Η ΕΕ ανοίγει τον φάκελο των αθέμιτων πρακτικών: Τι δείχνει η πρώτη αξιολόγηση και τι αλλάζει για τους αγρότες

Σε δηλώσεις του ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, ανέφερε ότι με το νέο σύστημα πληρωμών η χώρα δεν θα χάσει ούτε ένα ευρώ, αλλά θα γίνει μια εσωτερική ανακατανομή υπέρ των ειλικρινέστερων δηλώσεων, «ώστε τελικά να υπάρχει και ένα κοινωνικό πρόσημο στην προσπάθεια που κάνουμε».

Και πρόσθεσε: «Κατανοώ απολύτως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες, ειδικά ορισμένες κατηγορίες που έχουν υποστεί πρόσθετη πίεση φέτος. Και η πόρτα μας ήταν και παραμένει ανοιχτή για διάλογο, ανά πάσα στιγμή.

Τα στοιχεία που δίνουμε είναι απολύτως ακριβή και ως προς τα ποσά που θα καταβληθούν και ως προς την αλλαγή του συστήματος. Το κράτος φέτος, έως τις 31 Δεκεμβρίου θα έχει δώσει συνολικά περισσότερα λεφτά στους αγρότες από τον πρώτο και δεύτερο πυλώνα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής σε σύγκριση με πέρυσι. Στο τέλος, όλοι θα αντιληφθούν ότι δημιουργείται ένα σύστημα αξιόπιστο, δικαιότερο και με τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

«Η κυβέρνηση αυτή είναι που θέσπισε χαμηλότερους συντελεστές ΦΠΑ για τα λιπάσματα και τα αγροτικά μηχανήματα, θέσπισε την ειδική ρύθμιση για το αγροτικό ρεύμα και την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο. Όλα αυτά είναι αποφάσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη, επειδή αναγνωρίζουμε ότι υπήρχαν συγκεκριμένα προβλήματα σε επιμέρους κλάδους της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Και γι’ αυτό το λόγο, το ποσό που θα καταβληθεί στον αγροτικό τομέα φέτος θα φθάσει στα 3,7 δισ. ευρώ, από 3,1 δισ. πέρυσι», ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης.

Ακόμη ανέφερε ότι το Δεκέμβριο θα καταβληθούν συνολικά 1,2 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την στήριξη για το Μέτρο 23 (ενισχύσεις για παραγωγούς, που υπέστησαν ζημιές λόγω φυσικών καταστροφών), οι οποίες για πρώτη φορά καταβάλλονται στην Ελλάδα, την εξισωτική αποζημίωση για ορεινές και προβληματικές περιοχές, την συμπληρωματική πληρωμή για κτηνοτρόφους σε 5 νομούς, που αδικήθηκαν από τον μαθηματικό τύπο κατανομής, προγράμματα βιολογικής γεωργίας, αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, καθώς και την εξόφληση της βασικής ενίσχυσης.

«Αν σπεύδαμε να πληρώσουμε χωρίς να έχουμε πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα ήταν χειρότερο και για τον προϋπολογισμό και για τους ίδιους τους αγρότες. Γιατί τα λεφτά που θα δίναμε χωρίς ελέγχους και χωρίς συμφωνία με τις Βρυξέλες θα τα ζητούσε πίσω η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή θα απαγόρευε περαιτέρω επιδοτήσεις», τόνισε.

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1115 αποτελεί το βασικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να διασφαλίσει ότι συγκεκριμένα αγροτικά και δασικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην ευρωπαϊκή αγορά δεν συνδέονται με αποψίλωση ή υποβάθμιση δασών. Με τον κανονισμό αυτό διαμορφώνεται ένα ενιαίο πλαίσιο κανόνων και υποχρεώσεων, που επηρεάζει όλους τους φορείς της εφοδιαστικής αλυσίδας και εντάσσεται στους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ. Αυτήν την ίδια περίοδο, βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση για πιθανές απλουστεύσεις στην εφαρμογή του πλαισίου, χωρίς όμως να έχουν διαμορφωθεί ακόμη δεσμευτικές αλλαγές.

Το σκεπτικό του Κανονισμού

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ΕΕ εισήγαγε επί δεκαετίες σημαντικές ποσότητες αγροτικών προϊόντων που σχετίζονται με την αποψίλωση, επηρεάζοντας κρίσιμα οικοσυστήματα σε παγκόσμια κλίμακα. Ο Κανονισμός στοχεύει στη μείωση αυτού του αποτυπώματος, προωθώντας την κυκλοφορία προϊόντων που δεν προέρχονται από εκτάσεις που έχουν αποψιλωθεί ή υποβαθμιστεί. Το νομικό κείμενο εντάσσει την προσέγγιση αυτή στη συνολικότερη στρατηγική της ΕΕ για την κλιματική δράση, την προστασία των δασών και τη διατήρηση υγιών οικοσυστημάτων.

Τι ορίζει ο Κανονισμός για τα προϊόντα και τις πρώτες ύλες

Ο Κανονισμός καλύπτει συγκεκριμένες κατηγορίες «σχετικών εμπορευμάτων» και «σχετικών προϊόντων». Πρόκειται για προϊόντα που περιέχουν, παράγονται από ή έχουν τραφεί με βασικές πρώτες ύλες όπως βοοειδή, κακάο, καφέ, φοινικέλαιο, καουτσούκ, σόγια και ξύλο. Το επίσημο κείμενο καθορίζει ρητά ότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να κυκλοφορήσουν στην αγορά της ΕΕ μόνο αν είναι «αποψιλωμένα-μηδενικά» και έχουν παραχθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία της χώρας παραγωγής. Η έννοια «deforestation-free» ορίζεται με σαφή χρονικό όριο: η γεωργική δραστηριότητα δεν πρέπει να έχει επεκταθεί σε δασικές εκτάσεις μετά την 31η Δεκεμβρίου 2020.
Υποχρεώσεις για τους φορείς της αγοράς

Το ρυθμιστικό πλαίσιο εισάγει ένα ολοκληρωμένο σύστημα δέουσας επιμέλειας για όλους τους οικονομικούς φορείς που διαθέτουν προϊόντα στην ευρωπαϊκή αγορά ή τα εξάγουν από αυτήν. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να συγκεντρώνουν συγκεκριμένα στοιχεία για την προέλευση των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της γεωγραφικής τοποθεσίας των εκτάσεων παραγωγής. Με βάση αυτά τα δεδομένα διενεργείται εκτίμηση κινδύνου και, όπου απαιτείται, λαμβάνονται μέτρα μετριασμού ώστε να διασφαλίζεται ότι το προϊόν δεν συνδέεται με αποψίλωση ή παραβίαση της τοπικής νομοθεσίας. Όπως προβλέπεται στο κεφάλαιο για τη δέουσα επιμέλεια, κανένα προϊόν δεν μπορεί να διατεθεί στην αγορά αν δεν τεκμηριώνεται ότι υπάρχει μόνο «αμελητέος κίνδυνος» μη συμμόρφωσης.

Ο ρόλος των κρατών-μελών και των ελέγχων

Η εφαρμογή του Κανονισμού στηρίζεται σε ένα σύστημα ελέγχων που διενεργείται από τα κράτη-μέλη. Οι αρμόδιες αρχές είναι υπεύθυνες για την εποπτεία της αγοράς και πραγματοποιούν τακτικούς ελέγχους σε προϊόντα και επιχειρήσεις, αξιοποιώντας εργαλεία ανάλυσης κινδύνου και το ευρωπαϊκό πληροφοριακό σύστημα που δημιουργείται για τον σκοπό αυτό. Το επίσημο κείμενο περιγράφει πλήρεις διαδικασίες εποπτείας, από την προσωρινή αναστολή διάθεσης προϊόντων έως την επιβολή κυρώσεων, για να διασφαλιστεί ότι προϊόντα που δεν συμμορφώνονται δεν θα παραμένουν στην αγορά.

Στόχος: προστασία δασών και βιοποικιλότητας

Η νομική πράξη υπογραμμίζει ότι η προστασία των δασών αποτελεί θεμελιώδη παράγοντα για την κλιματική ισορροπία και για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας. Το πλαίσιο ευθυγραμμίζεται με διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ, όπως η Συμφωνία του Παρισιού και η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, αναγνωρίζοντας ότι η αποψίλωση συνδέεται τόσο με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και με την απώλεια ειδών. Μέσω του Κανονισμού, η ΕΕ επιδιώκει να μειώσει την επίδραση της κατανάλωσής της στη διεθνή αποψίλωση και να δώσει κίνητρα για πιο βιώσιμες γεωργικές πρακτικές σε παγκόσμιο επίπεδο.

Εξελίξεις για πιθανές τροποποιήσεις και απλουστεύσεις

Παράλληλα με την εφαρμογή του Κανονισμού, σε ευρωπαϊκό επίπεδο βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση γύρω από το ενδεχόμενο απλουστεύσεων, με στόχο την ομαλότερη μετάβαση των επιχειρήσεων στο νέο πλαίσιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη εγκρίνει τη διαπραγματευτική του θέση, προτείνοντας παράταση των προθεσμιών συμμόρφωσης και μείωση του διοικητικού φόρτου για μικρούς φορείς, τονίζοντας ότι η προσαρμογή απαιτεί λειτουργικά εργαλεία και επαρκή χρόνο. Οι προτάσεις αυτές θα εξεταστούν στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με το Συμβούλιο, χωρίς να αποτελούν ακόμη θεσμοθετημένες αλλαγές. Η συζήτηση ωστόσο υπογραμμίζει ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αναζητούν τρόπους να διευκολύνουν την εφαρμογή του κανονισμού, διατηρώντας αμετάβλητο τον βασικό του στόχο: την προστασία των δασών και τον περιορισμό της αποψίλωσης.

Τι σηματοδοτεί η επόμενη μέρα

Ο Κανονισμός που εφαρμόζεται από το 2023 έχει ήδη διαμορφώσει τη βάση για το πώς τα αγροτικά προϊόντα φτάνουν στην ευρωπαϊκή αγορά, φέρνοντας τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο της παραγωγής και του εμπορίου. Καθώς η συζήτηση για πιθανές απλουστεύσεις συνεχίζεται, παραμένει ανοιχτό το πώς θα διαμορφωθεί τελικά η εφαρμογή του πλαισίου τα επόμενα χρόνια. Το βέβαιο είναι ότι ο στόχος της ΕΕ για ουσιαστική προστασία των δασών και περιορισμό της αποψίλωσης παραμένει σταθερός και καθορίζει την κατεύθυνση των εξελίξεων.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή   

Με το βλέμμα στραμμένο στον θεσσαλικό κάμπο η κυβέρνηση προσπαθεί ν’ αλλάξει την πολιτική ατζέντα με συγκεκριμένες κινήσεις και να στρέψει τα βλέμματα και των παραγωγών και της κοινής γνώμης μακριά από «Φραπέδες» και «Χασάπηδες» και την αγρότισσα Πόπη Σεμερτζίδου με τον σύντροφο με την πόρσε.

Παρόλα αυτά η περίπτωση Ξυλούρη, που έμεινε εξαφανισμένος από την επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, η κατάθεση Στρατάκη με τα τυχερά παιχνίδια που κέρδιζε η κόρη του και τα χαΐρια της υποψήφιας βουλευτίνας Κοζάνης της ΝΔ σχολιάζονται με αρνητικό ή σκωπτικό τρόπο παντού. Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή», έχει επιδεινώσει το κλίμα, καθώς το 66,4% δηλώνει ότι η εμπιστοσύνη του προς την κυβέρνηση έχει τρωθεί.

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΜΕΤΩΠΑ

Η κυβέρνηση στρυμωγμένη για τα καλά και με το θέμα της ευλογιάς επιχειρεί:

• Να δώσει ό, τι μπορεί στους αγρότες μέχρι το τέλος του μηνός Νοεμβρίου 2025, προκειμένου να μην κλείσουν οι παραγωγοί, δρόμους και λιμάνια εν όψει της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων. Σε αυτό το πλαίσιο έχει επιστρατευθεί εδώ και μήνες ο αντιπρόεδρος Κωστής Χατζηδάκης ενώ έκανε ανακοινώσεις από τον ΣΚΑΪ κι ο Κώστας Τσιάρας πως μπαίνει η προκαταβολή της ενιαίας ενίσχυσης αλλά εξακολουθούν να είναι υπό έλεγχο 45.000 ΑΦΜ.
• Να κλείσει μέτωπα με άλλες κοινωνικές ομάδες. Πρόκειται να μοιράσει επίδομα σε συνταξιούχους λόγω Χριστουγέννων και κάποιες παροχές κυρίως σε στρατιωτικούς. Παράλληλα φέρνει και νομοσχέδιο με μειώσεις φόρων αλλά με μακρύ χρονικό ορίζοντα.
• Επιχειρεί να κλείσει τις πληγές με την Κοινότητα, διότι λόγω της παρατεταμένης αδυναμίας πληρωμών με δική της υπαιτιότητα, μειώνονται τα ποσά που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους αγρότες και πρέπει μέρος τους να καλυφθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Κάνει «μαλάξεις» σε δικούς της αγροτοσυνδικαλιστές ώστε να μείνουν μακριά από τις κινητοποιήσεις διασπώντας το αγροτικό μέτωπο.
• Αφήνει να εξελιχθεί η συζήτηση για το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα «Ιθάκη», ώστε να στραφεί αλλού το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης από τα προβλήματα των παραγωγών.
• Επιχειρεί ν΄ αντιστρέψει το κλίμα ώστε να ρίξει τα φώτα προς το ΠΑΣΟΚ σε μια προσπάθεια συμψηφισμού με τις καταθέσεις του αντιπεριφερειάρχη Κρήτης, Σταύρου Τζεδάκη και του προέδρου της ΝΕ. ΠΑΣΟΚ, Ηρακλείου Λάμπρου Αντωνόπουλου, που επέστρεψε τα λεφτά για το πρόγραμμα Νέων Γεωργών, όταν είδε τα δημοσιεύματα να πληθαίνουν εναντίον του.

ΤΑ ΑΜΑΡΤΩΛΑ ΚΥΔ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΕΗ ΣΤΗΝ ΚΣΟΣ

Η υπόθεση Ξυλούρη εξακολουθεί να ταλανίζει τη ΝΔ. Ανάμεσα στα αμαρτωλά ΚΥΔ φέρεται να λανσάρεται και του Γιώργη Ξυλούρη, που σύμφωνα με την κυριακάτικη εφημερίδα «Documento», ο ίδιος δάνειζε τον εαυτό του μέσα από την Κεντρική Συνεταιριστική Οργάνωση Σουλτανίνας, στην οποία μετείχε κι ο Ανδρέας Στρατάκης. Αυτή τη στιγμή η ΚΣΟΣ, σύμφωνα με την εφημερίδα, είναι καταχρεωμένη κατά 37,5 εκ. ευρώ. Μεταξύ αμαρτωλών ΚΥΔ στη Θεσσαλία αποκαλύφθηκε πως εμπλέκονταν υψηλόβαθμα κομματικά και μεσαία στελέχη της ΝΔ, κάποια εκ των οποίων καταδικάστηκαν πρόσφατα πρωτοδίκως.

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΑΜΗΧΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΟΥ ΟΠΕΚΕΠΕ

Ενδεικτική της κυβερνητικής αμηχανίας με τους παραγωγούς και τον ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν η στάση του υπουργού Υγείας, Άδωνη Γεωργιάδη στον τηλεοπτικό σταθμό, OPEΝ: «Πρόεδρος των κτηνοτρόφων Κρήτης, το να έχει ψηφιστεί μόνο από Νεοδημοκράτες, αν το ισχυρίζεστε αυτό, το θεωρώ γελοίο. Η Κρήτη ήταν μια ζωή πράσινη και ροζ. Έγινε ξαφνικά μπλε; Εμένα δεν με ενδιαφέρουν αυτά. Εγώ είμαι υπουργός Υγείας. Έχετε να μου πείτε κάτι σοβαρό για την υγεία;», ανέφερε παρότι του υπενθύμισαν πως είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και ως εκ τούτου παίρνει κι ο ίδιος μερίδιο της ευθύνης.

ΕΚΝΕΥΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΓΑΛΑΖΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ

Την περασμένη Κυριακή η αίθουσα στη Νίκαια της Λάρισας γέμισε ασφυκτικά, θυμίζοντας άλλες παλαιότερες εποχές αγροτικών συνελεύσεων και μάλιστα υπήρξε συμμετοχή κι από ανθρώπους, που άλλες φορές δεν μετείχαν σε κινητοποιήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση από πλευράς τουλάχιστον τριών βουλευτών της ΝΔ, για να πέσουν οι τόνοι. Κυρίως μητσοτακικά στελέχη πείστηκαν να μην εμφανιστούν στη σύσκεψη της Νίκαιας αλλά η εκπροσώπηση των αγροτών ήταν πολυπληθής και πλέον το κλίμα αλλάζει και στα χωριά.

ΠΟΙΑ ΝΕΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΘΕΣΑΝ ΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ

Εκτός από τα πάγια αιτήματα της μείωσης του κόστους παραγωγής, αποζημιώσεις στο 100% από τον ΕΛΓΑ, διαχείριση των τιμών στα αγροτικά εφόδια και τις ζωοτροφές, που έχουν πάρει την ανήφορα, οι παραγωγοί ήταν αγανακτισμένοι και στα εξής νέα ζητήματα:

• Θέλουν σαφείς απαντήσεις για τις καθυστερήσεις στο θέμα των πληρωμών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τι θα συμβεί τη μετά ΑΑΔΕ, εποχή.
• Διαφωνούν με την πολιτική διαχείριση της κυβερνητικής παράταξης για την ευλογιά, που έχει αποδεκατίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζώα.
• Ζητούν να δημοσιοποιηθούν τα ονόματα όσων εμπλέκονται στο σκάνδαλο, γιατί και οι ίδιοι έχουν βρεθεί ν΄ απολογούνται για πράγματα που δεν έχουν κάνει.  
• Ταυτόχρονα θέτουν και τοπικά προβλήματα, που έχουν προκύψει π.χ. με τις εξαιρετικά χαμηλές τιμές στο βαμβάκι, προβλήματα στην άρδευση  λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας κ.ά.
• Αναφορά έγινε και για το ζήτημα του σχεδιασμού και των πόρων της νέας ΚΑΠ, διότι τα κονδύλια για την επόμενη προγραμματική περίοδο με τα μέχρι στιγμής δεδομένα μειώνονται δραστικά.

ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΤΣΙΑΡΑ – ΚΟΥΡΕΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΛΟΓΙΑ

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ήδη ν΄ αντιπαρατεθεί και με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Δημήτρη Κουρέτα που ζήτησε την παραίτηση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα για τους χειρισμούς στο θέμα της ευλογιάς. Βουλευτές της ΝΔ από την επαρχία δέχονται διαρκώς παράπονα από παραγωγούς. Έτσι, η κυβερνητική αμηχανία έγινε ακόμη πιο έντονη, μετά τις δηλώσεις του προέδρου της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Ν. Λάρισας, Ρίζου Μαρούδα.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ

Το περασμένο Σαββατοκύριακο το ΠΑΣΟΚ έκανε συγκέντρωση στην Πάτρα με τον Νίκο Ανδρουλάκη να μιλά για «σκοτεινό σύστημα διαφθοράς του Κυριάκου Μητσοτάκη» στην Περιφερειακή Σύσκεψη της Δυτικής Ελλάδας. Το ΠΑΣΟΚ έχει βάλει στο κάδρο της ΝΔ, στο θέμα της κουμπαριάς του αδερφού του Γιώργου Ξυλούρη με την οικογένεια του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Η κυβερνητική πλευρά διέψευσε πως έχουν κουμπαριά με τον Γιώργο Ξυλούρη, αλλά δεν διέψευσε πως η οικογένεια του πρωθυπουργού έχει παντρέψει τον αδερφό του. Μερική στροφή στο θέμα Ξυλούρη έκανε η ΝΔ, δια του εισηγητή της Μακάριου Λαζαρίδη, προκειμένου να εξηγηθούν τα δηλωμένα χωράφια πράσινου στελέχους στην Τήνο, μέσω του ΚΥΔ, που ήταν μέτοχος ο Γ. Ξυλούρης.

Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΑΡΑΠΛΑΝΑ ΛΕΕΙ Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ΓΙΑ ΤΟ ACTION PLAN 2

Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ανέβασε κι αυτός τους τόνους δια του ευρωβουλευτή, Κώστα Αρβανίτη σε συνεργασία με τον κοινοβουλευτικό τομεάρχη Αγροτικού Βασίλη Κόκκαλη. Υποστήριξαν πως  η κυβέρνηση παραπλανά για τις αγροτικές πληρωμές, διότι η καταβολή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης του 2025 και των οφειλών του 2024 δεν σχετίζεται με την έγκριση του αναθεωρημένου σχεδίου δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η πλευρά ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δίνει χέρι στους αγρότες και αναμένεται να έχει αλλεπάλληλες συσκέψεις με παραγωγούς τις επόμενες μέρες.

ΚΚΕ: ΓΑΛΑΖΙΟ ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ

«Γαλάζιο» έχει χαρακτηρίσει το σκάνδαλο εξαιτίας της εμπλοκής υψηλόβαθμων αλλά και χαμηλόβαθμων στελεχών της ΝΔ, το ΚΚΕ. Το δίδυμο Καραθανασόπουλου - Μανωλάκου κρατά αποστάσεις από τα κόμματα, που κυβέρνησαν, θεωρώντας πως έχουν σημαντικές ευθύνες γιατί κινήθηκαν στον ίδιο άξονα για την τεχνική λύση και συνδικαλιστές του ΚΚΕ και μέλη συμμετέχουν ενεργά στις κινητοποιήσεις.

ΕΝΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ

Στο πλευρό των αγροτών και η αρχηγός της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου, που μετείχε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, αν και γαλάζια στελέχη λόγω των παρεμβάσεών της, μίλησαν για «σόου» κι έλλειψη σεβασμού. Η κ. Κωνσταντοπούλου θεωρεί πως στοχοποιείται, διότι επιχειρεί να βάλει στο κάδρο των ευθυνών τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ο οποίος είχε επαφές και σχέσεις με γαλάζια στελέχη, που λυμαίνονταν τον οργανισμό με αποκορύφωμα τον Νίκο Χλύκα, που, όπως ανέφερε, ενώ ήταν υπόδικος για τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τελικά καταδικάστηκε, εμφανίστηκε να παίρνει μέρος στον διαγωνισμό για να φτιάξει τη μελέτη για τα θαλάσσια πάρκα.

Οι φετινές παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα στη Βραζιλία ολοκληρώθηκαν με μια αίσθηση περιορισμένης προόδου. Παρά τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις υψηλές προσδοκίες που είχε δημιουργήσει η βραζιλιάνικη Προεδρία, το τελικό αποτέλεσμα του COP30 κρίθηκε από τους επικεφαλής της ευρωπαϊκής αποστολής κατώτερο των απαιτήσεων που υπαγορεύει η κλιματική κρίση.

Τι είναι η COP και ποιο ρόλο εξυπηρετεί;

Η COP (Conference of the Parties) είναι η ετήσια Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών στη Σύμβαση-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC). Πρόκειται για το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της Σύμβασης και συγκεντρώνει σχεδόν όλες τις χώρες του πλανήτη, καθώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο τον συντονισμό της παγκόσμιας δράσης απέναντι στην κλιματική κρίση.

Στις συνεδριάσεις της COP, τα κράτη αξιολογούν την πρόοδο που έχει γίνει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, συζητούν μέτρα προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και λαμβάνουν αποφάσεις για τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών. Από τις διασκέψεις αυτές προέκυψαν και οι σημαντικότερες διεθνείς συμφωνίες, όπως το Πρωτόκολλο του Κιότο και η Συμφωνία του Παρισιού.

Η COP λειτουργεί ως η βασική πλατφόρμα όπου κυβερνήσεις, οργανισμοί, επιστήμονες και κοινωνικοί φορείς προσπαθούν να βρουν κοινό έδαφος για την επιτάχυνση της κλιματικής δράσης. Παρότι οι διαπραγματεύσεις συχνά είναι δύσκολες και οι προόδους αργές, η διαδικασία παραμένει το μοναδικό παγκόσμιο φόρουμ όπου λαμβάνονται συλλογικές δεσμεύσεις για το κλίμα.

Η “ατζέντα” της  COP

Στις ετήσιες διασκέψεις COP, οι χώρες εξετάζουν την παγκόσμια πρόοδο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, συζητούν τρόπους ενίσχυσης της προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και διαπραγματεύονται τη χρηματοδότηση που θα στηρίξει ιδιαίτερα τις πιο ευάλωτες χώρες. Στο τραπέζι βρίσκονται επίσης ζητήματα εφαρμογής και παρακολούθησης των διεθνών συμφωνιών, όπως η Συμφωνία του Παρισιού, αλλά και τεχνικά θέματα σχετικά με μηχανισμούς αγοράς άνθρακα, χρονοδιαγράμματα υποβολής εθνικών δεσμεύσεων και διαδικασίες διαφάνειας. Αν και κάθε COP έχει τις δικές της πολιτικές δυναμικές, όλα έχουν ως κοινό στόχο τον συντονισμό της διεθνούς προσπάθειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Μια COP σε δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία

Η επικεφαλής της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Lídia Pereira, περιέγραψε τις διαπραγματεύσεις ως έναν συνεχόμενο αγώνα απέναντι σε μια ενιαία BRICS–Αραβική στάση, αλλά και σε μια προεδρία του COP που «δεν θέλησε να αγγίξει το επίπεδο φιλοδοξίας» της ΕΕ.

Παρά τα εμπόδια, η ΕΕ πέτυχε την αναγνώριση της ανάγκης να καλυφθεί το έλλειμμα εκπομπών, ενώ προχώρησε και στη δρομολόγηση μιας συζήτησης υψηλού επιπέδου για την εφαρμογή των δεσμεύσεων. Παράλληλα καταγράφηκε πρόοδος μέσω της αποστολής Belém 1.5°C, του Global Implementation Accelerator και μιας πλουραλιστικής πρωτοβουλίας για τη μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Στο σκέλος της προσαρμογής, διασφαλίστηκε η προστασία της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του νέου συλλογικού ποσοτικοποιημένου στόχου για την κλιματική χρηματοδότηση (NCQG), ενώ υιοθετήθηκε και σύσταση για τουλάχιστον τριπλασιασμό της υποστήριξης έως το 2035.

«Πολύ λίγα, πολύ αργά»

Ο αντιπρόεδρος της αντιπροσωπείας, Mohammed Chahim, υπογράμμισε ότι το αποτέλεσμα του COP30 «εξασφαλίζει μόνο μια ελάχιστη βάση για παγκόσμια κλιματική δράση», καθώς το χάσμα ανάμεσα στη φιλοδοξία και τις πραγματικές μειώσεις εκπομπών παραμένει μεγάλο και οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί έχουν πλέον μεταβληθεί. Όπως σημείωσε, η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναγκάστηκαν να «κωπηλατήσουν κόντρα στο ρεύμα» προκειμένου να διασωθεί ό,τι ήταν δυνατόν από το επίπεδο της διεθνούς φιλοδοξίας. Η ανησυχία του Chahim επικεντρώνεται και στη διπλωματική απομόνωση της Ευρώπης, καθώς οι παραδοσιακοί της σύμμαχοι στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων εμφανίζονται ολοένα και λιγότερο.

Ποιος ήταν ο ρόλος της ΕΕ στην COP30

Η επίσημη αποστολή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συμμετείχε στο COP30 από τις 17 έως τις 21 Νοεμβρίου, διάστημα κατά το οποίο διοργάνωσε δύο παράλληλες εκδηλώσεις αφιερωμένες στο μέλλον της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής και στην αποτίμηση των δέκα ετών από τη Συμφωνία του Παρισιού. Στο ίδιο πλαίσιο, τα μέλη της αντιπροσωπείας είχαν σειρά συναντήσεων με υπουργούς, βουλευτές, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και ηγετικά στελέχη διεθνών κλιματικών οργανισμών. Η κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Επίτροπο για το Κλίμα, την Κλιματική Ουδετερότητα και την Καθαρή Ανάπτυξη, Wopke Hoekstra, ανέδειξε την ανάγκη η Ευρώπη να συνεχίσει να διαδραματίζει ρόλο καθοδήγησης, παρά τις αντίξοες συνθήκες που χαρακτηρίζουν τις διεθνείς διαπραγματεύσεις.

Τι σημαίνει για την κλιματική κρίση;

Το COP30 μπορεί να μην προσέφερε τη μεγάλη τομή που πολλοί ανέμεναν, ωστόσο επιβεβαίωσε ότι, παρά τις πιέσεις και τις γεωπολιτικές αντιστάσεις, η πολυμερής διαδικασία παραμένει ενεργή και λειτουργική. Το αποτέλεσμα αφήνει ανοιχτό το ζήτημα της ταχύτητας και του βαθμού εφαρμογής των δεσμεύσεων, σε μια περίοδο κατά την οποία η κλιματική κρίση επιταχύνεται και οι επιστημονικές προειδοποιήσεις γίνονται όλο και πιο επιτακτικές. Η απόσταση ανάμεσα στη φιλοδοξία και στις πραγματικές μειώσεις εκπομπών εξακολουθεί να προβληματίζει, υπογραμμίζοντας ότι η διεθνής κοινότητα χρειάζεται πιο συντονισμένη και πιο άμεση δράση.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Ευρώπη καλείται όχι μόνο να διατηρήσει το επίπεδο φιλοδοξίας της, αλλά και να αναζητήσει νέους τρόπους σύμπραξης, ώστε οι επόμενες διαπραγματεύσεις να μη διεξαχθούν μέσα σε συνθήκες απομόνωσης ή ασύμμετρων συσχετισμών—ιδίως σε μια συγκυρία όπου οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αγγίζουν πλέον όλο και μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Κάθε κτηνοτρόφος έχει δικαίωμα στην κατανομή και χρήση βοσκοτόπου, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις κατανομής και υποβληθεί η ετήσια Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης (ΟΣΔΕ).

Σε κάθε περίπτωση ο επιλέξιμος βοσκότοπος που κατανέμεται, δηλώνεται στο ΟΣΔΕ του έτους κατανομής.

Στους νέους και νεοεισερχόμενους κτηνοτρόφους γίνεται κατανομή βοσκότοπου, προκειμένου να τους χορηγηθούν δικαιώματα εθνικού αποθέματος, δεδομένου ότι δεν διαθέτουν στοιχεία παραδόσεων γάλακτος ή σφαγών, ωστόσο το εθνικό απόθεμα ειδικά για τους κατόχους εκμετάλλευσης αιγοπροβάτων οριστικοποιείται το επόμενο έτος με βάση τα κριτήρια παραγωγικότητας. Οι κτηνοτρόφοι που υποβάλλουν πρώτη φορά Ενιαία Αίτησης Ενίσχυσης (ΟΣΔΕ) το έτος κατανομής και είναι εν δυνάμει υποψήφιοι κατανομής εθνικού αποθέματος δικαιωμάτων, λαμβάνουν βοσκότοπο σύμφωνα με την πυκνότητα βόσκησης προς την επιλέξιμη έκταση βοσκοτόπων της χώρας.

Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι λαμβάνουν βοσκότοπο τόσο στην κύρια όσο και στη σταβλική εγκατάσταση μετακίνησης αντίστοιχα. Σε περίπτωση που ένας κτηνοτρόφος δεν έχει κύριο στάβλο σε ορεινές, με φυσικούς περιορισμούς εκτός ορεινών, με ειδικά μειονεκτήματα περιοχές, αλλά είναι μετακινούμενος σε αυτές τις περιοχές, λαμβάνει αντίστοιχο βοσκότοπο σύμφωνα με την περιοχή μετακίνησης.

Αναλογία κατανομής βοσκοτόπων

Η αναλογία κατανομής βοσκοτόπων (πυκνότητα βόσκησης) ορίζεται ο αριθμός Μονάδων Μεγάλων Ζώων (ΜΜΖ) που μπορούν να βοσκήσουν σε ένα (1) εκτάριο (1 εκτάριο = 10 στρέμματα) βοσκότοπου, προκειμένου να γίνεται ορθολογική χρήση και αξιοποίηση της έκτασης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και του εκτρεφόμενου είδους ζώου.

Η αντιστοίχιση των μονάδων ζώων σε MMZ έχει ως εξής:
α) Ένα (1) πρόβατο ή αίγα ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου = 0,15 ΜΜΖ.
β) Ένα (1) βοοειδές κάτω των 6 μηνών ανεξαρτήτως φύλου = 0,40 ΜΜΖ.
γ) Ένα (1) βοοειδές από 6 έως 24 μηνών ανεξαρτήτως φύλου = 0,6 ΜMΖ.
δ) Ένα (1) βοοειδές άνω των 24 μηνών ανεξαρτήτως φύλου = 1,0 ΜMΖ.
ε) Μία (1) χοιρομητέρα = 0,5 ΜΜΖ.
στ) Ένας (1) κάπρος = 0,3 ΜΜΖ.

Οι κατηγορίες ε) και στ) αφορούν σε ζώα εγχώριου χοίρου που είναι εγγεγραμμένα σε γενεαλογικά βιβλία που τηρούνται από τα Κέντρα Ζωικών Γενετικών Πόρων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Οι ΜΜΖ καθορίζονται βάσει των προσδιορισθέντων στοιχείων που έχουν καταγραφεί στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου του προηγούμενου έτους ενίσχυσης από αυτό της κατανομής και προκύπτουν μετά τη διενέργεια των μηχανογραφικών διασταυρωτικών ελέγχων.

Η απαίτηση σε κατανομή παραγωγικού βοσκοτόπου ανά κτηνοτρόφο υπολογίζεται βάσει της ελάχιστης απαιτούμενης βοσκοφόρτωσης 0,7 ΜΜΖ/ha.

Στην περίπτωση που ο συντελεστής βοσκοφόρτωσης είναι μικρότερος από 0,7 ΜΜΖ/ha, τότε κατανέμεται αναλογικά ο αντίστοιχος βοσκότοπος, ώστε να τηρείται η ελάχιστη βοσκοφόρτωση (του 0,7 ΜΜΖ/ha).

Σε μια συγκυρία όπου η αναζήτηση πιο βιώσιμων και ασφαλών λύσεων αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία για την γεωργία, η συζήτηση γύρω από τα βιολογικά μέσα καταπολέμησης έχει έρθει ξανά στο προσκήνιο. Με την πίεση για πιο υπεύθυνες πρακτικές φυτοπροστασίας να αυξάνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναδεικνύει την ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών έγκρισης των βιολογικών παραγόντων. Με συντριπτική πλειοψηφία (590 υπέρ, 28 κατά, 32 αποχές), εγκρίθηκε έκθεση που ζητά αναθεώρηση του κανονιστικού πλαισίου και ενίσχυση των αρμόδιων αρχών, ώστε οι αγρότες να αποκτήσουν πιο γρήγορα πρόσβαση σε ασφαλείς και αποτελεσματικές λύσεις.

Πιο γρήγορες εγκρίσεις για τα βιολογικά μέσα 

Το Κοινοβούλιο επισημαίνει ότι τα βιολογικά μέσα καταπολέμησης μπορούν να μειώσουν σημαντικά την εξάρτηση από τα συμβατικά φυτοπροστατευτικά, προσφέροντας μια πιο ασφαλή και βιώσιμη εναλλακτική για τον αγροτικό τομέα. Για τον λόγο αυτό, ζητείται μια στοχευμένη αναθεώρηση του Κανονισμού (ΕΚ) 1107/2009, ώστε να διαμορφωθεί ένας σαφής νομικός ορισμός για τους βιολογικούς παράγοντες και να θεσπιστούν ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης και αδειοδότησης. Παράλληλα, το Κοινοβούλιο καλεί τα κράτη-μέλη να αξιοποιούν συστηματικότερα την αμοιβαία αναγνώριση των εγκρίσεων, προκειμένου να αποφεύγεται ο κατακερματισμός της αγοράς και να ενισχύεται η διαθεσιμότητα των βιολογικών λύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές, ωστόσο, υπογραμμίζουν ότι η επιτάχυνση των διαδικασιών δεν μπορεί να οδηγήσει σε νέες καθυστερήσεις για τα συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα, ενώ τονίζουν ότι και τα βιολογικά μέσα οφείλουν να αξιολογούνται με αυστηρή επιστημονική τεκμηρίωση, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους.

