Για όλους τους κατόχους αγροτικής γης προβλέπεται από το 2023 η υποχρέωση ακαλλιέργητης ζώνης γύρω από τους υδάτινους πόρους. Αποτελεί βασική υποχρέωση για την καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης και αφορά την προστασία των υδάτων (3.10.2.1 ΚΓΠΚ - Καλή Γεωργική και Περιβαλλοντική Κατάσταση αναγράφεται στο Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ).

Σε αυτή την ζώνη ανάσχεσης (buffer strip) δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται λιπάσματα, ανόργανα ή οργανικά, κοπριά και φυτοπροστατευτικά προϊόντα.

Το ελάχιστο πλάτος της ζώνης ορίζεται σε τρία (3) μέτρα κατά μήκος φυσικών επιφανειακών υδάτινων σωμάτων (ποτάμι, υδατόρεμα, λίμνη, διώρυγες, τάφροι, κανάλια).

Σε αγροτεμάχια με κλίση εδάφους μεγαλύτερη του 8%, οι παραγωγοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν λιπάσματα σε μια ζώνη ελάχιστου πλάτους έξι (6) μέτρων κατά μήκος των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων. 

Η εφαρμογή κοπριάς δεν επιτρέπεται σε αποστάσεις 10 μ. και 20 μ. για στερεή και υγρή κοπριά αντιστοίχως, από επιφανειακά υδάτινα σώματα.

Όπως αναφέρει η νέα ΚΑΠ, υπόχρεοι της δημιουργίας αυτής της ζώνης είναι όλοι οι γεωργοί που κατέχουν γη σε παρόχθιες περιοχές υδατικών συστηµάτων.

Με την εφαρμογή των συγκεκριμένων περιορισμών συμπληρώνεται το πλέγμα προστασίας που υπάρχει με την εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την προστασία των νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης και των σχεδίων δράσης για τις περιοχές που είναι ευπρόσβλητες στα νιτρικά γεωργικής προέλευσης (στην προηγούμενη ΚΑΠ οι συγκεκριμένες δράσεις χρηματοδοτούνταν από το πρόγραμμα νιτρικών του ΠΑΑ).

Όσον αφορά τις πρακτικές γεωργικής εκμετάλλευσης για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους (3.10.3.1.1 ΚΓΠΚ), θα πρέπει:

1. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 6% και έως 12%, που κινδυνεύουν από διάβρωση, η άροση γίνεται κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια.

2. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 12% οι παραγωγοί υποχρεούνται να αφήνουν κάθετα στην κλίση ακαλλιέργητες ζώνες ανάσχεσης πλάτους 5 μέτρων σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους. Οι περιφερειακές αρχές δύνανται με αιτιολογημένη απόφαση τους να μεταβάλλουν τους παραπάνω όρους. Στην απόφαση θα πρέπει να τεκμηριώνεται ότι οι μεταβολές θα έχουν μηδενική ή θετική επίπτωση στην προστασία των εδαφών από τη διάβρωση. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι δυνατόν να εφαρμόζονται συλλογικά, φτάνει τα αγροτεμάχια να εφάπτονται. Μπορούν δε να καλύπτονται εν όλω ή εν μέρει από ήδη υπάρχουσες αναβαθμίδες ή και αναχώματα.

3. Η άρδευση δεν γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.

4. Δεν καταστρέφονται οι ξερολιθιές, τα αναχώματα και τα φυσικά πρανή στα όρια των αγροτεμαχίων.

5. Σε αγροτεμάχια με αροτραίες καλλιέργειες και κλίση μεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται ή άροση των αγροτεμαχίων, από τις 1/11 έως και την 15/3, κάθε έτους.

6. Τα αγροτεμάχια με αναβαθμίδες εξαιρούνται από την εφαρμογή του μέτρου καθώς δεν διατρέχουν κίνδυνο διάβρωσης.

Επιστολή απέστειλε η ΕΘΕΑΣ προς τους υπουργούς, κ. Άδωνη Γεωργιάδη, κ. Νίκο Παπαθανάση, κ. Γεώργιο Γεωργαντά και κ. Χρήστο Σταϊκούρα, με θέμα την «Αδικαιολόγητη εξαίρεση πρωτογενούς τομέα στο Σχέδιο Προκήρυξης Καθεστώτος Ενισχύσεων Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση».

Όπως επισημαίνει δεν μπορεί να υπάρξει πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης χωρίς τη συμβολή του πρωτογενούς τομέα, τόσο από άποψη παραγωγής και γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όσο και λόγω της παραγωγής ΑΠΕ από τους αγρότες.

Συγκεκριμένα στην επιστολή αναφέρονται τα εξής:

«Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,

Στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης Πελοποννήσου στις οποίες λόγω της απολιγνιτοποίησης θα εφαρμοσθεί ειδικό πρόγραμμα «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» υπάρχει σημαντική παραγωγική δραστηριότητα στον πρωτογενή τομέα που στηρίζει την τοπική ανάπτυξη, οικονομία και κοινωνική συνοχή. Με τη δημοσιοποίηση στοιχείων του προγράμματος «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» από το 2020 υπήρχε πρόβλεψη για την ενίσχυση δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα και μάλιστα μέσα από συλλογικά σχήματα Συνεταιρισμών και Ομάδων Παραγωγών.

Όμως, αυτό φαίνεται ότι αγνοήθηκε στην από 13 Φεβρουαρίου 2023 ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, όπου δημοσιεύθηκε για διαβούλευση το Σχέδιο της Προκήρυξης του Καθεστώτος Ενισχύσεων «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση» του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022.

Σύμφωνα με το Σχέδιο που δόθηκε στη δημοσιότητα, είναι σαφές ότι απουσιάζει ο γεωργικός τομέας. Ειδικότερα στο άρθρο 13 υπάρχει η αδικαιολόγητη από κάθε πλευρά ρητή εξαίρεση και αναφέρεται ως εξής: «Από τις ενισχύσεις του παρόντος καθεστώτος εξαιρούνται Συνεταιρισμοί, Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), Αγροτικοί Συνεταιρισμοί (ΑΣ), Ομάδες Παραγωγών (Ομ. Π.) Οργανώσεις Παραγωγών (Ο.Π.), Αστικοί Συνεταιρισμοί, Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (Α.Ε.Σ.), Κοινοπραξίες που ασκούν εμπορική δραστηριότητα, Δημόσιες και Δημοτικές Επιχειρήσεις και θυγατρικές τους, Ατομικές Επιχειρήσεις».

H Δίκαιη Μετάβαση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη συμβολή του πρωτογενούς τομέα, τόσο από άποψη παραγωγής και γεωργικών εκμεταλλεύσεων, όσο και λόγω της παραγωγής ΑΠΕ από τους αγρότες και της δημιουργίας Ενεργειακών Κοινοτήτων ή συμμετοχής τους σε αυτές.

Παρακαλούμε, όπως προβείτε στην άμεση εξέταση του θέματος και στην ενσωμάτωση όλων των παραπάνω φορέων των αγροτών και των Συνεταιρισμών στους επιλέξιμους δικαιούχους για να έχει νόημα το ολοκληρωμένο σχέδιο για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση.

Είμαστε στην διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση σας είναι αναγκαία».

Οδηγίες για τους δασικούς χάρτες περιέχει σχετική εγκύκλιος του γενικού γραμματέα Δασών, κ. Κωνσταντίνου Αραβώση.

Με την εγκύκλιο, επεκτείνεται σε όλη τη χώρα η διάταξη, σύμφωνα με την οποία, το Eλληνικό δημόσιο για να χαρακτηρίσει δάσος μια ιδιωτική έκταση, θα πρέπει το αυτό να το αποδεικνύει με κάποια χαρτιά και δεν θα εναπόκειται στο γεωργό ή τον κτηνοτρόφο, να αποδείξει ότι κατέχει νόμιμα μια έκταση.

Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο: «Με τη διάταξη του άρθρου 67 του ν. 998/1979, όπως ισχύει μετά την πρόσφατη αντικατάσταση της με το ν. 4915/2022 ρυθμίζεται η διαχείριση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, οι οποίες αποδεδειγμένα στο παρελθόν είχαν αγροτική μορφή και δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης. Ειδικότερα δε όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εν λόγω εκτάσεων με τον ανωτέρω τροποποιητικό νόμο καταργήθηκε η μέχρι τούδε προβλεπόμενη στο άρθρο 67 ειδική διοικητική διαδικασία για την αναγνώριση των εν λόγω εκτάσεων ως ιδιωτικών επί τη βάσει τίτλων ιδιοκτησίας οι οποίοι ανάγονται πριν από την 23η Φεβρουαρίου 1946 (ημερομηνία εισαγωγής του Αστικού Κώδικα) και ορίστηκε ρητά ότι οι εν λόγω εκτάσεις θεωρούνται ιδιωτικές, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου.

Ακολούθως σύμφωνα με διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 40 με τίτλο « Ειδικότερες ρυθμίσεις κτηματογράφησης και Εθνικού Κτηματολογίου στις εκτάσεις του άρθρου 67 του ν. 998/1979» του ν. 4936/2022 «1. Δηλώσεις εγγραπτέου δικαιώματος του άρθρου 2, αιτήσεις διόρθωσης της παρ. 4α του άρθρου 6 και του άρθρου 6Α και ενστάσεις του άρθρου 7 του ν. 2308/1995 (Α` 114), που έχουν υποβληθεί από το Ελληνικό Δημόσιο με αντικείμενο το δικαίωμα κυριότητάς του σε ακίνητα που εμφανίζονται ως δάση στους Α. Π.: ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/16683/995 αναρτημένους ή κυρωμένους δασικούς χάρτες, όπως είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με το άρθρο 67 του ν. 998/1979 (Α` 289), πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο 93 του ν. 4915/2022 (Α` 63), το οποίο δικαίωμα θεμελιώνεται μόνο στο τεκμήριο κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων και όχι σε άλλον λόγο κτήσης, ανακαλούνται από το Ελληνικό Δημόσιο ή απορρίπτονται οίκοθεν από το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης, την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης και την αρμόδια Επιτροπή Ενστάσεων, αντίστοιχα. Το Γραφείο Κτηματογράφησης, μετά την απόρριψη ή ανάκληση των δηλώσεων, αιτήσεων διόρθωσης και ενστάσεων, προβαίνει οίκοθεν στις απαραίτητες διορθώσεις των οικείων κτηματολογικών πινάκων καταχωρίζοντας ως κυρίους επί των παραπάνω ακινήτων τους ιδιώτες που έχουν υποβάλεισχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 του ν. 2308/1995».

Kατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι οικείες Δ/σεις Δασών θα προβαίνουν, κατά την κτηματογράφηση σε υποβολή δήλωσης του ν. 2308/1995, για τα πολύγωνα ΑΔ του δασικού χάρτη (δασωμένοι αγροί), μόνο στην περίπτωση που το Δημόσιο θεμελιώνει δικαίωμα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων βάσει τίτλου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.), ή εφόσον πρόκειται για κοινόχρηστες ή διαθέσιμες εποικιστικές εκτάσεις».

Θετική εκ πρώτης όψης χαρακτηρίζει την συγκεκριμένη εγκύκλιο εκ μέρους του ΣΕΚ, ο κ. Μανώλης Πατεράκης, που έχει ασχοληθεί αρκετά με το ζήτημα των δασικών χαρτών, τονίζοντας στον ΑγροΤύπο ότι η εγκύκλιος ουσιαστικά επισφραγίζει την απόφαση του ΣτΕ, βάσει της οποίας όταν το δημόσιο δεν έχει αποδεικτικά κυριότητας για ιδιωτικές εκτάσεις, δεν μπορεί να εγείρει αξιώσεις σε βάρος των ιδιωτών, κάτι που γλιτώνει τα πατρογονικά χωράφια των αγροτών και των κτηνοτρόφων στην Κρήτη. «Συνεχίζουμε να ψάχνουμε το θέμα της εγκυκλίου ωστόσο για να βεβαιωθούμε για όσα αναφέρει και θα είμαστε σε θέση να την αξιολογήσοηυμε 100% στο επόμενο διάστημα».

Σύμφωνα με τον Κώστα Βλαβή, πρόεδρο του Συνεταιρισμού Μεταγγιτσίου, που έχει ασχοληθεί πολύ επίσης με το θέμα των δασικών χαρτών: «οι δασικοί χάρτες, έχουν και εδώ, όπως και σε άλλες περιοχές προκαλέσει τεράστια προβλήματα ακόμα και στην καθημερινότητά μας. Υπάρχουν περιπτώσεις που ζητάμε άδεια για γεώτρηση στα χωράφια μας, που από τη δεκαετία του '70 με απόφαση δικαστηρίου και σφραγίδα δασαρχείου, κατέχουμε και καλλιεργούμε κανονικά, αλλά οι αρμόδιες Αρχές δεν μας την χορηγούν, επειδή φαίνονται τα χωράφια μας στους δασικούς ως ΔΔ. Αν για ένα χαρτί, μια άδεια, πρέπει να αναμένουμε τρία και τέσσερα χρόνια, όπως στην προκειμένη περίπτωση, δεν αξίζει να ασχολούμαστε και να κάνουμε τίποτα. Υπό το πρίσμα αυτό, μπορώ να πω ότι η νέα αυτή εγκύκλιος, είναι θετική, γιατί αναφέρει πως πρέπει το δημόσιο και όχι ο πολίτης (αγρότης, κτηνοτρόφος) να έχει και να αποδεικνύει το τεκμήριο ιδιοκτησίας σε μια έκταση. Επειδή όμως μιλάμε για μια απλή εγκύκλιο, θεωρώ πως πρέπει να γίνει Νόμος με αυτή την πρόβλεψη, γιατί αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να μην την εφαρμόσουν».

Δείτε εδώ όλη την εγκύκλιο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες οι οποίοι, όταν θα τεθούν σε εφαρμογή, θα μειώσουν τα μέγιστα όρια υπολειμμάτων (MRL) δύο φυτοπροστατευτικών. 

Οι αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έδειξαν ότι οι δύο αυτές ουσίες (Clothianidin και το Τhiamethoxam), που ανήκουν στην ομάδα των νεονικοτινοειδών, αποτελούν υψηλό κίνδυνο για τις μέλισσες και συμβάλλουν στην παγκόσμια μείωση των επικονιαστών. 

Για το λόγο αυτό, η χρήση τους σε εξωτερικούς χώρους έχει ήδη απαγορευτεί στην ΕΕ το 2018. Οι νέοι κανόνες θα μειώσουν τα υφιστάμενα MRL για αυτές τις ουσίες στο χαμηλότερο επίπεδο που μπορεί να μετρηθεί με τις τελευταίες τεχνολογίες. Θα ισχύουν για όλα τα προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ, αλλά και για τα εισαγόμενα τρόφιμα και ζωοτροφές.

Η Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδη, δήλωσε: «Όσον αφορά τη χρήση και τον κίνδυνο των φυτοφαρμάκων, ήμασταν πάντα ξεκάθαροι για τη δέσμευσή μας να προστατεύσουμε την υγεία των πολιτών μας και το περιβάλλον. Οι σημερινές ενέργειες, που επηρεάζουν επίσης τα εισαγόμενα τρόφιμα, βασίζονται στην απόφασή μας το 2018 να απαγορεύσουμε τη χρήση για αυτά τα δύο νεονικοτινοειδή εντός της ΕΕ, καθώς για πρώτη φορά θα μειωθούν τα μέγιστα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων για την αντιμετώπιση της μείωσης των επικονιαστών και την προστασία του περιβάλλοντος μας. Παραμένουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας όσον αφορά τις φιλοδοξίες της στρατηγικής Farm to Fork ώστε να προχωρήσουμε προς βιώσιμα συστήματα τροφίμων και να προστατεύσουμε τους επικονιαστές».

Ο σχετικός Κανονισμός εφαρμόζει τους στόχους της Επιτροπής, που ανακοινώθηκαν στις στρατηγικές Green Deal και Farm to Fork, με ταυτόχρονη τήρηση των προτύπων και των υποχρεώσεων του ΠΟΕ. 

Το συγκεκριμένο μέτρα θα ισχύσει για τα εισαγόμενα προϊόντα από το 2026. Αυτό σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δώσει χρόνο στις τρίτες χώρες να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες.

Εκπρόσωποι της αγωνιστικής κίνησης Πάτρας ενάντια στα αιολικά, πρόσφατα, συναντήθηκαν με τον δασάρχη, στο δασαρχείο Πατρών, σχετικά με τη θετική γνωμοδότηση του δασαρχείου για ένα νέο αιολικό πάρκο στο κορεσμένο πλέον Παναχαϊκό όρος, διαβάστε στο παρακάτω δελτίο τύπου τον λόγο της συνάντησης - επίσκεψης:

Επειδή έχουν γραφτεί και δημοσιευτεί πολλές ανακρίβειες, τόσο στον τύπο όσο και σε ιστοσελίδες αναφορικά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Δασαρχείο Πατρών στις 30/01/2023, περί εισβολών, τραμπουκισμού, αυτόφωρων διαδικασιών κ.τ.λ., χωρίς ουσιαστική αναφορά στον λόγο της επίσκεψής μας στο Δασαρχείο, θα θέλαμε να αναφερθούμε μόνο σε αυτόν, αφήνοντας, όπως οφείλεται, την δικαιοσύνη να αποφανθεί τόσο για το συμβάν ρίψης του αντισηπτικού από την μία, όσο και του εγκλεισμού μας εντός του Δασαρχείου από την άλλη.

