του νέου ελαιώνα

Τα υποκείμενα που προέρχονται από «δασικές» ελιές ή από σπόρους, παρά την ταχεία ανάπτυξη που ίσως προσφέρουν, δεν θεωρούνται κατάλληλα. Το βασικό μειονέκτημά τους είναι η έλλειψη ομοιομορφίας και η αβεβαιότητα ως προς τις ιδιότητες που θα μεταφέρουν στο τελικό δένδρο. Αντίθετα, τα κλωνικά υποκείμενα διακρίνονται για την ομοιομορφία τους και για το γεγονός ότι οι ιδιότητές τους —όπως η αντοχή, η ανάπτυξη ή η προσαρμοστικότητα— είναι γνωστές και προβλέψιμες. Για έναν παραγωγό που επενδύει σε έναν νέο ελαιώνα, αυτό αποτελεί πολύτιμο πλεονέκτημα.

Η βάση για έναν επιτυχημένο ελαιώνα

Η επιλογή δενδρυλλίων δεν είναι μία απλή αγορά φυτών, αλλά μια διαδικασία που καθορίζει την πορεία του ελαιώνα για πολλές δεκαετίες. Η σωστή αξιολόγηση του φυτωρίου και του διαθέσιμου υλικού —ως προς την ποιότητα, την ταυτοποίηση, την υγιεινή και το κατάλληλο υποκείμενο— θωρακίζει τον παραγωγό απέναντι σε ασθένειες, καθυστερήσεις ανάπτυξης και κακές επενδύσεις. Σε μια εποχή όπου οι απαιτήσεις της ελαιοκαλλιέργειας αυξάνονται και οι συνθήκες παραγωγής γίνονται ολοένα πιο απαιτητικές, η ποιότητα του πολλαπλασιαστικού υλικού αποτελεί το σταθερότερο θεμέλιο ενός επιτυχημένου και ανθεκτικού ελαιώνα.

Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 7/2014, Π. Βαχαμίδης. «Εσπεριδοειδή και Ελιά: Τα κατάλληλα δενδρύλλια για εγκατάσταση δενδρώνα», σελ. 30-2 

Καθώς ο ελαιώνας μπαίνει στον χειμερινό του ρυθμό και η προσοχή των παραγωγών στρέφεται στο κλάδεμα, τον έλεγχο των δέντρων και τον σχεδιασμό της νέας χρονιάς, έρχονται στο προσκήνιο παθογένειες λιγότερο “θεαματικές”, αλλά ιδιαίτερα κρίσιμες. Πρόκειται για ασθένειες που δεν συνδέονται αποκλειστικά με εποχικές εξάρσεις, όπως το κυκλοκόνιο ή το γλοιοσπόριο, αλλά εξελίσσονται αθόρυβα στο ριζικό σύστημα, στη βάση του κορμού και στο ξύλο — συχνά για μήνες ή και χρόνια. Οι χαμηλές θερμοκρασίες, η υγρασία του φθινόπωρου - χειμώνα και οι εργασίες κλαδέματος αποκαλύπτουν πολλές φορές προβλήματα που παρέμεναν κρυμμένα όλη τη χρονιά. Για αυτό, αυτή η περίοδος αποτελεί ιδανική στιγμή για ενημέρωση, αναγνώριση και έγκαιρη παρέμβαση.

Αρμιλλάρια – Σηψιρριζία στη βάση του κορμού

Η αρμιλλάρια, ένας βασιδιομύκητας που προκαλεί νέκρωση του φλοιού στη βάση του κορμού και επεκτείνεται στη ρίζα, οδηγεί σε σηψιρριζία και σταδιακή εξασθένηση του δέντρου. Η ασθένεια συνδέεται με εγκατάσταση ελαιώνων σε περιοχές που παλιότερα ήταν δασικές και φέρουν μολύσματα στο έδαφος. Η πρόληψη επικεντρώνεται στη σωστή επιλογή θέσης φύτευσης, αποφεύγοντας νέες εγκαταστάσεις σε εκχερσωμένα δάση.

Ζελατίνα – Μανιταρώσεις το φθινόπωρο και ζημιές σε ηλικιωμένα δέντρα

Η ζελατίνα προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένα δέντρα, προκαλώντας έλκη και νέκρωση φλοιού και ξύλου στη βάση του κορμού, με την προσβολή να επεκτείνεται μέχρι τη ρίζα. Χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι ο σχηματισμός κιτρινοπορτοκαλί καρποφοριών το φθινόπωρο, ένδειξη παρουσίας του παθογόνου. Η εμφάνισή της έχει καταγραφεί σε συγκεκριμένες ποικιλίες και περιοχές, ενώ ευνοείται από την περίσσεια νερού, γεγονός που καθιστά καθοριστική την αποφυγή άρδευσης που διαβρέχει τον κορμό.

Ροσελλίνια – Η «κατάλοιπη» ασθένεια των εκχερσωμένων περιοχών

Η ροσελλίνια προσβάλλει ρίζες νεαρών αλλά και μεγάλων δέντρων και δημιουργεί χαρακτηριστικό μυκήλιο γκρίζου–λαδί χρώματος. Η παρουσία της συνδέεται άμεσα με τη φύτευση ελαιώνων σε εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις, όπου μολύσματα από παλαιότερες προσβολές παραμένουν ενεργά στο έδαφος. Η πρόληψη περιλαμβάνει αποφυγή τέτοιων θέσεων και χρήση Trichoderma σε νέες φυτεύσεις ως ενισχυτικό μέτρο.

Φυματίωση – Τα φυματίδια που εκμεταλλεύονται κάθε πληγή

Η φυματίωση είναι κοινή βακτηριολογική ασθένεια και προσβάλλει όλα τα όργανα του φυτού εκτός από τις ρίζες. Οι θέσεις εισόδου του βακτηρίου είναι οι πληγές που δημιουργούνται από χαλάζι, ανεμόβροχο, παγετό, αλλά και από εργαλεία συγκομιδής όταν ο καιρός είναι υγρός. Η ποικιλία Κορωνέικη είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη. Η αντιμετώπιση βασίζεται σε χαλκούχους ψεκασμούς μετά από παγετό, χαλάζι ή μετά τη συγκομιδή με ραβδισμό.

Αδρομύκωση (Βερτισιλλίωση) – Η πιο σοβαρή ασθένεια της ελιάς

Η βερτισιλλίωση αποτελεί τη σοβαρότερη ασθένεια της ελιάς παγκοσμίως και είναι ιδιαίτερα καταστρεπτική σε ευαίσθητες, αρδευόμενες ποικιλίες. Στη χώρα μας, όλες οι ποικιλίες εμφανίζουν διαβαθμίσεις ευπάθειας, με πιο ευαίσθητες την Αμφίσσης, τη Μεγαρίτικη και τη Χαλκιδικής. Η Καλαμών έχει καταστεί επίσης ευαίσθητη λόγω συγκαλλιέργειας με ευαίσθητα φυτά, υπερβολικής άρδευσης και ενσωμάτωσης μολυσμένων φύλλων στο έδαφος. Η ορθή καλλιεργητική πρακτική περιλαμβάνει αποφυγή συγκαλλιέργειας με ευπαθείς ξενιστές, αποφυγή ενσωμάτωσης φύλλων και περιορισμό συχνών φρεαζαρισμάτων, ενώ ηλιοαπολύμανση συστήνεται σε νέους ελαιώνες.

Ίσκα – Προσβολές ξύλου με σήψη και έλκη

Η προσβολή από τον βασιδιομύκητα Phomitiporia mediterranea οδηγεί σε καστανό μεταχρωματισμό, σήψη του ξύλου, έλκη και θρυμματισμό του σάπιου ιστού. Εμφανίζεται κυρίως στην ποικιλία Κορωνέικη και τελευταία και στην Καλαμών, συχνότερα σε δέντρα κοντά σε δάση ή περιοχές που έχουν εκχερσωθεί. Η μετάδοση γίνεται κυρίως με τα πριονίδια κατά το κλάδεμα, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη χρήση προστατευτικού πληγών στις τομές.

Φυτόφθορα – Προσβολές σε νεαρά δέντρα και υπερβολικά υγρά εδάφη

Η φυτόφθορα προσβάλλει κυρίως δενδρύλλια σε φυτώρια ή νεαρά δέντρα σε υπερβολικά αρδευόμενους ελαιώνες, εντοπίζεται στη βάση του κορμού και στις κεντρικές ρίζες και νεκρώνει τον φλοιό, ενώ το ξύλο αποχρωματίζεται σε μικρό βάθος. Τα συμπτώματα στα υπέργεια μέρη εκδηλώνονται με ξηράνσεις κλαδιών και εικόνα ημιπληγίας ή αποπληξίας. Η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί και σε πρόσφατα φυτεμένα δέντρα, όταν έχουν ήδη μολυνθεί στο φυτώριο. Η ορθή διαχείριση άρδευσης είναι καθοριστική, καθώς πρέπει να αποφεύγεται η διαβροχή του κορμού από μικροεκτοξευτήρες ή τεχνητή βροχή.

Ξυλέλλα – Η απειλή καραντίνας που απαιτεί εγρήγορση

Η Xylella fastidiosa αποτελεί σοβαρό φυτοπαθογόνο βακτήριο καραντίνας με ικανότητα να προσβάλλει πολλά ξυλώδη και μη φυτά. Στην Ευρώπη εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2013 στην Απουλία της Ιταλίας, προκαλώντας εκτεταμένες καταστροφές. Μεταδίδεται από έντομα φορείς και προκαλεί μάρανση, νέκρωση και σταδιακή κατάρρευση των δέντρων. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζονται ειδικά μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς της μέσα στη ζώνη όπου εντοπίζεται, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στον έλεγχο της διακίνησης μολυσμένων φυτών, που θεωρείται ο βασικός κίνδυνος εξάπλωσης.

Όταν τα “κρυφά” προβλήματα απαιτούν προσοχή

Οι ασθένειες που προσβάλλουν ρίζες, βάση κορμού και ξύλο δεν γίνονται πάντα άμεσα αντιληπτές, όμως επηρεάζουν βαθιά και μακροπρόθεσμα την υγεία και παραγωγικότητα του ελαιώνα. Ο χειμώνας προσφέρει την ευκαιρία ο παραγωγός να παρατηρήσει τις λεπτομέρειες που η έντονη καλοκαιρινή βλάστηση κρύβει: αλλαγές στον φλοιό, υποχώρηση της ζωτικότητας, μεταχρωματισμούς στο ξύλο ή συμπτώματα εξασθένησης. Η έγκαιρη αναγνώριση και η συνεργασία με γεωπόνο για την κατάλληλη διαχείριση των προβλημάτων μπορούν να αποτρέψουν μελλοντικές απώλειες και να στηρίξουν την υγεία του δέντρου σε βάθος χρόνου. Σε μια εποχή αυξημένων προκλήσεων για την ελαιοκαλλιέργεια, η γνώση αυτών των “σιωπηλών” ασθενειών αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για κάθε παραγωγό.

Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 4/2016. Ε. Τζάμος, «Ασθένειες της ελιάς που προσβάλλουν ρίζες, βάση κορμού και ξύλο», σελ. 45–46.

Οι δασμοί Τραμπ αρχίζουν να παίζουν καταλυτικό ρόλο στο σκέλος της ζήτησης και των εξαγωγών για τις ελληνικές επιτραπέζιες ελιές, αφού, σε συνδυασμό με τη διολίσθηση του δολαρίου, αυξάνουν σημαντικά το κόστος του προϊόντος στην αμερικανική αγορά.

Παράλληλα η ευνοϊκότερη δασμολογική μεταχείριση ανταγωνιστριών τρίτων χωρών θα οδηγήσει σε απώλεια του μεριδίου πωλήσεων στην πλέον στρατηγικής σημασίας αγορά επιτραπέζιων ελιών για την χώρα μας.

Αυτά τονίζει στην συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ κ. Κώστας Ζούκας.

Ερ. Πριν τους δασμούς τι εξαγωγές επιτραπέζιων ελιών έκανε η χώρα μας στις ΗΠΑ;

Πριν από την επιβολή των δασμών, οι ελληνικές εξαγωγές επιτραπέζιων ελιών προς τις ΗΠΑ είχαν φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της αμερικανικής αγοράς ως του σημαντικότερου και πιο σταθερού προορισμού για το προϊόν.
Το 2024, οι εξαγωγές στις ΗΠΑ έφθασαν τα 214 εκατομμύρια ευρώ, υπερβαίνοντας κατά πολύ άλλα αγροτικά προϊόντα.
Οι ΗΠΑ απορροφούν περίπου το 30% των συνολικών ποσοτήτων του προϊόντος που κατευθύνονται στο εξωτερικό.
Οι ελληνικές ελιές, και ιδιαίτερα οι δημοφιλείς ποικιλίες Καλαμών/Καλαμάτα και Χαλκιδικής,  έχουν εδραιώσει μια ισχυρή, διαφοροποιημένη θέση στα αμερικανικά ράφια, αναγνωρίσιμη και σταθερά προτιμώμενη από τους καταναλωτές.
Η εντυπωσιακή αυτή πορεία δεν ήταν τυχαία. Χτίστηκε μέσα από σημαντικές και στοχευμένες επενδύσεις των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων του προϊόντος σε ποιότητα, καινοτομία, νέους εμπορικούς τύπους, εξωστρεφείς στρατηγικές και συστηματική προβολή του προϊόντος. Τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα προώθησης της ΠΕΜΕΤΕ με την στήριξη των μελών της, ενισχύουν καθοριστικά την παρουσία του κλάδου και στις ΗΠΑ, δημιουργώντας ένα σταθερό δίαυλο συνεργασίας με εισαγωγείς, αλυσίδες λιανεμπορίου και καταναλωτές.
Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγo, οι νέοι αυτοί επιβαρυντικοί δασμοί έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία τόσο στις εξαγωγικές επιχειρήσεις όσο και στον αγροτικό κόσμο.
Ο κλάδος αντιλαμβάνεται ότι κάθε δασμολογική επιβάρυνση απειλεί άμεσα μια αγορά που χρειάστηκε δεκαετίες για να κερδηθεί και συνιστά βασική πηγή εισοδήματος για χιλιάδες παραγωγούς και σημαντικό στήριγμα για την εθνική οικονομία.
Το ενδεχόμενο απώλειας μεριδίου σε μία από τις πιο ανταγωνιστικές αγορές παγκοσμίως προκαλεί βαθιά ανησυχία. Και αυτό διότι η επιτραπέζια ελιά είναι ένας κλάδος που δραστηριοποιείται σχεδόν αποκλειστικά στην ελληνική περιφέρεια, τόσο σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής όσο και σε επίπεδο μεταποίησης. Συνεπώς, η συρρίκνωση των εξαγωγών πλήττει την οικονομική δραστηριότητα, απειλεί την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την προσπάθεια αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος σε ολόκληρες περιοχές της χώρας.
Με λίγα λόγια, πριν την επιβολή των δασμών η Ελλάδα είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα πραγματικό success story στην αγορά των ΗΠΑ. Σήμερα, αυτό το success story βρίσκεται σε κίνδυνο και ολόκληρος ο κλάδος καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να το προστατεύσει.