Ανάγκη για μεγαλύτερη στήριξη και χρηματοδότηση 

Οι εισηγητές της έκθεσης τονίζουν ότι τόσο τα κράτη-μέλη όσο και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) χρειάζονται ουσιαστική ενίσχυση σε προσωπικό και υποδομές, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες αξιολόγησης των βιολογικών παραγόντων. Για τον σκοπό αυτό προτείνεται η δημιουργία ειδικών «fast track» διαδρομών με ξεχωριστή χρηματοδότηση, καθώς και η εντατικοποίηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην έρευνα. Παράλληλα, επισημαίνεται η ανάγκη ανάπτυξης εκπαιδευτικών δράσεων και πρακτικών οδηγιών για τους αγρότες, ώστε η χρήση των βιολογικών μέσων να γίνεται αποτελεσματικά και με βάση επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές. Το Κοινοβούλιο υπογραμμίζει ότι οι παραγωγοί δεν πρέπει να μείνουν χωρίς αξιόπιστα και οικονομικά προσιτά εργαλεία προστασίας των καλλιεργειών τους, ζήτημα που αποκτά ιδιαίτερη σημασία για χώρες με αυξημένη πίεση εχθρών και ασθενειών.

Το μήνυμα των εισηγητών 

Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο Alexander Bernhuber (ΕΛΚ, Αυστρία) υπογράμμισε ότι οι αγρότες χρειάζονται «μια ευρεία και ισορροπημένη εργαλειοθήκη» για την αποτελεσματική προστασία των καλλιεργειών τους, επισημαίνοντας ότι η πλήρης αξιοποίηση του δυναμικού των βιολογικών λύσεων απαιτεί ταχύτερες εγκρίσεις και επαρκή χρηματοδότηση των αρμόδιων αρχών. Αντίστοιχα, η Anna Strolenberg (Πράσινοι, Ολλανδία) ανέφερε ότι η ευρεία στήριξη που συγκέντρωσε η έκθεση αποδεικνύει πως το Ευρωκοινοβούλιο είναι έτοιμο να προχωρήσει προς έναν πιο καινοτόμο και βιώσιμο αγροδιατροφικό τομέα. Όπως σημείωσε, η μετάβαση σε ένα μοντέλο με μειωμένη χρήση χημικών φυτοπροστατευτικών προϋποθέτει την εξασφάλιση ασφαλών, αποτελεσματικών και εύκολα διαθέσιμων βιολογικών επιλογών για όλους τους παραγωγούς.

Τι ισχύει σήμερα – Πού εντοπίζονται τα κενά 

Στην παρούσα φάση, τα βιολογικά μέσα καταπολέμησης εντάσσονται στις διαδικασίες έγκρισης του Κανονισμού 1107/2009, γεγονός που τα τοποθετεί στο ίδιο πλαίσιο αξιολόγησης με τα συμβατικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Ωστόσο, οι βιολογικοί παράγοντες που βασίζονται σε ασπόνδυλους οργανισμούς δεν καλύπτονται από ενιαία ευρωπαϊκή νομοθεσία, με αποτέλεσμα κάθε κράτος-μέλος να εφαρμόζει τη δική του εθνική διαδικασία. Η έλλειψη αυτή οδηγεί σε σημαντικές διαφοροποιήσεις και γραφειοκρατικές ανισότητες μεταξύ των χωρών, περιορίζοντας την ομοιογενή κυκλοφορία και αξιοποίηση των βιολογικών λύσεων στην ΕΕ. Το Κοινοβούλιο καλεί την Επιτροπή να κλείσει αυτό το θεσμικό κενό, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο και σταθερό πλαίσιο που θα προσφέρει σαφήνεια και θα ενισχύει την απρόσκοπτη χρήση των συγκεκριμένων παραγόντων σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά.

Η επόμενη μέρα για τις βιολογικές λύσεις

Σε μια περίοδο όπου οι πιέσεις από εχθρούς και ασθένειες εντείνονται, η ύπαρξη ενός ευέλικτου και σταθερού πλαισίου εγκρίσεων μπορεί να προσφέρει στους παραγωγούς ασφαλείς και αποτελεσματικές επιλογές για την προστασία των καλλιεργειών τους. Το μήνυμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ξεκάθαρο: η ταχύτερη πρόσβαση στις βιολογικές λύσεις αποτελεί βασική προϋπόθεση για έναν πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό αγροτικό τομέα στην Ευρώπη. Η συνέχεια πλέον βρίσκεται στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία καλείται να διαμορφώσει ένα πλαίσιο που θα ενθαρρύνει την καινοτομία, θα εγγυάται την ασφάλεια και θα στηρίζει ουσιαστικά τον αγρότη στο νέο, πιο απαιτητικό περιβάλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Μια σημαντική εξέλιξη έρχεται από τη Βουλγαρία, όπου η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) προχώρησε πριν λίγες ημέρες σε εκτεταμένες έρευνες και κατασχέσεις στο πλαίσιο διερεύνησης υπόθεσης ενδεχόμενης απάτης με αγροτικές επιδοτήσεις. Η υπόθεση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αγροτικό κόσμο της ΕΕ, καθώς εμπλέκει δημόσιους λειτουργούς και μια εταιρεία-δικαιούχο ευρωπαϊκών πόρων.

Στο επίκεντρο οι δηλώσεις ενισχύσεων 2023–2025

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η EPPO, η έρευνα αφορά την πιθανή υποβολή ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών σε αιτήσεις οικονομικής ενίσχυσης από ευρωπαϊκά προγράμματα για αγρότες, κατά την περίοδο 2023–2025. Με βάση το διαθέσιμο υλικό, μια δικαιούχος εταιρεία φέρεται να υπέβαλε ανακριβή δεδομένα στο Δημοτικό Γραφείο Αγροτικής Ανάπτυξης του Μπουργκάς, με τη φερόμενη συμμετοχή υψηλόβαθμων δημόσιων αξιωματούχων που είχαν ρόλο στην πιστοποίηση των πληροφοριών στα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου Γεωργίας.

Έρευνες σε δημόσιες υπηρεσίες και ιδιωτικούς χώρους

Οι βουλγαρικές αρχές, υπό την καθοδήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Εθνικής Αστυνομίας, προχώρησαν σε σειρά συντονισμένων ερευνών που κάλυψαν τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές εγκαταστάσεις. Οι έφοδοι πραγματοποιήθηκαν στα γραφεία της Περιφερειακής Υπηρεσίας Γεωργίας, στο επιχειρηματικό γραφείο της εταιρείας-δικαιούχου, καθώς και στην κατοικία ενός υψηλόβαθμου δημόσιου λειτουργού. Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατασχέθηκαν έγγραφα, ψηφιακά δεδομένα και κινητά τηλέφωνα, υλικό που θεωρείται κρίσιμο για την αποτύπωση της πιθανής μεθόδευσης γύρω από τη διαχείριση των αγροτικών ενισχύσεων.

Οικονομική ζημιά εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ

Παρότι το συνολικό ύψος της ζημιάς βρίσκεται ακόμη υπό εκτίμηση, τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι ύποπτες πρακτικές θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει απώλειες εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ ετησίως, επιβαρύνοντας τόσο τον ευρωπαϊκό όσο και τον εθνικό προϋπολογισμό της Βουλγαρίας. Η EPPO διερευνά επιπλέον την πιθανότητα ύπαρξης οργανωμένης εγκληματικής ομάδας, στην οποία φαίνεται να συμμετείχαν δημόσιοι λειτουργοί και ιδιώτες συνδεδεμένοι με τη δικαιούχο εταιρεία.

Τι δηλώνει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία υπογραμμίζει ότι όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα τελούν υπό το τεκμήριο της αθωότητας, καθώς η διερεύνηση της υπόθεσης παραμένει αρμοδιότητα των βουλγαρικών δικαστικών αρχών. Παράλληλα, υπενθυμίζει τον δικό της θεσμικό ρόλο, που αφορά την εξέταση, τη δίωξη και την παραπομπή υποθέσεων σχετικών με παραβιάσεις των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τι σημαίνει για τον ευρωπαϊκό αγροτικό χώρο;

Η υπόθεση που διερευνάται στη Βουλγαρία υπενθυμίζει ότι οι αγροτικές ενισχύσεις αποτελούν ένα σύστημα που χρειάζεται συνεχή έλεγχο και διαφάνεια, ώστε τα χρήματα να φτάνουν σε όσους πραγματικά τα δικαιούνται. Για τους παραγωγούς σε όλη την Ευρώπη, τέτοιες εξελίξεις δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να τηρούνται οι κανόνες και να αποφεύγονται πρακτικές που τελικά ζημιώνουν τον κλάδο και δημιουργούν καθυστερήσεις ή δυσπιστία γύρω από τα προγράμματα στήριξης.

Καθώς η έρευνα παραμένει ανοιχτή, το ύψος της ζημιάς και η κατάληξη της υπόθεσης θα καθορίσουν και το πώς θα κινηθούν οι αρμόδιες αρχές στο επόμενο διάστημα. Για τον αγροτικό κόσμο, το ζητούμενο είναι πάντα το ίδιο: ένα σύστημα ενισχύσεων καθαρό, σταθερό και αξιόπιστο, που να στηρίζει πραγματικά τη δουλειά στο χωράφι.

Πηγή: EPPO

Μετά από σοβαρές διαπιστώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα συστήματα ελέγχου και διαχείρισης των άμεσων ενισχύσεων, ο ΟΠΕΚΕΠΕ τέθηκε σε διαδικασία επιτήρησης. Τι ακριβώς εντοπίστηκε, ποιες διορθώσεις ζητήθηκαν για τα επόμενα έτη και τι σημαίνει αυτό για τους παραγωγούς; Όταν οι ευρωπαϊκοί έλεγχοι συναντούν την ελληνική πραγματικότητα, το αγροτικό εισόδημα βρίσκεται στο επίκεντρο.

Το 2024 αποτέλεσε το σημείο καμπής: τη χρονιά στην οποία συσσωρεύτηκαν οι διαπιστώσεις για τα έτη ΟΣΔΕ 2022–2023, επιβλήθηκαν οι μεγάλες δημοσιονομικές διορθώσεις και ενεργοποιήθηκε η διαδικασία επιτήρησης που οδηγεί στο Σχέδιο Δράσης του 2025. Τα επίσημα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – από την ετήσια απολογιστική έκθεση της DG AGRI έως την εκτελεστική απόφαση για τον αποκλεισμό δαπανών – σκιαγραφούν μια περίοδο αυξημένης πίεσης και στενής παρακολούθησης για τον ελληνικό Οργανισμό Πληρωμών.

Χωρίς υπερβολές και χωρίς εντυπωσιασμούς, τα ευρήματα της Κομισιόν δείχνουν ότι η σχέση της DG AGRI με τις ελληνικές αρχές εισήλθε σε μια νέα φάση αυστηρής εποπτείας. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο η τεχνική συμμόρφωση, αλλά η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης σε ένα σύστημα που διαχειρίζεται δισεκατομμύρια αγροτικών πληρωμών.

Γιατί ο ΟΠΕΚΕΠΕ τέθηκε σε επιτήρηση

Ο λόγος που ο ΟΠΕΚΕΠΕ τέθηκε σε επιτήρηση δεν είναι ένας. Σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα της DG AGRI, οι ευρωπαϊκοί έλεγχοι εντόπισαν μια σειρά από «σοβαρές ελλείψεις» στα θεμελιώδη συστήματα του Οργανισμού. Οι ελλείψεις αυτές αφορούσαν τόσο τη συμμόρφωση με τα κριτήρια διαπίστευσης της ΕΕ, όσο και τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται οι έλεγχοι και οι διαδικασίες για τις άμεσες ενισχύσεις.

Στο επίκεντρο βρέθηκε το LPIS – το σύστημα αναγνώρισης αγροτεμαχίων – όπου καταγράφηκαν προβλήματα στην επικαιροποίηση των χαρτογραφικών δεδομένων, στη μέγιστη επιλεξιμότητα βοσκότοπων και στη διαχείριση περιοχών με φυσικούς περιορισμούς. Παράλληλα, διαπιστώθηκαν κενά στα διοικητικά και επιτόπια εργαλεία ελέγχου, στο σύστημα κυρώσεων, στη ρήτρα παράκαμψης και στους ορισμούς που επηρεάζουν τη γεωργική δραστηριότητα και την επιλεξιμότητα.

Η συσσώρευση αυτών των προβλημάτων οδήγησε την DG AGRI στην ενεργοποίηση της διαδικασίας επιτήρησης τον Σεπτέμβριο του 2024. Πρόκειται για μια διαδικασία αυξημένης ευρωπαϊκής παρακολούθησης, η οποία δεν συνιστά αξιολόγηση ή κατάταξη χωρών, αλλά στοχεύει αποκλειστικά στη διασφάλιση ότι τα συστήματα ελέγχου λειτουργούν σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Αν δει κανείς τη συνολική εικόνα που προκύπτει από τα επίσημα έγγραφα, τα ευρήματα δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά το 2024. Ξεκινούν από τους ελέγχους των ετών ΟΣΔΕ 2022 και 2023 και σταδιακά συγκεντρώνονται, τεκμηριώνονται και κορυφώνονται το 2024, οπότε και η Επιτροπή επιβάλλει τη μεγάλη δημοσιονομική διόρθωση και ενεργοποιεί την επιτήρηση του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Οι ελλείψεις που εντόπισε η DG AGRI

Οι διαπιστώσεις της DG AGRI δεν αφορούσαν μία μόνο πτυχή της λειτουργίας του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά ένα σύνολο κρίσιμων μηχανισμών που αποτελούν τη βάση των ελέγχων και της διαχείρισης των άμεσων ενισχύσεων. Από το σύστημα αναγνώρισης αγροτεμαχίων έως τις διαδικασίες κυρώσεων, η Επιτροπή εντόπισε δομικές αδυναμίες που, σύμφωνα με τα επίσημα κείμενα, είχαν άμεσο αντίκτυπο στη νομιμότητα και κανονικότητα των πληρωμών.

Στο LPIS, οι ευρωπαϊκοί έλεγχοι ανέδειξαν καθυστερήσεις στην ενημέρωση των χαρτογραφικών δεδομένων, ζητήματα σχετικά με τα ανώτατα όρια επιλεξιμότητας των βοσκότοπων και δυσκολίες στη διαχείριση περιοχών με φυσικούς περιορισμούς. Παράλληλα, στο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου καταγράφηκαν προβλήματα που αφορούσαν τα διοικητικά και επιτόπια εργαλεία, τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος κυρώσεων, τον ορισμό της γεωργικής δραστηριότητας και τη συνολική συνέπεια των μηχανισμών διασταύρωσης στοιχείων.

Όπως επισημαίνει η DG AGRI, το σύνολο αυτών των ελλείψεων ήταν αρκετά ουσιαστικό ώστε να επηρεάσει την ποιότητα των ελέγχων και να οδηγήσει στην επιτήρηση του ΟΠΕΚΕΠΕ, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας αυξημένης ευρωπαϊκής εποπτείας.

Η δημοσιονομική διόρθωση των 392,2 εκατ. ευρώ

Η σημαντικότερη οικονομική συνέπεια των διαπιστώσεων της DG AGRI αποτυπώθηκε στην εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, με την οποία επιβλήθηκε στην Ελλάδα καθαρή δημοσιονομική διόρθωση 392,2 εκατ. ευρώ. Η διόρθωση αφορά δαπάνες που κρίθηκαν μη επιλέξιμες μετά τους ευρωπαϊκούς ελέγχους, κυρίως στο σκέλος των άμεσων ενισχύσεων, αλλά και σε τομεακά προγράμματα όπως ο οίνος, η μελισσοκομία, τα επιχειρησιακά προγράμματα των οργανώσεων παραγωγών και δράσεις αγροτικής ανάπτυξης με υψηλότερα ποσοστά σφάλματος.

Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι η δημοσιονομική διόρθωση δεν αποτελεί «κύρωση», αλλά τυπικό μηχανισμό διασφάλισης ότι τα κοινοτικά κονδύλια καταβάλλονται μόνο για επιλέξιμες δαπάνες. Ωστόσο, το τελικό ποσό της διόρθωσης αντικατοπτρίζει το εύρος και τη σοβαρότητα των ελλείψεων που εντοπίστηκαν στο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου.

Το Σχέδιο Δράσης (Action Plan) για το 2025

Η ενεργοποίηση της επιτήρησης συνοδεύτηκε από την απαίτηση της DG AGRI για ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα αποκαθιστά τις ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στους ελέγχους. Το Action Plan αφορά μια σειρά παρεμβάσεων: ενίσχυση των μηχανισμών διαχείρισης και ελέγχου, αναβάθμιση των χαρτογραφικών δεδομένων (LPIS), βελτίωση της εφαρμογής των κανόνων επιλεξιμότητας και πρόληψη νέων περιπτώσεων μη κανονικών πληρωμών.

Για το 2025, η Επιτροπή έχει ξεκαθαρίσει ότι θα παρακολουθεί στενά την πρόοδο των ελληνικών αρχών, ενώ τυχόν καθυστερήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε πρόσθετες ενέργειες ή δημοσιονομικές συνέπειες. Σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα, το Σχέδιο Δράσης βρίσκεται ήδη στο στάδιο έγκρισης και εφαρμογής, αποτελώντας βασική υποχρέωση της χώρας για την έξοδο από την επιτήρηση.

Πού οδηγεί η διαδικασία

Τα ευρήματα της DG AGRI συγκλίνουν σε ένα σαφές συμπέρασμα: το σύστημα ελέγχων και διαχείρισης του ΟΠΕΚΕΠΕ χρειάζεται ουσιαστική αναδιοργάνωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν συγκρίνει κράτη-μέλη ούτε κατατάσσει οργανισμούς πληρωμών – ενεργοποιεί όμως διαδικασίες αυξημένης εποπτείας όταν θεωρεί ότι η ποιότητα των ελέγχων δεν διασφαλίζει τη νομιμότητα των δαπανών.

Από το 2025 και έπειτα, το βάρος πέφτει στην πλήρη εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης: στην ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου, στη βελτίωση της αξιοπιστίας των δεδομένων (όπως το LPIS), και στην ομοιόμορφη εφαρμογή των κανόνων επιλεξιμότητας. Πρόκειται για μια διαδικασία που δεν περιορίζεται σε ένα έτος, αφορά την επαναφορά της σταθερότητας και της εμπιστοσύνης σε έναν οργανισμό που βρίσκεται στον πυρήνα της αγροτικής πολιτικής της χώρας.

Το διακύβευμα για την επόμενη μέρα

Τα μηνύματα της DG AGRI είναι ξεκάθαρα: η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περίοδο ουσιαστικών αλλαγών στη διαχείριση των αγροτικών πληρωμών. Η επιτήρηση, οι δημοσιονομικές διορθώσεις και το Σχέδιο Δράσης δεν είναι τιμωρητικά εργαλεία, αλλά ένας μηχανισμός που στοχεύει στην ενίσχυση της αξιοπιστίας και της διαφάνειας.