Στην συνάντηση με τον Δασάρχη θέσαμε το ζήτημα της επικείμενης γνωμοδότησής του για νέο αιολικό πάρκο στο Παναχαϊκό όρος. Επειδή η περιοχή εγκατάστασης του έργου είναι διπλά προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura 2000, ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) για τους οικόποπους και τα είδη και ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα, ζητήσαμε από τον Δασάρχη να μας επιτρέψει να του προσκομίσουμε σημαντικά επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα/στοιχεία για την τεκμηρίωση μίας αρνητικής γνωμοδότησής του, η οποία θα συμβάλλει στην απόρριψη του έργου, ώστε να προστατευτεί η μοναδική εναπομείνασα κορυφή του “προστατευόμενου”- με 3 περιοχές Natura 2000- Παναχαϊκού, αφού ολόκληρος ο ορεινός όγκος του έχει ισοπεδωθεί από δεκάδες εγκατεστημένες και προς εγκατάσταση ανεμογεννήτριες.
Ο Δασάρχης μας απάντησε ότι ενεργεί σύμφωνα με τη νομοθεσία και δεν δέχεται υποδείξεις ή κατευθύνσεις από κανέναν στο έργο του.

Εκφράσαμε τον έντονο προβληματισμό μας για το πλήθος των θετικών γνωμοδοτήσεών του για αιολικά εντός προστατευόμενων περιοχών, όταν μάλιστα η Διεύθυνση Δασών Αχαΐας και η Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών γνωμοδοτούν και αρνητικά, όπως αυτό συνέβη σε περιπτώσεις αιολικών σε κρίσιμες προστατευόμενες περιοχές του Ερυμάνθου και του Παναχαϊκού. Εκφράσαμε την απορία μας, πως είναι δυνατόν, ενώ ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) γνωμοδοτεί αρνητικά για αιολικά στις εν λόγω προστατευόμενες περιοχές, το Δασαρχείο να γνωμοδοτεί θετικά.
Ο Δασάρχης μας απάντησε ότι δεν έχουν σχέση τα αντικείμενα των δύο υπηρεσιών, Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. και Δασαρχείου.

Επισημάναμε ότι οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για τις εν’ λόγω περιοχές δίνονται προκειμένου να προστατευτεί η βιοποικιλότητα (οικότοποι και είδη στις ΕΖΔ και ορνιθοπανίδα στις ΖΕΠ), η οποία έχει καταγραφεί/χαρτογραφηθεί κύρια εντός των δασικών περιοχών αρμοδιότητας του Δασαρχείου, με σαφή αλληλεξάρτηση, και με συνέπεια να είναι προφανής η επίδραση στην προστατευόμενη βιοποικιλότητα από τις σημαντικές παρεμβάσεις-εργασίες στις δασικές εκτάσεις.
Χωρίς ποτέ να έχουμε θέσει ζήτημα νομιμότητας ή μη από πλευράς Δασαρχείου, ο Δασάρχης επέμενε, επισημαίνοντας ότι οι θετικές γνωμοδοτήσεις του είναι καθόλα νόμιμες, αφού η νομοθεσία επιτρέπει την κατασκευή αιολικών εντός προστατευόμενων περιοχών.

Απαντήσαμε ότι με την λογική αξιολόγησης του Δασάρχη, ότι δηλ. αφού τα αιολικά επιτρέπονται εντός προστατευόμενων περιοχών, είναι νόμιμο να γνωμοδοτεί για όλα θετικά, δεν έχει κανένα νόημα ούτε η διαδικασία αξιολόγησης των επιπτώσεων ενός έργου μέσω της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ούτε οι σχετικές θετικές ή αρνητικές γνωμοδοτήσεις των συναρμόδιων υπηρεσιών.
Εξηγήσαμε επιπλέον, πως οι θετικές γνωμοδοτήσεις, εκτός από ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές συνέπειες, έχουν και αρνητικές συνέπειες στην τοπική κοινωνία, με την ζωή και την απασχόληση των κατοίκων να υποβαθμίζονται από την εκβιομηχανοποίηση παρθένων περιοχών.

Η παραπάνω συνάντηση-συζήτηση διακόπηκε απότομα, με το γνωστό συμβάν ρίψης του αντισηπτικού και του εγκλεισμού μας στο Δασαρχείο.

Σίγουρα δεν είναι στις προθέσεις μας ούτε να υποδείξουμε, ούτε περισσότερο να επιβάλουμε σε κανένα πως θα κάνει την δουλειά του. Όμως, ως ενεργοί πολίτες, γνωρίζουμε καλά τη νομοθεσία, τις αρμοδιότητες, τις διαδικασίες και κύρια τις προστατευόμενες περιοχές μας.
Κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων, οι φάκελοι Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που υποβάλλονται και αξιολογούνται από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή και επί των οποίων γνωμοδοτούν οι συναρμόδιες υπηρεσίες (και οι δασικές), αφορούν έργα που αναπτύσσονται εντός περιοχών που επιτρέπεται η εγκατάστασή τους. Δεν προωθούνται, ούτε αξιολογούνται ΜΠΕ για έργα σε περιοχές που απαγορεύεται η εγκατάστασή τους.

Με την σύνθετη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και μέσω και των τεκμηριωμένων γνωμοδοτήσεων των συναρμόδιων υπηρεσιών, αποφασίζεται τελικά η έγκριση ενός έργου (καθώς και τυχόν απαιτούμενες τροποποιήσεις του) με την έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), ή και η απόρριψή του, αν διαπιστωθεί ότι από την εγκατάσταση-λειτουργία του προκαλούνται σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Η γνωμοδότηση των δασικών υπηρεσιών για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων σε δασικές εκτάσεις δεν αποτελεί μια απλή γνώμη, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για την ενσωμάτωση της έγκρισης επέμβασης στις ΑΕΠΟ, αποτελώντας ενιαία με αυτή διοικητική πράξη.

Ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ως αρμόδια υπηρεσία για τις προστατευόμενες περιοχές, γνωμοδοτεί για αυτές αξιολογώντας τις επιπτώσεις των έργων στα προστατευτέα αντικείμενα των περιοχών του δικτύου Natura 2000, οικότοπους, είδη και ορνιθοπανίδα .
Οι δασικές εκτάσεις, αρμοδιότητας των δασικών υπηρεσιών, που ανήκουν ταυτόχρονα και σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, δεσμεύονται και από τη νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές, τόσο όσον αφορά την προστασία των οικοτόπων τους, όσο και των ειδών που τις χρησιμοποιούν ως ενδιαιτήματά τους.

Στην περίπτωση του νέου αιολικού πάρκου στο Παναχαϊκό, οι δασικές εκτάσεις εγκατάστασής του ανήκουν σε 2 προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 (ΕΖΔ και ΖΕΠ), με ευαίσθητα και ιδιαίτερα σημαντικά προστατευταία αντικείμενα.
Το αίτημά μας προς τον Δασάρχη, να δεχτεί και να αξιολογήσει δεδομένα/στοιχεία για τις προστατευόμενες περιοχές, τις επιπτώσεις και τις πιέσεις του αιολικού στο φυσικό περιβάλλον -σε συσχέτιση και με τα άλλα αιολικά στην περιοχή- και να αναμένει, προ της γνωμοδότησής του, την σχετική γνωμοδότηση του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για να την συμβουλευθεί, αντιμετωπίστηκε με καθολική άρνηση.
Η οριζόντια άποψη, ότι αφού το έργο επιτρέπεται μπορεί και να γίνει, χωρίς περαιτέρω αξιολόγηση της περιβαλλοντικής σημασίας της περιοχής εγκατάστασής του, ιδιαίτερα των περιοχών του δικτύου Natura 2000, αποτελεί κατά την άποψή μας καταστροφική για τις προστατευόμενες περιοχές απλούστευση.
Θεωρούμε ότι οι δασικοί υπάλληλοι είναι τεχνικά και επιστημονικά καταρτισμένοι και έχουν την δυνατότητα να αξιολογήσουν τις ουσιαστικές επιπτώσεις ενός έργου σε μία προστατευόμενη περιοχή, πράγμα που έχουμε διαπιστώσει πως γίνεται σε αρκετές περιπτώσεις, διαβάζοντας τις τεκμηριωμένες αρνητικές γνωμοδοτήσεις Δασαρχείων για έργα σε προστατευόμενες περιοχές ανά την Ελλάδα.

Παρόλη την δημοσιότητα που πήρε το θέμα, τα ερωτήματά μας που αφορούν στις συνεχείς θετικές γνωμοδοτήσεις του Δασαρχείου Πατρών για την κατασκευή αιολικών σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Νatura 2000, όπως το Παναχαϊκό και ο Ερύμανθος, παραμένουν αναπάντητα.
Θεωρούμε απαράδεκτες τις θετικές μη τεκμηριωμένες γνωμοδοτήσεις του Δασαρχείου για τα αιολικά στις προστατευόμενες περιοχές, πράγμα που μας κάνει εύλογα να αναρωτιόμαστε αν τελικά το Δασαρχείο Πατρών αποτελεί υπηρεσία του υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων ή του υπουργείου Περιβάλλοντος.

Εμείς θα συνεχίσουμε να διατυπώνουμε και να τεκμηριώνουμε επιστημονικά, τεχνικά και νομικά τις απόψεις μας. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής μας, που καταστρέφεται από την “ανάπτυξη”, όπως μεθοδεύεται από τις επιλογές των συμφερόντων και όπως υλοποιείται μέσω νόμιμων διαδικασιών και υπηρεσιακών Πόντιων Πιλάτων.

Αγωνιστική Κίνηση Πάτρας,
Επιτροπή αγώνα Λεοντίου,
Επιτροπή αγώνα για το Σκιαδοβούνι Ερυμάνθου

Την παράταση του προγράμματος Απονιτροποίησης ζητούν οι ενταγμένοι παραγωγοί της χώρας.

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Αστέριος Τζιόλας, από νομό Λάρισας, επικεφαλής της επιτροπής των αγροτών, «πρόκειται για ένα πρόγραμμα που αφορά μεγάλο αριθμό παραγωγών και καλλιεργειών. Ζητάμε να υπάρξει συνάντηση με την ηγεσία του ΥπΑΑΤ για να δοθεί μια παράταση ενός έτους, μέσω ενός «προγράμματος γέφυρα», μιας και το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν το έχουν εντάξει στο νέο ΠΑΑ».   

Με επιστολή που απέστειλαν στην ηγεσία ΥπΑΑΤ οι εκπρόσωποι αγροτών σχετικά με το πρόγραμμα νιτρορύπανσης ζητούν τα εξής:

Την αναγκαιότητα μονοετούς παράτασης στο Μέτρο 10 για την Μείωση Νιτρορύπανσης και συγκεκριμένα στο Υπομέτρο 10.1.04, που αφορά «μείωση νιτρικών στα υπόγεια νερά», το οποίο έληξε τέλος του 2022, ζητούμε ως παραγωγοί αγρότες μετά από 5 έτη στο πρόγραμμα, και ζητούμε την παρέμβασή των υπευθύνων της ηγεσίας στο ΥπΑΑΤ.

Ζητούμε την παράταση ενός έτους, μέσω ενός «προγράμματος γέφυρα», καθώς για το συγκεκριμένο μέτρο υπάρχει μεγάλη συμμετοχή, ενώ συμβάλλει τα μέγιστα στην προστασία του περιβάλλοντος. 

Μάλιστα στο νέο ΠΑΑ δεν προβλέπεται όταν η ΕΕ επιδοτεί φιλοπεριβαλλοντικά προγράμματα.

Έχει συμβεί στο παρελθόν και έχει δοθεί δύο φορές παράταση σε προγράμματα νιτρορύπανσης.

Η αντιπροσωπεία της επιτροπής των παραγωγών αποτελείται από:

• Αστέριος Τζιόλας από νομό Λάρισας, επικεφαλής της επιτροπής 
• Κώστας Τέλιος από νομό Καρδίτσας
• Παναγιώτης Στεφανούδης από νομό Φθιώτιδος
• Ντίνος Μακάς Γεωπόνος τεχνικός σύμβουλος

Για μέτρο - κοροϊδία κατηγόρησε την κυβέρνηση ο βουλευτής Αρκαδίας του ΠΑΣΟΚ. κ. Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος.

Στη βουλή συζητήθηκε το πρωί της Δευτέρας η επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Αρκαδίας του ΠΑΣΟΚ, προς το ΥπΕΝ, σχετικά με την ένταξη του όρους Μαινάλου στα απάτητα βουνά, μια πρωτοβουλία που διαφημίζει η κυβέρνηση για να πείσει τον κόσμο ότι προστατεύει τους ορεινούς όγκους και το περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη αιολικών πάρκων.

Ο κ. Κωνσταντινόπουλος σημείωσε πως τα 45.000 στρέμματα στο Μαίναλο που προστατεύει η κυβέρνηση μέσω της ένταξης στο μέτρο για τα απάτητα βουνά, είναι πολύ μικρή, σημειώνοντας με στοιχεία πως το Μαίναλο στο σύνολο αφορά έκταση 750.000 στρεμμάτων. Μάλιστα, ανέφερε πως σε αυτά τα 45.000 στρέμματα που επιλέγει να προστατεύσει η κυβέρνηση, δεν υπάρχει καμία αίτηση στη ΡΑΕ για ΑΠΕ.

«Καλώ την Κυβέρνηση και όλους τους φορείς, την επόμενη εβδομάδα να πάμε στο Μαίναλο και σε όλα τα χωριά τα οποία δεν προστατεύονται ως απάτητα, να τα δείτε. Να δείτε τι έχετε αφήσει εκτός προστασίας. Τι θα απαντήσετε σε αυτούς τους ανθρώπους; Υπάρχουν περιπατητές που αγαπούν το βουνό, υπάρχει το μέλι «ελάτης» που είναι ΠΟΠ. Οι ιδιώτες από την άλλη, που έχουν κάνει αιτήσεις για ανεμογεννήτριες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα, διότι δεν έχουν κάνει αιτήσεις για το σημείο του Μαινάλου που εσείς «προστατεύετε» ως απάτητο», πρόσθεσε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ.

Της πρωτοβουλίας για τα απάτητα βουνά υπεραμύνθηκε με τη σειρά του ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, κ. Γιώργος Αμυράς, διευκρινίζοντας πως έχει ήδη υπογραφεί η υπουργική απόφαση για την ένταξη του Μαινάλου στην πρωτοβουλία.

Δείτε παρακάτω σημεία από την τοποθέτηση Κωνσταντινόπουλου στην συζήτηση της επίκαιρης ερώτησης στη βουλή:

Το Μαίναλο αποτελεί για τους Αρκάδες σημαντική πηγή πνοής και είναι σημαντικό ακόμη και για ολόκληρη την Πελοπόννησο. Η κλιματική αλλαγή μας δείχνει ότι είναι ζωτικής σημασίας να προστατεύουμε το περιβάλλον. Εμείς είμαστε υπερ των ΑΠΕ, αλλά όχι διαλύοντας το Μαίναλο. Ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον είναι αδιαμφισβήτητος.

Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι συμπεριλαμβάνεται έκταση 45.000 στρεμμάτων στο Μαίναλο που εντάσσεται στα απάτητα βουνά. Το Μαίναλο είναι 750.000 στρέμματα σύνολο και η περιοχή natura είναι 226.000 στρέμματα. Εσείς προστατεύετε μόνο 45.000 στρέμματα. Σε αυτά τα 45.000 στρέμματα που επιλέγει να προστατεύσει η Κυβέρνηση, δεν υπάρχει καμία αίτηση στη ΡΑΕ για ΑΠΕ. Αντίθετα έξω από αυτήν την περιοχή, στη Βλαχέρνα, στο Λιμποβίσι του Κολοκοτρώνη, στη Λάστα, στα Μαγούλιανα, στο Βαλτεσινίκο, στη Στεμνίτσα, στη Σύρνα, στο Ψάρι, υπάρχουν πάρα πολλές αιτήσεις.

Στελέχη της ΝΔ παίρνουν επιστολές από τους ιδιώτες με τις ανεμογεννήτριες και ανακοινώνουν ότι το θέμα έχει λυθεί και ότι οι επιχειρηματίες θα κάνουν πίσω στα απάτητα βουνά. Κοροϊδεύουν δηλαδή τον κόσμο. Αυτό που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση ως απάτητα βουνά, δεν έχει καμία σχέση με τις ανεμογεννήτριες, εφόσον σε αυτό το σημείο που ορίστηκε ως απάτητο, δεν υπάρχει καμία αίτηση για ανεμογεννήτριες, με βάση το χάρτη της ΡΑΕ, ενώ γύρω γύρω, είναι γεμάτο με αιτήσεις.

Η Κυβέρνηση θα αφήσει το υπόλοιπο κομμάτι του Μαινάλου, να καταστραφεί και να γεμίσει ανεμογεννήτριες; Θα καταστρέψετε το Μαίναλο. Έχει δει το Υπουργείο που θα μπουν ανεμογεννήτριες; Υπάρχουν στην Αρκαδία πολλά σημεία να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες στα οποία δεν θα δημιουργείται πρόβλημα. Τόσα υπερκέρδη πήραν οι ιδιώτες. Ας επενδύσουν λίγα χρήματα παραπάνω, να πάνε σε σημεία που δεν καταστρέφουν το Μαίναλο.

Καλώ την Κυβέρνηση και όλους τους φορείς, την επόμενη εβδομάδα να πάμε στο Μαίναλο και σε όλα τα χωριά τα οποία δεν προστατεύονται ως απάτητα, να τα δείτε. Να δείτε τι έχετε αφήσει εκτός προστασίας. Τι θα απαντήσετε σε αυτούς τους ανθρώπους; Υπάρχουν περιπατητές που αγαπούν το βουνό, υπάρχει το μέλι «ελάτης» που είναι ΠΟΠ. Οι ιδιώτες από την άλλη, που έχουν κάνει αιτήσεις για ανεμογεννήτριες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα, διότι δεν έχουν κάνει αιτήσεις για το σημείο του Μαινάλου που εσείς «προστατεύετε» ως απάτητο.