Ερ. Σήμερα τελικά που κυμαίνονται οι δασμοί στα ελληνικά προϊόντα;

Σήμερα, οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές, όπως και τα περισσότερα αντίστοιχα ευρωπαϊκά προϊόντα, επιβαρύνονται με ενιαίο δασμό 15% κατά την είσοδο τους στην αμερικανική αγορά. Η νέα αυτή πραγματικότητα προκύπτει από την πρόσφατη εμπορική συμφωνία ΗΠΑ–ΕΕ και φέρνει σημαντικό επιπλέον κόστος για όλους τους εξαγωγικούς κλάδους με προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για τις ελληνικές επιτραπέζιες ελιές, προϊόν που αποτελεί τον πιο εξωστρεφή εκπρόσωπο της ελληνικής αγροδιατροφής, η δασμολογική επιβάρυνση έχει ουσιαστικό αντίκτυπο. Η αμερικανική αγορά απορροφά περίπου το 30% των συνολικών εξαγωγών του προϊόντος, γεγονός που καθιστά τον κλάδο άμεσα εκτεθειμένο σε κάθε μεταβολή του δασμολογικού πλαισίου.
Οι δασμοί σε συνδυασμό με τη δυσμενή ισοτιμία του δολαρίου, έχει οδηγήσει σε αύξηση του κόστους πάνω από 25% για το ελληνικό προϊόν. Αύξηση που δεν μπορεί να απορροφηθεί μόνο από τους Έλληνες εξαγωγείς. Ήδη το πρώτο οκτάμηνο του 2025 οι εξαγωγές ελληνικών επιτραπέζιων ελιών προς τις ΗΠΑ εμφανίζουν μείωση 4% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024.
Με άλλα λόγια, οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές βρίσκονται αντιμέτωπες με το πιο δυσμενές δασμολογικό περιβάλλον των τελευταίων ετών, παρά την αναγνωρισμένη ποιότητα και δημοφιλία τους.
Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Πλήττει χιλιάδες αγροτικές οικογένειες και ολόκληρες τοπικές οικονομίες που στηρίζονται στην καλλιέργεια και επεξεργασία του προϊόντος, καθιστώντας το ένα κρίσιμο μέτωπο για τον αγροτικό και εξαγωγικό τομέα της χώρας.

Έχει περάσει στο ράφι των σούπερ μάρκετ στις ΗΠΑ η αύξηση της τιμής;

Δεν υπάρχει ακόμη τεκμηριωμένη, δημόσια πληροφόρηση που να δείχνει ότι η αύξηση του κόστους έχει μετακυλήσει στις τιμές των ελληνικών επιτραπέζιων ελιών στα ράφια των αμερικανικών σούπερ μάρκετ. Το γεγονός ότι υπάρχουν κλειστά συμβόλαια τιμών των εισαγωγεών με s/m και τα σημεία πώλησης γενικότερα, δεν δείχνουν ακόμα αν υπήρξε μετακύληση αύξηςη στοναμερικανό καταναλωτή. Ωστόσο, η μείωση περίπου 4% στις εξαγωγές κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2025, αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η δασμολογική επιβάρυνση αρχίζει να επηρεάζει την αμερικανική αγορά.
Αναπόφευκτα, μέρος της επιβάρυνσης θα μετακυλιστεί στον καταναλωτή. Δεδομένου δε ότι η ζήτηση για το προϊόν είναι ελαστική, επειδή η επιτραπέζια ελιά θεωρείται προϊόν delicatessen, η αύξηση της τελικής τιμής οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης και, κατά συνέπεια, σε απώλεια μεριδίου αγοράς για τις ελληνικές ελιές.
Παράλληλα, οι αυξημένοι δασμοί έχουν ήδη αρχίσει να επηρεάζουν τη συμπεριφορά των συνεργατών μας στις ΗΠΑ, οι οποίοι αντίστοιχα έχουν επενδύσει επί δεκαετίες στην παρουσία των ελληνικών επιτραπέζιων ελιών στην αμερικανική αγορά. Προσπαθώντας να κατανοήσουν τις νέες ισορροπίες και να επαναξιολογήσουν τον επιχειρηματικό τους κίνδυνο, κινούνται πλέον με μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα, επιβραδύνοντας την υπογραφή νέων συμβολαίων.  Αυτή η «στάση αναμονής» δυσχεραίνει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, τόσο σε επίπεδο εμπορικών συνεργασιών όσο και σε επίπεδο επενδύσεων, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αβεβαιότητας που επιβαρύνει ολόκληρη την αλυσίδα του κλάδου της επιτραπέζιας ελιάς.
Με λίγα λόγια, παρότι δεν υπάρχει ακόμη πλήρης και επίσημη επιβεβαίωση ότι η αύξηση του κόστους έχει περάσει καθολικά στον Αμερικανό καταναλωτή, οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι η ελληνική επιτραπέζια ελιά αρχίζει ήδη να βιώνει τις πραγματικές συνέπειες του νέου δασμολογικού πλαισίου. Τα υφιστάμενα συμβόλαια λήγουν σταδιακά έως το τέλος του έτους και αυτό σημαίνει ότι οι νέες τιμολογιακές συνθήκες θα αποτυπωθούν πιο καθαρά στις συμφωνίες που θα ανανεωθούν ή θα υπογραφούν από το φθινόπωρο και έπειτα.
Μια πρώτη αξιόπιστη εικόνα για την πραγματική αντίδραση των καταναλωτών θα προκύψει την περίοδο των εορτών, όταν παραδοσιακά ενισχύεται η ζήτηση, καθώς και στο πρώτο δίμηνο του 2026, οπότε θα έχουν αρχίσει να κινούνται οι νέες παραγγελίες σε τιμές που ενσωματώνουν πλήρως τους δασμούς.

Ερ. Ποιοι ανταγωνιστές μας έχουν αποκτήσει πλεονέκτημα από τους δασμούς που έχουν επιβληθεί στην χώρα μας;

Οι νέοι δασμοί έχουν διαταράξει την ανταγωνιστική ισορροπία της ελληνικής επιτραπέζιας ελιάς έναντι ελαιοπαραγωγικών τρίτων χωρών (Αίγυπτος, Μαρόκο, Λ. Αμερική), οι οποίες πλέον αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα. Είτε απολαμβάνουν χαμηλότερους δασμούς λόγω εμπορικών συμφωνιών, είτε έχουν μεγαλύτερη νομισματική ευελιξία για να απορροφήσουν ανατιμήσεις μέσω υποτίμησης των εθνικών τους νομισμάτων.
Παράλληλα, η πιθανότητα υποκατάστασης της αμερικανικής αγοράς με άλλες διεθνείς αγορές είναι περιορισμένη. Οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές ήδη εξάγονται σε περισσότερες από 100 χώρες. Ωστόσο, καμία άλλη αγορά δεν μπορεί βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα να αντικαταστήσει την αγορά των ΗΠΑ, η οποία συνδυάζει υψηλό εισόδημα, μεγάλη καταναλωτική βάση και εδραιωμένα εμπορικά κανάλια.
Σε κάθε περίπτωση όμως, η ολοκληρωμένη παρουσία του κλάδου σε νέες αγορές προϋποθέτει όχι μόνο εμπορικά κανάλια, αλλά και επενδύσεις σε προβολή, γαστρονομική εκπαίδευση και στρατηγικό branding. Ρεαλιστικά, τα πρώτα μετρήσιμα αποτελέσματα σε επίπεδο πωλήσεων στις νέες αγορές δεν μπορούν να αναμένονται πριν την επόμενη δεκαετία.
Με άλλα λόγια, οι δασμοί δεν πλήττουν μόνο την τιμή. Απειλούν την ίδια τη θέση της ελληνικής επιτραπέζιας ελιάς σε μία στρατηγική αγορά, δίνοντας παράλληλα πλεονέκτημα στους διεθνείς ανταγωνιστές. Η αγορά των ΗΠΑ παραμένει κομβικής σημασίας για τον κλάδο και η επανάκτηση της πλήρους πρόσβασης σε αυτήν αποτελεί στόχο συνολικά του κλάδου.

Ερ. Μπορούμε να καταφέρουμε να εξαιρέσουμε τις επιτραπέζιες ελιές από τους δασμούς;

Η ΠΕΜΕΤΕ παρακολουθεί με μεγάλη προσοχή και αποφασιστικότητα τις εξελίξεις γύρω από τους δασμούς και τις σοβαρές επιπτώσεις που έχουν στον κλάδο των επιτραπέζιων ελιών. Ήδη έχουμε κινηθεί με στοχευμένες  πρωτοβουλίες. Παράλληλα, διατηρούμε ανοιχτό διάλογο με την Κυβέρνηση, με Έλληνες βουλευτές, ευρωβουλευτές, την ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ, καθώς και με αρμόδιους ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς, προκειμένου να ενισχύσει την κοινή φωνή υπέρ του προϊόντος.
Η θέση της ΠΕΜΕΤΕ είναι σαφής: οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές πρέπει να εξαιρεθούν από κάθε δασμό, όπως είχε γίνει το 2019 με την προηγούμενη Απόφαση του ίδιου Προέδρου των ΗΠΑ. Η ελληνική παραγωγή δεν αποτελεί απειλή για την αμερικανική οικονομία, αλλά μια αξία που πρέπει να στηριχθεί και να προωθηθεί με όρους δικαιοσύνης και ίσου ανταγωνισμού.

Υπάρχει ουσιαστικό περιθώριο διεκδίκησης εξαίρεσης, καθώς οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές διαθέτουν ισχυρά επιχειρήματα:

• Οι ΗΠΑ δεν παράγουν τις ελληνικές ποικιλίες επιτραπέζιων ελιών (ΚΑΛΑΜΩΝ/ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ, ΑΜΦΙΣΣΗΣ) άρα δεν τίθεται θέμα προστασίας εγχώριας παραγωγής, ούτε υπάρχει κίνδυνος στρέβλωσης της αμερικανικής αγοράς. Αυτό το στοιχείο, που αποτελεί βασική αρχή κάθε εμπορικής διαπραγμάτευσης, ενισχύει καθοριστικά τη θέση της Ελλάδας.
• Το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας–ΗΠΑ είναι σχεδόν ισοσκελισμένο. Η χώρα μας δεν συγκαταλέγεται στους «μεγάλους εξαγωγείς» που δημιουργούν εμπορικές ανισορροπίες εις βάρος των ΗΠΑ.

Συνεπώς, η εξαίρεση των ελληνικών επιτραπέζιων ελιών θα είχε ελάχιστο έως μηδενικό πολιτικοοικονομικό κόστος για την αμερικανική πλευρά. Αντίθετα, η διατήρηση του επιβαρυντικού δασμού πλήττει έναν κλάδο που αποτελεί την πιο αναγνωρίσιμη «βιτρίνα» της ελληνικής και μεσογειακής αγροδιατροφής διεθνώς.

Οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές δεν είναι απλώς ένα εξαγώγιμο προϊόν υψηλής ποιότητας. Αποτελούν βασικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής, της πιο διεθνώς τεκμηριωμένης διατροφικής πυραμίδας, ενισχύοντας τη συνολική υγεία του οργανισμού. Σε μια χώρα όπως οι ΗΠΑ, όπου η προώθηση πιο υγιεινών διατροφικών συνηθειών αποτελεί σταθερό δημόσιο στόχο, η πρόσβαση των καταναλωτών σε προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας όπως οι ελληνικές ελιές θα έπρεπε να ενθαρρύνεται και όχι να επιβαρύνεται.

Για να επιτευχθεί η εξαίρεση, απαιτείται συντονισμένη διπλωματική πίεση και αξιοποίηση των διαύλων εμπορικής διαπραγμάτευσης. Με άλλα λόγια, η εξαίρεση είναι εφικτή, όπως είχε αποδειχθεί το 2019. Απαιτείται πολιτική βούληση, τεκμηρίωση και επιμονή για να διασφαλιστεί ότι η ελληνική επιτραπέζια ελιά θα συνεχίσει να καταλαμβάνει την αξιόλογη θέση της στις διεθνείς αγορές.