Η πρόκληση για τον ΟΠΕΚΕΠΕ – από το 2025 και έπειτα – είναι να μετατρέψει την αυξημένη εποπτεία σε σταθερότητα: σε ένα σύστημα που λειτουργεί με συνέπεια, προστατεύει τους πόρους και προσφέρει στους παραγωγούς αυτό που ζητούν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, βεβαιότητα!

Αν το στοίχημα αυτό κερδηθεί, τα επόμενα χρόνια μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία για μια πιο ασφαλή και προβλέψιμη πορεία για ολόκληρη την αγροτική οικονομία.

Πηγές:
 Commission Implementing Decision CEB-2024-050 – Exclusion of Expenditure for Greece
 DG AGRI – Compliance / Certification Body Findings for GR01-OPEKEPE 
 DG AGRI – Annual Activity Report 2024

Εδώ και δύο δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει ένα από τα πιο ολοκληρωμένα πλαίσια για την προστασία των υδάτων. Η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία καθορίζει πώς πρέπει να προστατεύονται και να διαχειρίζονται τα ποτάμια, οι λίμνες και τα υπόγεια νερά, με στόχο να διατηρούνται ή να επανέρχονται σε «καλή κατάσταση». Δεν πρόκειται για μια απλή περιβαλλοντική κατευθυντήρια γραμμή, αλλά για δεσμευτικό πλαίσιο που απαιτεί σχεδιασμό, παρακολούθηση και ουσιαστικά αποτελέσματα. Για τον αγροτικό τομέα, αυτό σημαίνει ότι η διαχείριση του νερού – από την άρδευση έως την προστασία των υδροφορέων – εντάσσεται ολοένα και περισσότερο σε συγκεκριμένους κανόνες και διαδικασίες.

Παρότι η WFD δεν θέτει αυτόνομη προθεσμία για το 2027, η χρονιά αυτή χρησιμοποιείται συχνά στη δημόσια συζήτηση επειδή βρίσκεται στο μέσο του νέου εξαετούς κύκλου 2024–2030. Σε αυτό το σημείο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί την πρόοδο των κρατών μελών, ζητά προσαρμογές όπου χρειάζεται και ενισχύει τις συστάσεις της για την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής. Έτσι, το 2027 λειτουργεί περισσότερο ως χρονικός «δείκτης πορείας» παρά ως επίσημη καταληκτική ημερομηνία, αποτυπώνοντας το πόσο αποτελεσματικά εξελίσσεται η εφαρμογή της οδηγίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Τι είναι η Οδηγία για τα Νερά (WFD) και ποιοι οι βασικοί της στόχοι

Η Water Framework Directive (WFD), σε ισχύ από το 2000, είναι το κεντρικό ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προστασία και ορθολογική διαχείριση των υδάτων. Στόχος της είναι να περιορίσει τη ρύπανση, να διασφαλίσει επαρκείς υδατικούς πόρους και να προστατεύσει την οικολογική ισορροπία των ποταμών, λιμνών, παράκτιων και υπόγειων νερών. Η διαχείριση γίνεται σε επίπεδο λεκάνης απορροής, ώστε τα κράτη που μοιράζονται τα ίδια υδάτινα σώματα να συνεργάζονται με κοινά κριτήρια και στόχους.

Με βάση το άρθρο 4, τα κράτη μέλη οφείλουν, μέσω των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (RBMPs) και των Προγραμμάτων Μέτρων (PoMs), να προστατεύουν και να αποκαθιστούν τα υδάτινα σώματα ώστε να επιτυγχάνεται «καλή κατάσταση» – τόσο χημική όσο και οικολογική. Τα σχέδια αυτά ανανεώνονται κάθε έξι χρόνια, έπειτα από δημόσια διαβούλευση, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.

Η νομοθεσία πίσω από την οδηγία

Η WFD αποτελεί το βασικό νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα και συνοδεύεται από δύο θυγατρικές οδηγίες που ρυθμίζουν την ποιότητα των επιφανειακών και των υπόγειων νερών. Το πλαίσιο καθορίζει προθεσμίες, δυνατότητες εξαιρέσεων και τεχνικές απαιτήσεις για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των υδάτινων σωμάτων, καθώς και για το περιεχόμενο των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής. Στο Παράρτημα X περιλαμβάνονται οι ουσίες προτεραιότητας, για τις οποίες τα ποιοτικά πρότυπα καθορίζονται στην Οδηγία Περιβαλλοντικών Ποιοτικών Προτύπων (EQSD), ενώ η οδηγία απαιτεί και πρότυπα για ρύπους εθνικού ενδιαφέροντος. Οι κατάλογοι αυτοί, όπως και εκείνοι της Οδηγίας για τα Υπόγεια Νερά (GWD), αναθεωρούνται κάθε έξι χρόνια ώστε να αντανακλούν τις απαιτήσεις προστασίας της χημικής και ποσοτικής κατάστασης των υδάτων.

Αξιολόγηση – Τι έδειξε ο έλεγχος καταλληλότητας 

Το 2019 η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε έναν συνολικό έλεγχο καταλληλότητας της νομοθεσίας για τα ύδατα, προκειμένου να διαπιστωθεί αν το πλαίσιο εξακολουθεί να εξυπηρετεί τους στόχους για τους οποίους δημιουργήθηκε. Η αξιολόγηση έδειξε ότι η νομοθεσία είναι συνολικά «κατάλληλη για τον σκοπό της», ενώ εντοπίστηκαν τομείς όπου απαιτείται βελτίωση, όπως οι επενδύσεις, η εφαρμογή στην πράξη, η αντιμετώπιση της χημικής ρύπανσης, η ενσωμάτωση του νερού σε άλλες πολιτικές και η ανάγκη για διοικητική απλοποίηση και ψηφιοποίηση. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι οδηγίες έχουν ήδη οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα προστασίας των υδάτινων σωμάτων και σε καλύτερη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας, ενώ οι στόχοι τους παραμένουν εξίσου – αν όχι περισσότερο – επίκαιροι και συμβάλλουν στην επίτευξη ευρύτερων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Πώς εφαρμόζεται στην πράξη

Η εφαρμογή της WFD είναι σύνθετη, καθώς καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διεθνείς λεκάνες απορροής, οι οποίες συχνά εκτείνονται πέρα από διοικητικά ή κρατικά σύνορα και απαιτούν κοινή, συντονισμένη διαχείριση. Κεντρικό εργαλείο αποτελούν τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, τα οποία συντάσσονται μετά από δημόσια διαβούλευση και έχουν εξαετή ισχύ, με σχετικές εκθέσεις εφαρμογής να δημοσιεύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σχέδια έχουν εκδοθεί για σημαντικές διεθνείς λεκάνες, όπως του Δούναβη, του Ρήνου, του Έλβα, του Έμς, της Σχέλντης και του Σάβου. Για την αντιμετώπιση κοινών τεχνικών ζητημάτων, τα κράτη μέλη, η Νορβηγία και η Επιτροπή υιοθέτησαν την Κοινή Στρατηγική Εφαρμογής (CIS), στο πλαίσιο της οποίας λειτουργούν τεχνικές ομάδες εργασίας και ομάδα στρατηγικού συντονισμού που αναπτύσσουν οδηγούς και θεματικά έγγραφα.

Τι σημαίνει για την ελληνική γεωργία

Παρότι η WFD δεν αναφέρεται ονομαστικά στη γεωργία, οι απαιτήσεις της για μείωση της ρύπανσης και προστασία της ποσοτικής και χημικής κατάστασης των υδάτων επηρεάζουν άμεσα τις πολιτικές που αφορούν τον πρωτογενή τομέα. Η τήρηση ποιοτικών προτύπων για ουσίες προτεραιότητας και ρύπους εθνικού ενδιαφέροντος, σε συνδυασμό με την εξαετή επανεξέταση των σχετικών καταλόγων, δημιουργεί ένα πλαίσιο στο οποίο οι πρακτικές άρδευσης, λίπανσης και γενικότερα χρήσης εισροών συνδέονται με την επίτευξη «καλής κατάστασης» των υδάτων. Τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, που αποτελούν υποχρεωτικό εργαλείο πολιτικής, περιλαμβάνουν μέτρα που επηρεάζουν άμεσα τις αγροτικές περιοχές, από τη διαχείριση των υδατικών πόρων μέχρι περιορισμούς σε συγκεκριμένες ουσίες, διαμορφώνοντας το περιβάλλον μέσα στο οποίο η ελληνική γεωργία καλείται να προσαρμοστεί.

Το ζητούμενο από εδώ και πέρα

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τα νερά συνεχίζει να εξελίσσεται και να θέτει υψηλές απαιτήσεις για όλα τα κράτη μέλη. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει πιο στοχευμένη προστασία των υδάτινων πόρων και προσεκτικότερο σχεδιασμό στη χρήση τους, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η γεωργία εξαρτάται άμεσα από την επάρκεια και την ποιότητα του νερού. Καθώς ο νέος εξαετής κύκλος εφαρμογής βρίσκεται σε εξέλιξη, με το 2027 να λειτουργεί ως ενδιάμεσο σημείο αξιολόγησης της προόδου, η συνέχεια θα κριθεί από το πόσο αποτελεσματικά θα εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα και από τον συντονισμό που απαιτείται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, δείχνοντας πώς —και αν— η χώρα μας μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου για την προστασία των υδάτων.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Water Framework Directive

Η συζήτηση για την απλοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής επέστρεψε σήμερα δυναμικά στις Βρυξέλλες, καθώς η Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την προσωρινή συμφωνία που στοχεύει στη μείωση των διοικητικών βαρών για τους αγρότες. Η σημερινή απόφαση αποτελεί το πιο πρόσφατο βήμα σε μια διαδικασία που ξεκίνησε επίσημα τον Μάιο του 2025 με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την απλοποίηση της ΚΑΠ και προχώρησε σημαντικά στις αρχές Νοεμβρίου (10/11), όταν Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο κατέληξαν στην πρώτη πολιτική συμφωνία για ένα πακέτο εκτεταμένων αλλαγών στις απαιτήσεις της ΚΑΠ.

Το παρόν άρθρο επιχειρεί να συνθέσει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, όπως προκύπτουν από τα επίσημα έγγραφα και τις ανακοινώσεις της ΕΕ, ώστε να αποτυπωθεί με σαφήνεια τι αλλάζει και ποια είναι τα επόμενα βήματα.

Τι αποφασίστηκε σήμερα στην Επιτροπή AGRI

Σύμφωνα με το σημερινό δελτίο Τύπου, η Επιτροπή AGRI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε με 34 ψήφους υπέρ, 3 κατά και 1 αποχή την προσωρινή συμφωνία που προέκυψε από τις διαπραγματεύσεις του Κοινοβουλίου με την Προεδρία του Συμβουλίου. Πρόκειται για την πρώτη επίσημη στήριξη στο πακέτο απλούστευσης, το οποίο στοχεύει στην ελάφρυνση των κανονιστικών και διοικητικών υποχρεώσεων των αγροτών κατά τη διάρκεια της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Μεταξύ των βασικών αλλαγών βρίσκεται η διατήρηση της καλλιεργησιμότητας γης χωρίς την υποχρέωση οργώματος ανά πενταετία ή επταετία καθώς και η εφαρμογή της αρχής του «μία φορά τον χρόνο» για τους επιτόπιους ελέγχους, ώστε να αποφεύγονται πολλαπλές επισκέψεις σε μια μόνο εκμετάλλευση. 

Η επιτροπή υπενθυμίζει πως η συμφωνία δεν έχει ακόμη ισχύ νόμου. Απαιτείται έγκριση από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στη συνέχεια από το Συμβούλιο, προτού τεθεί σε εφαρμογή.

Πώς φτάσαμε στη σημερινή εξέλιξη

Το σημερινό βήμα εντάσσεται στη διαδικασία που είχε ήδη ξεκινήσει από τις αρχές Νοεμβρίου του 2025, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε μια αρχική συμφωνία για την απλοποίηση της ΚΑΠ. Στο δελτίο Τύπου της 10ης Νοεμβρίου, αποσαφηνίστηκαν οι πρώτες μεγάλες προσεγγίσεις: περισσότερη ευελιξία στη διατήρηση της γης σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση, μόνον ένας επιτόπιος έλεγχος τον χρόνο και αυξημένη στήριξη στις μικρές εκμεταλλεύσεις. Εκεί εξήχθη και η συμφωνία για αναβάθμιση των ορίων οικονομικής ενίσχυσης προς μικρούς παραγωγούς, καθώς και για απλούστευση των κανόνων για τους βιοκαλλιεργητές, οι οποίοι θα θεωρούνται αυτομάτως συμμορφούμενοι με ορισμένα πρότυπα της ΚΑΠ. 

Το χρονοδιάγραμμα των ευρωπαϊκών διαδικασιών, όπως αποτυπώνεται στον φάκελο της διαδικασίας 2025/0236(COD), δείχνει ότι η σχετική νομοθετική πρόταση δημοσιεύθηκε στις 14 Μαΐου 2025 και πέρασε από σειρά θεσμικών σταδίων: παραπομπή στην Επιτροπή AGRI τον Ιούνιο, ψηφοφορία επί της έκθεσης τον Σεπτέμβριο και πρώτη συζήτηση στην Ολομέλεια τον Οκτώβριο. Μετά την πρώτη ανάγνωση, το κείμενο επέστρεψε στην Επιτροπή για διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο, έως ότου προκύψει η συμφωνία που εγκρίθηκε σήμερα σε επίπεδο Επιτροπής. 

Το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Το πακέτο απλούστευσης αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας που περιγράφεται λεπτομερώς στην ανάλυση της Υπηρεσίας Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (EPRS). Σύμφωνα με το σχετικό briefing, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε σε τροποποίηση της ΚΑΠ ύστερα από σωρευμένες διαμαρτυρίες αγροτών και προτάσεις κρατών-μελών για μείωση της γραφειοκρατίας. Κεντρικός στόχος, όπως αναφέρεται, είναι η μεγαλύτερη ευελιξία στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, η λιγότερη επιβάρυνση για τους μικρούς και μεσαίους παραγωγούς και η απλοποίηση των διαδικασιών τόσο για τους αγρότες όσο και για τις εθνικές διοικήσεις.

Η ανάλυση εξηγεί πως οι αλλαγές αφορούν ένα φάσμα υποχρεώσεων: από την προσαρμογή των κανόνων GAEC (ιδίως στα μόνιμα λιβάδια και στους υγροτόπους), έως την απλούστευση των ελέγχων και την ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης κρίσεων για παραγωγούς που πλήττονται από φυσικές καταστροφές. Επιπλέον, σημειώνεται η αυξημένη βαρύτητα που δίνεται στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και στην αρχή “αναφέρω μία φορά – χρησιμοποιείται πολλαπλές φορές”, η οποία επιδιώκει να περιορίσει τη διπλή υποβολή των ίδιων πληροφοριών από τους αγρότες. 

Ποιες αλλαγές ξεχωρίζουν για τους παραγωγούς

Από τη σύνθεση όλων των επίσημων εγγράφων προκύπτουν ορισμένες βασικές αλλαγές που θα επηρεάσουν πρακτικά τον αγροτικό κόσμο της Ευρώπης:

Πρώτον, η γη που θεωρείται καλλιεργήσιμη μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2026 θα διατηρεί αυτό το καθεστώς ακόμα και αν δεν έχει οργωθεί ή σπαρθεί τα τελευταία χρόνια. Η ρύθμιση αυτή έχει στόχο να προστατεύσει τη βιοποικιλότητα αλλά και να αποτρέψει περιττές επεμβάσεις στο έδαφος που αυξάνουν το κόστος για τους παραγωγούς.

Δεύτερον, η εφαρμογή της αρχής του ενός ελέγχου ανά έτος θα περιορίσει τις επαναλαμβανόμενες επισκέψεις και θα εξορθολογήσει τις διαδικασίες επιβεβαίωσης συμμόρφωσης.

Τρίτον, η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για ευρύτερη αναγνώριση της συμμόρφωσης των βιοκαλλιεργητών με βασικά περιβαλλοντικά πρότυπα, μειώνοντας έτσι το βάρος των επιπλέον ελέγχων.

Τέταρτον, η προηγούμενη συμφωνία του Νοεμβρίου εισήγαγε βελτιώσεις στη στήριξη των μικρών εκμεταλλεύσεων, ανεβάζοντας το ανώτατο όριο ετήσιας ενίσχυσης στα 3.000 ευρώ και αυξάνοντας το μέγιστο ύψος του εφάπαξ ποσού για ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων στις 75.000 ευρώ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται στη συνολική εικόνα απλοποίησης που συνεχίζεται και σήμερα. 

Επόμενα θεσμικά βήματα

Η σημερινή επικύρωση σε επίπεδο Επιτροπής AGRI αποτελεί καθοριστικό ενδιάμεσο στάδιο, όχι όμως και το τελικό. Το τροποποιημένο κείμενο θα τεθεί προς ψήφιση σε προσεχή Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ στη συνέχεια θα χρειαστεί και την επίσημη έγκριση του Συμβουλίου των Υπουργών. Βάσει του χρονοδιαγράμματος που έχει δημοσιευθεί στον φάκελο της διαδικασίας, η τελική υιοθέτηση των κανόνων αναμένεται πριν το τέλος του 2025, ώστε οι νέες ρυθμίσεις να μπορούν να εφαρμοστούν από το 2026.

Τι σημαίνει η μεταρρύθμιση στην πράξη

Η έγκριση της συμφωνίας απλοποίησης από την Επιτροπή AGRI αποτελεί ένα σαφές σήμα ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί κινούνται προς μία πιο λειτουργική και λιγότερο γραφειοκρατική ΚΑΠ. Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι οι αλλαγές στοχεύουν στην ενίσχυση της καθημερινότητας των παραγωγών, με περιορισμό των ελέγχων, μεγαλύτερη ευελιξία στους περιβαλλοντικούς κανόνες και βελτιωμένες δυνατότητες στήριξης για τις μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις. Αναμένεται πλέον η τελική στάση της Ολομέλειας και του Συμβουλίου, που θα κρίνουν τον χρόνο και τον τρόπο εφαρμογής της νέας πολιτικής από το 2026.

Πηγές:
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Δελτίο Τύπου 20/11/2025
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Δελτίο Τύπου 10/11/2025
Procedure file 2025/0236(COD)
CAP Simplification Package – Briefing

Η Ελλάδα χαιρέτισε την προσπάθεια της Επιτροπής να κατευθύνει τους πόρους της ΚΑΠ προς τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.

Κομβικό εργαλείο για τη διατήρηση του γεωργικού εισοδήματος, τη στήριξη των μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας, χαρακτήρισε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), κατά τη διάρκεια των παρεμβάσεών του στις εργασίες του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας & Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (AGRIFISH).