Το όρος Μαίναλο εντάσσεται στον εμβληματικό θεσμό των «Απάτητων Βουνών» και αποκτά καθεστώς υψηλής προστασίας, καθώς με υπουργική απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργου Αμυρά, απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμου ή δημιουργία τεχνητών επιφανειών, ως μέσο προστασίας της μοναδικής βιοποικιλότητάς του.

Η συνολική έκταση του Μαινάλου που εντάσσεται στα «Απάτητα Βουνά» είναι 44,98 τ. χλμ., υψομετρικού εύρους 1.107 μέτρων (από 730 έως 1.837 μ.) και εκτείνεται νότια του χιονοδρομικού κέντρου της περιοχής και βορειοδυτικά της πόλης της Τρίπολης. Αποτελείται από τεράστιες εκτάσεις κωνοφόρων δασών, κυρίως δασικών οικοσυστημάτων Κεφαλληνιακής Ελάτης και Μαύρης Πεύκης και προσφέρει καταφύγιο σε σπάνια είδη νυχτερίδας, όπως η Nyctalus leisleri και στην ενδημική πεταλούδα Callimorpha quadripunctaria (οικογένεια πεταλούδας της Ρόδου). 

Η περιοχή ξεχωρίζει για τον πλούτο της ενδημικής και μη ερπετοπανίδας, την ελληνική σαύρα Lacerta graeca και την πελοποννησιακή Podarcis peloponnesiaca, ενώ είναι ένας από τους αγαπημένους ορεινούς όγκους ορειβατών.

Έως σήμερα έχουν κηρυχθεί Απάτητα Βουνά με ισάριθμες υπουργικές αποφάσεις, τεράστιες περιοχές σε 7 ορεινούς όγκους, συνολικής έκτασης 1.042 τ.χλμ. Ειδικότερα:

• Λευκά Όρη 382,06 τ. χλμ. (νομοί Χανίων & Ρεθύμνου)
• Σάος 97,30 τ. χλμ. (Σαμοθράκη)
• Σμόλικας 102,89 τ. χλμ. (νομοί Ιωαννίνων & Γρεβενών)
• Τύμφη 202,75 τ. χλμ. (νομός Ιωαννίνων)
• Ταΰγετος 143,23 τ. χλμ. (νομοί Λακωνίας & Μεσσηνίας)
• Χατζή 45,61 τ. χλμ. (νομός Τρικάλων)
• Άγραφα 94,92 τ. χλμ. (νομοί Καρπενησίου & Καρδίτσας)

Τα «Απάτητα Βουνά» αποτελούν ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, χωρίς όμως να βάζουν εμπόδια σε επενδύσεις, καθώς αφορούν σε περιοχές ανέγγιχτες στο πέρασμα του χρόνου. Η πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, βασίζεται επιστημονικά σε σχετική έρευνα του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της καθηγήτριας Βασιλικής Κατή.

Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών. Ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη βιοποικιλότητας και αισθητικής τοπίου συμβάλλοντας στη διατήρηση ή στη δημιουργία κινήτρων για μετάβαση σε πράσινη οικονομική δραστηριότητα όπως βιολογικές καλλιέργειες, προώθηση παραδοσιακών προϊόντων κ.ά.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Με την ένταξη του Μαινάλου στον πρωτοποριακό θεσμό των «Aπάτητων Βουνών» που η Κυβέρνησή μας δημιούργησε, αποδεικνύουμε για άλλη μια φορά ότι η προστασία του Περιβάλλοντος αποτελεί πρωταρχική και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητά μας. Έτσι προστατεύουμε τη βιοποικιλότητα, αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή και παράλληλα κάνουμε τα βουνά μας πόλο έλξης για τους πολίτες της Ελλάδας και τους τουρίστες που την επισκέπτονται».

Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, δήλωσε: «Σήμερα, το μοναδικής ομορφιάς όρος Μαίναλο μπαίνει στην οικογένεια των Απάτητων Βουνών! Πριν από έναν χρόνο ξεκινήσαμε έναν περιβαλλοντικό θεσμό, πρωτοπορώντας στην Ευρώπη. Τα οκτώ βουνά απέκτησαν αυστηρό καθεστώς προστασίας, ενώ ολοκληρώθηκε η χαρτογράφηση για τουλάχιστον άλλους 40 ορεινούς όγκους. Προστατεύουμε τις παρθένες περιοχές και τη βιοποικιλότητα, ως μία απάντηση έναντι της κλιματικής κρίσης».

Ο ΣΠΕΛ προσκαλεί το κοινό στην «Έκθεση Τοπικών Παραγωγών Βόρειας Εύβοιας» (6-8 Ιανουαρίου, Στάση Μετρό «Σύνταγμα»).

Το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» μαζί με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας συνδιοργανώνουν την «Έκθεση Τοπικών Παραγωγών Βόρειας Εύβοιας», η οποία θα πραγματοποιηθεί από την Παρασκευή 6 έως και την Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2023, στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Μετρό στο Σύνταγμα.

Μπορείς να επισκεφτείς την έκθεση τις παρακάτω ημέρες και ώρες:

• την Παρασκευή 06.01.2023 και ώρα 18:00 μ.μ. - 21:00 μ.μ. - Εγκαίνια Έκθεσης.
• το Σάββατο 07.01.2023 και την Κυριακή 08.01.2023 και ώρα 10:00 π.μ. – 21:00 μ.μ.

Η Έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και θα πραγματοποιηθεί με την ευγενική χορηγία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και του Συνδέσμου Παραγώγων και Εμπόρων Λιπασμάτων (ΣΠΕΛ), στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ-Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης Βόρειας Εύβοιας».

Το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε πως το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της Επικράτειας, όμως οι περιουσίες των αγροτών παραμένουν στον αέρα.

Με... τυμπανοκρουσίες το υπουργείο Περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενο πλήρως στις δημόσιες δεσμεύσεις του, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, ανακοίνωσε στις 27 Δεκεμβρίου, ότι το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της χώρας. Εντούτοις, οι περιουσίες των αγροτών που έχουν θέματα με τους χάρτες, παραμένουν, σύμφωνα με το ρεπορτάζ μας στον... αέρα, αφού στο αρμόδιο υπουργείο, αλλά και στην κυβέρνηση γενικότερα, δεν θέλουν ή δεν μπορούν να δώσουν λύση. Μια λύση, που αντίθετα, έχουν δώσει για αυθαίρετα κτίσματα εντός δασών, τα οποία οι ιδιοκτήτες τους παρότι παρανόμησαν, έχουν τώρα τη δυνατότητα νομιμοποίησης με ένα περιβαλλοντικό τέλος. Για τα αγροτικά όμως, τι σχεδιάζει η κυβέρνηση;

Στην ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος την 27η Δεκεμβρίου, υπάρχει και μια σειρά ερωτήσεων-απαντήσεων για τους ιδιοκτήτες. Αναφορικά με τα εκχερσωμένα δάση (ΔΑ) και τις επιδοτούμενες εκτάσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τονίζεται από το αρμόδιο υπουργείο πως: «Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις. Για τις εκχερσώσεις (ΔΑ) υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος μέσω συγκέντρωσης ποσοτικών στοιχείων και σύνταξης οικονομοτεχνικών μελετών. Ο δασικός χάρτης συμβάλλει στην επίλυση του θέματος βοηθώντας στην καταμέτρηση τους και στον προσδιορισμό των παραγόμενων αγαθών από αυτές. Ακολούθως, το Δημόσιο βασιζόμενο σε επιστημονικά ποσοτικά δεδομένα θα μπορεί να προσδιορίσει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίλυση του θέματος. Έχει, ήδη, ολοκληρωθεί οικονομοτεχνική μελέτη για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος και σχεδιάζεται νομικά βιώσιμη λύση σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος. Σε κάθε περίπτωση, η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων. Η ρύθμιση αφορά σε 2,3 εκ. στρέμματα πρώην δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν (ΔΑ) χωρίς νόμιμες διοικητικές πράξεις και χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση και χιλιάδες ιδιοκτήτες – αγρότες. Σύμφωνα με αυτήν, οι εν λόγω εκτάσεις διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ)».

Δώστε λύση, αλλά όχι μόνο για τη χρήση

Με αφορμή τις εξελίξεις με τις αναρτήσεις και την κύρωση των δασικών χαρτών απευθυνθήκαμε στην κα Γραμματή Μπακλατσή, τοπογράφο – πολεοδόμο μηχανικό από το Βόλο, η οποία γνωρίζει άριστα το θέμα και ζει εδώ και χρόνια εκ του σύνεγγυς τις αγωνίες του αγροτικού κόσμου, σε σχέση και με το... έκτρωμα των δασικών χαρτών. Όπως λέει: «το θέμα των αγροτικών περιουσιών είναι ακόμα στον αέρα και για μια ακόμα φορά από το υπουργείο Περιβάλλοντος λένε τα ίδια και τα ίδια. Από τη μια είναι διασφαλισμένες οι εκτάσεις που δηλώνονται στο ΟΣΔΕ, όμως από την άλλη, δεν θεωρείται διασφάλιση για τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, να τους δίνεται το δικαίωμα χρήσης εκτάσεων που κατέχουν εδώ και 30 με 40 χρόνια. Ο νόμος Χατζηδάκη ήταν ασφαλώς θετικό βήμα και το ΣτΕ αποφάσισε πως δεν μπορεί να κρίνει την ιδιοκτησία αγροτικών εκτάσεων με αεροφωτογραφίες του 1945. Αν η κυβέρνηση ήθελε να δώσει λύση, θα μπορούσε για τα εκχερσωμένα να λάβει υπόψη αεροφωτογραφίες του 1975 για παράδειγμα. Γιατί δεν το κάνει αυτό; Επίσης, θα μπορούσε να βρεθεί μια λύση, όπως κάνει η κυβέρνηση με τα αυθαίρετα κτίσματα εντός δασών. Αντίθετα αναφορικά με τις αγροτικές περιουσίες δεν κάνει τίποτα. Επαναλαμβάνω, ότι στην καλύτερη περίπτωση θα δώσει για χρήση τις αγροτικές εκτάσεις που φαίνονται δάση, αλλά έτσι ο παραγωγός δεν θα μπορεί να πουλήσει, ενώ έχει πληρώσει φόρους, ΕΝΦΙΑ κ.λπ. όλα τα προηγούμενα χρόνια».

Αλλά και η Παυλίνα Κασάπη, από το Συνεταιρισμό Μεταγγιτσίου δεν κρύβει την ανησυχία της για τις εξελίξεις στο μέτωπο των δασικών χαρτών, τονίζοντας παράλληλα πως υπάρχουν παραγωγοί που έχουν χάσει μεγάλα χρηματικά ποσά για τους παραπάνω λόγους, έχουν απενταχθεί από προγράμματα κ.λπ.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) ανακοινώνει ότι το έργο των δασικών χαρτών ολοκληρώνεται με τη φάση της αρχικής κύρωσης, που αφορά στο 95% της υπό ανάρτησης έκτασης και στο 90% της επικράτειας.

Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση, με την κύρωση των δασικών χαρτών υφίστανται, πλέον, οριοθετημένες με σαφήνεια και αδιαμφισβήτητα οι εκτάσεις στις οποίες ισχύουν και εφαρμόζονται οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις).

Πάντως το ΥΠΕΝ υποστηρίζει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις (δηλαδή ακόμη δεν έχει λυθεί το πρόβλημα). Όπως τονίζει όμως η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων. 

Eρωτήσεις – Aπαντήσεις για τους Δασικούς Χάρτες

1. Τι είναι ο δασικός χάρτης;
Ο δασικός χάρτης προσδιορίζει και οριοθετεί τις εκτάσεις δασικού ή χορτολιβαδικού χαρακτήρα, οι οποίες προστατεύονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και τις διαχωρίζει από όλες τις διαφορετικού χαρακτήρα εκτάσεις.

Σημειώνεται ότι οι δασικοί χάρτες ρυθμίζουν τον χαρακτήρα των εκτάσεων και δεν επεμβαίνουν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, δεν θίγουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα, της εκάστοτε έκτασης.

Αντίθετα αποσκοπούν να οριοθετήσουν τις δασικού και χορτολιβαδικού χαρακτήρα εκτάσεις υποστηρίζοντας το χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος.

2. Ποιοι είναι οι κωδικοί για τις εκτάσεις και τι σημαίνουν;
Εκτάσεις μη διεπόμενες από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας
ΑΑ: Ανέκαθεν άλλης μορφής/χρήσης εκτάσεις
ΠΑ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού Μη δασικές/Μη χορτολιβαδικές
Εκτάσεις διεπόμενες από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας
ΠΔ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού, Δασικές
ΔΔ: Ανέκαθεν δασικές εκτάσεις
ΔΑ: Εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις
ΑΔ: Δασωμένοι Αγροί
ΠΧ: Τελεσίδικες Πράξεις Χαρακτηρισμού, Χορτολιβαδικές
ΧΧ: Ανέκαθεν χορτολιβαδικές εκτάσεις
ΧΑ: Χορτολιβαδικές εκτάσεις στις αεροφωτογραφίες του 1945, άλλη μορφή κάλυψης στις αεροφωτογραφίες 2007-2009
ΑΝ: Εκτάσεις που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες

3. Ποια η είναι η πρόοδος του έργου;
Έως σήμερα έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 95% της επικράτειας, το υπόλοιπο 5% αφορά σε περιοχές εντός ορίων οικισμών και σχεδίων πόλεων.
Έχει κυρωθεί το 90% των δασικών χαρτών. Η διαφορά οφείλεται στο ότι δεν έχει γίνει κύρωση σε εκτάσεις, που έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις και αιτήματα διόρθωσης προδήλου σφάλματος.

4. Με ποιον τρόπο αποδεικνύεται ο χαρακτήρας έκτασης -για οποιαδήποτε νόμιμη χρήση/συναλλαγή με το δημόσιο/συμβολαιογραφική πράξη- μετά τη μερική ή ολική κύρωση των δασικών χαρτών;
Μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπραγμάτων δικαιωμάτων εκτάσεων που έχουν χαρακτηριστεί ως δάση, δασικές ή χορτολιβαδικές, πρέπει να  συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας Διεύθυνσης Δασών, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Αν η έκταση δεν εμπίπτει στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (δεν αποτελεί δασική εν γένει έκταση) αρκεί υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (A’ 75) επί του τοπογραφικού διαγράμματος, που συνοδεύει τη σχετική πράξη του συμβολαιογράφου ή, αν δεν υφίσταται υποχρέωση εκπόνησης τοπογραφικού διαγράμματος, επί αποσπάσματος του δασικού χάρτη όπου απεικονίζεται το ακίνητο στο οποίο αφορά η συμβολαιογραφική πράξη και όπου εμφαίνονται οι συντεταγμένες των κορυφών του ακινήτου, με την οποία δηλώνεται υπευθύνως από τον συντάκτη του, ότι το συγκεκριμένο ακίνητο δεν εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 5).

5. Τι ισχύει με τις μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες σε έκταση χαρακτηρισμένη ως δασική στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που όμως η Επιτροπή Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) έκανε αποδεκτή αντίρρηση και άλλαξε το χαρακτηρισμό της σε μη δασική;
Για εκτάσεις για τις οποίες έχουν γίνει δεκτές αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων με απόφαση ΕΠΕΑ, και έως να κυρωθεί το επίμαχο τμήμα του δασικού χάρτη, στο σχετικό συμβόλαιο προσαρτάται αντίγραφο της απόφασης αυτής με τον αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης (Α.Δ.Α.) από τη «Διαύγεια» και με επισυναπτόμενο τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένων συντεταγμένων Ε.Γ.Σ.Α., επί του οποίου ο συντάκτης βεβαιώνει ότι το ακίνητο είναι αυτό, ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές οι υποβληθείσες αντιρρήσεις (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4).

Σε έκταση που λανθασμένα επιβαρύνεται με δασικό χαρακτήρα, για να γίνει η μεταβίβαση πρέπει πρώτα να περατωθεί η διαδικασία των αντιρρήσεων.

6. Μπορεί να εκδοθεί οικοδομική άδεια σε έκταση που είναι εν μέρει δασική και εν μέρει άλλης μορφής (ΑΑ);
Εφόσον το τμήμα του γεωτεμαχίου, με χαρακτηρισμό ΑΑ, πληροί τους όρους αρτιότητας, τότε εκδίδεται άδεια δόμησης. Σε κάθε περίπτωση, για την έκδοση οικοδομικής άδειας εφαρμόζεται η εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/56321/2354/09.06.2021 (ΑΔΑ: Ω25Υ4653Π8-27Α) οδηγία περί δήλωσης δασικού ή μη χαρακτήρα κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών, μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών.

7. Τί γίνεται σε περιοχές στις οποίες δεν έχει αναρτηθεί/κυρωθεί δασικός χάρτης;
Οι περιοχές αυτές αφορούν σε σχέδια πόλεων και οικισμών, τα όρια των οποίων δεν έχουν εγκριθεί με πράξεις της Διοίκησης αλλά έχουν οριοθετηθεί με άλλες διατάξεις, όπως π.χ. τα περιγράμματα των νομίμως υφιστάμενων οικισμών προ του έτους 1923 για τους οποίους δεν έχει καθοριστεί όριο, οι ακτινικοί οικισμοί, τα όρια των πολεοδομικών μελετών και σχεδίων πόλεως που εκπονούνται καθώς και τα υπό καθορισμό όρια οικισμών που δεν έχουν ακόμα εγκριθεί.

Για τις περιοχές αυτές το ΥΠΕΝ προγραμματίζει αναρτήσεις δασικού χάρτη εντός του 2023, ώστε να ξεκαθαρίσει ο δασικός ή μη χαρακτήρας τους.