Οι συνεχείς βροχοπτώσεις των τελευταίων ημερών έχουν ανεβάσει την υγρασία στους ελαιώνες την πιο κρίσιμη στιγμή της χρονιάς, καθώς σε πολλές περιοχές η συγκομιδή βρίσκεται στο πιο έντονο σημείο της και εξελίσσεται ενεργά. Το φθινόπωρο έτσι κι αλλιώς αποτελεί περίοδο αυξημένου κινδύνου για μυκητολογικές προσβολές· όταν όμως οι βροχές πληθαίνουν, οι ασθένειες που προσβάλλουν φύλλα και καρπούς βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εκδηλωθούν πιο έντονα. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι σπάνιο οι παραγωγοί να παρατηρούν συμπτώματα στα δέντρα τους που συνδέονται άμεσα με την αυξημένη υγρασία και τη διαρκή παρουσία νερού στον ελαιώνα.

Κερκοσπορίαση: Υγρασία, ήπιοι καιροί και απότομη φυλλόπτωση

Η κερκοσπορίαση εντείνεται όταν επικρατούν ήπιες και υγρές καιρικές συνθήκες κατά το φθινόπωρο και την άνοιξη – συνθήκες που οι τελευταίες βροχές έχουν δημιουργήσει σε αρκετές περιοχές. Η ασθένεια προσβάλλει καρπούς, ποδίσκους, ταξιανθίες και νεαρούς βλαστούς, προκαλώντας συχνά φυλλόπτωση και καρπόπτωση. Στα φύλλα εμφανίζονται γκρίζες προς μαύρες εξανθήσεις στην κάτω επιφάνεια, ενώ στην πάνω παρατηρούνται αρχικά χλωρωτικές και στη συνέχεια καστανές νεκρωτικές κηλίδες. Στους καρπούς σχηματίζονται ανώμαλες, βυθισμένες κηλίδες σκούρου καστανού χρώματος με χαρακτηριστικό χλωρωτικό φωτοστέφανο.

Η ποικιλία Κορωνέικη παρουσιάζει έντονα συμπτώματα μετά από βροχές ή χαλαζόπτωση, ενώ ιδιαίτερα ευαίσθητες είναι και οι ποικιλίες Αμφίσσης και Χαλκιδικής. Αντιθέτως, η Καλαμών θεωρείται πιο ανεκτική. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας απαιτείται ολοκληρωμένο πρόγραμμα τεσσάρων ψεκασμών σε συγκεκριμένες περιόδους, καθώς οι 2–3 συνηθισμένες χαλκούχες εφαρμογές που γίνονται για το κυκλοκόνιο δεν επαρκούν για την κερκοσπορίαση.

Γλοιοσπόριο: Η παρατεταμένη βροχή προκαλεί σήψεις 

ο γλοιοσπόριο ευνοείται από τις υγρές και παρατεταμένα βροχερές συνθήκες του φθινοπώρου και της άνοιξης, γεγονός που κάνει την περίοδο αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη για τους ελαιώνες. Η ασθένεια προσβάλλει λουλούδια και ταξιανθίες, προκαλεί νέκρωση φύλλων και φυλλόπτωση, ενώ στα όψιμα στάδια ανάπτυξης των καρπών οδηγεί σε έντονη σήψη, μουμιοποίηση και καρπόπτωση. Σε περιόδους υψηλής υγρασίας, οι μολυσμένοι καρποί εμφανίζουν αρχικά ανοιχτόχρωμη και στη συνέχεια σκούρα καφέ σήψη, μαζί με χαρακτηριστική ροζ–πορτοκαλί ζελατινώδη μάζα σπορίων. Αντίθετα, σε πιο ξηρές συνθήκες οι καρποί αφυδατώνονται και παραμένουν ξεροί πάνω στο δέντρο.

Για την αντιμετώπιση της ασθένειας εφαρμόζονται χαλκούχες επεμβάσεις την περίοδο Οκτωβρίου–Δεκεμβρίου, ενώ υπάρχουν και κατάλληλα σύγχρονα μυκητοκτόνα που χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένα στάδια της καλλιέργειας, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής. Τα νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι απαιτούνται επεμβάσεις και κατά την ανθοφορία, με τον χρόνο εφαρμόγής να προσαρμόζεται ανάλογα με την ποικιλία και τις τοπικές ή προβλεπόμενες καιρικές συνθήκες.

Κυκλοκόνιο: Οι κυκλικές κηλίδες και η εκτεταμένη αποφύλλωση

Το κυκλοκόνιο αναγνωρίζεται εύκολα από τις κυκλικές πρασινόμαυρες κηλίδες που εμφανίζονται στα φύλλα, οι οποίες περιβάλλονται από κιτρινωπό ή κόκκινο–ιώδες φωτοστέφανο. Η ασθένεια προκαλεί έντονη αποφύλλωση και σημαντική μείωση της παραγωγής, ιδιαίτερα σε πυκνές φυτεύσεις ευαίσθητων ποικιλιών και σε περιοχές με αυξημένη υγρασία. Οι μολύνσεις μπορούν να συμβούν σε όλη τη διάρκεια του έτους, εκτός από τα θερμά και ξηρά καλοκαίρια, κάτι που σημαίνει ότι οι υγρές συνθήκες των ημερών ευνοούν την εμφάνισή του.

Για την αντιμετώπιση εφαρμόζονται χαλκούχες επεμβάσεις στην αρχή των έντονων βροχοπτώσεων που συνδέονται με τη νέα βλάστηση του φθινοπώρου και της άνοιξης, καθώς και ενδιάμεσα μετά από χειμερινές βροχές. Παράλληλα, χρησιμοποιούνται και σκευάσματα της ομάδας των στρομπιλουρινών, τα οποία έχουν λιγότερο προστατευτική αλλά περισσότερο θεραπευτική δράση σε σχέση με τα χαλκούχα.

Υπενθυμίζεται ότι είναι σημαντικό ο παραγωγός να παρακολουθεί τις γεωργικές προειδοποιήσεις και, σε συνεργασία με τον γεωπόνο του, να επιλέγει τα κατάλληλα εγκεκριμένα σκευάσματα για την αντιμετώπιση των ασθενειών, τηρώντας πάντα τις οδηγίες χρήσης και εφαρμογής.

Η υγρασία «ανοίγει την πόρτα» στις ασθένειες 

Οι υγρές συνθήκες που επικρατούν αυτή την περίοδο έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ευνοϊκό για την εμφάνιση ασθενειών στα ελαιόδεντρα. Όταν το φθινόπωρο γίνεται πιο βαρύ και οι περίοδοι συνεχόμενων βροχών διαδέχονται η μία την άλλη, οι παθογένειες που αναπτύσσονται σε υγρό περιβάλλον ενεργοποιούνται πιο εύκολα, οδηγώντας σε συμπτώματα που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την παραγωγή.

Σε αυτή τη φάση, η προσεκτική παρακολούθηση των δέντρων και η έγκαιρη αναγνώριση των πρώτων ενδείξεων είναι κρίσιμα στοιχεία για να περιοριστούν οι απώλειες. Κάθε ελαιώνας ανταποκρίνεται διαφορετικά στις καιρικές μεταβολές, όμως η εμπειρία δείχνει ότι η άμεση αντίδραση στις υγρές συνθήκες προστατεύει όχι μόνο τον καρπό, αλλά και τη συνολική υγεία των δέντρων.Με τον καιρό να παραμένει ασταθής, η εγρήγορση του παραγωγού είναι το κλειδί ώστε η υγρασία να μην μετατραπεί σε απροσδόκητη απώλεια, είτε κατά το λιομάζεμα είτε στη συνολική εικόνα του ελαιώνα.

Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 2/2016. Ε. Τζάμος, Ασθένειες της ελιάς που προσβάλλουν φύλλα και καρπούς, σελ. 21–22

Καθώς βρισκόμαστε πλέον προς το τέλος του Νοεμβρίου, με τις νύχτες να γίνονται ολοένα και πιο ψυχρές και τη θερμοκρασία να υποχωρεί απότομα, τα ελαιόδεντρα εισέρχονται σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη φάση· δεν έχουν ακόμη περάσει πλήρως στον χειμερινό λήθαργο, γεγονός που τα καθιστά πιο εκτεθειμένα στις χαμηλές θερμοκρασίες και αυξάνει τον κίνδυνο ζημιών από παγετό. Οι παγετοί μπορούν να επηρεάσουν τόσο τη βλάστηση όσο και την παραγωγή της χρονιάς, αλλά και των επόμενων ετών, καθώς η ελιά παρουσιάζει υψηλή ευαισθησία στο ψύχος. Στο πλαίσιο αυτό, είναι κρίσιμο για τους παραγωγούς να γνωρίζουν πότε κινδυνεύει η ελιά, ποιοι παράγοντες καθορίζουν το μέγεθος των ζημιών και ποιες πρακτικές μπορούν να συμβάλουν στην προστασία ή την αποκατάσταση των δένδρων.

Πότε κινδυνεύει η ελιά

Η αντοχή του δένδρου στο ψύχος διαφέρει ανάλογα με το όργανο και το στάδιο ανάπτυξης. Οι καρποί αρχίζουν να ζημιώνονται στους –2°C, ενώ οι ανθοφόροι οφθαλμοί, τα φύλλα και οι νεαροί βλαστοί επηρεάζονται γύρω στους –4°C. Μεγαλύτερης ηλικίας βλαστοί και βραχίονες παθαίνουν ζημιές μεταξύ –7°C και –10,5°C, ενώ σε ακόμη χαμηλότερες θερμοκρασίες επηρεάζονται ο κορμός και το ριζικό σύστημα. Σημαντικό είναι επίσης ότι η διάρκεια του παγετού παίζει καθοριστικό ρόλο: παρατεταμένες θερμοκρασίες –3°C έως –5°C μπορεί να προκαλέσουν ζημιές αντίστοιχες με μια σύντομη έκθεση στους –12°C.   Η ένταση της ζημιάς δεν καθορίζεται μόνο από τη θερμοκρασία, αλλά και από το πόσο γρήγορα πέφτει και πόσο διαρκεί, κάτι που εξηγεί γιατί ακόμη και ήπιοι παγετοί μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες όταν επιμένουν.

Τι καθορίζει την ένταση των ζημιών

Το μέγεθος της ζημιάς επηρεάζεται από μετεωρολογικούς, τοπογραφικούς και φυτικούς παράγοντες. Η ταχύτητα πτώσης της θερμοκρασίας, η υδατοπεριεκτικότητα των ιστών και η διάρκεια του παγετού καθορίζουν τον βαθμό σχηματισμού παγοκρυστάλλων, οι οποίοι καταστρέφουν τους φυτικούς ιστούς. Εδάφη με νότια έκθεση ή πιο συμπαγή δομή θερμαίνονται περισσότερο και προστατεύουν καλύτερα τα δένδρα, ενώ αμμώδη εδάφη και βορινές θέσεις αυξάνουν τον κίνδυνο.

Το βλαστικό στάδιο του δένδρου παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Το φθινόπωρο και στις αρχές της άνοιξης τα ελαιόδεντρα είναι πιο ευαίσθητα στο ψύχος, καθώς δεν έχουν ακόμη εισέλθει πλήρως σε ληθαργική κατάσταση· αντίθετα, κατά τη διάρκεια του χειμώνα η αντοχή τους αυξάνεται λόγω του φυσικού λήθαργου. Παράγοντες που επηρεάζουν τον χρόνο εισόδου στον λήθαργο μπορούν να αυξήσουν ή να μειώσουν την ευπάθεια των δένδρων σε χαμηλές θερμοκρασίες.

Πώς οι καλλιεργητικές πρακτικές επηρεάζουν την αντοχή

Η θρέψη, η άρδευση, το κλάδεμα και η παρουσία ζιζανίων επηρεάζουν σημαντικά την αντοχή στο ψύχος. Η υπερβολική ή όψιμη αζωτούχος λίπανση μειώνει την αντοχή, καθώς οδηγεί σε τρυφερή και ευαίσθητη βλάστηση, ενώ η επάρκεια καλίου και βορίου συνδέεται με αυξημένη ανθεκτικότητα. Οι όψιμες αρδεύσεις το φθινόπωρο αυξάνουν την υγρασία των ιστών και καθυστερούν τον λήθαργο, ενισχύοντας την ευαισθησία στο ψύχος. Αντίστοιχα, το κλάδεμα κατά τους μήνες Νοέμβριο έως Φεβρουάριο εξασθενεί τα δένδρα, ενώ η ύπαρξη ζιζανίων συμβάλλει στη μείωση της θερμοκρασίας του εδάφους, αυξάνοντας την πιθανότητα ζημιών.

Πώς φαίνεται η ζημιά στην ελιά

Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με την ένταση του παγετού. Σε ήπιο παγετό παρατηρούνται ξηράνσεις στις κορυφές των ετήσιων βλαστών και μερική έως ολική φυλλόπτωση. Σε μέτριο παγετό, οι ζημιές επεκτείνονται σε παλαιότερους βλαστούς, τα φύλλα ξεραίνονται και μένουν πάνω στο δένδρο, ενώ ο φλοιός σχίζεται και ανασηκώνεται εύκολα. Σε έντονους παγετούς κάτω από –10,5°C έως –12,5°C καταστρέφεται το σύνολο της κόμης, εμφανίζονται σχισίματα ακόμη και στον κορμό και σε ορισμένες περιπτώσεις επηρεάζεται και το ριζικό σύστημα, οδηγώντας μέχρι και σε ολική απώλεια των δένδρων.

Μεταχείριση παγετόπληκτων δένδρων

Η αντιμετώπιση εξαρτάται από τη βαρύτητα της ζημιάς, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται άμεσο κλάδεμα. Τα δένδρα αφήνονται να ξεκινήσουν νέα βλάστηση ώστε να φανεί το πραγματικό μέγεθος της ζημιάς. Σε ήπιο παγετό εφαρμόζονται χαλκούχοι ψεκασμοί και την άνοιξη πραγματοποιείται ελαφρύ κλάδεμα.