Παράλληλα, ο κ. Τσιάρας χαιρέτισε την προσπάθεια της Επιτροπής να κατευθύνει τους πόρους προς τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, επισημαίνοντας ότι η στόχευση αυτή ενισχύει την αποτελεσματικότητα της ΚΑΠ.

Υπενθύμισε ωστόσο ότι οι μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις - που αποτελούν τον κανόνα στη χώρα μας - προστατεύονται ούτως ή άλλως από το υφιστάμενο πλαίσιο.

Τόνισε ακόμη ότι τα ποσά που εξοικονομούνται μέσω της φθίνουσας στήριξης και του ανώτατου ορίου πρέπει να παραμένουν εντός της ΚΑΠ και να κατευθύνονται σε τομείς προτεραιότητας, όπως:

• περιοχές με φυσικούς περιορισμούς,
• καλλιέργειες κρίσιμες για την επισιτιστική ασφάλεια,
• νέους γεωργούς και ανανέωση γενεών,
• εργαλεία διαχείρισης κινδύνου.

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η κατάργηση της αναδιανεμητικής ενίσχυσης καθιστά επιτακτική την ανάγκη για πραγματική απλοποίηση στη νέα αρχιτεκτονική της ΚΑΠ. «Για εμάς είναι σαφές ότι θα διατηρηθεί τουλάχιστον σταθερό το επίπεδο των άμεσων ενισχύσεων, ότι θα εξασφαλιστούν επαρκείς και δεσμευμένοι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη και τις επενδύσεις και ότι κρίσιμες υποδομές, όπως η άρδευση και τα εγγειοβελτιωτικά έργα, θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο της ΚΑΠ», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.

Την ίδια ώρα, ο Υπουργός εξέφρασε την ανησυχία  του για τη μείωση της χρηματοδότησης, τονίζοντας ότι μια τέτοια εξέλιξη, ενέχει τον κίνδυνο της περιθωριοποίησης της αγροτικής ανάπτυξης.

«Η Ελλάδα πιστεύει ότι η ΚΑΠ μετά το 2027 πρέπει να παραμείνει μια πραγματικά κοινή, ισχυρή και δίκαιη πολιτική, ικανή να εγγυάται την επισιτιστική ασφάλεια, να στηρίζει το εισόδημα των γεωργών, να κρατά ζωντανές τις αγροτικές περιοχές και να κάνει πράξη την υπόσχεση ότι κανένας γεωργός και καμία περιφέρεια δεν θα μείνει πίσω», πρόσθεσε.

Ταυτόχρονα, ο Υπουργός τόνισε ότι η ΕΕ χρειάζεται μια εμπορική πολιτική που συνδυάζει φιλοδοξία με ρεαλισμό και προστατεύει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα σε τρία σημεία στην προστασία των Γεωγραφικών Ενδείξεων σε όλες τις διαπραγματεύσεις.

Σχετικά με την αναθεώρηση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, στήριξε τη δήλωση επτά κρατών μελών και ζήτησε ταχεία έναρξη της αναθεώρησή της, για μια πιο σύγχρονη και βιώσιμη πολιτική που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παράκτιων κοινοτήτων.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν επί του ετήσιου προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2026.

Περιλαμβάνει 53,3 δισεκατομμύρια ευρώ για την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και 0,8 δισεκατομμύρια ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας.

Όπως αναφέρει η Ευρωπαική Επιτροπή, ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους θα επικεντρωθεί στην υλοποίηση των προτεραιοτήτων της Ένωσης και στην αντιμετώπιση των τρεχουσών προκλήσεων. Θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα, θα ενισχύσει την αμυντική ετοιμότητα και ετοιμότητα της Ευρώπης, θα παράσχει υποστήριξη για ανθρωπιστική βοήθεια και θα αντιμετωπίσει τις μεταναστευτικές πιέσεις.

Ο προϋπολογισμός του 2026 ανέρχεται σε 192,8 δισεκατομμύρια ευρώ σε συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων και 190,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε συνολικές πληρωμές. 

Στον ετήσιο προϋπολογισμό του 2026, τα ακόλουθα ποσά θα διατεθούν στις διάφορες προτεραιότητες της ΕΕ (σε αναλήψεις υποχρεώσεων):

• 53,3 δισεκατομμύρια ευρώ για την Κοινή Γεωργική Πολιτική και 0,8 δισεκατομμύρια ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, για τους αγρότες και τους αλιείς της Ευρώπης, αλλά και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροδιατροφικών και αλιευτικών τομέων και για την παροχή του απαραίτητου περιθωρίου για τη διαχείριση κρίσεων.
• 42,1 δισεκατομμύρια ευρώ για την περιφερειακή ανάπτυξη και συνοχή με σκοπό την υποστήριξη της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, καθώς και για υποδομές που υποστηρίζουν την πράσινη μετάβαση και τα έργα προτεραιότητας της Ένωσης.
• 14,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη επενδύσεων στους ανθρώπους μας και στην κοινωνική συνοχή μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+) .
• 15,6 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη των εταίρων και των συμφερόντων μας στον κόσμο, εκ των οποίων, μεταξύ άλλων, 10,2 δισεκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας — Παγκόσμια Ευρώπη (NDICI — Παγκόσμια Ευρώπη), 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ για τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (IPA III) και 0,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τον Μηχανισμό Ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια , καθώς και 2,0 δισεκατομμύρια ευρώ για Ανθρωπιστική Βοήθεια (HUMA).
• Επιπλέον, 3,9 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν σε επιχορηγήσεις στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης για την Ουκρανία , ενώ θα συμπληρωθούν από 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια.
• 14,1 δισεκατομμύρια ευρώ για έρευνα και καινοτομία, εκ των οποίων κυρίως 13,0 δισεκατομμύρια ευρώ για το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» , το εμβληματικό ερευνητικό πρόγραμμα της Ένωσης. Το σχέδιο προϋπολογισμού περιλαμβάνει επίσης τη χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού νόμου για τα τσιπ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και μέσω ανακατανομής από άλλα προγράμματα.
• 4,6 δισεκατομμύρια ευρώ για ευρωπαϊκές στρατηγικές επενδύσεις, εκ των οποίων, για παράδειγμα, 3,0 δισεκατομμύρια ευρώ για τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» για τη βελτίωση των διασυνοριακών υποδομών, 1 δισεκατομμύριο ευρώ για το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» για τη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ένωσης και 298,6 εκατομμύρια ευρώ για το InvestEU .
• 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ για δαπάνες αφιερωμένες στο διάστημα, κυρίως για το Ευρωπαϊκό Διαστημικό Πρόγραμμα , το οποίο θα συγκεντρώσει τη δράση της Ένωσης σε αυτόν τον στρατηγικό τομέα.
• 15,1 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανθεκτικότητα και τις αξίες, εκ των οποίων 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ Erasmus+ για τη δημιουργία ευκαιριών εκπαίδευσης και κινητικότητας για τους ανθρώπους, 397,0 εκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη καλλιτεχνών και δημιουργών σε όλη την Ευρώπη και 333,6 εκατομμύρια ευρώ για την προώθηση της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων και των αξιών.
• 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα, εκ των οποίων 813,6 εκατομμύρια ευρώ για το πρόγραμμα LIFE για την υποστήριξη του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και της προσαρμογής σε αυτήν, και 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης , ώστε να διασφαλιστεί ότι η πράσινη μετάβαση λειτουργεί για όλους.
• 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ για την προστασία των συνόρων μας, εκ των οποίων 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ για το Ταμείο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Συνόρων (IBMF) και 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ (συνολική συνεισφορά της ΕΕ) για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex).
• 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ για δαπάνες που σχετίζονται με τη μετανάστευση, εκ των οποίων 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη μεταναστών και αιτούντων άσυλο σύμφωνα με τις αξίες και τις προτεραιότητές μας.
• 2 δισεκατομμύρια ευρώ για την αντιμετώπιση αμυντικών προκλήσεων, εκ των οποίων κυρίως 1,0 δισεκατομμύριο ευρώ για την υποστήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων και της έρευνας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ), 621,3 εκατομμύρια ευρώ για το νεοσύστατο Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας και 261,3 εκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη της Στρατιωτικής Κινητικότητας.
• 1 δισεκατομμύριο ευρώ για τη διασφάλιση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, συμπεριλαμβανομένων 624,0 εκατομμυρίων ευρώ για το Πρόγραμμα Ενιαίας Αγοράς και 207,2 εκατομμυρίων ευρώ για εργασίες στον τομέα της καταπολέμησης της απάτης, της φορολογίας και των τελωνείων.

Συνεχείς ενδείξεις παραπλάνησης και νοθείας εξακολουθούν να αναδύονται μέσα από το ευρωπαϊκό δίκτυο επισήμων ελέγχων, αποκαλύπτοντας πως η αγροδιατροφική αλυσίδα παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποιεί πλέον κάθε μήνα τις πληροφορίες που διακινούνται στο Alert and Cooperation Network για υποψίες απάτης, βάσει του Κανονισμού IMSOC. Οι αναφορές αυτές συγκεντρώνουν «μη συμμορφώσεις με ενδείξεις νοθείας» που έχουν διασυνοριακό χαρακτήρα και προέρχονται από τα τρία δίκτυα του ACN: RASFF, AAC και FFN.

Στην έκθεση του Σεπτεμβρίου 2025 καταγράφονται 164 ύποπτες περιπτώσεις μέσα από 695 σχετικές ειδοποιήσεις του iRASFF, αποτυπώνοντας μια αγορά που εξακολουθεί να δοκιμάζεται από παραπλανητικές πρακτικές και προσπάθειες απόκρυψης στοιχείων.

Τι περιλαμβάνει η έκθεση

Η μηνιαία αναφορά καταρτίζεται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/1715 και βασίζεται στις πληροφορίες που ανταλλάσσονται στο Alert and Cooperation Network. Το ACN συγκεντρώνει διασυνοριακές «μη συμμορφώσεις με ενδείξεις απάτης» από τα τρία επιμέρους συστήματά του: το RASFF, το δίκτυο Διοικητικής Συνδρομής και Συνεργασίας (AAC) και το Agri-Food Fraud Network (FFN).

Οι περιπτώσεις που περιλαμβάνονται δεν είναι επιβεβαιωμένες απάτες, αλλά περιστατικά με στοιχεία που δημιουργούν υπόνοια παραπλανητικών πρακτικών. Η δημοσιοποίησή τους επιτρέπει στα κράτη-μέλη να ενημερώνονται έγκαιρα και να προσανατολίζουν τους ελέγχους τους όπου χρειάζεται.

Τρεις βασικές κατηγορίες παρατυπιών

Στη μηνιαία καταγραφή, οι υποθέσεις οργανώνονται σε τρεις κύριες ομάδες, ώστε να αποδίδεται καθαρά το είδος της ύποπτης πρακτικής. Η πρώτη αφορά παρεμβάσεις ή αλλοιώσεις στο ίδιο το προϊόν (Product Tampering). Η δεύτερη σχετίζεται με παραποίηση ή χειρισμό εγγράφων και συνοδευτικών στοιχείων (Record Tampering). Στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται λοιπές μη συμμορφώσεις που φέρουν ενδείξεις πρόθεσης παραπλάνησης (Other Non-Compliances). Η ταξινόμηση αυτή αποκαλύπτει ένα τοπίο όπου η προσπάθεια εξαπάτησης δεν περιορίζεται σε μία μόνο μορφή, αλλά συχνά συνοδεύεται από πρακτικές που στοχεύουν να καλύψουν την πραγματική φύση ή σύνθεση των προϊόντων.

Ενδεικτικές υποθέσεις: από το ελαιόλαδο μέχρι τα γαλακτοκομικά

Μια σειρά από χαρακτηριστικές περιπτώσεις που εμφανίζονται στη μηνιαία αναφορά σκιαγραφούν το εύρος των ύποπτων πρακτικών στη διακίνηση τροφίμων. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται περιστατικά νοθείας σε ελαιόλαδα που δηλώνονταν ως extra virgin, ενώ ανιχνεύθηκαν ίχνη άλλων φυτικών ελαίων. Στο ίδιο πλαίσιο, η Ελλάδα εμφανίζεται σε υποθέσεις όπου η ονομασία προϊόντων αποδείχθηκε παραπλανητική, όπως η χρήση της ένδειξης Kalamata σε παρτίδες που δεν ανταποκρίνονταν στις προδιαγραφές ΠΟΠ.

Σημαντικό μέρος των υποθέσεων αφορά επίσης γαλακτοκομικά προϊόντα με αλλοιωμένη σύνθεση, όπως «φέτα» με περιεκτικότητα 55,4% γιλινού γάλακτος, ποσοστό που υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια της ενωσιακής νομοθεσίας. Στην ίδια κατηγορία εντοπίζονται και περιπτώσεις χρήσης μη εγκεκριμένων ουσιών, όπως το διοξείδιο του τιτανίου (E171) σε γλυκίσματα και αρτοσκευάσματα.

Τέλος, η έκθεση καταγράφει ευρήματα κτηνιατρικών υπολειμμάτων, μεταξύ των οποίων νιτροφουράνια σε γαρίδες από την Ινδία και σε αυγά από την Ουκρανία, με υπερβάσεις των επιτρεπόμενων ευρωπαϊκών ορίων (MRLs). Τα περιστατικά αυτά αφορούν τόσο προϊόντα που κυκλοφορούν εντός ΕΕ όσο και εισαγωγές, όπου η παραπλανητική ταξινόμηση ή η προσπάθεια παράκαμψης των ελέγχων φαίνεται να εμφανίζεται συχνότερα.

Σύνορα και έλεγχοι: η πρώτη γραμμή άμυνας

Οι έλεγχοι στα σύνορα εξακολουθούν να αποτελούν κρίσιμο σημείο για την αποτροπή παραπλανητικών πρακτικών. Στη μηνιαία έκθεση καταγράφονται περιπτώσεις παράνομων φορτίων ζωικής προέλευσης, αλλά και περιστατικά όπου πλοία επιχειρούν να παρακάμψουν τις διαδικασίες με λανθασμένη δήλωση της κατηγορίας τους. Παράλληλα, εντοπίζονται προϊόντα που δεν διαθέτουν επαρκή στοιχεία ιχνηλασιμότητας, γεγονός που δυσχεραίνει την αξιολόγηση της πραγματικής τους προέλευσης. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι τέτοιες υποψίες λειτουργούν ως μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης για τα κράτη-μέλη, βοηθώντας τις αρμόδιες αρχές να προσανατολίσουν τους ελέγχους τους και να ανιχνεύσουν έγκαιρα νέα μοτίβα κινδύνου.

Ένα περιβάλλον που αλλάζει όσο αλλάζουν και οι πρακτικές απάτης

Η εικόνα που προκύπτει από τη μηνιαία έκθεση δείχνει πόσο σύνθετη είναι η αντιμετώπιση των παραπλανητικών πρακτικών. Μια φαινομενικά απλή αστοχία στη σήμανση μπορεί να υποκρύπτει σοβαρότερη απόκλιση, ενώ ένα λάθος σε συνοδευτικά έγγραφα είναι ικανό να λειτουργήσει ως μέσο παράκαμψης της νομοθεσίας. Σε μια ενιαία αγορά με έντονη κινητικότητα προϊόντων, η αξιοπιστία του συστήματος ελέγχων στηρίζεται στη συνεργασία των τελωνειακών αρχών, των υπηρεσιών επίσημων ελέγχων των κρατών-μελών, αλλά και των ίδιων των επιχειρήσεων του κλάδου. 

Σε κάθε περίπτωση, τα μηνιαία δεδομένα του ACN δεν είναι απλώς αριθμοί. Αποτελούν έναν καθρέφτη των αδυναμιών της αγοράς και ταυτόχρονα ένα σήμα προς τις αρχές ότι η εγρήγορση παραμένει κρίσιμη. Η νοθεία εξελίσσεται – και οι έλεγχοι πρέπει πάντα να τρέχουν πιο γρήγορα.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική μετά το 2027, η επισιτιστική ασφάλεια και στόχευση της ενίσχυσης των αγροτών, ήταν τα βασικά θέματα συζήτησης στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας, που έγινε στις 17 Νοεμβρίου 2025.

Οι υπουργοί της ΕΕ είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν τις απόψεις τους σχετικά με το κατά πόσον η προτεινόμενη στήριξη εισοδήματος για την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) μετά το 2027 θα μπορούσε να επιτύχει τον στόχο της ενίσχυσης της επισιτιστικής ασφάλειας. Αντάλλαξαν επίσης απόψεις σχετικά με το ποιοι κίνδυνοι επισιτιστικής ασφάλειας θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν από τα αποθέματα γεωργικών προϊόντων, διατηρώντας παράλληλα μια κοινή γεωργική πολιτική προσανατολισμένη στην αγορά.

Υπήρξε ευρεία υποστήριξη για τη διασφάλιση ευελιξίας για τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή των άμεσων πληρωμών.
Πολλές αντιπροσωπείες ήταν επιφυλακτικές ως προς την εισαγωγή ανώτατου ορίου (πλαφόν) αλλά και της σταδιακής μείωσης των άμεσων ενισχύσεων. Πολλές έκριναν ότι οι άμεσες πληρωμές θα πρέπει να στοχεύουν τους αγρότες των οποίων η παραγωγή τροφίμων αποτελεί κύρια πηγή εισοδήματος, ενώ άλλες έβλεπαν την ανάγκη να παρέχεται τέτοια υποστήριξη και σε αγρότες μερικής απασχόλησης.

Οι αντιπροσωπείες εξέφρασαν επίσης γενική υποστήριξη σε σχέση με τα αποθέματα τροφίμων για να διασφαλιστεί η ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη διασφάλισης της ορθής λειτουργίας της αγοράς.

Το Συμβούλιο συζήτησε επίσης την πρόταση από την Ιταλία, την οποία υποστήριξαν η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Πορτογαλία και η Σλοβακία, σχετικά με μια μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής που θα στοχεύει καλύτερα στην αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων της αγοράς.

Επιπλέον, οι αντιπροσωπείες σημείωσαν το ανεπίσημο έγγραφο της Επιτροπής σχετικά με την προσαρμογή της πρότασης για τη μελλοντική Κοινή Γεωργική Πολιτική και τη δομή του προϋπολογισμού.