Μέχρι τότε, στις περιοχές αυτές, για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης ή τμήματος της επιφανείας της γης ως υπαγομένης ή μη στις περιπτώσεις του άρθρου 3 του ν.998/79 (δάσος, δασική έκταση) ισχύει η διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79, η οποία προβλέπει την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού του κατά τόπου αρμοδίου δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών.

8. Ποιος έχει δικαίωμα χρήσης των δεδομένων του δασικού χάρτη;
Δυνατότητα χρήσης των στοιχείων του δασικού χάρτη είτε είναι αναρτημένος είτε κυρωμένος, παρέχεται σε κάθε δημόσια αρχή μέσω ειδικού διαδικτυακού τόπου του Κτηματολογίου (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 6).

Αν απαιτείται από κείμενες διατάξεις η βεβαίωση του δασικού ή μη χαρακτήρα έκτασης ενώπιον του Δημοσίου, των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και των υπηρεσιών και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα αυτή πραγματοποιείται με υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 (A΄ 75) επί του τοπογραφικού διαγράμματος, που αφορά το συγκεκριμένο ακίνητο από τον συντάκτη του. Στη δήλωση αναφέρεται υποχρεωτικά, αν ο χαρακτηρισμός της έκτασης ως δασικής ή μη έχει προσωρινή ή οριστική ισχύ, ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο δασικός χάρτης.

9. Ποια τα προβλήματα που ανέδειξε η ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών;
Τα προβλήματα που αναδεικνύονται από την πρόσφατη ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών είναι το ιδιοκτησιακό, οι εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως ΑΔ και ΔΑ δηλαδή πρώην αγροτικές εκτάσεις που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης ή δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν παράνομα προς καλλιέργεια, καθώς και σπίτια που έχουν χτιστεί σε δασικές εκτάσεις χωρίς την απαιτούμενη οικοδομική άδεια, δηλαδή είναι «δασικά αυθαίρετα».

10. Τι ισχύει για τους δασωμένους αγρούς (ΑΔ);
Πρόκειται για εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα λόγω εγκατάλειψης.

Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση (αρ. 93 του ν.4915/2022) τροποποίησε το αρ. 67 του ν.998/1979 και έδωσε τη δυνατότητα οικονομικής αξιοποίησης 7.000.000 στρεμμάτων για αγροτική και δενδροκομική καλλιέργεια, καθώς και για ελεύθερη χρήση υπό προϋποθέσεις.

Το Δημόσιο πλέον δεν θα προβάλει δικαιώματα κυριότητας σε αυτές τις εκτάσεις παρά μόνο αν αυτά θεμελιώνονται βάσει τίτλων. Πρόκειται για μια μεγάλη μεταρρύθμιση, την οποία οι ιδιοκτήτες εκτάσεων περίμεναν εδώ και σχεδόν 45 χρόνια.

11. Πώς επιλύθηκαν ιδιοκτησιακά ζητήματα;
Το ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν αφορά άμεσα τους δασικούς χάρτες, αλλά είναι παρεμπίπτον ζήτημα. Οι δασικοί χάρτες ρυθμίζουν αποκλειστικά και μόνο τον χαρακτήρα των εκτάσεων με βάση τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις, τη χρήση τους στο παρελθόν και την παρουσία ή μη δασικής βλάστησης, χωρίς να επεμβαίνουν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Οποιαδήποτε ιδιοκτησιακή διαφορά συνεχίζει να ρυθμίζεται είτε διοικητικά είτε δικαστικά.

Για την επίσπευση της οριστικής επίλυσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στις περιοχές της ελληνικής επικράτειας που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου, το ΥΠΕΝ νομοθέτησε ότι για τις περιοχές αυτές (νησιά Ιονίου, Κρήτη, Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κυκλάδες, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Δωδεκάνησα και Μάνη) το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα ιδιοκτησίας σε δάση και δασικές εκτάσεις εκτός αν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας (αρ. 152 του ν.4819/2021).

Πρακτικά, αν μια αποδεδειγμένα ιδιωτική έκταση χαρακτηριστεί ως δασικού χαρακτήρα, δεν διεκδικείται από το ελληνικό Δημόσιο. Παραμένει ιδιωτική έκταση, γεγονός που δεν επηρεάζει τη χρήση της, σε σχέση με το προηγούμενο θεσμικό καθεστώς. Πρέπει να αναφερθεί ότι οι δασικές εκτάσεις που δεν είναι αναγνωρισμένες ιδιωτικές με έναν από τους τρόπους που αναφέρονται το αρ. 10 του ν.3208/2003, θεωρούνται δημόσιες.

12. Όταν μέρος ιδιοκτησίας έχει χαρακτηριστεί δασικό, μπορεί να μεταβιβαστεί το αγροτικό τμήμα της;
Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση, έδωσε το δικαίωμα σε ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και δασικές και αγροτικές εκτάσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται, ως προς το μη δασικό τμήμα, χωρίς αυτό να θεωρείται κατάτμηση (αρ. 153 του ν.4819/2021).

13. Ποια λύση δίνεται για τα δασικά αυθαίρετα;
Λύση δίνεται και στο ζήτημα των δασικών αυθαιρέτων μέσω της ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας της παρ. 1 του άρ. 52 του ν.4685/2020  που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Ελληνικό Κτηματολόγιο και βρίσκεται σε λειτουργία από τις 5 Οκτωβρίου 2022.

Οι όροι και οι προδιαγραφές λειτουργίας της διαδικτυακής πλατφόρμας της παρ. 1 του αρ. 52 του ν.4685/2020 περιγράφονται στην υπ’ αρ. οικ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/68161/3775/16.07.2021 Κ.Υ.Α, με την υποχρέωση καταβολής παραβόλου ύψους 250 €.

Οι κάτοχοι κατοικιών σε δάση και δασικές εκτάσεις, δηλώνουν εκεί τις κατοικίες τους, με αναστολή των διαδικασιών κατεδάφισης και επιβολής προστίμων για 30 έτη.

Στη συνέχεια, αφού συγκεντρωθούν τα στοιχεία των δηλώσεων θα εκπονηθεί οικονομοτεχνική μελέτη βάση της οποίας θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα που θα καθορίζει τους όρους διατήρησης με καταβολή προστίμου ή κατεδάφισης των κατοικιών που έχουν δηλωθεί.

Σημειώνεται ότι αποκλείεται η υπαγωγή -στις παραπάνω διατάξεις- κτιρίων, τα οποία:

• δεν έχουν το χαρακτήρα κατοικίας,
• έχουν ανεγερθεί μετά την 28η Ιουλίου 2011,
• βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγροτόπους Ramsar και σε περιοχές για τις οποίες ισχύουν ειδικές προστατευτικές διατάξεις της φύσης ή του τοπίου, εκτός εάν κατασκευάστηκαν πριν το χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών,
• βρίσκονται εντός περιοχών που έχουν κηρυχθεί αναδασωτέες λόγω πυρκαγιάς και έχουν ανεγερθεί μετά την κήρυξη της αναδάσωσης,

η διατήρησή τους παρακωλύει τη διαφυγή των πολιτών ή την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλου κινδύνου από φυσικά φαινόμενα.

14. Είναι δασικές οι εκτάσεις με φρύγανα και ασπαλάθους;
Όχι, με βάση γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών του ΥΠΕΝ που έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/35724/2004/16.04.2021 αποδοχή γνωμοδότησης, εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχτηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές.

Επίσης σύμφωνα με προγενέστερη αποδοχή γνωμοδότησης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών (την 182363/2395/13.5.2019), εκτάσεις που και καλύπτονται µόνο από φρυγανική βλάστηση, δε συγκεντρώνουν τα απαραίτητα κριτήρια που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ώστε να θεωρηθεί ότι συγκροτούν δασοβιοκοινότητα και κατά συνέπεια οι εκτάσεις αυτές δεν χαρακτηρίζονται ως δάση ή δασικές αλλά ως χορτολιβαδικές.

15. Τι ισχύει για τα εκχερσωμένα δάση (ΔΑ) και τις επιδοτούμενες εκτάσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ;
Βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για τη λύση του ζητήματος των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων, που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις.

Για τις εκχερσώσεις (ΔΑ) υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος μέσω συγκέντρωσης ποσοτικών στοιχείων και σύνταξης οικονομοτεχνικών μελετών. Ο δασικός χάρτης συμβάλλει στην επίλυση του θέματος βοηθώντας στην καταμέτρηση τους και στον προσδιορισμό των παραγόμενων αγαθών από αυτές. Ακολούθως, το Δημόσιο βασιζόμενο σε επιστημονικά ποσοτικά δεδομένα θα μπορεί να προσδιορίσει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίλυση του θέματος.

Έχει, ήδη, ολοκληρωθεί οικονομοτεχνική μελέτη για τη στοιχειοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος και σχεδιάζεται νομικά βιώσιμη λύση σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος.

Σε κάθε περίπτωση, η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων.

Η ρύθμιση αφορά σε 2,3 εκ. στρέμματα πρώην δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν (ΔΑ) χωρίς νόμιμες διοικητικές πράξεις και χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση και χιλιάδες ιδιοκτήτες – αγρότες.

Σύμφωνα με αυτήν, οι εν λόγω εκτάσεις διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ).

16. Τι ισχύει στην περίπτωση που δεν έχει υποβληθεί αντίρρηση στις προθεσμίες που προβλέπονταν; Θα υπάρξει εκ νέου δυνατότητα για υποβολή, ακόμα και μετά την κύρωση των δασικών χαρτών;
Με πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ έχει κριθεί ότι κατά την προηγούμενη περίοδο οι χρόνοι αναρτήσεων, αλλά και ο τρόπος δημοσιοποίησης της διαδικασίας των αναρτήσεων και κύρωσης των δασικών χαρτών ήταν επαρκείς, έτσι ώστε οι ιδιώτες να προβούν σε όλες τις νόμιμες ενέργειες (κατά μέσο όρο το χρονικό διάστημα υποβολής αντιρρήσεων κυμάνθηκε περισσότερο από 8 μήνες).

Σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 48 του ν. 4685/2020, υπήρχε κατόπιν συνεχών παρατάσεων ικανό χρονικό διάστημα, για την υποβολή ατελούς αίτησης αναμόρφωσης του δασικού χάρτη.

Επιπλέον αυτών, η χώρα μας έχει αναλάβει διεθνείς δεσμεύσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η κύρωση των δασικών χαρτών εντός εύλογων και παράλληλα δεσμευτικών χρονικών διαστημάτων, χωρίς να υποχρεωθούμε ως κράτος στην καταβολή δυσβάστακτων προστίμων εξαιτίας της χρόνιας ασυνέπειας.

Κατά συνέπεια των παραπάνω δεν είναι δυνατόν να δοθεί εκ νέου η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης στο σύνολο (αλλά ούτε και σε μέρος) των κυρωμένων χαρτών, δηλαδή, ακόμα και στις περιοχές που ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.

17. Ποια εναλλακτική δυνατότητα έχουν οι ιδιοκτήτες, που δεν υπέβαλλαν αντίρρηση;
Μπορούν να υποβάλλουν αίτημα αναμόρφωσης δασικού χάρτη στην οικεία Διεύθυνση Δασών.

Ο κυρωμένος δασικός χάρτης δεν δέχεται αντιρρήσεις, επιτρέπεται όμως η αναμόρφωσή του σύμφωνα με την παρ. 1 του αρ. 20 του ν.3889/2010.

Η αναμόρφωση του κυρωμένου δασικού χάρτη επιτρέπεται με την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που υπάγονται ή παύουν να υπάγονται σε αυτόν σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, με δικαστικές αποφάσεις επί τού ιδιοκτησιακού ζητήματος των χορτολιβαδικών εκτάσεων, με διοικητικές πράξεις που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη κατά την κατάρτισή του και δεν απεικονίζονται σε αυτόν, καθώς και με τη διόρθωση προδήλων σφαλμάτων.

18. Ποιες είναι οι πράξεις της διοίκησης που μπορούν να αναμορφώσουν τον δασικό χάρτη;
Σύμφωνα με την ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/64663/2956/2020 ΥΑ, οι διοικητικές πράξεις είναι:
Εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια πόλης, πράξεις εφαρμογής και εγκεκριμένες πολεοδομικές μελέτες,
Αποφάσεις χαρακτηρισμού οικισμού,
Πράξεις οριοθέτησης καθώς και πράξεις πολεοδόμησης – ρυμοτόμησης,
Ισχύουσες άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, οικοδομικές άδειες ή άλλες άδειες ή διοικητικές πράξεις που καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας για βιομηχανικές ή βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνονται σε ζώνες οικιστικού ελέγχου,
Αποφάσεις επιτροπών αλλοτριώσεων,
Παραχωρητήρια αγροτικών κλήρων,
Αποφάσεις κύρωσης διανομών και αναδασμών στις οποίες έχει αποδοθεί γεωργική, κτηνοτροφική ή μικτή χρήση,
Αποφάσεις του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ή Νομάρχη,
Άδειες του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων,
Αποφάσεις διάθεσης εξαγορασμένων από το δημόσιο κτημάτων δυνάμει ειδικών νόμων,
Διοικητικές πράξεις που αναφέρονται σε απαλλοτριώσεις και μεταβιβάσεις.

19. Τι χαρακτηρίζεται ως πρόδηλο σφάλμα;
Σύμφωνα με την Υ.Α. 153394/919/12.04.2017 ως πρόδηλο σφάλμα στη διαδικασία κατάρτισης του δασικού χάρτη ορίζεται οποιαδήποτε προφανής:
Τεχνικού χαρακτήρα απόκλιση ή εσφαλμένη τεχνική απόδοση των οριογραμμών που παρατηρείται πάνω στα φωτογραμμετρικά υπόβαθρα και προκύπτει είτε από μετρήσεις εδάφους ή φωτοερμηνευτικής απόδοσης του θεματικού περιεχομένου του χάρτη, που έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα, που παρουσιάζεται σ’ αυτά,
Παράλειψη, εκ παραδρομής, της αποτύπωσης σαφώς δασικής έκτασης εντός ευρύτερης άλλης μορφής (αγροτικής κ.λπ.) και το αντίστροφο,
Απεικόνιση εμφανώς λανθασμένη αγροτικής έκτασης ως δασικής και το αντίστροφο,
Παράλειψη εγγραφών στοιχείων των πολυγώνων του χάρτη στη βάση δεδομένων,
Λανθασμένη αποτύπωση θεματικής επιφάνειας που οφείλεται σε διαμορφωμένα στοιχεία εικόνας (φωτογραφίας) λόγω διαβαθμισμένων περιοχών,
Απόδοση ως χορτολιβαδικής, έκτασης που αφορά σε πεδινή και ομαλής κλίσης περιοχή, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, σύμφωνα με το π.δ. 32/2016 (ΦΕΚ 46 Α’),
Απόδοση ως χορτολιβαδικής, έκτασης που αφορά σε αναγνωρισμένη, κατά τις κείμενες διατάξεις, έναντι του Δημοσίου ως ιδιωτικής, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας,
Απόδοση ως δασικής, έκτασης που αφορά τεχνητή δασική φυτεία, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και
Παράλειψη απεικόνισης πράξεων της διοίκησης.

20. Πως επιταχύνεται η διαδικασία εξέτασης αντιρρήσεων;
Αναφορικά με τη λειτουργία των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει προχωρήσει σε μία σειρά από θεσμικές παρεμβάσεις για την αποτελεσματικότερη λειτουργία τους, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία εξέτασης των αντιρρήσεων.

Με τον νόμο 4685/2020 μεταβλήθηκε η σύνθεση των ΕΠΕΑ, που πλέον είναι αμειβόμενες με βάση τον μηνιαίο αριθμό υποθέσεων που εξετάζουν (100 ανά μήνα), με στόχο τα πορίσματα τους να χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη κατά το δυνατόν έξωθεν αντικειμενικότητα. Οι επιτροπές αποτελούνται από Δικηγόρο (ως πρόεδρο), Μηχανικό από τον ιδιωτικό τομέα και Δασολόγο από το δημόσιο τομέα.

Είναι γνωστό ότι το πλήθος των αντιρρήσεων που εκκρεμούν είναι μεγάλο. Γι’ αυτό το λόγο έχει προβλεφθεί η σύσταση κατ’ ελάχιστο 200 επιτροπών, για τη λειτουργία των οποίων έχει εξασφαλιστεί η αναγκαία χρηματοδοτική πηγή από το Πράσινο Ταμείο.

Επιπλέον, έχει προβλεφθεί να γίνονται προπαρασκευαστικές – υποστηρικτικές διεργασίες από τις Διευθύνσεις Δασών, έτσι ώστε η ροή των αντιρρήσεων να είναι πλήρως ομαδοποιημένη και τελικά να επιτευχθεί ο επιθυμητός ρυθμός εξέτασης των αντιρρήσεων.

Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία θα παρακολουθείται στενά και αν κριθεί απαραίτητο με βάση τα χρονοδιαγράμματα, θα συσταθούν και επιπλέον επιτροπές. Η Γενική Διεύθυνση Δασών & ΔΠ του ΥΠΕΝ, βρίσκεται σε στενή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και υπηρεσίες, έτσι ώστε να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες των επιτροπών, και να μην χαθεί καθόλου χρόνος.

21. Πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία;
Μέχρι σήμερα έχουμε ιδρύσει 116 επιτροπές εξέτασης αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ) με στόχο να φτάσουμε τουλάχιστον τις 200 ΕΠΕΑ που θα εξετάζουν 20.000 αντιρρήσεις το μήνα, δεδομένο ότι για την καταβολή της αποζημίωσης των μελών απαιτείται εξέταση 100 υποθέσεων ανά μήνα.