Στους μέτριους παγετούς, η επέμβαση διαφέρει ανάλογα με το αν έχουν επηρεαστεί μόνο οι βλαστοί ή και οι βραχίονες. Όταν η ζημιά περιορίζεται στους βλαστούς, η αποκατάσταση είναι συντομότερη, ενώ σε περιπτώσεις που επεκτείνεται και στους βραχίονες απαιτείται αφαίρεσή τους και ο χρόνος επαναφοράς της παραγωγής φτάνει τα δύο έως τέσσερα χρόνια.

Σε ισχυρούς παγετούς, ο κορμός κόβεται χαμηλά ώστε το δέντρο να αναβλαστήσει από λανθάνοντες οφθαλμούς. Η πλήρης αποκατάσταση διαφέρει ανάλογα με τον τύπο πολλαπλασιασμού, καθώς τα αυτόρριζα δένδρα ανακάμπτουν ταχύτερα από τα εμβολιασμένα, με συνολικό χρόνο επαναφοράς περίπου τρία έως πέντε χρόνια.

Προστασία του ελαιώνα πριν και κατά τη διάρκεια του παγετού

Η προστασία ξεκινά ήδη από την εγκατάσταση του ελαιώνα, αποφεύγοντας περιοχές όπου οι θερμοκρασίες πέφτουν συχνά κάτω από –7°C και εδάφη με αυξημένη ευαισθησία στον παγετό. Σημαντικά προληπτικά μέτρα είναι η αποφυγή κλαδέματος τον χειμώνα, η αποφυγή όψιμων αρδεύσεων, η έγκαιρη καταπολέμηση ζιζανίων και η ισορροπημένη λίπανση. Προστατευτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα συμβάλλουν στη μείωση παγοποιητικών παραγόντων και ενισχύουν την αντοχή των ιστών. Σε άμεσες μεθόδους προστασίας περιλαμβάνεται η τεχνητή βροχή, η οποία είναι αποτελεσματική σε παγετούς ακτινοβολίας όταν εφαρμόζεται σωστά, ενώ η χρήση ανεμομικτών και θερμαστρών παρουσιάζει περιορισμένη αποτελεσματικότητα και εφαρμόζεται επιλεκτικά.

Το μήνυμα της ελιάς στον παραγωγό

Οι ζημιές από παγετούς αποτελούν μια από τις σοβαρότερες απειλές για την ελιά, επηρεάζοντας όχι μόνο τη βλάστηση και την παραγωγή της τρέχουσας χρονιάς αλλά και των επόμενων. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι όταν ο παραγωγός γνωρίζει πώς επιδρά το ψύχος στο δένδρο και εφαρμόζει εγκαίρως τις κατάλληλες πρακτικές, μπορεί να μειώσει σημαντικά την ένταση των ζημιών.

Σε περιπτώσεις που ο παγετός τελικά αφήσει το αποτύπωμά του, η σωστή μεταχείριση των παγετόπληκτων δένδρων και η υπομονή μέχρι να αποκαλυφθεί η πραγματική έκταση της ζημιάς αποτελούν βασικά βήματα για την επαναφορά του ελαιώνα σε παραγωγή. Με γνώση, πρόληψη και ορθές καλλιεργητικές παρεμβάσεις, ο παραγωγός μπορεί να θωρακίσει αποτελεσματικά την καλλιέργειά του και να περιορίσει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις των χαμηλών θερμοκρασιών.

Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 6/2009, Σ. Βέμμος, «Ζημιές στην ελιά από χαμηλές θερμοκρασίες», σ. 80–85.

Σε εξέλιξη βρίσκεται η συγκομιδή ελαιοκάρπου, με τις ελαιοκομικές περιοχές της Κρήτης να ξεκινούν αυτές τις ημέρες την συλλογή.

Στο μεταξύ σε συμφωνία για πώληση 1 βυτίου παρθένου ελαιολάδου προχώρησε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ελαιοπαραγωγών Δήμου Καντάνου Σελίνου στα Χανιά.

Ο γενικός διευθυντής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιοπαραγωγών Δήμου Καντάνου Σελίνου κ. Χρήστος Πρασιανάκης ανέφερε στον ΑγροΤύπο ότι προχωρήσαμε στην πώληση ενός βυτίου παρθένου ελαιολάδου 27 τόνων με οξύτητα 1,60. Η τιμή ήταν στα 3,40 ευρώ το κιλό. Όσον αφορά το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο αυτή την περίοδο η αγορά δίνει τιμή από 4,80 έως και 5 ευρώ το κιλό. Υπάρχει πάντως σοβαρό πρόβλημα στην περιοχή με δάκο και γλοιοσπόριο λόγω των καιρικών συνθηκών. 

Από την πλευρά του ο κ. Γεώργιος Γωνιωτάκης, ελαιοπαραγωγός από τα Χανιά και μέλος της διοίκησης της ΕΘΕΑΣ, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι οι τιμές παραγωγού στην περιοχή μας αυτή την περίοδο για το ελαιόλαδο 3 γραμμές είναι στα 4,80 ευρώ το κιλό. Υπάρχει φέτος παραγωγή αλλά οι ακιρικές συνθήκες ευνοούν το δάκο. Η συγκομιδή θα ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιανουάριο. Πάντως μεγάλο πρόβλημα θα έχουν οι παραγωγοί με το  ψηφιακό δελτίο αποστολής. Ήδη έχουμε μεγάλο πρόβλημα με τους εργάτες γης και δεν γνωρίζουμε αν θα καταφέρουμε να συγκομίσουμε τον ελαιώνα. Τώρα αυξάνονται τα προβλήματα για τους παραγωγούς. 

Ο κ. Μανώλης Ζερβάκης, πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Μοχού από το Ηράκλειο, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι από χτες Κυριακή (23/11) ξεκίνησε η συγκομιδή με μικρές ποσότητες στην περιοχή μας. Φέτος είναι πολύ μειωμένη η παραγωγή ελαιοκάρπου. Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα λόγω της ξηρασίας. Οι τιμές παραγωγού για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο κυμαίνονται γύρω στα 5 ευρώ το κιλό. Σοβαρό πρόβλημα θα δημιουργήσει φέτος το ψηφιακό δελτίο αποστολής στους ελαιοπαραγωγούς και στα ελαιοτριβεία. Κάθε απόγευμα έρχονται όλοι μαζί οι παραγωγοί στο ελαιοτριβείο και αφήνουν τις ελιές. Είναι πολύ δύσκολο να παραλαμβάνουμε τα φορτία και να βγαζουμε ταυτόχρονα το δελτίο αποστολής. Φέτος έχουμε μειωμένη παραγωγή αλλά σε μια κανονική χρονιά θα έχουμε πρόβλημα. Είναι κρίμα να έχουμε άδικα πρόστιμα.  

Ο κ. Γιώργος Περογιαννάκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Εμπάρου, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι υπάρχει φέτος μεγάλη μείωση της παραγωγής. Από την Κυριακή (23/11) ξεκινήσαμε την συγκομιδή αν και μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων θα φτάσει στο τοπ στην περιοχή μας. Οι τιμές της αγοράς για το έξτρα παρθένο κυμαίνονται γύρω στα 4,80 ευρώ το κιλό. Φέτος όμως οι παραγωγοί δεν δείχνουν ενδιαφέρον για την τιμή αλλά προσπαθούν να σώσουν τα ελαιόδεντρα από την ξηρασία. Έχουμε μεγάλη καρπόπτωση και αν δεν έχουμε βροχοπτώσεις το επόμενο διάστημα θα υπάρξει μειωμένη παραγωγή και τον επόμενο χρόνο.

Ο κ. Μιχάλης Αντωνόπουλος, πρόεδρος του Αγροτικού Ελαιουργικού Συνεταιρισμού (ΑΕΣ) Καλαμάτας, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος έχουμε μειωμένη παραγωγή αλλά πολύ καλή ποιότητα. Όμως υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα στο εμπόριο ελαιολάδου στην χώρα μας. Βλέπουμε με έκπληξη η κυβέρνηση να «διαφημίζει» την πτώση των τιμών του ελαιολάδου στο ράφι. Αλλά αυτό δεν είναι επιτυχία γιατί φέρνει «πίεση» στις τιμές παραγωγού στο χωράφι. Δηλαδή για το εμπόριο ελαιολάδου δεν ισχύει η προσφορά και η ζήτηση. Την περσινή χρονιά η μέση τιμή που έφυγε το ελαιόλαδο από τον παραγωγό ήταν στα 4,10 ευρώ το κιλό. Φέτος η τιμή κυμαίνεται από 4,5 έως 5 ευρώ το κιλό για το καλής ποιότητας ελαιόλαδο. Αυτά τα επίπεδα τιμών είναι χαμηλά και δεν αφήνουν εισόδημα για τον παραγωγό.

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Γιάννης Λάγγης, πρόεδρος στον Ελαιουργικό Αγροτικό Συνεταιρισμό Μεταμόρφωσης, φέτος έχουμε πολύ καλή ποιότητα αλλά η παραγωγή είναι μειωμένη εκτιμώ κατά 50%. Η συγκομιδή ελαιοκάρπου είναι σε εξέλιξη και οι τιμές παραγωγού είναι γύρω στα 5,40 ευρώ το κιλό για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Πέρσι η μέση τιμή παραγωγού ήταν στα 5,20 ευρώ. Σε περίπου 10 ημέρες που θα έχουν συγκομιστεί οι απαραίτητες ποσότητες θα δούμε την εξέλιξη των τιμών. Πάντως οι έμποροι προσπαθούν με κάθε τρόπο να μειώσουν τις τιμές στο χωράφι αλλά όχι στο ράφι. Την ίδια στιγμή ο παραγωγός έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ υψηλό κόστος, με το μεροκάματο να έχει φτάσει στα 60 ευρώ. Οι ελαιοπαραγωγοί δεν έχουν πια επιδοτήσεις από την ΚΑΠ. Είδαμε με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ που πάνε οι αγροτικές επιδοτήσεις στην χώρα μας. Οι ελαιοπαραγωγοί αν και μοχθούν για να παράγουν ένα προϊόν, που κάνει μεγάλες εξαγωγές, δεν έχουν την αντίστοιχη στήριξη από την ΚΑΠ.

Ο Γιάννης Ανδριανός στην Κόρδοβα

Ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιάννης Ανδριανός συμμετείχε στη σύνοδο του Διεθνούς Συμβουλίου Ελιάς (International Olive Council – IOC) που διεξήχθη στην Κόρδοβα στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ελιάς.
Ο Υφυπουργός στον χαιρετισμό του στην Ολομέλεια της Συνόδου αναφέρθηκε στην κομβική θέση που έχει η ελιά και το ελαιόλαδο στην ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της Μεσογείου και στη συμβολική σύνδεση της με την ειρήνη, την ανθεκτικότητα, τη συνεργασία και την ευημερία. Όπως επεσήμανε «για χιλιετίες, το ελαιόλαδο και η επιτραπέζια ελιά έθρεψαν κοινότητες, ενίσχυσαν οικονομίες και λειτούργησαν ως γέφυρα μεταξύ πολιτισμών».
Ακόμη, ο κ. Ανδριανός υπογράμμισε τη συλλογική ευθύνη των ελαιοπαραγωγών χωρών να διαφυλάξουν το μέλλον του κλάδου και των παραγωγών. Όπως τόνισε: «Σήμερα η ευθύνη αυτή αποκτά έναν νέο επιτακτικό χαρακτήρα. Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τη φυσιολογία της ελιάς και τη σύνθεση του ελαιολάδου σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, καθώς αλλάζουν οι θερμοκρασίες, μεταβάλλονται τα μοτίβα των βροχοπτώσεων, και ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν προκλήσεις στην καλλιέργεια. Τα διεθνή πρότυπα και οι πολιτικές για τα ελαιόλαδα πρέπει συνεπώς να είναι ευέλικτα, προσαρμοστικά και να βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, ώστε να διασφαλίζουν ότι τα υψηλής ποιότητας αυθεντικά ελαιόλαδα θα παραμείνουν προσβάσιμα, ενώ ταυτόχρονα θα προστατεύονται οι καταναλωτές».
Κλείνοντας, ο Υφυπουργός επαναβεβαίωσε τη δέσμευση της Ελλάδας για τη συνέχιση της επιστημονικής συνεργασίας στο πλαίσιο του IOC για την προστασία των καταναλωτών, τη διαφύλαξη της αυθεντικότητας και την ενίσχυση της παγκόσμιας φήμης του αγνού παρθένου ελαιολάδου.

Μεγάλες αντιδράσεις υπάρχουν από τους ελαιοπαραγωγούς όλης της χώρας γιατί εν μέσω συγκομιδής καλούνται να εφαρμόσουν το ψηφιακό δελτίο αποστολής.

Σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία, από την 1η Δεκεμβρίου, θα είναι υποχρεωτική η διαβίβαση στην πλατφόρμα myDATA των δεδομένων που αφορούν τη διακίνηση αποθεμάτων για όλες τις υπόχρεες επιχειρηματικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των αγροτών κανονικού καθεστώτος.

Ο κ. Γεώργιος Γωνιωτάκης, ελαιοπαραγωγός από τα Χανιά και μέλος της διοίκησης της ΕΘΕΑΣ, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι οι αγρότες ειδικού καθεστώτος παράγουν ελαιόλαδο όπως και οι αγρότες κανονικού καθεστώτος. Γιατί θα πρέπει να «τιμωρήσουμε» τους αγρότες κανονικού καθεστώτος με αυτή τη διαδικασία; Γιατί θέλουμε να κάνουμε ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή του ελαιοπαραγωγού με τέτοια μέτρα;

Μιλάμε για ένα εθνικό προϊόν που πάμε να του δημιουργήσουμε πρόβλημα. Με την ελαιοκαλλιέργεια ασχολείται ένας μεγάλος αριθμός παραγωγών. Με το μέτρο αυτό θέλουν να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν την καλλιέργεια.