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα προτάσεις, η Κομισιόν προσανατολίζεται σε τέσσερις κεντρικές παρεμβάσεις:

• Μείωση του συνολικού αγροτικού προϋπολογισμού. Ο νέος προϋπολογισμός τοποθετείται στα 293,7 δισ. ευρώ, σημαντικά χαμηλότερα από τα 386,6 δισ. ευρώ της τρέχουσας περιόδου. Η μείωση αυτή, αν δεν συνοδευτεί από προσαρμογές στον τρόπο κατανομής, θα ασκήσει πίεση στο εισόδημα των παραγωγών, ειδικά σε χώρες με μικρή κλίμακα εκμεταλλεύσεων.
• Ενίσχυση μικροκαλλιεργητών. Η αύξηση της κατ’ αποκοπή ενίσχυσης στα 3.000 ευρώ αποτελεί την πιο απτή αλλαγή. Για την Ελλάδα, όπου πάνω από το 70% των εκμεταλλεύσεων είναι μικρές ή πολύ μικρές, το μέτρο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία.
• Πιο αυστηρή «πράσινη» στόχευση. Περίπου το 43% των πόρων αναμένεται να κατευθυνθεί σε περιβαλλοντικές δράσεις.
• Απλοποίηση και ψηφιοποίηση των ελέγχων. Οι προτεινόμενες αλλαγές περιλαμβάνουν περιορισμό των επιτόπιων ελέγχων σε έναν ανά έτος, καθώς και μεγαλύτερη αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την τεκμηρίωση της συμμόρφωσης. Το μέτρο εκτιμάται ότι θα μειώσει το διοικητικό βάρος για τους παραγωγούς και τις εθνικές Αρχές.

Στο προσκήνιο επανέρχεται και το σενάριο της πλήρους εξωτερικής σύγκλισης, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλειες έως και 30% των άμεσων ενισχύσεων για τους Έλληνες παραγωγούς.

Οι θεματικές συζητήσεις για τη μελλοντική ΚΓΠ θα συνεχιστούν στην επόμενη σύνοδο του Συμβουλίου, στις 11-12 Δεκεμβρίου 2025, όπου το θέμα αναμένεται να είναι η καινοτομία και η απλούστευση.

Ως τακτικό θέμα συζήτησης στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου, οι υπουργοί Γεωργίας συζήτησαν θέματα που σχετίζονται με το εμπόριο και τις πρόσφατες εξελίξεις. Ενόψει της πρόσφατης έναρξης ισχύος της επικαιροποιημένης «συμφωνίας για μια εις βάθος και ολοκληρωμένη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών με την Ουκρανία», η Προεδρία πρότεινε να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα των στενότερων σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας.

Το ζήτημα του εμπορίου με την Ουκρανία εξετάζεται σε τακτική βάση στο Συμβούλιο από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας το 2022. Οι αντιπροσωπείες χαρακτήρισαν την Ουκρανία ως σημαντικό εξαγωγέα τροφίμων και ζωοτροφών προς την ΕΕ.

Το Συμβούλιο αντάλλαξε επίσης απόψεις σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στο εμπόριο γεωργικών προϊόντων διατροφής και στις εμπορικές συμφωνίες και διαπραγματεύσεις της ΕΕ, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο. Πολλοί υπουργοί τόνισαν την ανάγκη για επαρκή μέτρα διασφάλισης με επίκεντρο τα ευαίσθητα αγροτικά προϊόντα.

Οι αντιπροσωπείες σχολίασαν το εμπόριο με τις ΗΠΑ με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά για προϊόντα της ΕΕ, όπως το κρασί, τα οινοπνευματώδη ποτά και το ελαιόλαδο.

Όσον αφορά τη Mercosur, οι αντιπροσωπείες αναφέρθηκαν στην ανάγκη αποτελεσματικής εφαρμογής του μηχανισμού διασφάλισης που ανακοίνωσε η Επιτροπή.

Στην ενότητα «Διάφορα», το Συμβούλιο σημείωσε επίσης τα σημεία που έθεσαν η Ιταλία και το Βέλγιο σχετικά με το μέλλον του τομέα του ρυζιού της ΕΕ και την κινεζική έρευνα αντιντάμπινγκ για το ευρωπαϊκό χοιρινό κρέας, αντίστοιχα.

«Οι σημερινές συζητήσεις υπογραμμίζουν τρεις προτεραιότητες: Πρέπει να επικεντρωθούμε στην επισιτιστική ασφάλεια και στη στόχευση της στήριξης, χρειαζόμαστε ενίσχυση στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων με την Ουκρανία και χρειαζόμαστε πραγματική απλούστευση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα τρόφιμα», δήλωσε ο κ. Γιάκομπ Γιένσεν, Υπουργός Τροφίμων, Γεωργίας και Αλιείας της Δανίας.

Η Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) επανέρχεται δυναμικά στο ζήτημα της επιστροφής του ΕΦΚ πετρελαίου, καθώς –σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται– περισσότεροι από 160.000 επαγγελματίες αγρότες παραμένουν απλήρωτοι, παρά την ολοκλήρωση της καλλιεργητικής περιόδου.

Η Ένωση επισημαίνει ότι, παρά τις δύο τμηματικές καταβολές, ένα σημαντικό μέρος των δικαιούχων δεν έχει ακόμα λάβει την επιστροφή που δικαιούται. Η εκκρεμότητα αποδίδεται σε προβλήματα συσχέτισης των αγορών Diesel από την ΑΑΔΕ, γεγονός που έχει προκαλέσει αναστάτωση σε παραγωγούς και συνεταιρισμούς, ενώ αυξάνεται η πίεση ενόψει της 4ης καταβολής που αναμένεται έως τις 30/12/2025.

Πέρα από το θέμα του ΕΦΚ, η ΕΘΕΑΣ προαναγγέλλει ότι προετοιμάζει και ξεχωριστή συνάντηση για το ζήτημα των ψηφιακών δελτίων αποστολής, τα οποία –όπως αναφέρει– δημιουργούν σημαντικά γραφειοκρατικά προβλήματα σε γεωργούς και κτηνοτρόφους. Η Ένωση ζητά επαναξιολόγηση του τρόπου εφαρμογής τους πριν το νέο σύστημα τεθεί πλήρως σε ισχύ.

Ακολουθεί το πλήρες περιεχόμενο της επιστολής που απέστειλε η ΕΘΕΑΣ: 

«Αξιότιμοι Κύριοι,

Επανερχόμενοι στην επιστολή μας με αριθμ. πρωτ. 143/4.8.2025 και θέμα «Προβλήματα με την επιστροφή Ε.Φ.Κ. πετρελαίου στους επαγγελματίες αγρότες μετά και την 2η τμηματική καταβολή – Άμεση συνάντηση για την επίλυση τους» και με την παρούσα επιστολή, αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Συνεταιρισμοί και οι παραγωγοί – μέλη μας, θα θέλαμε να επανέλθουμε στο φλέγον ζήτημα της επιστροφής Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης πετρελαίου στους επαγγελματίες αγρότες.

Η οριστική κατάσταση που έχει σταλεί από το ΜΑΑΕ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, περιλαμβάνει 274.000 επαγγελματίες αγρότες. Σύμφωνα με την ενημέρωση του Αντιπρόεδρου της κυβέρνησης, κ. Κωστή Χατζηδάκη, έχουν πληρωθεί 113.000 μοναδιαία ΑΦΜ, συνεπώς υπολείπονται άλλοι 161.000 αγρότες οι οποίοι όπως φαίνεται, δεν έχουν εισπράξει τον ΕΦΚ που δικαιούνται, ενώ έχει ολοκληρωθεί η ετήσια καλλιεργητική περίοδος.  

Έπειτα από ενδελεχή έρευνα και επικοινωνία με πρατηριούχους, τους λογιστές τους, καθώς και με τους λογιστές των αγροτών, διαπιστώσαμε ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στην αδυναμία συσχέτισης του καυσίμου (Diesel) από την ΑΑΔΕ, χωρίς όμως να μπορούμε να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι λόγοι της αδυναμίας αυτής που οδηγεί στο να μην περιλαμβάνονται στις λίστες πληρωμών δικαιούχοι που πληρούν τις προϋποθέσεις.

Ως θεσμικός φορέας και στο πλαίσιο της υποχρέωσής μας για την προάσπιση των συμφερόντων των αγροτών ζητούμε συνάντηση μαζί σας, με την παρουσία των τεχνικών της ΑΑΔΕ που είναι αρμόδιοι για το ζήτημα της πληρωμής του ΕΦΚ πετρελαίου κίνησης στους αγρότες, καθώς και όσων άλλων προσώπων κρίνετε εσείς απαραίτητο να παρευρίσκονται.

Σκοπός και στόχος μας είναι να εντοπίσουμε που βρίσκεται το πρόβλημα και να προχωρήσουμε από κοινού στην άμεση ενημέρωση των εμπλεκομένων, ώστε να επιλυθεί.

Είναι η πρώτη φορά που γίνεται η προσπάθεια αυτόματης πληρωμής του ΕΦΚ πετρελαίου και αντιλαμβανόμαστε ότι είναι λογικό να υπάρχουν κάποιες τεχνικές αστοχίες. Ωστόσο, καθώς οδεύουμε στο τέλος του έτους και, όντας σε εκκρεμότητα μόλις δύο από τις πέντε (5) συνολικά πληρωμές, είναι πλέον εμφανής και αδιαμφισβήτητη, η δυσχερής θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι δικαιούχοι αγρότες.

Θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, η συνάντηση να πραγματοποιηθεί εντός του τρέχοντος μήνα, ώστε οι απαραίτητες διορθώσεις να ολοκληρωθούν πριν την 4η πληρωμή που αναμένεται να γίνει εντός του επόμενου μήνα και έως τις 30/12/25. Με τον τρόπο αυτό, θα καταστεί εφικτή η καταβολή της επιστροφής του ΕΦΚ πετρελαίου και στους λοιπούς δικαιούχους παραγωγούς.

Παράλληλα, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι προετοιμαζόμαστε και για ξεχωριστή συνάντηση, η οποία θα αφορά το ζήτημα των ψηφιακών δελτίων αποστολής, όσον αφορά τους γεωργούς και κτηνοτρόφους στους οποίους δημιουργεί εκ του προβλεπόμενου τρόπου εφαρμογής, σημαντικότατα γραφειοκρατικά προβλήματα και πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα θέμα που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση, πριν την εφαρμογή του.

Ευχαριστούμε εκ των προτέρων, ενώ αναμένοντας τον ορισμό της συνάντησης για το ζήτημα που σας θέσαμε, παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση χρειαστείτε, προσδοκώντας τη θετική σας ανταπόκριση».

Πηγή: ΕΘΕΑΣ

Η ευρωπαϊκή τροφική αλυσίδα παραμένει εδώ και χρόνια ένας «ανισότιμος αγώνας»: από τη μία πλευρά μεγάλοι αγοραστές και ισχυρές αλυσίδες, από την άλλη μικροί παραγωγοί και προμηθευτές που συχνά δεν διαθέτουν την ίδια διαπραγματευτική δύναμη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTPs) – συμπεριφορές που αποκλίνουν από την ορθή εμπορική πρακτική και παραβιάζουν την καλή πίστη – εμφανίζονται συχνά, αφήνοντας τους παραγωγούς εκτεθειμένους.

Για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανισορροπίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε την Οδηγία 2019/633, θέτοντας υποχρεωτικούς κανόνες που απαγορεύουν συγκεκριμένες πρακτικές εις βάρος αγροτών και μικρομεσαίων προμηθευτών και επιδιώκουν ένα πιο δίκαιο και διαφανές σύστημα στην τροφική αλυσίδα. Τον Δεκέμβριο του 2024, η ΕΕ ανακοίνωσε και νέα μέτρα για την περαιτέρω ενίσχυση της θέσης των παραγωγών και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των αθέμιτων πρακτικών στην αγορά.

Τι είναι οι Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές (UTPs)

Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές εμφανίζονται στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και αποτελούν συμπεριφορές που αποκλίνουν από την ορθή εμπορική πρακτική, παραβιάζουν την καλή πίστη και εκμεταλλεύονται την ανισορροπία ισχύος στην τροφική αλυσίδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι οι μικροί παραγωγοί και προμηθευτές δεν διαθέτουν συχνά την απαραίτητη διαπραγματευτική δύναμη για να προστατευτούν απέναντι σε μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους — γεγονός που επιτρέπει την εμφάνιση τέτοιων πρακτικών.

Για να αντιμετωπίσει αυτές τις ανισορροπίες, η ΕΕ προχώρησε στην υιοθέτηση της Οδηγίας 2019/633 στις 17 Απριλίου 2019. Τα κράτη μέλη όφειλαν να την ενσωματώσουν στη νομοθεσία τους έως την 1η Μαΐου 2021 και να την εφαρμόσουν έξι μήνες αργότερα. Η Οδηγία εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική διακυβέρνησης της ΕΕ που αποσκοπεί σε πιο αποτελεσματική και δίκαιη τροφική αλυσίδα, με ενισχυμένη συνεργασία παραγωγών και μεγαλύτερη διαφάνεια στην αγορά.

Οι 16 Αθέμιτες Πρακτικές στην Τροφική Αλυσίδα

Η Οδηγία 2019/633 καθορίζει συνολικά δεκαέξι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, οι οποίες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τις λεγόμενες «μαύρες», που απαγορεύονται χωρίς καμία εξαίρεση, και τις «γκρίζες», οι οποίες επιτρέπονται μόνο όταν υπάρχει σαφής και προηγούμενη συμφωνία ανάμεσα στον προμηθευτή και τον αγοραστή.

Οι «μαύρες» πρακτικές περιλαμβάνουν καθυστερημένες πληρωμές πέραν των 30 ημερών για ευπαθή αγροτικά και τρόφιμα ή πέραν των 60 ημερών για τα υπόλοιπα προϊόντα, ακυρώσεις παραγγελιών ευπαθών προϊόντων μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μονομερείς αλλαγές σε συμφωνίες από τον αγοραστή και πληρωμές που δεν σχετίζονται με συγκεκριμένη συναλλαγή. Στην ίδια κατηγορία εντάσσονται η μεταφορά του κινδύνου αλλοίωσης ή απώλειας στον προμηθευτή, η άρνηση γραπτής επιβεβαίωσης μιας συμφωνίας όταν ζητείται, η κακή χρήση εμπορικών μυστικών, τα εμπορικά αντίποινα και η μεταφορά στον προμηθευτή του κόστους εξέτασης παραπόνων πελατών.

Οι «γκρίζες» πρακτικές, που επιτρέπονται μόνο με σαφή και προγενέστερη συμφωνία, περιλαμβάνουν την επιστροφή απούλητων προϊόντων, τη χρέωση των προμηθευτών για στοκ, τοποθέτηση και καταχώριση προϊόντων, την καταβολή πληρωμών για προωθητικές ενέργειες, μάρκετινγκ ή διαφήμιση, καθώς και την πληρωμή για προσωπικό ή εξοπλισμό του αγοραστή.

Το πλαίσιο αυτό διασφαλίζει ένα ελάχιστο επίπεδο εναρμόνισης σε όλα τα κράτη μέλη, με στόχο να αντιμετωπίζονται οι συγκεκριμένες πρακτικές ενιαία και δίκαια σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ποιοι Προστατεύονται και Πώς Εφαρμόζεται η Οδηγία στα Κράτη Μέλη

Η Οδηγία 2019/633 έχει ως βασική αποστολή να προστατεύσει τους πιο αδύναμους κρίκους της τροφικής αλυσίδας. Η προστασία καλύπτει κάθε προμηθευτή αγροτικών και τροφίμων με κύκλο εργασιών έως 350 εκατομμύρια ευρώ, εφαρμόζοντας διαφορετικά επίπεδα προστασίας κάτω από αυτό το όριο. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι αγρότες, οι οργανώσεις παραγωγών και οι μικροί ή μεσαίου μεγέθους διανομείς. Η ισχύς της Οδηγίας εκτείνεται και σε εμπορικές σχέσεις όπου μία από τις δύο πλευρές βρίσκεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρκεί η άλλη να έχει έδρα εντός ΕΕ, εξασφαλίζοντας την ίδια προστασία και σε διασυνοριακές συναλλαγές.

Κατά την ενσωμάτωση της Οδηγίας στο εθνικό τους δίκαιο, τα κράτη μέλη είχαν τη δυνατότητα να υιοθετήσουν αυστηρότερα μέτρα από εκείνα που προβλέπει το ενωσιακό πλαίσιο, αλλά δεν μπορούσαν να μειώσουν το επίπεδο προστασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ενδιάμεση έκθεση για την εφαρμογή της Οδηγίας τον Οκτώβριο του 2021, ενώ μέχρι τον Δεκέμβριο του 2022 όλα τα κράτη μέλη είχαν ολοκληρώσει τη διαδικασία μεταφοράς της στο εθνικό τους δίκαιο. Μια νεότερη έκθεση, συνοδευόμενη από λεπτομερές έγγραφο εργασίας, δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2024 και παρουσιάζει αναλυτικά τις επιλογές εφαρμογής που υιοθέτησαν τα 27 κράτη μέλη. 

Ποιος Ελέγχει τις Παραβάσεις

Κάθε κράτος μέλος έχει ορίσει μια αρμόδια αρχή για την εποπτεία της εφαρμογής της Οδηγίας. Οι αρχές αυτές διαθέτουν την εξουσία να διεξάγουν έρευνες και να επιβάλλουν πρόστιμα σε επιχειρήσεις που παραβιάζουν τους κανόνες. Ταυτόχρονα, έχουν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να εντοπίζουν παραβάσεις και να επεμβαίνουν αποτελεσματικά, διασφαλίζοντας ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές αντιμετωπίζονται με συνέπεια σε κάθε κράτος μέλος.

Η Επόμενη Μέρα για τους Παραγωγούς

Η προσπάθεια για πιο δίκαιους κανόνες στην αγροδιατροφική αλυσίδα έχει έναν βασικό στόχο – να στηρίξει όσους βρίσκονται στο πιο ευάλωτο σημείο της αγοράς, ώστε να μη μένουν εκτεθειμένοι απέναντι σε πρακτικές που μπορούν να τους πιέσουν ή να τους φέρουν σε μειονεκτική θέση.