22. Τι ισχύει στην περίπτωση που η αντίρρηση ενός πολίτη δεν γίνει αποδεκτή από την αρμόδια ΕΠΕΑ;  
Σύμφωνα με την παρ. 5 του αρ. 19 του ν.3889/2010 ο πολίτης έχει το δικαίωμα άσκησης αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της πράξης κύρωσης του δασικού χάρτη για το τμήμα εκείνο της αντίρρησης που η ΕΠΕΑ δεν έκανε αποδεκτό. Προϋπόθεση της προσφυγής στο ΣτΕ είναι η ενσωμάτωση στον κυρωμένο δασικό χάρτη της επίμαχης έκτασης ύστερα από την απορριπτική απόφαση της ΕΠΕΑ.

Μετά την συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο ο Δρ. Παναγιώτης Τσόπελας, για την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου, το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε σε σύσταση Ομάδας Εργασίας για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Συγκεκριμένα η απόφαση, που δημοσιεύθηκε στη Διαύγεια, αναφέρει ότι δημιουργείται ομάδας εργασίας για την σύνταξη Εθνικού Σχεδίου Δράσης με στόχο τον περιορισμό και την εξάλειψη του επιβλαβούς οργανισμού καραντίνας Ceratocystis platani που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου.

Η Ομάδα αποτελείται από τους κάτωθι:
1. Κούτλα Αικατερίνη, Δασολόγος, υπάλληλος της Διεύθυνσης Προστασίας Δασών της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος, Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας
2. Μάνιος Νικόλαος, Δασολόγος, Προϊστάμενος του Γραφείου Θήρας του Δασαρχείου Τρικάλων, μέλος της Ομάδας Εργασίας
3. Σουλιώτη Νικολέτα, Ειδικός Επιστήμονας ΜSc, του Εργαστηρίου Δασικής Παθολογίας, του Ινστιτούτου Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων, του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, μέλος της Ομάδας Εργασίας
4. Τσιακίρης Ρήγας, Δασολόγος, υπάλληλος του Δασαρχείου Ιωαννίνων, μέλος της Ομάδας Εργασίας
5. Χίνος Κωνσταντίνος, Δασολόγος, Προϊστάμενος του Τμήματος Δασοτεχνικών Έργων του Δασαρχείου Ξυλοκάστρου, μέλος της Ομάδας Εργασίας

Όπως αναφέρει η απόφαση η Ομάδα Εργασίας οφείλει να ολοκληρώσει το έργο της εντός εξήντα (60) ημερών, από την ημερομηνία ανάρτησης της παρούσας στη Διαύγεια.

Θα συνεδριάζει εντός του κανονικού ωραρίου των Δημοσίων Υπηρεσιών, εκτός και αν συμφωνήσουν όλα τα μέλη για συνεδρίαση εκτός ωραρίου. Για τις συνεδριάσεις της δεν θα καταβάλλονται αποζημιώσεις.

Επίσης η Ομάδα Εργασίας δύναται να ζητεί τη γνώμη ειδικών επιστημόνων και εκπροσώπων των πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων και άλλων συναρμόδιων φορέων και υπηρεσιών.

Στην ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλάτανου αναφέρεται σε συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο ο Δρ. Παναγιώτης Τσόπελας, Δασολόγος - Φυτοπαθολόγος, τέως Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ). 

Όπως επισημαίνει, την τελευταία εικοσαετία μία καταστρεπτική ασθένεια, το μεταχρωματικό έλκος του πλατάνου, έχει νεκρώσει χιλιάδες δένδρων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Πρόσφατα η ασθένεια διαπιστώθηκε στη νήσο Σκιάθο και σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες διαδόθηκε με μηχανήματα εκσκαφής που είχαν μεταφερθεί από την ηπειρωτική Ελλάδα, πιθανόν από κάποια περιοχή της Θεσσαλίας. Δηλαδή είναι θέμα χρόνου να μεταδοθεί και στο Πήλιο, όπου υπάρχουν άφθονα πλατάνια. Μετά την Εύβοια είναι η πρώτη φορά που στην χώρα μας μεταφέρθηκε η ασθένεια από την ηπειρωτική Ελλάδα σε ένα νησί. Δυστυχώς δεν εφαρμόζονται προληπτικά μέτρα καθαρισμού και απολύμανσης των μηχανημάτων πριν χρησιμοποιηθούν σε περιοχές που φύονται πλατάνια. 

Το «μεταχρωματικό έλκος του πλάτανου» προκαλείται από τον μύκητα Ceratocystis platani. Ήρθε από το εξωτερικό και εμφανίστηκε στην χώρα μας για πρώτη φορά το 2003 στην Πελοπόννησο. Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι θανατηφόρος. Όταν ένα δένδρο προσβάλλεται από την ασθένεια είναι καταδικασμένο και νεκρώνεται σε 1-2 έτη, διότι δεν υπάρχει μέθοδος με χρήση χημικών σκευασμάτων ή άλλος τρόπος «θεραπείας» αυτού του δένδρου. Στη συνέχεια προσβάλλονται και όλα τα γειτονικά δένδρα, διότι ο μύκητας επεκτείνεται σε αυτά μέσω αναστομώσεων (συνενώσεων) των ριζών. Αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο σε φυσικές συστάδες πλατάνου, που τα δένδρα φύονται σε μικρές αποστάσεις μεταξύ τους, και αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα εξάπλωσης του παθογόνου και καταστροφής των δένδρων σε μεγάλη έκταση.

O σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στη διάδοση του παθογόνου μύκητα είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες στους χώρους που φύονται τα δένδρα πλατάνου. Ο συνηθέστερος τρόπος διάδοσης του μύκητα σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις είναι με μηχανήματα εκσκαφής και πάσης φύσεως εργαλεία, κυρίως κοπής και κλάδευσης των δένδρων. 

Οι μεγαλύτερες καταστροφές από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους έχουν σημειωθεί σε παραποτάμιες συστάδες πλατάνου σε περιοχές της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου και τα τελευταία χρόνια το παθογόνο διαπιστώθηκε στην Κεντρική Μακεδονία (Πιερία). Στη Πελοπόννησο, όπου αρχικά διαπιστώθηκε η ασθένεια, έχουν νεκρωθεί από την ασθένεια χιλιάδες δένδρων πλατάνου σε πολλές περιοχές. Τα μεγαλύτερα όμως προβλήματα έχουν διαπιστωθεί στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, όπου υπάρχουν εκτεταμένα πλατανοδάση. Επίσης, τα τελευταία χρόνια η ασθένεια επεκτάθηκε σε πολλές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας. Στον ποταμό Σπερχειό (ΠΕ Φθιώτιδας), η ασθένεια απειλεί με αφανισμό το παρόχθιο πλατανοδάσος, όπου φύονται εκατοντάδες χιλιάδες δένδρων πλατάνου. Μεγάλες καταστροφές έχουν επίσης διαπιστωθεί και στη Βόρειο Εύβοια, κατά μήκος του ποταμού Κηρέα.

Τα τελευταία χρόνια εκτεταμένες νεκρώσεις δένδρων έχουν σημειωθεί σε αρκετές περιοχές της Θεσσαλίας, κυρίως στα παρόχθια δάση του ποταμού Πηνειού. Η ασθένεια διαγνώστηκε και στην Κοιλάδα των Τεμπών. Η κοιλάδα επεκτείνεται κατά μήκος του ποταμού Πηνειού μεταξύ των ορεινών όγκων Κάτω Ολύμπου και Όσσας και είναι ένας από τους σημαντικότερους υγροβιότοπους της Ελλάδας με πλούσια βιοποικιλότητα. Ο πλάτανος αποτελεί κυρίαρχο είδος της παραποτάμιας βλάστησης στην κοιλάδα, σχηματίζοντας σχεδόν αμιγείς συστάδες, ενώ παράλληλα απαντώνται και δένδρα ιτιάς, λεύκης, σκλήθρου και άλλων φυτών σε μικρότερο ποσοστό. Στην ίδια περιοχή υπάρχουν αρκετά νεκρά δένδρα και γύρω από τη γέφυρα της παλιάς εθνικής οδού προς Θεσσαλονίκη, η οποία ανακατασκευάστηκε τα τελευταία χρόνια και οι νεκρώσεις συνεχίζονται προς τα κατάντη του ποταμού. Είναι εμφανές ότι η ασθένεια διαδόθηκε στην Κοιλάδα των Τεμπών με τα μηχανήματα εκσκαφής που εργάστηκαν στην κατασκευή αυτής της γέφυρας καθώς και σε άλλες εργασίες που έγιναν στη γύρω περιοχή. Ένα ανάλογο φαινόμενο παρατηρήθηκε σε άλλο σημείο του ποταμού Πηνειού πλησίον της πόλης των Τρικάλων, όπου χιλιάδες δένδρων πλατάνου νεκρώθηκαν από την ασθένεια εξ αιτίας των αντιπλημμυρικών έργων που πραγματοποιήθηκαν. Η ασθένεια έχει λάβει μεγάλη έκταση στα σημεία που προαναφέρθηκαν και το παθογόνο έχει τη δυνατότητα να αφανίσει τα δένδρα πλατάνου κατά μήκος του ποταμού σε λιγότερο από μια δεκαετία, μετατρέποντας αυτό το μοναδικού κάλλους τοπίο σε νεκροταφείο πλατάνων. Η καταστροφή του παρόχθιου πλατανοδάσους, εκτός από την δραματική αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα, με πιθανά πλημμυρικά φαινόμενα και δυσμενείς επιπτώσεις στα υπόλοιπα είδη της χλωρίδας και πανίδας.

Η ασθένεια έχει επίσης νεκρώσει πολλά δένδρα πλατάνου σε κατοικημένες περιοχές. Αρκετά από αυτά είχαν ογκώδεις διαστάσεις και δέσποζαν σε πλατείες δρόμους και χώρους αναψυχής. Ορισμένα από αυτά είχαν ανακηρυχθεί «Μνημεία της Φύσης». Ένα μεγάλο τμήμα του παραλίμνιου αστικού τοπίου των Ιωαννίνων έχει καταστραφεί από την ασθένεια. 

Πάντως μπορεί να αντιμετωπιστεί στα πρώτα στάδια προσβολής, όταν ο αριθμός των προσβεβλημένων δένδρων είναι περιορισμένος, όπως έγινε στη Ναύπακτο. Στις περιπτώσεις που έγινε έγκαιρη διάγνωση ήταν δυνατή η εκρίζωση του παθογόνου με την υλοτομία όλων των προσβεβλημένων δένδρων καθώς και των γειτονικών τους υγιών. Ταυτόχρονα εφαρμόστηκαν χημικά σκευάσματα ζιζανιοκτόνου για τη νέκρωση του ριζικού συστήματος των υγιών δένδρων. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται η διάδοση του παθογόνου στα γειτονικά δένδρα δια μέσου των ριζών, διότι ο μύκητας δεν μπορεί να αποικίσει τις νεκρές από το ζιζανιοκτόνο ρίζες. Όταν όμως η ασθένεια πάρει μεγάλη έκταση η αντιμετώπισή της είναι πολύ δύσκολη έως αδύνατη. Να επισημάνουμε ότι αν και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία ανήκει στα παθογόνα καραντίνας η χώρα μας δεν λαμβάνει κανένα μέτρο προστασίας. Με τη συγκεκριμένη ασθένεια έχει ασχοληθεί την τελευταία εικοσαετία το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΛ.Γ.Ο.-«ΔΗΜΗΤΡΑ»)

Ο κ. Θωμάς Μόσχος, κτηνοτρόφος και πρόεδρος Αγροτικού Συλλόγου Καστοριάς Μακεδνός, είναι ο πρώτος Έλληνας αγρότης που συμμετείχε στο ευρωπαϊκό συνέδριο απόψεων αγροδιατροφικού τομέα (EU Agricultural Outlook Conference 2022), που έγινε στις 8 και 9 Δεκεμβρίου, στις Βρυξέλλες.

Όπως επισημαίνει σε συνέντευξή του στον ΑγροΤύπο, στο συνέδριο υπήρχαν εκπρόσωποι αγροτών αλλά και αντιπροσωπείες κρατών από την ΕΕ, την Αφρική και την Αμερική. Υπήρξαν ομιλίες σχετικά με την πρωτογενή αγροτική παραγωγή και προβλέψεις από αναλυτές της ΕΕ αλλά και ειδικούς σε κάθε τομέα.

Το βασικό σενάριο για την αγροτική πολιτική που φαίνεται ότι θα εφαρμοστεί τα επόμενα χρόνια στην ΕΕ με τη νέα ΚΑΠ είναι να περιορίσουν την φυτική και ζωική παραγωγή σε Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο επειδή κάνουν εντατική παραγωγή και επιβαρύνουν το περιβάλλον. Όπως ανέφερε ο Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, «κάθε ημέρα κλείνουν 900 εκτροφές στην ΕΕ». Καθώς η εκτατική παραγωγή ευνοείται για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ανησυχιών, στις συγκεκριμένες χώρες που αναφέραμε τα κοπάδια σε βάθος χρόνου αναμένεται να μειωθούν και να οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγής γάλακτος και κρέατος. Παράλληλα θα υπάρξουν χρηματοδοτικά εργαλεία για τις υπόλοιπες χώρες (όπως η Ελλάδα) για να αυξήσουν την παραγωγή τους και να μην κάνουν εισαγωγές. «Θα πρέπει η κάθε χώρα να είναι αυτάρκεις σε γάλα και κρέας», τόνισαν οι εκπρόσωποι της Κομισιόν. 

Αυτό το σενάριο δίνει μεγάλες δυνατότητες στην ελληνική κτηνοτροφία και ειδικότερα στην εκτατική, που μπορεί με την κατάλληλη πολιτική και σχεδιασμό να αυξήσει τον αριθμό των κοπαδιών με στόχο την αύξηση παραγωγής κρέατος και γάλακτος. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει στρατηγική που θα σχεδιαστεί με διάλογο της ηγεσίας του ΥπΑΑΤ με τους κτηνοτρόφους. 

Το Agricultural Outlook Conference είναι ένα ετήσιο συνέδριο, που πραγματοποιείται από την ΕΕ και σκοπός του είναι να αναλύσει να αναδείξει και να συζητήσει τις απόψεις και τάσεις του μέλλοντος της πρωτογενούς παραγωγής και των διατροφικών προϊόντων στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια. Στο συνέδριο συμμετέχουν ευρωπαϊκές επιτροπές, υπουργοί, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι αγροτών, αναλυτές, καθώς και κάθε είδους ενδιαφερόμενοι, όπως π.χ. εταιρείες με σπόρους, λιπάσματα αγροτικό εξοπλισμό κτλ. Δυστυχώς ήταν απούσα η  ελληνική αντιπροσωπεία του ΥπΑΑΤ από το συνέδριο. 

Στα πάνελ συζητήσεων συμμετέχουν ανάλογα με την θεματολογία, 1-2 αναλυτές της ΕΕ, δύο εκπρόσωποι των αγροτών ένας από την Copa Cogeca (ευρωπαϊκό δίκτυο συνεταιρισμών) και ένας από την ECVC (Ευρωπαϊκό δίκτυο Αγροτικών Συλλόγων), δύο ακαδημαϊκοί αντίθετων κατευθύνσεων π.χ. βιολογική γεωργία και συμβατική γεωργία, καθώς και 1-2 μέλη του στρατηγικού σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συζήτηση στο πάνελ ξεκινάει με μια δημοσκόπηση του τι πιστεύουν οι παρευρισκόμενοι για το συγκεκριμένο θέμα, στην συνέχεια αρχίζει η συζήτηση κατά την διάρκειας της οποίας μπορεί το κοινό να κάνει ερωτήσεις στους παρευρισκόμενους. Οι ερωτήσεις στην συνέχεια ανακοινώνονται το κοινό που στη συνέχεια τις ψηφίζει και ανάλογα ποιες έχουν λάβει τις περισσότερες ψήφους θα ερωτηθούν στους παρευρισκόμενους. Στο τέλος υπάρχει ξανά ένα δημοψήφισμα για τις απόψεις του κοινού σχετικά με το αν άλλαξαν θέση ή όχι.

Πρώτη φορά το 2022 καλέστηκαν και μεμονωμένοι αγρότες ή συνεταιρισμοί για να παραστούν στο συνέδριο και να συμβάλουν με τις απόψεις τους στις συζητήσεις. Η επιλογή έγινε από την ΕΕ ανάλογα με το τι έχει καταφέρει κάθε επιχείρηση ή συνεταιρισμός μετά από αίτηση στην ΕΕ, στην συνέχεια γινόταν αξιολόγηση και οι επιτυχόντες παρευρέθηκαν στο συνέδριο, μέσα σε αυτούς ήταν και Αγροτικός Συνεταιρισμός Δημητριακών και Κτηνοτροφικών προϊόντων λόγο της επιτυχίας του για την Ελληνική Κόκκινη Φυλή Αγελάδων Κρεατοπαραγωγής τον συνεταιρισμό εκπροσώπησε το μέλος του συνεταιρισμού Μόσχος Θωμάς ο οποίος είναι και πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Καστοριάς Μακεδνός, όπου επίσης πραγματοποιήθηκε και δείπνο προς τιμήν τους αλλά και όλων των ομιλητών με τον Ευρωπαϊκό επίτροπο και τους διάφορους φορείς που θα συμμετείχαν στο συνέδριο.  