Ήδη έχουμε μεγάλο πρόβλημα με τους εργάτες γης και δεν γνωρίζουμε αν θα καταφέρουμε να συγκομίσουμε τον ελαιώνα. Ο παραγωγός δεν γνωρίζει το βάρος των ελιών που θα φορτώσει στην πλατφόρμα. Πολλά χωράφια είναι μικρά αναγκάζεται να αποθηκεύει προσωρινά τις ελιές στο σπίτι του και μετά - όταν μαζέψει μια μεγάλη ποσότητα - θα τις μεταφέρει στο ελαιοτριβείο.

Επίσης οι περισσότεροι ελαιώνες δεν έχουν ίντερνετ και οι παραγωγοί δεν μπορούν να κάνουν την καταγραφή στις πλατφόρμες. Δεν μπορεί να έχουμε ένα λογιστή στο χωράφι να μας περνά το δελτίο αποστολής στην ΑΑΔΕ για να φύγει το φορτίο από το χωράφι.

Κάποιοι δεν γνωρίζουν πως γίνεται στο χωράφι η συγκομιδή και καλό είναι πριν αποφασίσουν για τέτοια μέτρα να έρχονται να δουν την εικόνα. Θέλουμε να γίνεται καταγραφή των ποσοτήτων και να κάνει ελέγχους η ΑΑΔΕ. Όμως όλα αυτά τα στοιχεία που ζητά αναγράφονται στο δελτίο αποστολής που εκδίδει το ελαιοτριβείο. Τις ελιές δεν τις πουλάμε στον καταναλωτή αλλά τις πάμε στο ελαιοτριβείο και εκεί παράγεται το ελαιόλαδο. Άρα δεν χρειάζεται να ταλαιπωρούν τον παραγωγό στο χωράφι».

Ανάγκη απλοποίησης της διαδικασίας

Η ΕΘΕΑΣ απέστειλε επιστολή προς τη Διοίκηση της ΑΑΔΕ και την πολιτική ηγεσία των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, περιγράφοντας τα προβλήματα που έχουν προκύψει με την υποχρεωτική εφαρμογή του Ψηφιακού Δελτίου Αποστολής από τους αγρότες, και προτείνει μία σειρά τροποποιήσεων για την ομαλότερη διεξαγωγή του μέτρου. Η επιστολή αναφέρει τα εξής:

«Αναφορικά με τη νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση, η οποία προβλέπει την υποχρεωτική διαβίβαση δεδομένων στην πλατφόρμα myDATA, θα θέλαμε να σας μεταφέρουμε τους προβληματισμούς μας. Τα δεδομένα αφορούν τη διακίνηση αποθεμάτων για όλες τις υπόχρεες επιχειρηματικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων και των αγροτών κανονικού καθεστώτος. Ύστερα από μηνιαίες συσκέψεις που έχουμε πραγματοποιήσει με τη συμμετοχή λογιστών των αγροτικών συνεταιρισμών, φοροτεχνικών, καθώς και τεχνικών λογισμικού και μηχανογράφησης, έχουμε συμπεράνει πως είναι πρακτικά δυσχερής η εφαρμογή στο χωράφι ή στις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις.

Α. Περιγραφή του προβλήματος

Για να γίνει κατανοητή η δυσκολία, σας παραθέτουμε την περίπτωση των ελαιοπαραγωγών, με ανάλογα ζητήματα άλλων επαγγελματιών αγροτών του πρωτογενή τομέα, όπου η εφαρμογή του ψηφιακού δελτίου είναι αδύνατη σε πραγματικές συνθήκες εργασίας στον αγρό.
Οι ελαιοπαραγωγοί, ορισμένες φορές, μπορεί να χρειαστεί να επισκεφθούν το ελαιοτριβείο, έως και τρεις φορές ημερησίως ή να μεταφέρουν προσωρινά τη σοδειά τους σε ιδιωτικό χώρο.
Συχνά, η μεταφορά γίνεται από εργάτες που δεν έχουν καμία εξοικείωση με χρήση ψηφιακών εργαλείων ή ακόμα και από μετακλητούς που δεν μιλούν την ελληνική γλώσσα.
Η έλλειψη δικτύου σε πολλά αγροκτήματα, υποχρεώνει τους παραγωγούς στην χειρόγραφη έκδοση των δελτίων και στη συνέχεια τη διαβίβαση τους στην ΑΑΔΕ.
Στην περίπτωση της επίμορτος αγροληψία (σιμισιακά), υποχρεώνεται ο ιδιοκτήτης, ο οποίος δεν βρίσκεται στο χωράφι, να εκδίδει δελτίο αποστολής χωρίς να έχει πραγματική εικόνα τι φορολογικό στοιχείο θα πρέπει να εκδώσει. Ο μαζωχτής εάν μεταφέρει με δικό του μέσο την παραγωγή με δύο δελτία αποστολής, είναι εκτεθειμένος σε πρόστιμα άλλων υπουργείων.

Β. Η επιβολή κυρώσεων που δημιουργούνται από τις δυσκολίες

Η νομοθεσία για τη διακίνηση αγαθών χωρίς ψηφιακό δελτίο αποστολής επιφέρει πολύ αυστηρά πρόστιμα. Συγκεκριμένα, ξεκινούν με 500 ευρώ ανά φορολογικό έλεγχο, αν τηρείται απλογραφικό, φτάνοντας τα 1.000 ευρώ για τήρηση διπλογραφικού συστήματος. Ελπίζουμε να μην νομοθετηθεί η ανακοίνωση του υπουργείου για πρόστιμα 5.000 και 10.000 ευρώ.
Όπως καταλαβαίνετε, η αναγγελία μίας νέας παράτασης δε θα φέρει λύση στο πρόβλημα, καθώς οι αγρότες καλούνται να προσαρμοστούν σε μια νέα, δαπανηρή και περίπλοκη διαδικασία. Επίσης, η εμπλοκή των φοροτεχνικών, εκ των πραγμάτων δεν θα διευκολύνει, αλλά θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία.
Ως εκ τούτου και με βάση τα παραπάνω, πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρξουν τροποποιήσεις πριν την εφαρμογή της νέας ΚΥΑ, και ζητούμε από τους αρμόδιους φορείς να εξετάσουν:

• την εξαίρεση των αγροτών κανονικού καθεστώτος από την εφαρμογή του μέτρου,
• την πιθανότητα περιορισμού του στην έκδοση δελτίου παραλαβής ή έκδοση του δελτίου από τον παραλαβών ελαιουργό
• την απλούστευση όλων των παραμέτρων της ψηφιακής διαδικασίας».

Αντιδράσεις από κυβερνητικούς βουλευτές

Οι δυσκολίες που συνεπάγεται για τους ελαιοπαραγωγούς, η εφαρμογή του Ψηφιακού Δελτίου Αποστολής αποτελεί το κύριο θέμα ερώτησης προς τον υφυπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Γιώργο Κώτσηρα, από τον βουλευτή Λακωνίας, Νεοκλή Κρητικό.

«Ένας ελαιοπαραγωγός μπορεί να χρειάζεται να επισκεφθεί το ελαιοτριβείο ακόμη και τρεις φορές ημερησίως ή να μεταφέρει προσωρινά τη σοδειά του σε ιδιωτικό χώρο, κάτι που δεν επιτρέπει την άμεση ψηφιακή καταγραφή», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Παράλληλα, πολλοί παραγωγοί διαθέτουν πολλαπλά αγροτεμάχια, συχνά απομακρυσμένα μεταξύ τους, καθιστώντας ανέφικτη τη χρήση ζυγιστικών μηχανών ή άλλων μέσων τεκμηρίωσης σε κάθε χωράφι.

Ο Λάκωνας βουλευτής υπογραμμίζει ότι οι παρατάσεις δεν λύνουν το πρόβλημα, καθώς οι αγρότες καλούνται να προσαρμοστούν σε μια νέα, δαπανηρή και περίπλοκη διαδικασία. Επίσης, η εμπλοκή των φοροτεχνικών, σύμφωνα με τον ίδιο, δεν θα διευκολύνει αλλά θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία. 

Ο κυβερνητικός βουλευτής ζητά από το υπουργείο να εξετάσει:

• την εξαίρεση των αγροτών κανονικού καθεστώτος από την εφαρμογή του μέτρου,
• την πιθανότητα περιορισμού του στην έκδοση δελτίου παραλαβής,
• ή, εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό, την απλούστευση όλων των παραμέτρων της ψηφιακής διαδικασίας.

Σε εξέλιξη βρίσκεται η συγκομιδή της ελιάς Καλαμών, με την παραγωγή φέτος να είναι μειωμένη στις περισσότερες παραγωγικές περιοχές αλλά να υπάρχουν καλά μεγέθη και ποιότητα.

Οι περισσότεροι παραγωγοί αυτή την περίοδο κάνουν αποθήκευση, ενώ έχουμε καλή ζήτηση για τις περσινές ελιές.

Ο κ. Γιάννης Ξαγοραράκης, παραγωγός ελιάς Καλαμών από το Μεσολόγγι, τόνισε στον ΑγροΤύπο ότι η συγκομιδή προχωρά και αυτή την περίοδο έχει συγκομιστεί πάνω από το 50% της παραγωγής ελιάς Καλαμών, με την φετινή παραγωγή να είναι μειωμένη λόγω προβλημάτων κατά την περίοδο της καρπόδεσης. Από την άλλη έχουμε όμως φέτος πολλά μεγάλα μεγέθη και καλή ποιότητα. Όσοι παραγωγοί δεν έκαναν τους σωστούς ψεκασμούς έχουν προβλήματα από το δάκο. Πρόβλημα είναι ότι υπάρχει αυξημένο κόστος συγκομιδής, με τα μεροκάματα να έχουν φτάσει στα 60 ευρώ από 50 ευρώ που ήταν την περσινή περίοδο. Αυτή την εποχή οι περισσότεροι παραγωγοί προχωρούν σε αποθήκευση των ελιών και περιμένουν να πουλήσουν σε καλές τιμές. Όσοι πουλάνε οι τιμές παραγωγού για τις περσινές αποθηκευμένες ελιές είναι στα 2,60 ευρώ το κιλό για το 200άρι. Για την φετινή παραγωγή η τιμή είναι στα 1,40 ευρώ το 200άρι.

Ο Θανάσης Παλούκης, παραγωγός και γεωπόνος, από τη Βόνιτσα της Αιτωλοακαρνανίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος δεν υπάρχει μεγάλη παραγωγή στις ελιές Καλαμών. Οι καιρικές συνθήκες φέτος δημιούργησαν προβλήματα με δάκο και γλοιοσπόριο και αναγκαστήκαμε να κάνουμε πρόωρη συγκομιδή. Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει λόγω της έλλειψης εργατών γης ειδικά στους μεγάλους παραγωγούς, με τα μεροκάματα να κυμαίνονται από 60 έως 70 ευρώ. Οι τιμές παραγωγού για τις φετινές ελιές κυμαίνονται στα 1,40 ευρώ το κιλό για το 200άρι και στα 1,45 ευρώ για το 180άρι.

Ο κ. Τάκης Μάρκος, παραγωγός ελιάς Καλαμών από το Γεράκι Λακωνίας, ανέφερε στον ΑγροΤύπο ότι αυτή την εποχή είμαστε στο τοπ της συγκομιδής. Η φετινή παραγωγή είναι μειωμένη σε σχέση με πέρσι λόγω των καιρικών συνθηκών στην καρπόδεση. Μιλάμε για αποδόσεις που μπορεί να φτάσουν έως και 20 κιλά το δέντρο. Επίσης λόγω της υγρασίας και των βροχοπτώσεων έχουμε πολλές ελιές που δεν έχουν μαυρίσει ακόμη. Αυτή την εποχή οι παραγωγοί κάνουν αποθήκευση των ελιών. Υπάρχουν ακόμη αν και είναι μειωμένα περσινά αποθέματα σε κάδες, τα οποία οι παραγωγοι τα πουλάνε «σκούπα» στα 2,30 έως 2,40 ευρώ το κιλό.

Ο κ. Αναστάσιος Καραμπότσος, που ασχολείται με την μεταποίηση και εμπορία ελιάς στην Χώρα Μεσσηνίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι στην περιοχή έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η συγκομιδή των ελιών Καλαμών. Η παραγωγή φέτος έχει πολλά μεγάλα μεγέθη και έχουμε καλές ποσότητες. Συνήθως οι παραγωγοί πουλάνε μετά το νέο έτος. Πέρσι οι τιμή παραγωγού για της καλής ποιότητας ελιές στο 200άρι ήταν στα 1,80 ευρώ το κιλό. Φέτος το 200άρι κυμαίνεται στα 1,60 ευρώ το κιλό.

Με τη συγκομιδή ελαιόκαρπου σε πλήρη εξέλιξη στην Τουρκία, το Εθνικό Συμβούλιο Ελιάς και Ελαιολάδου (UZZK) ανακοίνωσε την πρόβλεψή του για την φετινή παραγωγή.

Σύμφωνα με αυτήν η παραγωγή ελιάς στην Τουρκία αυτή τη σεζόν θα κυμανθεί στους 2,45 εκατομμύρια τόνους. Από αυτούς οι 740.000 τόνοι θα χρησιμοποιηθούν για επιτραπέζιες ελιές.

Οι υπόλοιποι 1,71 εκατομμύρια τόνοι θα οδηγηθούν για ελαιοποίηση για να αποδώσουν μια ποσότητα 310.000 τόνων ελαιολάδου.