Το μεγάλο στοίχημα είναι αυτές οι προσπάθειες να μη μένουν στη θεωρία, αλλά να εφαρμόζονται στην πράξη, ώστε κάθε συναλλαγή να γίνεται με καθαρούς όρους και με τον σεβασμό που αξίζει η δουλειά του παραγωγού. Μόνο έτσι μπορεί η αγορά να γίνει πιο ισορροπημένη και πιο δίκαιη για όλους τους κρίκους της αλυσίδας.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε έναν από τους πιο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους της τελευταίας δεκαετίας: μείωση των καθαρών εκπομπών κατά 90% έως το 2040, σε σύγκριση με το 1990, με τελικό στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050. Η σχετική ψηφοφορία ολοκληρώθηκε την Πέμπτη, καθορίζοντας τη θέση του Κοινοβουλίου ενόψει των διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη για τη νέα κλιματική νομοθεσία. Η απόφαση εντάσσεται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό σχέδιο για πράσινη μετάβαση που συνδυάζει περιβαλλοντικούς στόχους με τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ευελιξίες για τα κράτη μέλη – τι αλλάζει

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν την εισαγωγή νέων μηχανισμών ευελιξίας για τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη θα μπορούν να πετύχουν τους στόχους:

Από το 2036, έως και πέντε ποσοστιαίες μονάδες της συνολικής μείωσης θα μπορούν να καλύπτονται μέσω υψηλής ποιότητας διεθνών πιστωτικών μορίων άνθρακα από τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει όριο τριών μονάδων, όμως το Κοινοβούλιο ζητά αυξημένο περιθώριο, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης ισχυρών δικλίδων ασφαλείας.

Οι ευρωβουλευτές τάσσονται υπέρ της χρήσης εγχώριων μόνιμων απορροφήσεων άνθρακα, ώστε να αντισταθμίζονται εκπομπές που είναι δύσκολο να περιοριστούν, στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ). Υποστηρίζεται επίσης μεγαλύτερη ευελιξία εντός και μεταξύ τομέων, ώστε η επίτευξη των στόχων να γίνει με τον πιο οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Αναβολή του ΣΕΔΕ2 – ένα ακόμη χρόνο πίσω

Το Κοινοβούλιο συμφώνησε με την πρόταση των κρατών μελών να αναβληθεί κατά έναν χρόνο η εφαρμογή του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών ΣΕΔΕ2, μεταφέροντάς το από το 2027 στο 2028. Το συγκεκριμένο σύστημα αφορά τις εκπομπές άνθρακα που προκύπτουν από την καύση καυσίμων στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές, τομέας με άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων.

Παράλληλα, το Κοινοβούλιο ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρά σε έκθεση προόδου ανά διετία, αξιολογώντας τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, τις τεχνολογικές εξελίξεις, την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, την πορεία των καθαρών απορροφήσεων άνθρακα, καθώς και τις τάσεις στις τιμές ενέργειας και τις επιπτώσεις τους στην οικονομία και τα νοικοκυριά. Ανάλογα με τα ευρήματα, η Επιτροπή θα μπορεί να προτείνει τροποποιήσεις στη νομοθεσία, ακόμη και στο στόχο για το 2040, ή να εισηγηθεί πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του συνολικού πλαισίου.

Η ψηφοφορία και τα επόμενα βήματα

Το κείμενο εγκρίθηκε με 379 ψήφους υπέρ, 248 κατά και 10 αποχές. Με την ψηφοφορία αυτή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανοίγει πλέον τον δρόμο για τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη, όπου θα οριστικοποιηθεί το τελικό πλαίσιο της νέας κλιματικής νομοθεσίας.

Γιατί έχει σημασία ο στόχος του 2040

Η ευρωπαϊκή κλιματική νομοθεσία έχει ήδη θέσει δύο δεσμευτικές «στάσεις» προς την κλιματική ουδετερότητα: μείωση των καθαρών εκπομπών τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030 και πλήρη κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Ο νέος στόχος για το 2040 λειτουργεί ως κρίσιμος ενδιάμεσος σταθμός, που εξασφαλίζει ότι η πορεία προς το 2050 θα παραμείνει σταθερή και μετρήσιμη.

Παράλληλα, ενισχύει τη θέση της ΕΕ απέναντι στις διεθνείς της δεσμεύσεις, ειδικά ενόψει της 30ής Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα, η οποία διεξάγεται από τις 10 έως τις 21 Νοεμβρίου στο Μπελέμ της Βραζιλίας. Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα συμμετάσχει στις εργασίες από τις 17 έως τις 21 Νοεμβρίου, μεταφέροντας τις ευρωπαϊκές θέσεις στα παγκόσμια τραπέζια διαπραγμάτευσης.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Υπερψηφίστηκε επί της αρχής και επί των άρθρων από την Ολομέλεια της Βουλή το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, υπό τον τίτλο «Κύρωση της από 23.10.2025 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Επείγουσες ρυθμίσεις για τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα και την αντιμετώπιση της ζωονόσου της ευλογιάς» (Α’ 183) και συναφείς διατάξεις».

Κλείνοντας τη συζήτηση ο Κώστας Τσιάρας έστειλε σαφές μήνυμα προς όλα τα πολιτικά κόμματα ότι η εξυγίανση του ΟΠΕΚΕΠΕ και η άμεση στήριξη των κτηνοτρόφων αποτελούν εθνική και όχι κυβερνητική προτεραιότητα.

Ο Υπουργός υπογράμμισε: «Βρισκόμαστε μπροστά σε ζητήματα που καθορίζουν το μέλλον του πρωτογενούς τομέα. Η εξυγίανση του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι μονόδρομος. Πρέπει να τον  οδηγήσει την επόμενη μέρα στη διαφάνεια και στη δικαιοσύνη της κατανομής πόρων». Τόνισε ότι η καθυστέρηση στις πληρωμές οφείλεται στην ανάγκη να γίνουν διασταυρωτικοί έλεγχοι.  Ο κ. Τσιάρας κάλεσε τα κόμματα να υποστηρίξουν μια μεταρρύθμιση που έχει πολιτικό κόστος, αλλά –όπως είπε– αποτελεί «εθνική ανάγκη»! «Αν η απάντηση των κομμάτων είναι ότι δεν τα υποστηρίζουν όλα αυτά, τότε έχουμε πρόβλημα μεταξύ μας. Πρόκειται για διατάξεις που δεν έχουν καμία σχέση με πολιτικές τοποθετήσεις. Αφορούν αποκλειστικά το πώς θα στηρίξουμε τους κτηνοτρόφους αυτή τη δύσκολη στιγμή».

Σχετικά με τα άμεσα μέτρα ανακούφισης για την ευλογιά, ο Υπουργός ξεκαθάρισε ότι η δέσμη παρεμβάσεων δεν έχει ολοκληρωθεί: «Αν κάποιος πιστεύει ότι κλείσαμε τον κύκλο των μέτρων, θέλω να διαβεβαιώσω ότι δεν τελειώσαμε. Είναι μια δυναμική διαδικασία που εξελίσσεται και θα ενισχυθεί περαιτέρω».

Υπενθύμισε επίσης ότι η ανασύσταση του ζωικού κεφαλαίου θα ενεργοποιηθεί όταν κλείσει ο κύκλος της νόσου, βάσει όσων προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Απορώ γιατί το επαναλαμβάνετε; Έχουμε προαναγγείλει ότι θα υπάρξει πρόγραμμα ανασύστασης. Τέτοιες ενέργειες δεν μπορούν να γίνουν όσο υπάρχει η νόσος, όπως μας ξεκαθαρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Ο Υπουργός άσκησε ιδιαίτερη πίεση για να μην συνεχιστούν παρερμηνείες γύρω από τις διαδικασίες θανάτωσης ζώων: «Σε κανέναν δεν είναι ευχάριστο να θανατώνεται ολόκληρο το κοπάδι έστω και με ένα κρούσμα. Αυτό επιβάλλει το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο. Δεν μπορούμε να κινηθούμε διαφορετικά».

Είπε χαρακτηριστικά: «Προτίθεμαι να αναλάβω μια πρωτοβουλία για συνάντηση εκπροσώπων των κομμάτων με την επιστημονική επιτροπή για την ευλογιά, ώστε να μπορέσουμε κάποια πράγματα να τα θέσουμε σε μια εντελώς διαφορετική βάση. Δεσμεύομαι ενώπιον των συναδέλφων, να υπάρχει μια συζήτηση σοβαρή και όχι μια συζήτηση που μπορεί να προκύπτει από την προσωπική πληροφόρηση καθενός».

Κλείνοντας, ο κ. Τσιάρας εξήγησε τον χαρακτήρα της πράξης νομοθετικού περιεχομένου: «Με την ΠΝΠ θέλουμε να δείξουμε ότι πρόκειται για επείγον ζήτημα. Πρέπει να κλείσουμε έναν κύκλο βοηθώντας τους κτηνοτρόφους. Οι διατάξεις είναι θετικές και αναγκαίες».

Τι προβλέπει ο νέος νόμος

Διάθεση στρατιωτικών κτηνιάτρων
Επιτρέπεται η διάθεση έως τριών (3) στρατιωτικών κτηνιάτρων ανά Περιφερειακή Ενότητα για έως έξι (6) μήνες, με απόφαση του Αρχηγού του οικείου Γενικού Επιτελείου.
Οι στρατιωτικοί κτηνίατροι ασκούν καθήκοντα πλήρους αρμοδιότητας, όπως οι πολιτικοί κτηνίατροι των Περιφερειών.
Δύναται να προβλέπεται αποζημίωση και αύξηση του αριθμού των κτηνιάτρων με κοινή υπουργική απόφαση.

Αφορολόγητες, ακατάσχετες και ανεκχώρητες ενισχύσεις
Οι ενισχύσεις που καταβάλλονται βάσει των ΚΥΑ 208989/1.8.2025 (Β’ 4202) και 208982/1.8.2025 (Β’ 4203):
είναι αφορολόγητες, ακατάσχετες και ανεκχώρητες,

• δεν υπόκεινται σε κανέναν φόρο, τέλος ή εισφορά,
• δεν συμψηφίζονται με οφειλές προς Δημόσιο, ΟΤΑ ή ασφαλιστικά ταμεία,
• δεν υπολογίζονται σε εισοδηματικά κριτήρια για κοινωνικές παροχές. 

Έκτακτα μέτρα για την ενίσχυση των κτηνοτρόφων
Αποζημίωση για θανατωθέντα ζώα και οικονομική επιβάρυνση που υφίστανται.
Εξαιρούνται όσοι έκαναν παράνομο εμβολιασμό ή δεν τήρησαν μέτρα βιοασφάλειας.
Οι αποζημιώσεις είναι αφορολόγητες, ακατάσχετες και ανεκχώρητες, δεν συμψηφίζονται και δεν υπολογίζονται σε εισοδηματικά όρια.

Αναγκαίο προσωπικό
Δυνατότητα μετακίνησης εκτός έδρας κτηνιάτρων, εποπτών ζωοτροφών και εκδοροσφαγέων εντός χρονικού διαστήματος τεσσάρων (4) μηνών, με δυνατότητα παράτασης.
Προβλέπεται αποζημίωση και κίνητρα για ιδιώτες κτηνιάτρους, κτηνιάτρους εκτροφής και εκδοροσφαγείς.
Το προσωπικό των δημοσίων φορέων μπορεί να προβαίνει σε καταμέτρηση του ζωικού κεφαλαίου και να συλλέγει δεδομένα για τις εκτροφές, τα οποία αποτελούν πληροφοριακή βάση του ΥΠΑΑΤ.
Παρέχεται η δυνατότητα πρόσληψης έκτακτου προσωπικού ορισμένου χρόνου για την κάλυψη απρόβλεπτων και επειγουσών αναγκών.

Υγειονομική ταφή νεκρών ζώων και ζωικών υποπροϊόντων
Οι δήμοι ορίζουν και λειτουργούν χώρους υγειονομικής ταφής.
Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι, η ταφή γίνεται σε ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ με απόφαση του Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Η μη συμμόρφωση εντός 24 ωρών αποτελεί σοβαρή παράβαση καθήκοντος του Δημάρχου.
Για την ευλογιά, η ταφή πρέπει να γίνεται εντός 72 ωρών από τη διάγνωση.

Δείτε το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε στην Βουλή

Μια υπόθεση σοβαρής κατάχρησης θέσης σε βάρος αγροτών της Ρουμανίας φέρνει στο φως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), η οποία υπέβαλε επίσημο κατηγορητήριο εναντίον δημόσιου λειτουργού της APIA στο Βουκουρέστι. Ο κατηγορούμενος, ανώτερος σύμβουλος σε υπηρεσία του οργανισμού στην κομητεία Giurgiu, φέρεται να αξιοποίησε την πρόσβασή του στη βάση δεδομένων της υπηρεσίας για να στήσει μηχανισμό παράνομης είσπραξης ενισχύσεων.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ο δημόσιος υπάλληλος εντόπισε αγροτεμάχια που δεν είχαν δηλωθεί για το έτος 2022 αλλά ήταν επιλέξιμα για ενίσχυση. Μαζί με ακόμη ένα άτομο, προσέγγισε δύο αγρότες της περιοχής και τους έπεισε να εμφανιστούν ως δικαιούχοι χρηματοδότησης. Το σχέδιο εκμεταλλευόταν τις οικονομικές δυσκολίες και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των παραγωγών, οι οποίοι τελικά έλαβαν μόλις 980 ευρώ ο καθένας, ενώ οι εμπλεκόμενοι κρατούσαν για τον εαυτό τους το 92% των συνολικών ενισχύσεων — ποσό που έφτανε περίπου τις 24.000 ευρώ.

Η δικογραφία περιγράφει ότι οι δύο κατηγορούμενοι υπέβαλαν οι ίδιοι τις αιτήσεις για λογαριασμό των αγροτών και φρόντισαν να περάσουν τα απαραίτητα στάδια έγκρισης χωρίς εμπόδια. Για να εμφανίζεται ότι τα αγροτεμάχια ανήκαν στους παραγωγούς, φέρονται να χρησιμοποιήθηκαν πλαστά έγγραφα, δήθεν εκδοθέντα από δημοτικό κατάλογο, τα οποία ανέγραφαν ότι οι αγρότες είχαν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Αν το δικαστήριο κρίνει τους κατηγορούμενους ενόχους, αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως και επτά ετών. Οι δύο αγρότες που συνεργάστηκαν με τις αρχές υπέγραψαν συμφωνία ομολογίας και αποδέχθηκαν ποινή ενός έτους και τεσσάρων μηνών, με αναστολή για δύο χρόνια.

Όπως υπογραμμίζει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, όλοι οι εμπλεκόμενοι θεωρούνται αθώοι μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης από τα αρμόδια ρουμανικά δικαστήρια.

Υπενθυμίζεται ότι η EPPO είναι η ανεξάρτητη εισαγγελική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρμόδια για την έρευνα και δίωξη εγκλημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO)

Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, κατέθεσε στα πρακτικά  της Βουλής τις δύο επιστολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (27/03/2025 και 04/08/2025), στις οποίες επισημαίνεται ότι, αν δεν διορθωθούν οι ελλείψεις, ενδέχεται να εκδοθούν εκτελεστικές πράξεις για την αναστολή των μηνιαίων και ενδιάμεσων πληρωμών.

Μάλιστα ο υπουργός, κατά την παρέμβασή του στην Βουλή, μίλησε για την σοβαρότητα της απειλής για τους ευρωπαϊκούς πόρους, ξεχνώντας ότι για πάνω από ενάμιση χρόνο είχε υπό την εποπτεία του τον ΟΠΕΚΕΠΕ.

Για ακόμη μια φορά η ηγεσία του ΥπΑΑΤ αποφεύγει να αναλάβει τις ευθύνες για τις μειωμένες ενισχύσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ και για το πάρτι που έκαναν κάποιοι εις βάρος των πραγματικών παραγωγών.

Συγκεκριμένα ο Υπουργός επισήμανε: «Η μετάβασή του ΟΠΕΚΕΠΕ σε μια εποχή διαφάνειας και δικαιοσύνης είναι μια ελάχιστη υποχρέωση που έχει η χώρα μας για να ανακτήσει την αξιοπιστία της έναντι των ευρωπαϊκών θεσμών». Και τόνισε πως  η αναμόρφωση του αποτελεί υποχρέωση της χώρας και αναγκαία προϋπόθεση αποκατάστασης της αξιοπιστίας της Ελλάδας τόσο στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όσο και στους έντιμους παραγωγούς. 

Όπως χαρακτηριστικά είπε ο ΥπΑΑΤ: «η μετάβασή του σε μια εποχή διαφάνειας και δικαιοσύνης δεν είναι μια αδήριτη ανάγκη που προκύπτει έτσι ξαφνικά, αλλά απαίτηση που επιβάλλεται εδώ και καιρό».

Παράλληλα εξήγησε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ υλοποιεί δύο συμφωνημένα σχέδια δράσης, τα οποία επιβάλλουν την εφαρμογή ελέγχων πριν από οποιαδήποτε πληρωμή, επειδή «η ανάγκη για την πατρίδα μας είναι να δημιουργήσουμε τη συνθήκη που δεν θα βάζουμε σε διακινδύνευση τους ευρωπαϊκούς πόρους» και οι έλεγχοι αποτελούν κεντρικό όρο αυτής της προσπάθειας.«Επιχειρούμε να απαντήσουμε και να λύσουμε μία παθογένεια δεκαετιών», είπε και προσέθεσε ότι στόχος είναι διαφανείς πληρωμές, αξιόπιστο σύστημα ελέγχου και ασφάλεια των ευρωπαϊκών πόρων, σε συνδυασμό με ουσιαστική στήριξη των παραγωγών και των κτηνοτρόφων.

Οι παρεμβάσεις στο κόστος παραγωγής

Απαντώντας σε τοποθετήσεις του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη και του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτη Φάμελλου, υπενθύμισε ότι όποιος θέλει να δει  ξεκάθαρα τη σημερινή εικόνα για τον πρωτογενή τομέα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ως αφετηρία το 2019. Θύμισε ακόμη τα φορολογικά βάρη, τον τότε ΦΠΑ στα λιπάσματα και στα αγροεφόδια και ανέδειξε τις παρεμβάσεις της κυβέρνησης:

• τη νομοθετημένη επιστροφή του ΕΦΚ στο πετρέλαιο, και την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για αύξηση κατά 50% του πλαφόν
• τη ρύθμιση για το αγροτικό ρεύμα,
• τη μείωση του ΦΠΑ στα λιπάσματα από 13% σε 6%.

Διαχείριση της ευλογιάς: Παράνομοι εμβολιασμοί οδηγούν σε νέα κρούσματα

Σε ό,τι αφορά, στη διαχείριση της ευλογιάς , ο κ. Τσιάρας κατέθεσε στο σώμα τις κατευθυντήριες οδηγίες του Υπουργείου και περιέγραψε την πραγματική εικόνα στο πεδίο: «Βρίσκαμε θανατωμένα ζώα δεξιά και αριστερά», ενώ υπογράμμισε ότι «οι παράνομοι εμβολιασμοί πυροδοτούν νέα κρούσματα».