Το συνέδριο άνοιξε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, όπου κατά την ομιλία του τόνισε πως στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η επισιτιστική ασφάλεια της ΕΕ. Κατά την ομιλία του τόνισε πως το 0,4% του προϋπολογισμού που διατίθεται για την γεωργία σε μορφή επιδοτήσεων είναι πολύ λίγο και πρέπει να αυξηθεί, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι εδώ και δύο χρόνια από την πανδημία και μετά κλείνουν περίπου 900 γεωργικές/κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις την ημέρα και πως είναι πολύ ανησυχητικό νούμερο. Το οποίο ομολογούμε πως σόκαρε τους πάντες στην αίθουσα αυξάνοντας έτσι την ανησυχία για τις πολιτικές που ακολουθεί το κάθε κράτος για την αγροτική παραγωγή του. Ο επίτροπος επισήμανε επίσης πως πρώτη φορά έχει δοθεί τόση ελευθερία στα κράτη ώστε να εφαρμόσουν την ΚΑΠ κατά τόπους όπως αυτοί κρίνουν σκόπιμο μην παρεκκλίνοντας όμως από τον Ευρωπαϊκό στόχο. 

Το δεύτερο ίσως πιο ανησυχητικό συμπέρασμα αναλύσεων που ακούστηκε στο συνέδριο από τον Martin Frick Διευθυντή του Γραφείου Παγκόσμιας Διατροφής του Βερολίνου είναι ότι: το 2019 132 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με επισιτιστική αβεβαιότητα και πως το 2022 το νούμερο αυτό έφτασε τα 350 εκατομμύρια εκ των οποίων το 80% είναι αγρότες μικρής κλίμακας, και το οξύμωρο είναι ότι οι ίδιοι που παράγουν την τροφή κινδυνεύουν με επισιτιστική αβεβαιότητα. 

Στην συνέχεια τοποθετήθηκαν οι αγρότες/συνεταιρισμοί που για πρώτη φορά παρευρέθηκαν επισημαίνοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, οι τοποθετήσεις αφορούσαν κυρίως το εργατικό δυναμικό, τα συστήματα πιστοποιήσεων, τον τρόπο παραγωγής που επιβάλλεται στους παραγωγούς αλλά και τις συνθήκες εργασίας. Στην τοποθέτηση του ο Μόσχος Θωμάς επισήμανε την απομόνωση την οποία έχουν οδηγηθεί οι κτηνοτρόφοι καλούμενοι να ενισχύσουν την βιοποικιλότητα αναγκάζοντας τους να ζουν απομονωμένοι σε σχεδόν εγκαταλειμμένα χωριά χωρίς σχολεία για τα παιδιά τους, χωρίς ιατρεία για τους γερασμένους αλλά και χωρίς βασική υποδομή άρδευσης και μετακίνησης ενώ ταυτόχρονα πρέπει να παλεύουν με την κλιματική αλλαγή και τις αντίξοες συνθήκες. 

Κλείνοντας το πρώτο μέρος του συνεδρίου ο κύριος Wolfgang Burtscher, γενικός διευθυντής γεωργίας και αγροτικών περιοχών, επεσήμανε πως οφείλουμε πολλά στους αγρότες που παρά τις δυσκολίες συνεχίζουν να παράγουν τροφή και πως πρέπει να βρεθεί τρόπος στήριξης των αγροτών και αύξηση του εισοδήματος τους. Χαιρέτισε τον Αγροτικός Συνεταιρισμος Καστοριάς (ΑΣΟ Καστοριάς) που έχει βραβευτεί από την ΕΕ και τον τρόπο καλλιέργειας της Ελληνικής Κόκκινης Φυλής Αγελάδων Κρεατοπαραγωγής επισημαίνοντας πως αυτός είναι και ο σωστός και βιώσιμος τρόπος παραγωγής ποιοτικών προϊόντων και η ΕΕ θα πρέπει να στρέψει την κατεύθυνση της σε τέτοιες μορφές παραγωγής αναπτύσσοντας την τεχνολογία και τεχνογνωσία ώστε να γίνουν βιώσιμες και αποδοτικές καθώς αυτό είναι το στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσουμε ώστε να συνεχίσουμε να παράγουμε. Στην ομιλία του επεσήμανε επίσης την αισχροκέρδεια των σούπερ μάρκετ αλλά και τις αθέμιτες πρακτικές τους προς τους αγρότες τους οποίους δεν εκτιμάνε όπως θα έπρεπε.

Ο Emil Erjavec από Σλοβενία υπεύθυνος μεγάλου μέρους της νέας ΚΑΠ με τον Θωμά Μόσχο κτηνοτρόφο από Καστοριά

Την δεύτερη ημέρα του συνεδρίου αναλύθηκε το μέλλον της αγροτικής παραγωγής. Δυστυχώς στην ΕΕ προβλέπεται μείωση του πληθυσμού τα επόμενα 10 χρόνια, ενώ όλος ο υπόλοιπος πλανήτης θα αυξάνεται πληθυσμιακά.  Η ανάλυση για την πρωτογενή παραγωγή καταλήγει πως:

• Η αξία των παραγόμενων προϊόντων θα σταθεροποιηθεί και θα παραμείνει η ίδια
• Θα αυξηθεί η εγκατάλειψη του επαγγέλματος
• Οι μισθοί και οι αποδόσεις ανά εργαζόμενο θα αυξηθούν στην πρωτογενή παραγωγή 
• Η γεωργία και κτηνοτροφία ακριβείας είναι η μόνη λύση στην εξασφάλιση βιωσιμότητας και αποδοτικότητας
• Η παραγωγή γάλακτος θα μειωθεί ως και 4%
• Η παραγωγή κόκκινου κρέατος θα μειωθεί σε άγνωστο αριθμό
• Η παραγωγή και κατανάλωση χοιρινού κρέατος θα μειωθεί
• Η παραγωγή και κατανάλωση κρέατος από κοτόπουλα θα αυξηθεί
• Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών θα αυξηθεί η παραγωγή τους όμως στην ΕΕ θα παραμείνει σταθερή
• Σταθερή θα παραμείνει η παραγωγή στα κρασιά
• Οι περισσότερες χώρες θα προσπαθήσουν να γίνουν αυτάρκεις ώστε να ανταπεξέλθουν στο κόστος τροφίμων
• Τα εναλλακτικά σενάρια διατροφής θα κερδίσουν έδαφος όπως πχ αυτά των συνθετικών τροφίμων.
• Η μειωμένη κατεργασία εδάφους θα κερδίσει εδάφη καθώς οι αποδόσεις με εναλλαγές καλλιέργειας αλλά και καλλιέργειες κάλυψης ενισχύουν τα εδάφη με 15-30% χωρίς την χρήση λιπασμάτων
• Η νέα γενιά καταναλωτών ψάχνει τοπικά ποιοτικά προϊόντα ωφέλημα για την υγεία, όπως π.χ. παραδοσιακό γιαούρτι με προ βιοτικά και υψηλή πρωτεΐνη αλλά να έχουν ταυτόχρονα και χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα παραγόμενα με νέες τεχνικές που εξασφαλίζουν την αύξηση της βιοποικιλότητας και τις καλές περιβαντολογικές πρακτικές.

Σε όλα αυτά οι αγρότες θα παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο και θα πρέπει να κάνουν στροφή 180 μοιρών. Αυτήν την στιγμή ο αγροτικός πληθυσμός της ΕΕ είναι κατά μέσο όρο 57 ετών, με πάνω από 77% αυτών άνδρες, καλλιεργούν 175 στρέμματα, δεν είναι αγρότες κατά κύριο επάγγελμα δηλαδή έχουν και άλλη εργασία για να συντηρούν την οικογένεια τους, δεν είναι ειδικευμένοι στηρίζονται στην εμπειρία και οι περισσότεροι εξ αυτών βρίσκονται στην Ρουμανία σε αναλογία πληθυσμού.

Για να μπορέσουν οι αγρότες να ανταπεξέλθουν την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να παράγουν προϊόντα χαμηλά σε αποτύπωμα άνθρακα ή να εφαρμόσουν τεχνικές δέσμευσης του CO2 για να γίνει αυτό θα πρέπει:

• να ειδικευτούν σε διάφορες παραγωγές καθώς είναι θέμα ισορροπίας εσόδων οι περισσότερες από 2 καλλιέργειας 
• θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν νέες τεχνικές παραγωγής με συστήματα γεωργίας και κτηνοτροφίας ακριβείας αναλύοντας τα δεδομένα για αύξηση της αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας
• θα πρέπει να εφαρμόσουν νέες τεχνικές παραγωγής με μειωμένη κατεργασία εδάφους, εναλλαγή καλλιέργειας και καλλιέργειας κάλυψης αφήνοντας πίσω τους την βαθιά άροση και την βαθιά χρονοβόρα και υψηλή σε κόστος κατεργασία εδάφους
• να δημιουργήσουν ομάδες παραγωγών ή συνεταιρισμούς για αύξηση προστιθέμενης αξίας προϊόντων όπως τοπικές μεταποιητικές μονάδες
• να ενισχύσουν το προσωπικό τους με καταρτισμένους επαγγελματίες ανάλογα με το είδος τους 
• να εκπαιδευτούν και να επενδύσουν στην κυκλική οικονομία όπως πχ μονάδες βιοαερίου. 

Ο κ. Tom O’Dwyer, διευθυντής προγράμματος Signpost της Teagasac, αναφέρει πως ενώ ο στόχος για το 2030 είναι η μείωση του CO2 κατά 25% από τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις με τις παραπάνω τεχνικές στο Ηνωμένο Βασίλειο οι αγρότες κατάφεραν να δεσμεύσουν περισσότερο από 60%, αυτό σημαίνει ότι αν ενισχυθούν οι επενδύσεις με μονάδες βιοαερίου μπορεί οι μελλοντικές κτηνοτροφικές μονάδες να είναι πλήρως αυτόνομες σε ενέργεια δεσμεύοντας ως και 100%, αυτό βέβαια προϋποθέτει και την επένδυση σε μηχανήματα και οχήματα τα οποία θα κινούνται με αέριο κάτι το οποίο είναι ήδη εφικτό.

Ο κ. Urs Niggli, Ελβετός Καθηγητής Αγροοικολογίας, τόνισε πως αν δεν αρχίσουν να εφαρμόζονται τα παραπάνω άμεσα μέχρι το 2030 θα πρέπει να αποψιλωθούν όλα τα δάση και να έχουμε ήδη διπλή καλλιέργεια στα περισσότερα καλλιεργούμενα αγροκτήματα.Το μέλλον της αγροτικής παραγωγής στην ΕΕ είναι στα χέρια των πολιτικών και των αγροτών από εδώ και στο εξής και θα πρέπει να δράσουμε άμεσα ώστε να δημιουργήσουμε μία βιώσιμη αποδοτική και φιλική προς το περιβάλλον αγροτική παραγωγή. 

Κλείνοντας θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι πλέον ο Αγροτικός Σύλλογος Καστοριάς Μακεδνός θα έχει συνεχή παρουσία στις επιτροπές της ΕΕ και τα αγροδιατροφικά συνεδρία, αφού πλέον είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Μικρών και Μεσσαίων Αγροτών (ECVC). Το σημαντικότερο ίσως μήνυμα που διαδόθηκε στο συνέδριο είναι ότι αν αποτύχει η αγροτική παραγωγή τίποτα άλλο δεν πρόκειται να πετύχει.
 

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι δύο εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ), όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του διασυνοριακού έργου Dinalpconnect (Transboundary ecological connectivity of Alps and Dinaric Mountains).

Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών διοργάνωσε εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022, στον χώρο του πανεπιστημίου. Στη δραστηριότητα αυτή συμμετείχαν πλήθος ερευνητών, ειδικοτήτων και ενδιαφερόμενων φορέων όπως: γεωπόνοι, βοτανολόγοι, οικολόγοι, φοιτητές, παραγωγοί και κτηνοτρόφοι. 
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αύξησε την ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα που σχετίζονται με τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των λιβαδιών και την αγροοικολογική συνδεσιμότητα.

Η δεύτερη δραστηριότητα ήταν η συμμετοχή στην 29η Argotica, που πραγματοποιήθηκε στις 20 - 23 Οκτωβρίου, στο Διεθνές Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο της ΔΕΘ HELEXPO στη Θεσσαλονίκη. Οι συνεργάτες του Γεωπονικού Πανεπιστημίου ενημέρωσαν τους επισκέπτες της έκθεσης για τους στόχους και τα τρέχοντα αποτελέσματα του έργου Dinalpconnect. Καθώς η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί μία από τις σημαντικότερες του χώρου, διέδωσε τα αποτελέσματα του έργου Dinalpconnect σε πολλές ομάδες ενδιαφερομένων που σχετίζονται με τους τομείς της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της αγροδασοκομίας.

Περισσότερες πληροφορίες για το συγκεκριμένο έργο μπορούν να αναζητηθούν στον σύνδεσμο (εδώ)

Ανακοίνωση από τον Σίμο Κεδίκογλου.

Η διαχείριση των ζωικών υποπροϊόντων αποτελεί ένα κρίσιμο και συνάμα δύσκολο έργο  για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, επεσήμανε ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, κ. Σίμος Κεδίκογλου, σε χαιρετισμό του σε ημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Προϊόντων Κρέατος.

Ο κ. Κεδίκογλου, τόνισε ότι για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, απαιτείται συντονισμός και κοινές δράσεις. «Συνδέεται δε  άρρηκτα με τις επιταγές της  Πράσινης Συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβάλλεται να εφαρμόσει η χώρα μας, όπως και όλα τα άλλα Κράτη Μέλη τα προσεχή χρόνια», εξήγησε.

Όπως είπε ο ΥφΑΑΤ στόχοι της Πράσινης Συμφωνίας είναι η αποτελεσματικότερη διαχείριση των ζωικών υποπροϊόντων και η θέσπιση δράσεων για την κυκλική οικονομία που στοχεύει στην απόλυτη αξιοποίηση τους και την καταστροφή όσον το δυνατόν μικρότερων ποσοτήτων για την προστασία του περιβάλλοντος  που τόσο έχει επιβαρυνθεί.

Παράλληλα, σημείωσε ότι «τα συμπεράσματα της ημερίδας, θα αποτελέσουν για την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και εμένα προσωπικά ως αρμόδιο Υφυπουργό, χρήσιμα εργαλεία για την προώθηση νομοθετικών πρωτοβουλιών σε συνεργασία με όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και ιδιαίτερα με το Υπουργείο  Περιβάλλοντος».

Κλείνοντας ο κ. Κεδίκογλου κάλεσε σε συνεργασία τους εμπλεκόμενους φορείς τονίζοντας ότι «θα πετύχουμε τους οικονομικούς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους  που μας έχουν τεθεί, έτσι ώστε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα καθαρότερο και υγιεινότερο περιβάλλον».

Η εκδήλωση αφορούσε τα μείζονα ζητήματα της Διαχείρισης των Ζωικών Υποπροϊόντων (ΖΥΠ) και του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων Τροφίμων (ΗΜΑΤ). Παρόντες στην ημερίδα ήταν εμπειρογνώμονες, εξειδικευμένοι επιστήμονες, επιχειρηματίες, εκπρόσωποι επαγγελματικών οργανώσεων και κοινωνικών φορέων, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, στελέχη επιχειρήσεων του κλάδου, προμηθευτές πρώτων και βοηθητικών υλών και πανεπιστημιακοί.

Δράσεις για βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης των βοσκοτόπων περιλαμβάνονται στη νέα ΚΑΠ.

Οι υποχρεώσεις των κτηνοτρόφων σε αυτή τη δράση, αφορούν είτε στην αναστολή της βόσκησης σε βοσκήσιμες περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα υποβάθμισης είτε στην μετακίνηση σε ορεινές βοσκήσιμες γαίες. 

1. Αναστολή της βόσκησης των βοσκήσιμων γαιών στην αρχή της κύριας βλαστητικής περιόδου, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην βλάστηση να αναπτυχθεί με προσδοκώμενο αποτέλεσμα να μειωθεί ο κίνδυνος διάβρωσης και να βελτιωθεί η βιοποικιλότητα των βοσκοτόπων. Συγκεκριμένα αναστέλλεται η βόσκηση:
α) για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο στη πεδινή υψομετρική ζώνη (<600μ.),
β) για τους μήνες Απρίλιο και Μάιο στην ημιορεινή υψομετρική ζώνη (600-800 μ.) και
γ) και για τον μήνα Μάιο στην ορεινή υψομετρική ζώνη (>800μ.).

2. Να μετακινούν το σύνολο του ζωικού κεφαλαίου σε ορεινές βοσκήσιμες γαίες για τουλάχιστον τέσσερις (4) συνεχόμενους μήνες το έτος, έτσι ώστε από τη μία πλευρά να μειώνεται η πίεση της βόσκησης στους πεδινούς βοσκοτόπους και ταυτόχρονα να αποφεύγεται η δημιουργία υπερβολικής ποσότητας βιομάζας στους ορεινούς που αυξάνει τον κίνδυνο πυρκαγιάς κατά τους ξηρούς μήνες. 

Εδώ και αρκετά χρόνια έχει τεκμηριωθεί ότι παράλληλα με την εμφάνιση υπερβόσκησης στους εύκολα προσβασίμους βοσκοτόπους, η εγκατάλειψη των δύσκολα προσβάσιμων βοσκοτόπων είτε λόγω απόστασης από την έδρα της εκμετάλλευσης είτε λόγω έλλειψης υποδομών (αγροτικών δρόμων), έχει επιδεινωθεί λόγω της πληθυσμιακής εγκατάλειψης της υπαίθρου αλλά και της εφαρμογής κάποιων μέτρων της ΚΑΠ. 