Πέρσι, το Υπουργείο Γεωργίας της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι η συνολική παραγωγή ελιάς της Τουρκίας ανήλθε σε 3,75 εκατομμύρια τόνους, από αυτή την ποσότητα για επιτραπέζιες ελιές πήγαν 750.000 τόνοι και η παραγωγή ελαιολάδου ανήλθε σε 475.000 τόνους. Άρα σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά αναμένουμε φέτος μια μείωση της παραγωγής επιτραπέζιων ελιών και ελαιολάδου στην Τουρκία.

Πάντως η πρόβλεψη για παραγωγή 310.000 τόνων ελαιολάδου για την περίοδο 2025/2026 κρίθηκε μη πειστική από σχεδόν ολόκληρο τον ελαιοκομικό κλάδο της χώρας, που υποστήριξε ότι ήταν «πολύ υψηλή».

Οι Τούρκοι παραγωγοί, εξαγωγείς, ελαιοτριβείς και τυποποιητές, κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ Συγκομιδής Ελιάς, που έγινε στο Αϊβαλί, από τις 16 έως τις 19 Οκτωβρίου, ανέφεραν στις δηλώσεις τους ότι η φετινή τουρκική παραγωγή ελαιολάδου αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 150.000 και 180.000 τόνων. Ίσως λόγω των βροχοπτώσεων του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου να έχουμε μια μικρή αύξηση και θα μπορούσε να φτάσει έως και τους 200.000 τόνους.

Πάντως ολόκληρος ο ελαιουργικός τομέας της Τουρκίας έχει παράπονα. Οι παραγωγοί παραπονιούνται για το αυξανόμενο κόστος, οι εξαγωγείς παραπονιούνται για την αύξηση των τιμών και την αδυναμία ανταγωνισμού, καθώς και για την απώλεια διεθνών αγορών που προκαλείται από τους περιορισμούς στις εξαγωγές. Η μεταποίηση κάνει λόγο για έλλειψη ποιοτικού λαδιού. Οι καταναλωτές παραπονιούνται για την υψηλή τιμή του ελαιολάδου στα ράφια.

Η επιλογή ποικιλίας ελιάς είναι ίσως η πιο καθοριστική απόφαση για τον ελαιοπαραγωγό. Από αυτήν εξαρτώνται η απόδοση, η ποιότητα, η ανθεκτικότητα και η βιωσιμότητα του ελαιώνα. Κάθε περιοχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά — έδαφος, μικροκλίμα, υγρασία, κινδύνους παγετού — και η σωστή ποικιλία πρέπει να “ταιριάζει” σε αυτά, όχι απλώς να αρέσει στον παραγωγό.

Η σωστή επιλογή δεν είναι ζήτημα τύχης, αλλά γνώσης, προσαρμογής και σχεδιασμού. Οι ντόπιες ποικιλίες, εξελιγμένες μέσα στις ελληνικές συνθήκες, υπερέχουν συνήθως σε προσαρμοστικότητα και ποιότητα, ενώ συχνά συνδέονται με προϊόντα Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε. που προσδίδουν προστιθέμενη αξία. Αντίθετα, η αντικατάστασή τους χωρίς τεχνική αξιολόγηση μπορεί να αποδειχθεί ριψοκίνδυνη. Ακόμη και παράγοντες όπως η αυτογονιμότητα, η αντοχή σε ασθένειες ή η περίοδος ωρίμανσης καθορίζουν το αποτέλεσμα μιας φύτευσης — γιατί στην ελιά, η σωστή επιλογή δεν είναι θέμα τύχης, αλλά γνώσης και προσαρμογής.

Παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή ποικιλίας

Η επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας απαιτεί γνώση, προγραμματισμό και καλή κατανόηση του περιβάλλοντος στο οποίο θα αναπτυχθεί ο ελαιώνας. Δεν υπάρχει μία “καλύτερη” ποικιλία για όλους· υπάρχει όμως η σωστή για κάθε τόπο.

1. Το περιβάλλον και το μικροκλίμα

Οι ποικιλίες αντιδρούν διαφορετικά σε εδαφοκλιματικές συνθήκες. Σε ψυχρότερες περιοχές με κινδύνους παγετού, προτιμώνται ανθεκτικές ποικιλίες όπως η Κοθρέικη, που έχουν δείξει καλή συμπεριφορά στο ψύχος. Αντίθετα, σε ξηροθερμικές ζώνες χωρίς παγετούς, χρειάζονται ποικιλίες που αντέχουν στην ξηρασία και παραμένουν παραγωγικές — χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κορωνέικη, η οποία έχει επικρατήσει σε πολλές περιοχές της Νότιας Ελλάδας.

2. Ο σκοπός της παραγωγής

Η χρήση του καρπού καθορίζει και το είδος της ποικιλίας. Άλλες προορίζονται για ελαιοποίηση και άλλες για επιτραπέζια χρήση. Οι πρώτες στοχεύουν στην υψηλή περιεκτικότητα σε λάδι και την ποιότητα του ελαιολάδου, ενώ οι δεύτερες στη μορφή, το μέγεθος και τη σάρκα του καρπού. Η Καλαμών, για παράδειγμα, αποτελεί μία από τις πιο γνωστές επιτραπέζιες ποικιλίες παγκοσμίως, ενώ η Κονσερβολιά είναι ευρέως διαδεδομένη λόγω της προσαρμοστικότητάς της και της καλής απόδοσης.

3. Η ανθεκτικότητα και η συμβατότητα

Οι ποικιλίες δεν διαφέρουν μόνο ως προς την παραγωγικότητα, αλλά και ως προς την ανθεκτικότητά τους σε περιβαλλοντικές πιέσεις ή παθογόνα. Η επιλογή ανθεκτικών ποικιλιών μειώνει την ανάγκη για φυτοπροστασία και συνεπώς το κόστος παραγωγής. Παράλληλα, η συμβατότητα μεταξύ ποικιλιών είναι κρίσιμη, ειδικά για τις αυτόστειρες που χρειάζονται επικονιαστή. Ένας σωστός συνδυασμός ποικιλιών μπορεί να εξασφαλίσει σταθερότερη καρποφορία.

4. Το σύστημα φύτευσης και η μηχανική συγκομιδή

Η σύγχρονη ελαιοκαλλιέργεια στρέφεται σε ολοένα πιο εκμηχανισμένα σχήματα. Σε πυκνές ή υπέρπυκνες φυτεύσεις επιλέγονται ποικιλίες με χαμηλή ζωηρότητα και συμπαγή κόμη, που διευκολύνουν τη μηχανική συλλογή. Η Κορωνέικη έχει δείξει ιδιαίτερα καλή προσαρμογή σε τέτοια συστήματα, διατηρώντας ταυτόχρονα υψηλή ποιότητα ελαίου.

5. Ο ρόλος της εμπειρίας και της τοπικής γνώσης

Οι τοπικές γεωπονικές υπηρεσίες, οι ερευνητικοί φορείς και η εμπειρία των ίδιων των παραγωγών αποτελούν πολύτιμες πηγές πληροφόρησης. Κάθε περιοχή έχει “δοκιμάσει” στο χρόνο συγκεκριμένες ποικιλίες που ανταποκρίνονται καλύτερα στις τοπικές συνθήκες. Η συλλογή αυτής της εμπειρίας και η συνεργασία με ειδικούς είναι αναγκαία για να μειωθούν τα ρίσκα μιας νέας εγκατάστασης.

Ποικιλίες λαδολιάς

Κορωνέικη: Η πιο διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα, αποκλειστικά για ελαιοποίηση. Ανθεκτική στην ξηρασία και στις υψηλές θερμοκρασίες, δίνει λάδι εξαιρετικής ποιότητας με έντονο άρωμα. Πρώιμης ωρίμανσης και σταθερής παραγωγής.

Μαστοειδής: Ανθεκτική στο ψύχος, καλλιεργείται ακόμη και σε υψόμετρα έως 1.000 μ. Δίνει λάδι υψηλής ποιότητας (20–30%) και προτιμά γόνιμα, μέσης σύστασης εδάφη. Όψιμης ωρίμανσης και μέσης παραγωγικότητας.

Λιανολιά Κερκύρας: Παραδοσιακή ποικιλία των Ιονίων, δίνει λάδι πολύ καλής ποιότητας (19–20%). Ανθεκτική, προσαρμόζεται σε άγονα εδάφη αλλά αγαπά την υγρασία. Όψιμη, με παρενιαυτοφορία.

Κουτσουρελιά: Πρώιμη ποικιλία με μικρό καρπό που αποδίδει 24–30% λάδι. Προτιμά πλούσια, μέσης σύστασης εδάφη και δεν αντέχει σε μεγάλο υψόμετρο. Δίνει λάδι καλής ποιότητας, με σταθερή απόδοση όταν καλλιεργείται σε κατάλληλες συνθήκες.

Αδραμυττινή: Κατάγεται από το Αδραμύττιο και καλλιεργείται κυρίως στη Λέσβο. Δίνει αρωματικό, λεπτό λάδι καλής ποιότητας, με μέτρια απόδοση.

Αγουρομανακολιά: Όψιμη ποικιλία, ανθεκτική στο ψύχος, με καρπό που φτάνει σε περιεκτικότητα λαδιού έως 30%. Παράγει εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο.

Επιτραπέζιες ποικιλίες

Οι επιτραπέζιες ελιές αποτελούν βασικό εξαγώγιμο προϊόν της χώρας. Διαφοροποιούνται από τις λαδολιές ως προς το μέγεθος του καρπού, τη σάρκα, την αναλογία πυρήνα-σάρκας και την ευκολία επεξεργασίας.

Κονσερβολιά (Αμφίσσης): Η πιο γνωστή ελληνική επιτραπέζια ποικιλία, με ομοιόμορφο μέγεθος καρπού και μεγάλη παραγωγικότητα. Προσφέρεται τόσο για πράσινη όσο και για μαύρη επεξεργασία, ανάλογα με το στάδιο συγκομιδής. Καλλιεργείται κυρίως στη Φωκίδα, την Άμφισσα, τη Λαμία και σε πολλές ηπειρωτικές περιοχές.

Καλαμών: Ποικιλία-σύμβολο των εξαγωγών. Ο καρπός της είναι ελλειπτικός, με χαρακτηριστικό βαθύ μαύρο χρώμα και γυαλιστερή επιφάνεια. Η σάρκα της είναι σταθερή και πλούσια σε γεύση, κατάλληλη για άμεση κατανάλωση. Ανθεκτική στο βερτισιλλίωμα και αποδίδει καλύτερα σε περιοχές με υψηλή σχετική υγρασία. Χρησιμοποιείται για την παραγωγή του γνωστού εμπορικού τύπου «Καλαμών».

Χαλκιδικής (Γαϊδουρολιά): Ποικιλία με μεγάλο καρπό, ιδανική για πράσινες ελιές ισπανικού τύπου

Ποικιλίες διπλής χρήσης

Μεγαρέτικη: Ανθεκτική στην ξηρασία, με μικρές απαιτήσεις σε χειμερινό ψύχος. Μεσοπρώιμη, τείνει σε παρενιαυτοφορία αν δεν έχει καλή φροντίδα. Δίνει λάδι καλής ποιότητας και χρησιμοποιείται για πράσινες «τσακιστές» επιτραπέζιες.

Θρουμπολιά: Απαιτητική σε εδαφική υγρασία και ψύχος· δεν αποδίδει σε ξηροθερμικές ζώνες. Δίνει λάδι έως ~28–30% και τις γνωστές «θρούμπες» που αποπικρίζουν φυσικά πάνω στο δέντρο, ιδίως σε νησιωτικές/παραθαλάσσιες περιοχές.

Κοθρέικη: Ανθεκτική στην ξηρασία, στο ψύχος και στους ανέμους· ευδοκιμεί και σε μεγαλύτερα υψόμετρα. Λάδι ~20% με ισορροπημένο προφίλ· μέρος της παραγωγής πάει και σε μαύρες αλατισμένες επιτραπέζιες.

Βαλανολιά: Κύρια της Λέσβου. Όψιμης ωρίμανσης, με σταθερές αποδόσεις όταν οι συνθήκες βοηθούν. Δίνει λάδι πολύ καλής ποιότητας και, λόγω σχήματος καρπού και χαρακτηριστικών, μπορεί να αξιοποιηθεί και επιτραπέζια σε ορισμένους τύπους.

Η ποικιλία που ταιριάζει στη γη σου καθορίζει την επιτυχία της παραγωγής σου

Η επιλογή της σωστής ποικιλίας δεν είναι απλή γεωπονική απόφαση, αλλά στρατηγική επένδυση. Οι τοπικές ποικιλίες, προσαρμοσμένες στις ελληνικές συνθήκες, αποτελούν την πιο ασφαλή βάση για σταθερή παραγωγή και ποιοτικό προϊόν. Οι νέες φυτεύσεις χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό, με γνώση του κλίματος, του εδάφους και του σκοπού της καλλιέργειας. Όπου υπάρχει ανάγκη για πειραματισμό με νέες ή ξένες ποικιλίες, αυτό πρέπει να γίνεται με καθοδήγηση ειδικών. Στο τέλος, κάθε ελαιώνας που “ταιριάζει” στη γη του παραγωγού, είναι και αυτός που θα αντέξει στο χρόνο.

Πηγή:  Γεωργία - Κτηνοτροφία, τεύχος 6/2009, Σ. Βέμμος & Π. Βαχαμίδης, «Οι ποικιλίες της ελιάς», σελ. 16–25.

Η παραγωγή της ελιάς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την λίπανσή της. Επίσης και η ποιότητα της παραγωγής εξαρτάται  σημαντικά από την λίπανσή της και τον εφοδιασμό της με θρεπτικά στοιχεία. Ένα από τα κύρια θρεπτικά στοιχεία, το κάλιο κατέχει ιδιαίτερη θέση από πλευράς σπουδαιότητας στην θρέψη της ελιάς. Αυτό το συμπέρασμα προέρχεται  τόσο από την συχνότητα εμφάνισης της τροφοπενίας καλίου όσο και από τον υπολογισμό των αφαιρούμενων ποσοτήτων καλίου ετησίως , από τον συγκομισμένο καρπό  και το κλάδεμα (φύλλων , βλαστών).