Παρουσίασε τις δεσμεύσεις του Κανονισμού 361 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου «η αρμόδια αρχή απαγορεύει τη μετακίνηση εμβολιασμένων ζώων… και τη μετακίνηση προϊόντων εμβολιασμένων ζώων», υπογραμμίζοντας πως οποιαδήποτε απόφαση πρέπει να στηρίζεται σε συγκεκριμένα επιχειρήματα και όχι σε πολιτική πίεση.

Ο Υπουργός στάθηκε ειδικά και στις συνέπειες που θα είχε για την ελληνική παραγωγή η υιοθέτηση πρακτικών που οδηγούν σε ενδημικό καθεστώς, υπογραμμίζοντας ότι «η ίδια η εμπορικότητα προϊόντος που προέρχονται από ενδημικό καθεστώς δεν θα έχει την ίδια ένταση, ούτε την ίδια αξία, ούτε την ίδια απήχηση. Και αυτό το καταλαβαίνουμε όλοι μας». Με αυτή την αναφορά, επισήμανε ότι οι αποφάσεις για την ευλογιά δεν είναι απλώς τεχνικές ή υγειονομικές, αλλά συνδέονται άμεσα με τη δυνατότητα διάθεσης των προϊόντων στην αγορά και με την οικονομική βιωσιμότητα των παραγωγών.

Ο κ. Τσιάρας αναφέρθηκε και στο ακατάσχετο των ενισχύσεων de minimis, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά: «Όλη αυτή η προσπάθεια είναι να ανακουφίσουμε πραγματικά το κτηνοτροφικό κόσμο. Ποια άλλη κυβέρνηση το νομοθέτησε αυτό», ενώ υπογράμμισε με νόημα ότι «αυτή την αυτονόητη συνθήκη θα έπρεπε όλα τα κόμματα να τη στηρίζουν και όχι να την κρίνουν». 

Τέλος, τόνισε ότι θα περίμενε κανείς μεγαλύτερη γενναιότητα από την αντιπολίτευση σε αφορά στην κριτική της για την κυβερνητική πολιτική στην ευλογιά. «Όταν όμως κάποιος δεν δέχεται μέτρα και ψηφίζει αρνητικά εξ αρχής, τα οποία δεν έχουν πολιτική κατεύθυνση, που είναι μέτρα για να στηρίξουν αυτή τη στιγμή τον Έλληνα κτηνοτρόφο που πλήττεται, αυτό είναι κάτι άλλο, δεν είναι πολιτική θέση».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε την πρότασή της για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της περιόδου 2028–2034, φέρνοντας αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο κατανέμονται οι άμεσες ενισχύσεις και στηρίζεται το αγροτικό εισόδημα. Η νέα ΚΑΠ επιχειρεί να γίνει πιο δίκαιη και πιο στοχευμένη, με έμφαση στους ενεργούς παραγωγούς και τη νέα γενιά που θέλει να μείνει στη γη της. Αν αυτές οι αλλαγές θα αποδειχθούν στην πράξη προς όφελος των αγροτών, μένει να φανεί. Προς το παρόν, ας δούμε τι προβλέπει η πρόταση της ΕΕ.

Ισχυρότερη στήριξη για τους αγρότες

Στο πλαίσιο του προτεινόμενου Εθνικού και Περιφερειακού Ταμείου Εταιρικής Σχέσης ύψους 865 δισ. ευρώ, τουλάχιστον 293,7 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν απευθείας στην ενίσχυση του εισοδήματος των αγροτών, εξασφαλίζοντας οικονομική σταθερότητα σε ολόκληρη την Ένωση. Επιπλέον, 453 δισ. ευρώ θα είναι διαθέσιμα μέσω των Εθνικών και Περιφερειακών Σχεδίων Εταιρικής Σχέσης για τη στήριξη μέτρων ενίσχυσης εισοδήματος, καινοτομίας και πρωτοβουλιών υπαίθρου, όπως το πρόγραμμα LEADER και οι τοπικές συνεργασίες. Παράλληλα, δημιουργείται ένα “Δίκτυ Ασφαλείας Ενότητας” (Unity Safety Net) ύψους 6,3 δισ. ευρώ, το οποίο θα λειτουργεί ως μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων στην αγορά κατά την περίοδο 2028–2034.

Το νέο μοντέλο: Το σύστημα DABIS

Κεντρικό στοιχείο της πρότασης αποτελεί ένα νέο, ενιαίο σύστημα άμεσων πληρωμών που φιλοδοξεί να καταστήσει τις ενισχύσεις πιο δίκαιες και απλές για όλους τους παραγωγούς. Στην καρδιά της πρότασης βρίσκεται το Degressive Area-Based Income Support (DABIS), ένα νέο και απλούστερο σύστημα πληρωμών που αντικαθιστά αρκετά από τα σημερινά καθεστώτα της ΚΑΠ. Το DABIS βασίζεται στις επιλέξιμες εκτάσεις, αλλά εισάγει «φθίνουσα κλίμακα» (degressivity), μειώνοντας σταδιακά τις πληρωμές για τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις, ώστε να εξασφαλίζεται δικαιότερη κατανομή της στήριξης.

Θεσπίζεται επίσης ανώτατο όριο (capping) στα 100.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση ετησίως. Τα κράτη-μέλη θα έχουν ευελιξία να σχεδιάσουν τα εθνικά τους προγράμματα σύμφωνα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες, συνδυάζοντας πληρωμές ανά εκτάριο με κατ’ αποκοπή ενισχύσεις ή πρόσθετα «top-ups». Το νέο σύστημα θα δίνει προτεραιότητα στους αγρότες των οποίων το κύριο εισόδημα προέρχεται από τη γεωργία. Σημαντική αλλαγή αποτελεί το γεγονός ότι μέχρι το 2032 οι συνταξιούχοι δεν θα είναι πλέον επιλέξιμοι για άμεσες ενισχύσεις, ανοίγοντας τον δρόμο σε νεότερους αγρότες να εισέλθουν ή να επεκταθούν στον κλάδο.

Ενίσχυση μικρών, νέων και γυναικών αγροτών

Παράλληλα με το νέο σύστημα πληρωμών, η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει στοχευμένα μέτρα στήριξης για συγκεκριμένες ομάδες παραγωγών. Οι μικρές εκμεταλλεύσεις θα αποκτήσουν απλουστευμένη πρόσβαση στις ενισχύσεις, με δυνατότητα ετήσιας πληρωμής έως και 3.000 ευρώ. Οι νέοι αγρότες θα ωφεληθούν από στοχευμένα μέτρα έναρξης και πρόσθετες ενισχύσεις ανά έκταση, στο πλαίσιο της επικείμενης Στρατηγικής για την Αναζωογόνηση των Γεωργικών Γενεών. Παράλληλα, η πρόταση ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να ενισχύσουν τη στήριξη προς τις γυναίκες αγρότισσες, μέσω ετήσιων πληρωμών ή μπόνους, όπως ήδη εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα

Πέρα από το DABIS, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να αξιοποιούν συνδεδεμένες ενισχύσεις και περιοχο-ειδικές πληρωμές για τη στήριξη εκμεταλλεύσεων σε μειονεκτικές ή ορεινές περιοχές, αλλά και εκείνων με μικτά συστήματα φυτικής και ζωικής παραγωγής. Επιπλέον, προβλέπονται οικονομικά κίνητρα για παραγωγούς που εφαρμόζουν ή μεταβαίνουν σε πιο βιώσιμες γεωργικές πρακτικές.

Συνολικά, το πακέτο ΚΑΠ 2028–2034 φιλοδοξεί να διαμορφώσει μια δικαιότερη, πιο ανταγωνιστική, βιώσιμη και ανθεκτική ευρωπαϊκή γεωργία, που θα εξασφαλίζει τη διαβίωση των αγροτών, θα ενισχύει την ανανέωση των γενεών και θα προωθεί τη ζωντάνια της υπαίθρου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ένα βήμα πιο κοντά 

Η πρόταση για την ΚΑΠ 2028–2034 προσπαθεί να επαναφέρει στο επίκεντρο τον ενεργό παραγωγό, ενισχύοντας όσους στηρίζουν πραγματικά τη γεωργία και τις αγροτικές κοινότητες. Με στοχευμένες ενισχύσεις, απλούστερους κανόνες και νέα εργαλεία δικαιότερης κατανομής, η νέα πολιτική της ΕΕ φιλοδοξεί να διαμορφώσει ένα πιο σταθερό και δίκαιο πλαίσιο για τον αγρότη της επόμενης δεκαετίας — εκείνον που παράγει, και όχι απλώς καλλιεργεί δικαιώματα.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης

Η Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για την απλούστευση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

Περιλαμβάνει μείωση των επιτόπιων ελέγχων, ζητήματα που αφορούν τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις και περιβαλλοντικά πρότυπα, την αύξηση των προκαταβολών ενισχύσεων, την διαχείριση των κονδυλίων για κρίσεις στον αγροτικό τομέα από φυσικές καταστροφές, τους μικρούς γεωργούς, κ.ά.

Στόχος της συμφωνίας είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας, μέσω της μείωσης της γραφειοκρατίας, της υποστήριξης των αγροτών, συμπεριλαμβανομένων των μικρών αγροτών και των νεοσύστατων επιχειρήσεων, της ενθάρρυνσης της καινοτομίας και της ενίσχυσης της παραγωγικότητας.

Οι αναθεωρημένες πράξεις αποτελούν το λεγόμενο «Omnibus III», που πρότεινε η Επιτροπή τον Μάιο του 2025. Η δέσμη περιλαμβάνει τροποποιήσεις στον κανονισμό για τα στρατηγικά σχέδια (SPR) και στον «οριζόντιο» κανονισμό για την Κοινή Γεωργική Πολιτική.

Αυτά τα μέτρα απλούστευσης θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σημαντικές μειώσεις του διοικητικού κόστους τόσο για τους αγρότες όσο και για τις εθνικές διοικήσεις. Σύμφωνα με την αρχική αξιολόγηση της Επιτροπής, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ετήσια εξοικονόμηση έως και 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους αγρότες και άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ για τις διοικήσεις των κρατών μελών.

Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί τη γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής, υποστηρίζοντας τους ακόλουθους στόχους:

• ελάφρυνση του διοικητικού φόρτου για τους αγρότες και τις διοικήσεις
• αύξηση των πληρωμών προς τους μικρούς αγρότες και απλούστευση των κανόνων σχετικά με την αιρεσιμότητα, ιδίως για τις βιολογικές εκμεταλλεύσεις
• μείωση των επιτόπιων ελέγχων και κατάργηση της ετήσιας εκκαθάρισης απόδοσης

Η συμφωνία διατηρεί επίσης την πρόταση της Επιτροπής να επιτραπεί στα κράτη μέλη να παρέχουν πληρωμές σε περίπτωση κρίσης σε ενεργούς αγρότες που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, δυσμενή κλιματικά φαινόμενα ή καταστροφικά γεγονότα. Οι εν λόγω πληρωμές θα διασφαλίσουν τη συνέχεια της γεωργικής δραστηριότητας των πληγέντων αγροτών.

Επιπλέον, η προσωρινή συμφωνία βελτιώνει τα ακόλουθα στοιχεία της πρότασης της Επιτροπής:

• δίνει ευελιξία στα κράτη μέλη να αποφασίσουν σε ποιο βαθμό οι μερικώς βιολογικές εκμεταλλεύσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι πληρούν ορισμένα περιβαλλοντικά πρότυπα, τα λεγόμενα GAEC (καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες)
• βελτιώνει τη δυνατότητα των αγροτών να επωφεληθούν από εργαλεία διαχείρισης κινδύνου
  αυξάνει το ποσοστό για τις προκαταβολικές άμεσες πληρωμές.

«Η συμφωνία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της απλούστευσης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Δεν συμβάλλει μόνο στην ανταγωνιστικότητα των αγροτών μας, αλλά διευκολύνει επίσης την υλοποίηση των πράσινων φιλοδοξιών μας, παρέχοντας στους αγρότες και τα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή των πράσινων απαιτήσεων. Η δανική προεδρία θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στην απλούστευση για τους αγρότες στις διαπραγματεύσεις για την Κοινή Γεωργική Πολιτική μετά το 2027», δήλωσε ο κ. Γιάκομπ Γιένσεν, Υπουργός Τροφίμων, Γεωργίας και Αλιείας της Δανίας.

Επόμενα βήματα

Η προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να επιβεβαιωθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού η νομοθετική πράξη εγκριθεί επίσημα από τους συννομοθέτες.

Η νέα ετήσια έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την Παρακολούθηση και Αξιολόγηση της Αγροτικής Πολιτικής 2025 φέρνει στο φως εντυπωσιακές διαφορές ανάμεσα στις χώρες του κόσμου όσον αφορά τον τρόπο και το μέγεθος της στήριξης προς τους αγρότες.

Ενώ ορισμένες κυβερνήσεις διατηρούν υψηλά επίπεδα επιδοτήσεων και προστασίας του αγροτικού εισοδήματος, άλλες έχουν επιλέξει να μειώσουν τη στρεβλωτική στήριξη — δηλαδή τα μέτρα που αλλοιώνουν τεχνητά τις τιμές και την παραγωγή — μεταφέροντας τους πόρους σε πολιτικές που ενισχύουν τη βιωσιμότητα, την καινοτομία και τη γνώση.

Οι “πρωταθλητές” των επιδοτήσεων

Σύμφωνα με την έκθεση, Ελβετία, Νορβηγία, Ισλανδία και Νότια Κορέα ηγούνται της λίστας των χωρών με τη μεγαλύτερη δημόσια στήριξη προς τους παραγωγούς τους. Οι επιδοτήσεις αντιπροσωπεύουν 40% έως 49% του ακαθάριστου γεωργικού εισοδήματος, καθώς οι χώρες αυτές συνεχίζουν να εφαρμόζουν πολιτικές εγγυημένων τιμών και στήριξης που συνδέεται με την παραγωγή.

Παράλληλα, επενδύουν σε μέτρα που συνδέουν την αγροτική πολιτική με την περιβαλλοντική προστασία και την αγροτική ευημερία, μετατρέποντας την επιδότηση από απλή οικονομική ενίσχυση σε εργαλείο κοινωνικής και οικολογικής πολιτικής.

Οι χώρες με το χαμηλότερο επίπεδο στήριξης

Στο αντίθετο άκρο βρίσκονται χώρες όπως Αργεντινή, Βιετνάμ και Ινδία, όπου οι γεωργικές πολιτικές όχι μόνο δεν επιδοτούν, αλλά δημιουργούν καθαρά φορολογικά έσοδα για το κράτος. Η περίπτωση της Ινδίας ξεχωρίζει: σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 95% της “στήριξης” προς τους παραγωγούς βασίζεται σε μέτρα που στρεβλώνουν το εμπόριο και την παραγωγή, με στόχο τη διατήρηση χαμηλών τιμών τροφίμων για τους καταναλωτές των πόλεων.

Από την άλλη, Αυστραλία, Χιλή και ΗΠΑ καταγράφουν από τα χαμηλότερα ποσοστά δημόσιας βοήθειας (κάτω από 1% του αγροτικού εισοδήματος), επιλέγοντας να επενδύουν στην έρευνα, στις ασφάλειες και στις αγροτικές υποδομές.

Παγκόσμια στροφή προς τη βιωσιμότητα

Η γενική τάση δείχνει ότι οι περισσότερες χώρες μειώνουν τα επίπεδα άμεσης οικονομικής στήριξης, δίνοντας έμφαση σε πολιτικές βιωσιμότητας και καινοτομίας. Η μεγάλη εξαίρεση είναι η Κίνα, όπου η στήριξη αυξήθηκε από 5% στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε 13% την περίοδο 2022–2024, μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις που έχει καταγράψει ποτέ ο ΟΟΣΑ. Οι αναδυόμενες οικονομίες, με πρώτη την Κίνα, φαίνεται να ενισχύουν τον ρόλο του κράτους στην αγροτική ανάπτυξη, την ώρα που οι χώρες του ΟΟΣΑ μειώνουν τη σχετική εξάρτηση του τομέα από τις επιδοτήσεις.

Η Ευρώπη στη νέα εποχή στήριξης – και το μήνυμα για την Ελλάδα

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η έκθεση σημειώνει πως η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) δίνει αυξανόμενη βαρύτητα στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους. Τα Οικολογικά Σχήματα απορροφούν πλέον πάνω από το 20% των άμεσων ενισχύσεων, ενώ τουλάχιστον το 10% του προϋπολογισμού κατευθύνεται στη στήριξη μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων μέσω της αναδιανεμητικής ενίσχυσης. Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει επίσης την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Γεωργικής Καινοτομίας (AKIS), που συντονίζει πάνω από 4.000 επιχειρησιακές ομάδες σε θέματα ψηφιοποίησης και εφαρμοσμένης έρευνας στη γεωργία.

Παρότι οι επιδοτήσεις με περιβαλλοντικά ή κοινωνικά κριτήρια εξακολουθούν να αποτελούν μειοψηφία, η κατεύθυνση είναι σαφής: η στήριξη που βασίζεται στην παραγωγή φθίνει, ενώ ενισχύονται οι πολιτικές που συνδέουν τη βιωσιμότητα με την αγροτική ανάπτυξη. Χώρες όπως η Ελβετία και το Μεξικό αναδεικνύονται ως παραδείγματα, καθώς συνδέουν πλέον μέρος των επιδοτήσεών τους με στόχους περιβαλλοντικής και κοινωνικής απόδοσης.

Για την Ελλάδα, τα συμπεράσματα είναι ξεκάθαρα: παρότι οι επιδοτήσεις εξακολουθούν να αποτελούν βασικό πυλώνα του αγροτικού εισοδήματος, η πρόκληση παραμένει η μετάβαση σε ένα πιο “έξυπνο” μοντέλο στήριξης, με έμφαση στη γνώση, την τεχνολογία και την πράσινη προσαρμογή.

Η επόμενη μέρα της αγροτικής στήριξης

Η νέα εικόνα που προκύπτει από την έκθεση του ΟΟΣΑ δείχνει ότι το παγκόσμιο “αγροτικό παιχνίδι” αλλάζει. Η οικονομική ενίσχυση χάνει σιγά σιγά τον ρόλο του “σωσιβίου”, και αντικαθίσταται από επενδύσεις στη γνώση, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα. Για χώρες όπως η Ελλάδα, το ερώτημα δεν είναι αν θα συμμετάσχει στη νέα εποχή — αλλά πώς θα το κάνει χωρίς να αφήσει πίσω της τον μικρό παραγωγό.

Πηγή: OECD. (2025). Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2025