Η υποβόσκηση και πολλές φορές εγκατάλειψη των ορεινών, δυσπρόσιτων και απομακρυσμένων περιοχών έχει σαν αποτέλεσμα την υπερβολική αύξηση της βιομάζας (αφού δεν βόσκεται), γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο πυρκαγιάς. Η μείωση της βιολάζας μέσω της βόσκησης είναι ένας εξαιρετικά πολύτιμος τρόπος μείωσης του κινδύνου πυρκαγιάς. Κατά την διάρκεια των μετακινήσεων θα εξασφαλίζεται η πλήρης εφαρμογή των κανόνων ευζωίας.

Πρέπει επίσης να καταρτίζεται ετήσιο Σχέδιο Διαχείρισης Βοσκοτόπου της εκμετάλλευσης, με τη συνδρομή πιστοποιημένου συμβούλου, όπου θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι η βόσκηση θα συμμορφούται τόσο στους κανόνες ορθής πρακτικής π.χ. συμμόρφωση στην εκ περιτροπής βόσκηση αλλά κυριότερα στα διαχειριστικά σχέδια των περιοχών NATURA όπου αυτά υπάρχουν. Τόσο η εκ περιτροπής βόσκηση όσο και η μετακίνηση του κοπαδιού θα πιστοποιείται με την χρήση συστήματος γεωεντοπισμού (GPS).

Στο Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ αναφέρεται ότι προτεραιότητα θα δοθεί στο να καλυφθούν τα 4.765.090 στρέμματα που βρίσκονται σε κακή και πολύ κακή κατάσταση (με βάση την κλίση, την διάβρωση, την ξηρότητα και το έδαφος).

Για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών των ζώων κατά τη διάρκειας του περιορισμού της βόσκησης δηλαδή για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο στη πεδινή υψομετρική ζώνη (<600μ.), Απρίλιο και Μάιο στην ημιορεινή υψομετρική ζώνη (600-800 μ.) και Μάιο στην ορεινή υψομετρική ζώνη (>800μ.), προβλέπεται η δημιουργία τεχνητών λειμώνων. 

Για τη δημιουργία μονοετούς τεχνητού λειμώνα σε έκταση ξερικής γης το τεκμαρτό ενοίκιο ανέρχεται σε 5 €/ στρέμμα. Για την καλλιέργεια του εδάφους και την εγκατάσταση του λειμώνα υπολογίζεται το ενοίκιο μηχανημάτων και εξοπλισμού, που πραγματοποίησαν τις απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες (όργωμα, σβαρνίσματα, σπορά, διασπορά λιπάσματος κλπ) και εκτιμάται στα 20 €/ στρέμμα. Χρησιμοποιείται σπόρος 5 κιλά/στρέμμα που στοιχίζει 2,5 €/κιλό και λίπασμα φωσφορικής αμμωνίας ύψους 7,5 κιλά/στρέμμα που αγοράσθηκε προς 0,38 €/κιλό. Από αυτό αφαιρείται το κόστος ζωοτροφών που υποκαθιστώνται με τους τεχνητούς λειμώνες που υπολογίζεται σε 10 €/στρέμμα. Καλύπτονται οι δαπάνες κατάρτισης και παρακολούθησης του Σχεδίου Διαχείρισης βοσκοτόπου. Το κόστος για αυτό εκτιμάται στα 1 €/στρέμμα.

Για τη κάλυψη των εξόδων μετακίνησης των ζώων σε ορεινό υποβοσκημένο βοσκότοπο, δηλαδή το άθροισμα των δαπανών που προκύπτουν από την μεταφορά του ζωικού κεφαλαίου (φόρτωση και μετακίνηση) στα ορεινά βοσκοτόπια αλλά και για την καθημερινή μεταφορά γάλακτος από τον ορεινό βοσκότοπο στο πλησιέστερο τυροκομείο, η αποζημίωση εξαρτάται από τη διοικητική περιφέρεια, την απόσταση που πρέπει να διανύσει αλλά και το είδος του εκτρεφόμενου ζώου. Έτσι για τα βοοειδή κυμαίνεται από 1,1 έως 7,4 €/στρέμμα, ενώ για τα αιγοπρόβατα από 1,7 έως 8,5 €/στρέμμα.

H εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στην ΚΑΠ επιτάσσει τη δέσμευση του 25% των πόρων του Πρώτου Πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις) για την εφαρμογή του καθεστώτος των οικολογικών σχημάτων (eco-schemes).

Τα οικολογικά σχήματα στη νέα ΚΑΠ θα αντικαταστήσουν το «πρασίνισμα» της τρέχουσας ΚΑΠ. Στα οικολογικά σχήματα περιλαμβάνονται και οι εφαρμογές κυκλικής οικονομίας στη γεωργία.

Η συγκεκριμένη δράση συνίσταται στη διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων στις αρόσιμες και των κλαδεμάτων στις μόνιμες καλλιέργειες, με στόχο τόσο τον μετριασμό της κλιματική αλλαγής, όσο και τη βελτίωση της δομής και την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους.

Η συνηθισμένη πρακτική διαχείρισης των φυτικών υπολειμμάτων και των κλαδεμάτων των δένδρων ήταν η καύση τους στο χωράφι. Η πρακτική αυτή έχει περιοριστεί σημαντικά λόγω της εφαρμογής της πολλαπλής συμμόρφωσης και είναι πλέον απαγορευμένη. Έχει αντικατασταθεί με την απλή συγκέντρωση και απομάκρυνση των υπολειμμάτων. Τώρα με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ θα αναλαμβάνουν οι αγρότες τη διαχείρηση αυτών των υπολειμμάτων για να εισπραξούν την ενίσχυση.

Οι δικαιούχοι θα αναλαμβάνουν τη δέσμευση να εφαρμόζουν την πρακτική της συγκέντρωση των υπολειμμάτων στις αρόσιμες, του θρυμματισμού των κλαδεμάτων μετά το κλάδεμα των δέντρων, την επεξεργασία τους μέσω της κομποστοποίησης και τέλος την κατάλληλη εφαρμογή του κομπόστ που προκύπτει στην επιφάνεια του εδάφους, η οποία εφαρμογή, πέραν των προαναφερθέντων, μειώνει και τις ανάγκες χρήσης ζιζανιοκτόνων.

Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης οι δικαιούχοι:
α. ελέγχουν τα δέντρα και τις καλλιέργειες για ανίχνευση παρουσίας φυτοπαθολογικών προβλημάτων ή εντομολογικών εχθρών και συγκεντρώνουν τα κλαδέματα σε κατάλληλους χώρους.
β. εάν δεν εντοπιστούν μολύσματα είτε χρησιμοποιώντας ίδιο εξοπλισμό είτε μέσω της προμήθειας υπηρεσιών τρίτων προβαίνουν σε θρυμματισμό των κλαδεμάτων με διάμετρο μικρότερη των 6-7 εκατοστών και των υπολειμμάτων της καλλιέργειας
γ. είτε χρησιμοποιώντας ίδιο εξοπλισμό ακολουθούν τη διαδικασία της κομποστοποίησης των υπολειμμάτων σε ειδικούς χώρους/εγκαταστάσεις είτε προμηθεύονται κομπόστ για χρήση στις ενισχυόμενες εκτάσεις μονίμων και αρόσιμων καλλιεργειών
δ. είτε χρησιμοποιώντας ίδιο εξοπλισμό είτε μέσω της προμήθειας υπηρεσιών τρίτων, εφαρμόζουν το κομπόστ στο έδαφος των αγροτεμαχίων.

Οι δικαιούχοι υποχρεούνται να πραγματοποιήσουν τόσο στην αρχή όσο και σε τακτά χρονικά διαστήματα εντός της διάρκειας της δέσμευσης αναλύσεις εδαφών, που να καλύπτουν το σύνολο των αγροτεμαχίων της εκμετάλλευσης που θα ενταχθούν στο μέτρο. Οι αναλύσεις έχουν στόχο την τεκμηρίωση της βελτίωσης της ποιότητας του εδάφους (δομή και γονιμότητα).

Σε περίπτωση φυτοϋγειονομικών προβλημάτων ο δικαιούχος της ενίσχυσης υποχρεούται να συλλέγει και να αποσύρει τα φυτικά υπολείμματα ή κλαδέματα, τα οποία δεν επιτρέπεται να κάψει. Τα ανωτέρω υπολείμματα θα αντιμετωπίζονται, κατά τη διαδικασία κομποστοποίησης, με διαφορετικό τρόπο, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο κίνδυνος μόλυνσης με παθογόνους μικροοργανισμούς ελαχιστοποιείται στο μηδέν.

Η ενίσχυση αφορά στην πληρωμή στον παραγωγό των παρακάτω υπηρεσιών / προμηθειών:

• Συγκέντρωση και απόσυρση των υπολειμμάτων καλλιεργειών και των κλαδεμάτων για τις οποίες ενέργειες δίνεται ενίσχυση 2 ευρώ/στρέμμα.
• Προμήθεια κομπόστ εγγυημένης περιεκτικότητας σε θρεπτικά και απαλλαγμένου μολυσμάτων.
• Διασπορά του κομπόστ στις καλλιέργειες

Η ποσότητα του κομπόστ που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών των καλλιεργειών εξαρτάται από τον τύπο της καλλιέργειας.

Συνεπώς για την προμήθεια και την εφαρμογή του κομπόστ σε αρόσιμες καλλιέργειες η ενίσχυση ανέρχεται σε 9 ευρώ/στρέμμα, ενώ στα κηπευτικά εκτιμάται στα 18 ευρώ/στρέμμα. Από τις μόνιμες φυτείες στα ακτινίδια και τα αμπέλια η ενίσχυση φτάνει στα 9,2 ευρώ/στρέμμα και στις υπόλοιπες δενδρώδεις τα 12 ευρώ/στρέμμα.

Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύτηκε η ΚΥΑ (ΥΠΕΝ/ΔΔΔ/10683 7/3507) για την οικονομική ενίσχυση στους ρητινεργάτες που πραγματοποίησαν εργασίες πυροπροστασίας των δασών, κατά το έτος 2021.

Δικαιούχοι της ενίσχυσης, όπως αναφέρεται στην απόφαση, είναι οι ρητινεργάτες μέλη δασικών συνεταιρισμών καθώς και μεμονωμένοι ρητινεργάτες, οι οποίοι πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

2.1. Κατέχουν, ή ενοικιάζουν ρητινευόμενα δάση ή ασκούν δικαίωμα δουλείας επ' αυτών και αξιοποιούν έκταση πευκοδάσους σε περιοχές αρμοδιότητας Δασαρχείων Μεγάρων, Λίμνης, Χαλκίδας, Ιστιαίας, Κασσάνδρας και Κορίνθου.

2.2. Έχουν επαρκή επαγγελματική ικανότητα.

2.3. Δεν ενισχύθηκαν για την ίδια δραστηριότητα από άλλο πρόγραμμα για το έτος 2021.

2.4. Ανέλαβαν την υποχρέωση και καθάρισαν τον υπόροφο του πευκοδάσους, σε ποσοστό περίπου 20% της συνολικής έκτασης που ρητίνευσαν, οσάκις δε εκδηλώθηκε πυρκαγιά επενέβησαν αμέσως, αμισθί, και σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμοδίων υπηρεσιών για την καταστολή της.

Ύψος ενίσχυσης για τον καθαρισμό των δασών έτους 2021

3.1. Το ύψος ενίσχυσης, ανά δικαιούχο, καθορίζεται σε 0,40 € ανά κιλό ρητίνης (2.300.000€/5.628.829 κιλά ρητίνης περίπου, στα οποία περιλαμβάνονται 2.614.300 κιλά που παραδόθηκαν στις βιομηχανίες και εμπόρους ρητίνης και 3.014.529 κιλά που καταστράφηκαν λόγω πυρκαγιάς ή της κακοκαιρίας ΜΗΔΕΙΑ.

3.2. Το συνολικό ύψος των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγούνται ανά δικαιούχο δεν υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ, σε οποιαδήποτε περίοδο τριών οικονομικών ετών, με βάση τα οριζόμενα στον Κανονισμό De Minimis.

Τα απαραίτητα δικαιολογητικά

Τα παρακάτω δικαιολογητικά υποβάλλονται από τους ενδιαφερόμενους μεμονωμένους ρητινεργάτες, ή από δασικούς συνεταιρισμούς για τα μέλη τους, στις κατά τόπους αρμόδιες δασικές υπηρεσίες.

5.1. Αίτηση του ενδιαφερόμενου ρητινεργάτη, ή αίτηση - Υπεύθυνη Δήλωση του νόμιμου εκπροσώπου Δασικού Συνεταιρισμού για τα μέλη του, συνοδευόμενη από κατάσταση των μελών με τα στοιχεία και δικαιολογητικά αυτών, σύμφωνα με τα παρακάτω.

5.2. Υπεύθυνη δήλωση από κάθε ενδιαφερόμενο, σύμφωνα με το ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ 3 στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της παρούσης.

Κάθε ενδιαφερόμενος θα συμπληρώνει την υπεύθυνη δήλωση, στην οποία συνοπτικά θα δηλώνει ότι κατέχει, ή ενοικιάζει ρητινευόμενα δάση ή ασκεί δικαίωμα δουλείας επ' αυτών, στις περιοχές της παραπάνω παρ. 2.1. Θα αναφέρει επίσης την θέση και έκταση (στρέμματα) πευκοδάσους που αξιοποιεί και της οποίας τον υπόροφο καθάρισε σε ποσοστό τουλάχιστον 20% (επί της συνολικής έκτασης), την ποσότητα ρητίνης που παρήγαγε ή καταστράφηκε το 2021, ότι δεν ενισχύθηκε για την ίδια δραστηριότητα από άλλο πρόγραμμα για το έτος 2021 και ότι δέχεται οποιονδήποτε Εθνικό ή Κοινοτικό έλεγχο. Ο ενδιαφερόμενος στην δήλωσή του θα αναφέρει τις τυχόν άλλες ενισχύσεις ήσσονος σημασίας τις οποίες έχει λάβει βάσει του Κανονισμού De Minimis ή άλλων κανονισμών για ενισχύσεις ήσσονος σημασίας κατά τα δύο προηγούμενα οικονομικά έτη και κατά το τρέχον οικονομικό έτος, ενώ σε περίπτωση που δεν έχει λάβει, θα το δηλώνει ρητά. Επίσης πως είναι ενήμερος ότι η ενίσχυση που αιτείται να λάβει υπάγεται στον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1407/2013 της Επιτροπής της 18ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (ΕΕ L 352/1 της 24.12.2013).

5.3. Φορολογική ενημερότητα σύμφωνα με το περιεχόμενο του ως άνω στοιχείου με α/α 14.

5.4. Φωτοαντίγραφο της πρώτης σελίδας του εκκαθαριστικού σημειώματος ή άλλου φορολογικού εγγράφου όπου αναγράφεται ο Α.Φ.Μ.

5.5. Φωτοαντίγραφο της πρώτης σελίδας του βιβλιαρίου της τράπεζας όπου αναγράφεται το ΙΒΑΝ που θα κατατεθεί το ποσό της ενίσχυσης.

5.6. Φωτοαντίγραφο των δύο όψεων της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου.

5.7. (α). Τιμολόγια πώλησης της ρητίνης, παραγωγής έτους 2021 η οποία διατέθηκε στις βιομηχανίες επεξεργασίας ή σε εμπόρους ρητίνης, με ημερομηνία πώλησης μέχρι 31-5-2021. Το πρωτότυπο τιμολόγιο, θα σφραγίζεται από την υπηρεσία με την ένδειξη ότι ενισχύθηκε για το εν λόγω πρόγραμμα και θα επιστρέφεται στο δικαιούχο, ενώ στην υπηρεσία θα μένει ακριβές φωτοαντίγραφο.

5.7. (β). Για κάθε έναν ρητινεργάτη του οποίου η παραγωγή καταστράφηκε το 2021 από την δασική πυρκαγιά ή την κακοκαιρία ΜΗΔΕΙΑ, απαιτείται:

Βεβαίωση του ελεύθερου ρητινεργάτη ή του νόμιμου εκπροσώπου Δασικού Συνεταιρισμού στον οποίο παραδίδει την ρητίνη, στην οποία θα αναγράφονται το ονοματεπώνυμο, o ΑΦΜ και η καταστραφείσα ποσότητα ρητίνης. Σε περίπτωση εξακρίβωσης δήλωσης ψευδών στοιχείων, ισχύουν για τον δικαιούχο τα αναφερόμενα στην παραπάνω παρ. 4.

5.8. Όταν η αίτηση γίνεται από δασικό συνεταιρισμό, αυτός υποχρεούται να καταθέσει στις αρμόδιες δασικές αρχές μαζί με την αίτηση - υπεύθυνη δήλωση της ανωτέρω παρ. 5.1. αναλυτικές καταστάσεις (σύμφωνα με το ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ 1 και ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ 2 στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της παρούσης) των μελών του δικαιούχων της οικονομικής ενίσχυσης, με ευθύνη του για την ορθή συμπλήρωσή τους. Θα αναγράφονται τα στοιχεία ταυτότητος, η τράπεζα και ο αριθμός IBAN του λογαριασμού των δικαιούχων για πίστωση του σχετικού ποσού ενίσχυσης, η αρμόδια Δ.Ο.Υ. και ο Α.Φ.Μ., η έκταση και ο καθαρισμός υπορόφου καθώς και ο υπολογισμός της οικονομικής ενίσχυσης για το σύνολο των κιλών ρητίνης ανά δικαιούχο (παραγωγή και καταστροφή) και των σχετικών κρατήσεων (χαρτόσημα, ΟΓΑ, αμοιβή τράπεζας, κ.λπ.) ενός εκάστου αυτών.

Δείτε εδώ το σχετικό ΦΕΚ

Εγκύκλιος της γενικής γραμματείας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος αποκαθιστά την τάξη.

Όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, με τις ειδικές διατάξεις του άρθρου 67 του ν. 998/1979, όπως ισχύει μετά την πρόσφατη αντικατάσταση της με το ν. 4915/2022 ρυθμίζεται η διαχείριση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, οι οποίες αποδεδειγμένα στο παρελθόν είχαν αγροτική μορφή και δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης.