Η τροφοπενία καλίου καλύπτει το 62% των περιπτώσεων τροφοπενίων στην καλλιέργεια της ελιάς

Η βέλτιστη συγκέντρωση Καλίου (Κ) στα φύλλα ( για φύλλα που μαζεύτηκαν το χειμώνα από το μέσο της ετήσιας βλάστησης , 5-8 μηνών) είναι 0,70-0,90 % κ.β. ξηρού βάρους φύλλου.  Η τροφοπενία καλίου εμφανίζεται με ελαφρό κιτρίνισμα των  φύλλων  ενώ σε περίπτωση έντονης έλλειψης παρατηρούνται νεκρώσεις της κορυφής των φύλλων. θα πρέπει να σημειωθεί  ότι  υπάρχει σημαντική έλλειψη καλίου  κάτω από του 0,50 %, παρόλο ότι  τα εμφανή συμπτώματα τροφοπενίας  του καλίου παρουσιάζονται μόνο κάτω από του 0,30%. Τούτο σημαίνει ότι παραδεχόμαστε την ύπαρξη περιοχής λανθάνουσας τροφοπενίας μεταξύ 0,30% μέχρι του 0,50%. Η διάγνωση της τροφοπενίας καλίου από τα συμπτώματα δεν είναι πάντα ασφαλής.  Ίδια συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από χλωριούχα άλατα, ή από κακή λειτουργία του ριζικού συστήματος  ή από άλλη τροφοπενία όπως  φωσφόρου, βορίου,  που μπορεί να εκληφθεί ως τροφοπενία καλίου.

Η επίδραση του καλίου στο ελαιόδενδρο

• Αυξάνει το βάρος του καρπού, μέσω της αύξησης των σάρκας και της περιεκτικότητας σε λάδι.
• Αυξάνει την παραγωγή
• Βελτιώνει την ποιότητα του ελαιολάδου (όσον αφορά τα λιπαρά οξέα και τις φαινολικές ενώσεις)
• Αυξάνει το ποσοστό της σάρκας στον καρπό
• Προσδίδει ένα βαθμό ανθεκτικότητας σε αβιοτικούς παράγοντες (ξηρασία, ψύχος κτλ)

Οι ποσότητες Καλίου που απαιτούνται ετησίως από ένα ελαιόδενδρο:

0,95kg/100kg καρπού
0,28kg/50 kg φύλλων
0,195kg/50kg Ξύλου

Περίπου: 1, 4 kg (K) ή  1,7 kg K2O Καλίου

Αυτή είναι η ποσότητα καλίου που απορροφάται από το δένδρο  σε μια πολύ καλή παραγωγική χρονιά. Φυσικά ένα ποσοστό  του καλίου παραμένει στο έδαφος  είτε από τα φύλλα ή από την καύση των κλαδιών. Βέβαια η μεγάλη ποσότητα καλίου έχει απομακρυνθεί από τον καρπό. Πέρα από τα επίπεδα περιεκτικότητας  του δένδρου σε κάλιο (εφόσον δεν υπάρχει ανάλυση), η  ελάχιστη  ποσότητα καλίου που  πρέπει να αναπληρώνεται τις χρονιές που υπάρχει καρποφορία είναι:  1kg  K2O/ δένδρο. Η ποσότητα του καλίου μπορεί να δίδεται κάθε 2 έτη σε αυξημένη δόση ή κάθε χρονιά σε κανονικές δόσεις. Οι ανάγκες του δένδρου σε κάλιο προσδιορίζονται από την φυλλοδιαγνωστική  και την παραγωγή του δένδρου.

Με βάση τις προσδιορισμένες συγκεντρώσεις Κ στα φύλλα (Πίνακας 1)

1. Συγκέντρωση καλίου K2O στο δέντρο < 0.3%
   Εφοδιασμός με K2O (Κάλιο) 3.0 – 7.0 Κιλά
2. Συγκέντρωση καλίου στο δέντρο μεταξύ 0.3–0.5%
   Εφοδιασμός με K2O (Κάλιο) 2.0 – 5.0 Κιλά
3. Συγκέντρωση καλίου στο δέντρο μεταξύ 0.6–0.9%
   Εφοδιασμός με K2O (Κάλιο) 0.5 – 1.0 Κιλά
4. Συγκέντρωση καλίου στο δέντρο πάνω από 0.9%
   Δεν απαιτείται προσθήκη καλίου

Είναι προφανές ότι τα δένδρα που δεν λιπαίνονται σωστά, έχουμε μείωση της παραγωγής και της απόδοσης σε λάδι. Σύμφωνα με πειραματικά δεδομένα που έχουμε στην λεκάνη της Μεσογείου (N.Γαβαλάς , Η ανόργανη Θρέψη & λίπανση της ελιάς) για να διατηρήσουμε τα δένδρα σε ικανοποιητικό επίπεδο καλίου, ως λίπανση συντηρήσεως  μπορούμε να θεωρήσουμε το (K2O= N) και όχι ως λίπανση διορθώσεως. Εάν τα δένδρα είναι σε καρποφορία απαιτούν διπλάσιες ποσότητες καλίου σε σχέση με τα άζωτο. Εάν τα δένδρα εμφανίζουν τροφοπενία τότε θα πρέπει να εφαρμοστεί υψηλή καλιούχος λίπανση όπως αναφέρεται στον πίνακα 1. Φυσικά με την  χρήση της φυλλοδιαγνωστική μπορούμε να γνωρίζουμε τα επίπεδα θρεπτικών στοιχείων  και να πράττουμε αναλόγως.

Ως γενικός  κανόνας ανάλογα με την περιεκτικότητα των φύλλων σε Κ και το ύψος παραγωγής μπορούμε να εφοδιάζουμε  κάθε 1-2 χρόνια το δένδρο με 0,5 - 1 kg K2O ως λίπανση  συντήρησης.

Προτεινόμενα λιπάσματα:

Για αναμενόμενο μεσαίο ύψος παραγωγής
Patentkali Θειικό Καλιομαγνήσιο 2.5 – 3.5 κιλά
ή KALISOP Θειικό Κάλιο 1.5 – 2.0 κιλά

Για αναμενόμενη υψηλή παραγωγή
Patentkali Θειικό Καλιομαγνήσιο 3.5 – 5.0 κιλά
ή KALISOP Θειικό Κάλιο 2.0 – 3.0 κιλά

• Σε επικλινείς εκτάσεις η δόση εφαρμογής μπορεί να φτάσει κατά τη χρονιά της μεγάλης παραγωγής και τα 5 κιλά  K2O  το χρόνο.
• Υπό ξηρικές συνθήκες σε ελαιοποιήσιμες ποικιλίες συνιστάται εφαρμογή 500 g K2O ανά δένδρο.
• Το Κάλιο θα πρέπει να βρίσκεται στα επιθυμητά επίπεδα κατά τη διάρκεια της ελαιογένεσης (τέλη καλοκαιριού-αρχές Σεπτεμβρίου) ούτως ώστε να επιτευχθούν υψηλά ποσοστά λαδιού.
• Αυτό μπορεί να επιτευχθεί περά απο την βασική λίπανση του χειμώνα με υδρολίπανση το καλοκαίρι. θα μπορούσαμε όπου υπάρχουν αρδευόμενες εκτάσεις να εφαρμόσουμε το 90% το χειμώνα & το  10% της ετήσιας συνιστώμενης δόσης Καλίου τον Αύγουστο.
• Επίσης διαφυλλικοί ψεκασμοί με Κάλιο τον Σεπτέμβριο δρούν επικουρικά στην ωρίμανση του καρπού.
• Σε περιοχές με χαμηλές βροχοπτώσεις η χρήση θειικού καλίου προτιμάται έναντι αυτής χλωριούχου καλίου, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος αλάτωσης του εδάφους.

Η αλληλεπίδραση μεταξύ K/Mg

Η ισορροπία μεταξύ του καλίου, μαγνησίου και ασβεστίου  είναι σημαντική  Mg+Ca/K.
Όταν έχουμε υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, έχουμε ανταγωνισμό και παρεμπόδιση απορρόφησης του μαγνησίου. Δεν ισχύει το αντίστροφο αφού το μαγνήσιο απορροφάτε με διαφορετικό τρόπο από ότι το κάλιο (δηλαδή σχετικά  υψηλές περιεκτικότητες σε μαγνήσιο να προκαλούν δυσκολία απορρόφησης του καλίου). Επομένως όταν εφοδιάζουμε το δένδρο με σημαντικές ποσότητες καλίου καλό θα είναι να το εφοδιάζουμε και με μαγνήσιο ώστε να αποφεύγεται η  ανισορροπία μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων.

Βιβλιογραφία:
Ν. ΓΑΒΑΛΑΣ - Η ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΘΡΕΨΗ ΚΑΙ Η ΛΙΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ, Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ / K+S Minerals & Agriculture GmbΗ

Συγγραφέας:
Σακελλαρίου Μάνος
Business Partner of K+S - Γεωπόνος, Msc Marketing

Με τροποποιητική απόφαση που αναρτήθηκε στη Διαύγεια, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προχωρά σε παράταση της υποχρέωσης υποβολής δηλώσεων συγκομιδής ελαιοκάρπου για όλους τους νόμιμους κατόχους ελαιοτεμαχίων.

Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, οι δηλώσεις συγκομιδής καθίστανται υποχρεωτικές από την 1η Οκτωβρίου 2026, ενώ οι κυρώσεις για μη συμμόρφωση θα αρχίσουν να επιβάλλονται από την 1η Οκτωβρίου 2027, προσφέροντας έτσι στους παραγωγούς ένα επιπλέον έτος προσαρμογής.

Η συγκεκριμένη τροποποίηση αφορά την υπουργική απόφαση 77979/21-3-2025 (ΦΕΚ 1749 Β’), η οποία καθορίζει τα συμπληρωματικά μέτρα για την εφαρμογή του άρθρου 49 του Ν. 5035/2023 (Α’ 76), σχετικά με τη διαχείριση και την ιχνηλασιμότητα της παραγωγής ελαιοκάρπου.

Η νέα απόφαση υπογράφεται από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κωνσταντίνο Τσιάρα και τον Υφυπουργό Ιωάννη Ανδριανό και τίθεται σε ισχύ από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Δείτε την απόφαση εδώ

Δημοσίευσε η ΑΑΔΕ εγκύκλιο με πίνακα περιοχών στις οποίες διενεργήθηκε, με μέριμνα του Δημοσίου, ομαδική καταπολέμηση δάκου της ελιάς κατά το ελαιοκομικό έτος 2025-2026.

Σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία η εισφορά δακοκτονίας ορίζεται σε ποσοστό 2% επί της αξίας του ελαιόλαδου που παράγεται. Αυτή υπολογίζεται για την τιμή (παρέμβασης) για το κοινό Παρθένο Ελαιόλαδο οξύτητας 2% - 3,3%.

Επίσης με την με την εγκύκλιο Ε.2077/11-09-2025 (ΑΔΑ: 9ΒΕΗ46ΜΠ3Ζ-5ΨΣ) γνωστοποιήθηκε η τιμή του ελαιολάδου κατά κιλό (1,524 ευρώ/κιλό), η οποία θα λαμβάνεται υπόψη για την εφαρμογή των διατάξεων της εισφοράς δακοκτονίας για το ελαιοκομικό έτος 2025-2026.

Στο ανωτέρω ποσό αναλογεί ανά κιλό, εισφορά δακοκτονίας 1,524 x 2% = 0,030 ευρώ. Σημειώνεται ότι το ποσό των 1,524 ευρώ/τόνο, μειώνεται κατά 36,70 ευρώ/τόνο για κάθε επιπλέον βαθμό οξύτητας.

Η εισφορά δακοκτονίας στις πωλούμενες χονδρικά από τους παραγωγούς ή τους εντολοδόχους αυτών επιτραπέζιες ελιές, ορίζεται σε ποσοστό 2% επί της τιμολογιακής αξίας πώλησής τους.

Όπως αναφέρει η εγκύκλιο της ΑΑΔΕ

1. Η εισφορά δακοκτονίας θεσπίστηκε με τις διατάξεις του α.ν. 112/1967, οι οποίες κωδικοποιήθηκαν με τις διατάξεις του όγδοου βιβλίου (άρθρα 50 και 51) του νόμου 5177/2025 (Α' 21). Οι αναλυτικές οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων της εισφοράς δακοκτονίας που είχαν δοθεί με την εγκύκλιο Σ.4309/159/ΕΓΚ.19/01.12.1983 εξακολουθούν να ισχύουν.

2. Οι ελαιοκαλλιεργητές, οι οποίοι κατά το έτος 2025 άσκησαν τους κανόνες της Βιολογικής Γεωργίας, δεν υποχρεούνται στην καταβολή εισφοράς δακοκτονίας. Οι Περιφερειακές Ενότητες θα αποστείλουν στις αρμόδιες Φορολογικές Υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ./ΚΕΦΟΔΕ/ΕΛΚΕ) κατάσταση με τα ονόματα των καλλιεργητών αυτών κατά περιοχή. Αντίγραφο της σχετικής απόφασης θα παραδίδεται από τον βιοκαλλιεργητή στον ελαιοτριβέα ως δικαιολογητικό για την μη είσπραξη από αυτόν εισφοράς δακοκτονίας.

3. Οι ελαιοκαλλιεργητές ελαιώνων, οι οποίοι κατ' αρχάς εντάχθηκαν στο πρόγραμμα συλλογικής καταπολέμησης του δάκου της ελιάς, αλλά μέχρι το τέλος της ελαιοκομικής περιόδου 2025 δεν εφαρμόσθηκε το πρόγραμμα της συλλογικής καταπολέμησης, δεν υποχρεούνται στην καταβολή της εισφοράς δακοκτονίας για το έτος 2025. Οι Περιφερειακές Ενότητες θα αποστείλουν στις αρμόδιες Φορολογικές Υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ./ΚΕΦΟΔΕ/ΕΛΚΕ) κατάσταση των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. στις περιοχές των οποίων δεν εφαρμόσθηκε πρόγραμμα συλλογικής καταπολέμησης.

Διαβάστε την εγκύκλιο με τις περιοχές που έγινε δακοκτονία (εδώ)

Ξεκίνησε αυτές τις ημέρες η συγκομιδή της ελιάς Καλαμών, με την πρώτη εικόνα να δείχνει μια παραγωγή φέτος μειωμένη αλλά να υπάρχουν καλά μεγέθη και ποιότητα.

Πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη εργατών γης και κυρίως των εξειδικευμένων εργατών που είναι απαραίτητοι για την συλλογή του ελαιόκαρπου των επιτραπέζιων ποικιλιών.

Ο κ. Γιάννης Ξαγοραράκης, παραγωγός και αυτός ελιάς Καλαμών από το Μεσολόγγι, τόνισε στον ΑγροΤύπο ότι ξεκίνησε η συγκομιδή με την φετινή παραγωγή να είναι μειωμένη λόγω προβλημάτων κατά την περίοδο της καρπόδεσης. Πάντως φέτος έχουμε καλά μεγέθη και καλή ποιότητα. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει αυξημένο κόστος συγκομιδής, με τα μεροκάματα να έχουν φτάσει στα 60 ευρώ από 50 ευρώ που ήταν την περσινή περίοδο. Ζήτηση υπάρχει για την περσινή παραγωγή και από τις αποθήκες το εμπόριο αγοράζει το 200άρι στα 2,5 έως 2,6 ευρώ το κιλό.

Ο κ. Ανδρέας Καλπογιαννάκης, παραγωγός ελιάς Καλαμών από το Νεοχώρι Μεσολογγίου, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι μειωμένη η φετινή παραγωγή κατά περίπου 30%. Μεγάλα μεγέθη υπάρχουν και έχουμε καλή ποιότητα. Η παύση πληρωμών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ έχει φέρει μεγάλη έλλειψη ρευστότητας και από την άλλη τα υψηλά μεροκάματα (60 έως 70 ευρώ) αναγκάζουν πολλούς παραγωγούς να μην κάνουν συγκομιδή.

Ο κ. Θανάσης Παλούκης, παραγωγός και γεωπόνος, από τη Βόνιτσα της Αιτωλοακαρνανίας, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος δεν υπάρχει μεγάλη παραγωγή στις ελιές Καλαμών. Αυτή την εποχή δεν υπάρχουν προβλήματα φυτοπροστασίας επειδή οι παραγωγοί έχουν κάνει τους απαραίτητους ψεκασμούς. Οι καιρικές συνθήκες όμως θα δημιουργήσουν προβλήματα με δάκο και γλοιοσπόριο για αυτό και αναγκαζόμαστε να κάνουμε πρόωρη συγκομιδή. Προφορικά ακούμε τιμή για τις νέες ελιές το 200άρι στα 1,70 ευρώ το κιλό αλλά εκτιμώ ότι θα αυξηθεί το επόμενο διάστημα. Για τις περσινές ελιές από τους κάδους αυτή την εποχή οι έμποροι δίνουν τιμή για το 200άρι στα 2,70 ευρώ. Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει λόγω της έλλειψης εργατών γης ειδικά στους μεγάλους παραγωγούς, με τα μεροκάματα να κυμαίνονται από 60 έως 70 ευρώ. Και δεν υπάρχουν νόμιμοι εργάτες γης αλλά και υπάρχει μεγάλη αναμονή για να έρθουν οι μετακλητοί.

Ο κ. Τάσος Σουλτανόπουλος, γεωπόνος και παραγωγός ελιάς Καλαμών από την περιοχή της Αταλάντης, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι ξεκίνησε η συγκομιδή για τις επιτραπέζιες ελιές Καλαμών. Στην περιοχή υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ξηρασίας και περιμένουμε με αγωνία τις βροχοπτώσεις. Φέτος αναμένουμε μια μέτρια παραγωγή, ενώ και τα περσινά αποθέματα είναι περιορισμένα. Υπάρχει μεγάλο πρόβλημα από την έλλειψη ρευστότητας των παραγωγών λόγω της παύσης πληρωμών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Αυτό αναγκάζει πολλούς παραγωγούς - ειδικά τους μεμονωμένους, τους συνταξιούχους και τους ετεροεπαγγελματίες - να πωλούν το προϊόν τους σε χαμηλές τιμές.   

Ο κ. Τάκης Μάρκος, παραγωγός ελιάς Καλαμών από το Γεράκι Λακωνίας, ανέφερε στον ΑγροΤύπο ότι σε περίπου πέντε ημέρες αναμένεται να ξεκινήσει η συγκομιδή των επιτραπέζιων ελιών Καλαμών στην Λακωνία. Οι ελιές λόγω των πρόσφατων βροχοπτώσεων είναι ακόμη πράσινες. Αν συνεχιστούν οι βροχοπτώσεις θα έχουμε πρόβλημα γιατί δεν βοηθούν στο μαύρισμα της ελιάς. Πάντως η φετινή παραγωγή φαίνεται να είναι μειωμένη σε σχέση με πέρσι λόγω των καιρικών συνθηκών στην καρπόδεση. Επίσης τα περσινά αποθέματα είναι και αυτά σε χαμηλά επίπεδα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Επιτραπέζιας Ελιάς (ΔΟΕΠΕΛ) για την ηρτημένη εσοδεία της ποικιλίας «Καλαμών»/«Καλαμάτα», οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ελαφρώς μειωμένη παραγωγή σε σύγκριση με την περσινή. Ωστόσο, λόγω του μεγάλου τεμαχισμού, δεν αναμένεται να υπάρξει προϊόν προς απόσυρση (ελαιοποίηση), με αποτέλεσμα υπό κανονικές συνθήκες το σύνολο σχεδόν της παραγωγής να κατευθυνθεί στην επιτραπέζια χρήση.  

H υποχρέωση των ελαιοπαραγωγών για την υποβολή δηλώσεων συγκομιδής ελαιοκάρπου πήγε για τον Οκτώβριο του 2026.

Συγκεκριμένα δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ η τροποποιητική της υπ’ αρ. 77979/21-3-2025 υπουργικής απόφασης «Θέσπιση των αναγκαίων συμπληρωματικών μέτρων για την εφαρμογή του άρθρου 49 του ν. 5035/2023 (Α’ 76) όσον αφορά στην υποβολή δηλώσεων συγκομιδής ελαιοκάρπου», στην οποία αναφέρει ότι η υποχρέωση των ελαιοπαραγωγών για δήλωση συγκομιδής θα γίνεται από 1η Οκτωβρίου 2026 και τα πρόστιμα θα επιβάλλονται από 1η Οκτωβρίου 2027.

Η συγκεκριμένη απόφαση αναφέρει τα εξής:

Άρθρο 1

1. Η παρ. 1 του άρθρου 5 της υπ’ αρ. 77979/21-3-2025 υπουργικής απόφασης αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«1. Όλοι οι νόμιμοι κάτοχοι ελαιοτεμαχίων είναι υπόχρεοι δήλωσης συγκομιδής ελαιοκάρπου από 1ης Οκτωβρίου 2026».

2. Το άρθρο 7 «Μεταβατικές διατάξεις» της υπ’ αρ. 77979/21-3-2025 υπουργικής απόφασης αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«Οι κυρώσεις του άρθρου 6 δεν επιβάλλονται πριν την 1η Οκτωβρίου 2027».

Διαβάστε το ΦΕΚ

Η περίοδος της ελαιοσυγκομιδής δεν είναι απλώς μια αγροτική δουλειά, είναι η στιγμή που αποτυπώνεται ο κόπος ολόκληρης χρονιάς. Όπως επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Οικονόμου, γεωπόνος από την περιοχή της Φθιώτιδας, κάθε φθινόπωρο επαναλαμβάνονται οι ίδιες «παγίδες» — μικρές κινήσεις που μοιάζουν ασήμαντες, αλλά τελικά ρίχνουν την ποιότητα του ελαιόκαρπου και του ελαιολάδου. Από τη βιαστική επιλογή του χρόνου συγκομιδής μέχρι την αποθήκευση του τελικού προϊόντος, οι λεπτομέρειες είναι εκείνες που ξεχωρίζουν το απλώς καλό από το πραγματικά εξαιρετικό.

Όταν η συγκομιδή γίνεται “όποτε προλάβουμε”

Η επιλογή της ημέρας με βάση το πρόγραμμα και όχι τον καρπό είναι ίσως το πιο συχνό λάθος. Η ωρίμανση της ελιάς δεν περιμένει: το ιδανικό στάδιο είναι όταν οι περισσότεροι καρποί αρχίζουν να αλλάζουν χρώμα από πράσινο σε ιώδες. Αν βιαστείτε, η περιεκτικότητα σε λάδι θα είναι χαμηλή· αν αργήσετε, θα αυξηθεί η οξύτητα και θα χαθεί η φρεσκάδα των αρωμάτων.
Τα τελευταία χρόνια, λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών, η ωρίμανση έχει μετατεθεί έως και δέκα μέρες νωρίτερα σε πολλές περιοχές — κάτι που χρειάζεται προσεκτική παρακολούθηση από τον παραγωγό.

Κρίμα να πάνε χαμένες, ας μαζέψουμε και τις πεσμένες

Οι καρποί που έχουν βρεθεί στο χώμα δεν είναι κατάλληλοι για παραγωγή ποιοτικού λαδιού. Η επαφή με υγρασία, σκόνη και μικροοργανισμούς οδηγεί σε αλλοιώσεις που δύσκολα διορθώνονται. Ακόμα κι αν το λάδι φανεί “καλό” στην αρχή, υποβαθμίζεται γρήγορα και χάνει την καθαρότητά του. Για υψηλής κατηγορίας ελαιόλαδο ή επιτραπέζια ελιά, συλλέγεται μόνο ο καρπός που πέφτει στο δίχτυ — όχι στο έδαφος.

 Όσο πιο δυνατά, τόσο πιο γρήγορα

Το έντονο ράβδισμα δεν είναι ένδειξη αποτελεσματικότητας αλλά κακομεταχείρισης. Οι χτυπημένες ελιές και τα πληγωμένα κλαδιά υποβαθμίζουν το δέντρο και το τελικό προϊόν. Η βία οδηγεί σε τραυματισμούς που επιταχύνουν την αλλοίωση του καρπού, αυξάνουν την οξύτητα και μειώνουν τη διάρκεια ζωής του λαδιού. Αντίθετα, οι ήπιες τεχνικές —όπως τα ηλεκτρικά ραβδιστικά μικρής έντασης ή το χειρωνακτικό τίναγμα— διατηρούν ανέπαφες τις πολυφαινόλες και εξασφαλίζουν σταθερότερη ποιότητα.

Αύριο θα τις πάω στο ελαιοτριβείο

Η αναμονή κοστίζει. Από τη στιγμή που η ελιά κόβεται, ξεκινούν οι διεργασίες αποσύνθεσης: ο καρπός “αναπνέει”, θερμαίνεται και αλλοιώνεται. Η παραμονή του σε σακιά ή πλαστικά δοχεία προκαλεί ζυμώσεις και αυξάνει την οξύτητα. Η άλεση πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν συντομότερα — ιδανικά μέσα σε 24 ώρες — αν θέλουμε να διατηρήσουμε τα φυσικά αρώματα και τη φρεσκάδα του ελαιολάδου.

Όλες οι ποικιλίες μαζί - το ίδιο πράγμα είναι

Η κάθε ποικιλία έχει τον δικό της ρυθμό ωρίμανσης, άρωμα και χημικό προφίλ. Η ανάμιξή τους πριν τη συγκομιδή ή την άλεση μπορεί να οδηγήσει σε λάδι χωρίς ταυτότητα, με ασταθή χαρακτηριστικά και ασαφή γεύση. Η σωστή πρακτική είναι η ξεχωριστή συγκομιδή και ελαιοποίηση ανά ποικιλία, ώστε να αξιοποιηθεί η φυσική ισορροπία του κάθε τύπου καρπού.

 Το λάδι δεν παθαίνει τίποτα

Παθαίνει — και μάλιστα εύκολα. Το φως, ο αέρας και η υψηλή θερμοκρασία αλλοιώνουν το ελαιόλαδο πολύ γρηγορότερα απ’ όσο νομίζουμε. Τα διάφανα πλαστικά δοχεία το εκθέτουν στο φως και προκαλούν φωτοοξείδωση, ενώ η ζέστη επιταχύνει τα ταγγίσματα. Η σωστή αποθήκευση γίνεται σε σκούρα γυάλινα μπουκάλια ή ανοξείδωτες δεξαμενές, γεμάτες ως επάνω και σε θερμοκρασίες 10–15°C.

Η φροντίδα είναι η υπογραφή του καλού ελαιοπαραγωγού

Στο τέλος της ημέρας, το λάδι “μιλάει”. Λέει αν ο παραγωγός βιάστηκε, αν πρόσεξε, αν τίμησε τον καρπό του. Η συγκομιδή μπορεί να κρατά λίγες εβδομάδες, αλλά καθορίζει τη φήμη μιας χρονιάς — και, πολλές φορές, ενός ολόκληρου τόπου. Η φροντίδα στην ελιά δεν είναι λεπτομέρεια· είναι η υπογραφή του καλού ελαιοπαραγωγού.