Ειδικότερα δε όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εν λόγω εκτάσεων με τον ανωτέρω τροποποιητικό νόμο καταργήθηκε η μέχρι τούδε προβλεπόμενη στο άρθρο 67 ειδική διοικητική διαδικασία για την αναγνώριση των εν λόγω εκτάσεων ως ιδιωτικών και ορίστηκε ρητά ότι οι εν λόγω εκτάσεις θεωρούνται ιδιωτικές, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου (όπως διαθήκη, δωρεά), μη αρκούσης εν προκειμένω για τη θεμελίωση δικαιωμάτων του Δημοσίου της επίκλησης του μαχητού τεκμηρίου της κυριότητας του που ισχύει επί των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, δεδομένου ότι εν προκειμένω δεν πρόκειται για ανέκαθεν δάση αλλά για πρώην αγροτικές εκτάσεις οι οποίες δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης της καλλιέργειας τους.

Επομένως σύμφωνα με την ανωτέρω ειδική διάταξη του άρθρου 67 προϋπόθεση για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των υπόψη εκτάσεων είναι η μη ύπαρξη τίτλων του Δημοσίου, το οποίο και ερευνάται από την οικεία Δασική Υπηρεσία.

Όπως σχολίασε μιλώντας στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Κρήτης Δρ Αλέξανδρος Στεφανάκης, ειδικά για την Κρήτη που έχει ένα πολύπλοκο... καθεστώς ως προς το ιδιοκτησιακό, η εγκύκλιος του υπουργείου, είναι προς την σωστή κατεύθυνση, καθώς ξεμπλοκάρει μεγάλες εκτάσεις, συνήθως επικλινείς που είχαν δασωθεί και οι οποίες είναι πολλές στο νησί...

Αναλυτικά η εγκύκλιος της γενικής γραμματείας Δασών έχει ως εξής:

Η εγκύκλιος του ΓΓ Δασών του ΥΠΕΝ με θέμα: «Συμπληρωματικές οδηγίες εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 67 του ν. 998/1979 για τους δασωμένους αγρούς, όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση του με το αρθρο 93 του ν. 4915/2022 (63 Α)» έχει ως εξής:

Σχετ.:

1. H με αριθμ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/78221/4436/27.7.2022 Εγκύκλιος μας

2. Το με αριθμ. πρωτ. 134465/19.9.2022 έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών

A. Με τη διάταξη του άρθρου 67 του ν. 998/1979, όπως ισχύει μετά την πρόσφατη αντικατάσταση της με το ν. 4915/2022 ρυθμίζεται η διαχείριση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, οι οποίες αποδεδειγμένα στο παρελθόν είχαν αγροτική μορφή και δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης. Ειδικότερα δε όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εν λόγω εκτάσεων με τον ανωτέρω τροποποιητικό νόμο καταργήθηκε η μέχρι τούδε προβλεπόμενη στο άρθρο 67 ειδική διοικητική διαδικασία για την αναγνώριση των εν λόγω εκτάσεων ως ιδιωτικών επί τη βάσει τίτλων ιδιοκτησίας οι οποίοι ανάγονται πριν από την 23η Φεβρουαρίου 1946 (ημερομηνία εισαγωγής του Αστικού Κώδικα) και ορίστηκε ρητά ότι οι εν λόγω εκτάσεις θεωρούνται ιδιωτικές, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου.

Ακολούθως στην υπό στοιχείο (1) Εγκύκλιο προβλέφθηκε – προκειμένης της διακρίβωσης της υπαγωγής συγκεκριμένης έκτασης στις ιδιοκτησιακές ρυθμίσεις της παρ. 1 του ως άνω άρθρου 67 – η εξέταση από τον Δασάρχη (ή τον Δ/ντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στο νομό) α) της τυχόν ύπαρξης τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.), β) της τυχόν υπαγωγής της υπόψη έκτασης στην κυριότητα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης και γ) της τυχόν καταγραφής αυτής στα βιβλία δημοσίων κτημάτων ως δημόσιου κτήματος, (βεβαιούμενου του ως άνω πραγματικού γεγονότος από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία), ενόψει της διάταξης της παρ. 13 του άρθρου 21 του ν. 3208/2003, η οποία εξαιρεί από την υπαγωγή στις ιδιοκτησιακές ρυθμίσεις του ως άνω νόμου όσες εκτάσεις είναι  καταγεγραμμένες ως δημόσια κτήματα, επαναλαμβάνοντας ως προς το σημείο αυτό η Εγκύκλιος την πρόβλεψη της εκτελεστικής του άρθρου 67, υπ’ αριθμ. 136255/683 Υ.Α.(ΦΕΚ Β 767/ 22.3.2016).

B. Με το υπό στοιχείο (2) σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών προς όλες τις Κτηματικές Υπηρεσίες, το οποίο κοινοποιήθηκε και στο Υπουργείο μας (Γενική Γραμματεία Δασών, Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος), κλήθηκαν οι οικείες Κτηματικές Υπηρεσίες να απαντούν μόνο αν τα σχετικά ακίνητα είναι καταγεγραμμένα ως δημόσια κτήματα και όχι και στην περίπτωση της μη εγγραφής, διότι η μη καταγραφή ενός ακινήτου δεν συνεπάγεται και ανυπαρξία δικαιωμάτων του Δημοσίου, για την διακρίβωση της οποίας απαιτείται ειδική διοικητική έρευνα, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 25 του Α.Ν. 1539/1938, (βλ. σχετικά, σελ. 2 του ως άνω εγγράφου).

Επί των διαλαμβανομένων στο ως άνω έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών και προκειμένου να αρθεί η παρανόηση, η οποία προφανώς προκλήθηκε από την διατύπωση της υπό στοιχείο (1) Εγκυκλίου περί «βεβαίωσης από την οικεία κτηματική υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα, σύμφωνα με την παρ. 13 του άρθρου 21 Ν. 3208/2003», διευκρινίζουμε τα εξής «… για το συντονισμό των ενεργειών των αρμοδίων Υπηρεσιών των δύο Υπουργείων και προκειμένου η Διοίκηση να ενεργεί στις ως άνω υποθέσεις, σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής Διοίκησης, αλλά και με γνώμονα την προστασία της δημόσιας περιουσίας και την διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου», όπως πολύ ορθά αναφέρεται στο ως άνω έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών.

Όπως αναφέρεται και ανωτέρω, υπό στοιχείο (1) της παρούσας, με τις ειδικές διατάξεις του άρθρου 67 του ν. 998/1979, όπως ισχύει μετά την πρόσφατη αντικατάσταση της με το ν. 4915/2022 ρυθμίζεται η διαχείριση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εκτάσεων, οι οποίες αποδεδειγμένα στο παρελθόν είχαν αγροτική μορφή και δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης. Ειδικότερα δε όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των εν λόγω εκτάσεων με τον ανωτέρω τροποποιητικό νόμο καταργήθηκε η μέχρι τούδε προβλεπόμενη στο άρθρο 67 ειδική διοικητική διαδικασία για την αναγνώριση των εν λόγω εκτάσεων ως ιδιωτικών και ορίστηκε ρητά ότι οι εν λόγω εκτάσεις θεωρούνται ιδιωτικές, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών βάσει τίτλου (όπως διαθήκη, δωρεά), μη αρκούσης εν προκειμένω για τη θεμελίωση δικαιωμάτων του Δημοσίου της επίκλησης του μαχητού τεκμηρίου της κυριότητας του που ισχύει επί των δασικού χαρακτήρα εκτάσεων, δεδομένου ότι εν προκειμένω δεν πρόκειται για ανέκαθεν δάση αλλά για πρώην αγροτικές εκτάσεις οι οποίες δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης της καλλιέργειας τους.

Επομένως σύμφωνα με την ανωτέρω ειδική διάταξη του άρθρου 67 προϋπόθεση για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των υπόψη εκτάσεων είναι η μη ύπαρξη τίτλων του Δημοσίου, το οποίο και ερευνάται από την οικεία Δασική Υπηρεσία.

Ωστόσο η καταγραφή μίας έκτασης ως δημόσιου κτήματος, παρόλο που δεν καθιερώνει αμάχητο τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Δημοσίου, δυναμένου του ιδιώτη να προσφύγει στα πολιτικά δικαστήρια, αποτελεί τρόπο απόδειξης της κυριότητας του Δημοσίου (ΣτΕ 744/2019) και δεν δύναται να παραβλεφθεί, γι’ αυτό και ορθώς η υπό στοιχείο (1) Εγκύκλιος προβλέπει ότι θα πρέπει να εξετάζεται και το πραγματικό γεγονός της τυχόν καταγραφής της υπόψη έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων. Μη εννοώντας βεβαίως ότι για όσους δασωμένους αγρούς δεν έχουν καταχωρηθεί ως δημόσια κτήματα, θα πρέπει να ακολουθείται η διοικητική διαδικασία διακρίβωσης τυχόν δικαιωμάτων του Δημοσίου του Α.Ν. 1539/1938 (σύνταξη πορίσματος, εξέταση των τίτλων του ιδιώτη από το γνωμοδοτικό συμβούλιο δημοσίων κτημάτων, η οποία δεν εφαρμόζεται επί εκτάσεων υπαγομένων στη δασική νομοθεσία), διότι τούτο θα ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με την ειδική εφαρμοστέα εν προκειμένω διάταξη του άρθρου 67, και θα αναιρούσε στην πράξη την εφαρμογή της.

Άλλωστε η βεβαίωση μόνο του πραγματικού γεγονότος της καταγραφής της έκτασης ως δημοσίου κτήματος προβλεπόταν και πριν την τελευταία τροποποίηση του άρθρου 67 στην υπ’ αριθμ. 136255/6832016 εκτελεστική Υ.Α., κατά τα προαναφερθέντα, και εφαρμόζονταν ακωλύτως στην πράξη, κατά τα αναφερόμενα και στο με αριθμ. πρωτ. 79546/21.9.2022 σχετικό έγγραφο της Κτηματικής Υπηρεσίας Μαγνησίας, στο οποίο γίνεται αναφορά στην έκδοση Βεβαιώσεων και πριν την τελευταία τροποποίηση του άρθρου 67, κατόπιν όμως αυτεπάγγελτης αναζήτησης τους, και όχι αιτήματος του ιδιώτη, όπως προβλέπει η υπό στοιχείο (1) σχετική Εγκύκλιος.

Γ. Κατ’ ακολουθίαν πάντων των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως – προκειμένης της διακρίβωσης της υπαγωγής συγκεκριμένης έκτασης στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 67 του ν. 998/1979 – το αρμόδιο Δασαρχείο ή η Διεύθυνση Δασών άνευ Δασαρχείου για την αυτεπάγγελτη αναζήτηση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία της εν λόγω Βεβαίωσης, στην οποία να βεβαιώνεται μόνο αν το συγκεκριμένο ακίνητο είναι καταγεγραμμένο ως δημόσιο κτήμα, στο οικείο βιβλίο καταγραφής, σε συμφωνία με τα αναφερόμενα και στο υπό στοιχείο (2) σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών.

Σε περίπτωση δε μη χορήγησης απάντησης από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία, θα προβαίνετε, εντός της νομίμου προθεσμίας του άρθρου 4 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και σε κάθε περίπτωση εντός ευλόγου χρόνου στη διεκπεραίωση του αιτήματος του ενδιαφερομένου, που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη, χωρίς την απάντηση της Κτηματικής Υπηρεσίας, εξετάζοντας την τυχόν ύπαρξη τίτλων του Δημοσίου επί της έκτασης ή την τυχόν περιέλευση της στο Δημόσιο εξ’ άλλης αιτίας, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής, κατά τα ειδκότερον αναφερόμενα στο υπό στοιχείο 2 της με αριθμ. αριθμ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/78221/4436/27.7.2022 Εγκυκλίου μας.

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΑΣΩΝ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΑΒΩΣΗΣ

Μόνο σε Μαρτίνο, Μαλεσίνα, Λάρυμνα Φθιώτιδας το 70% θα είναι εκτός καταγγέλλει ο Αγροτικός Γεωργικός Ελαιοκομικός Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Μαρτίνου.

Εκτός πληρωμής ενιαίας ενίσχυσης έτους 2022 κινδυνεύουν να μείνουν όσοι αγρότες έχουν εκκρεμότητες με το κτηματολόγιο.

Όπως καταγγέλλει ο Αγροτικός Γεωργικός Ελαιοκομικός Κτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Μαρτίνου στις περιοχές Μαρτίνο, Μαλεσίνα και Λάρυμνα του νομού Φθιώτιδας, το 70% των εκτάσεων που δηλώνονταν κανονικά στο ΟΣΔΕ τα προηγούμενα χρόνια και πληρώνονταν χωρίς πρόβλημα, έχουν κριθεί μη επιλέξιμες κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χαθούν τα χρήματα για τους παραγωγούς.

Σύμφωνα μάλιστα με όσα αναφέρει στον ΑγροΤύπο η κα Σπυριδούλα Δημάκη από τον Συνεταιρισμό, αυτό θα συμβεί σε όσες περιοχές έχει κλείσει οριστικά το κτηματολόγιο και οι εκτάσεις έχουν αποδοθεί στο δημόσιο, είτε γιατί δεν εκδικάστηκαν ακόμα οι ενστάσεις των αγροτών, είτε οι παραγωγοί δεν είχαν κάνει ενστάσεις για τους δασικούς. Σύμφωνα με την ίδια, οι μη επιλεξιμότητες των εκτάσεων φαίνονται ήδη στο σύστημα, αρχής γενομένης από τον διασταυρωτικό έλεγχο που είχε κάνει ο ΟΠΕΚΕΠΕ στις 12 Αυγούστου.

Πέραν της απώλειας της ενιαίας ενίσχυσης, συμπληρώνει η ίδια, υπάρχουν παραγωγοί που κινδυνεύουν να απωλέσουν χρήματα και από τα σχέδια βελτίωσης ή το πρόγραμμα νέων γεωργών δεδομένου ότι εμφανίζονται να μην τους ανήκουν πλέον οι εκτάσεις.

Το θετικό της όλης υπόθεσης, σύμφωνα με τους ανθρώπους του Συνεταιρισμού είναι ότι υπάρχει μια πρωτοβουλία από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος ώστε να δοθεί δυνατότητα εξαγοράς των εκτάσεων αυτών από τους αγρότες.

Δείτε εδώ σχετική επιστολή του Συνεταιρισμού και ερώτηση στη βουλή

Οδηγίες εξέδωσε το ΥπΑΑΤ σχετικά με τις παρεκκλίσεις προκειμένου οι αγρότες να ενημερωθούν και να λάβουν έγκαιρα τις αποφάσεις τους για τη φθινοπωρινή σπορά του 2022.

Η εγκύκλιος αναφέρει παρεκκλίσεις από την εφαρμογή των προτύπων Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ), δηλαδή την αμειψισπορά και αγρανάπαυση και αφορά στους γεωργούς που διαθέτουν αρόσιμη γη άνω των 10 εκταρίων (100 στρ.).

Όπως αναφέρει το ΥπΑΑΤ, για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣΔΕ 2023, οι δικαιούχοι δύνανται:
α) να μην εφαρμόσουν την αμειψισπορά όπως περιγράφεται στο ΚΓΠΚ 7 ή/και
β) να μην εφαρμόσουν την πρώτη απαίτηση του ΚΓΠΚ 8 όσον αφορά τη γη υπό αγρανάπαυση.

ΚΓΠΚ 7: 
Στις εκμεταλλεύσεις με εκτάσεις αροτραίων καλλιεργειών άνω των 10 εκταρίων, εφαρμόζεται αμειψισπορά. Ο γεωργός πρέπει να εξασφαλίσει σε όλη την έκταση που καλύπτεται με αροτραίες καλλιέργειες τη διαδοχή καλλιεργειών διαφορετικών βοτανικών γενών, συμπεριλαμβανομένης τυχόν επίσπορης ως δευτερεύουσας καλλιέργειας, κατά τη διάρκεια μιας σειράς τριών καλλιεργητικών περιόδων. Στην περίπτωση που ακολουθείται η πρακτική της επίσπορης καλλιέργειας κάθε χρόνο ανελλιπώς είναι δυνατή η παράταση της περιόδου αμειψισποράς για μια καλλιεργητική περίοδο.

Από την υποχρέωση εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις:
-Όταν η αρόσιμη γη καλλιεργείται εξ ολοκλήρου με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας.
-Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης:
χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, καλλιεργείται με ψυχανθή, χρησιμοποιείται ως γη υπό αγρανάπαυση, o αποτελεί συνδυασμό των ανωτέρω χρήσεων.
-Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης:
αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο,χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτώνκαλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειαςαποτελεί συνδυασμό των ανωτέρω χρήσεων
-Οι εκμεταλλεύσεις που έχουν πιστοποιηθεί ως βιολογικές σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/848 θεωρούνται ότι συμμορφώνονται με το παρόν πρότυπο ΚΓΠΚ.

ΚΓΠΚ 8, πρώτη απαίτηση: 
Ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά:

• Τουλάχιστον το 4% της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση.
• Τουλάχιστον το 3% της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, όταν ο γεωργός δεσμεύεται να αφιερώσει τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης που διαθέτει σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, στο πλαίσιο ενισχυμένου οικολογικού προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 31 παράγραφος 5 στοιχείο α).
• Τουλάχιστον το 7% της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, των εμβόλιμων καλλιεργειών και των καλλιεργειών που δεσμεύουν άζωτο, που καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων το 3 % είναι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση. Για τις εμβόλιμες καλλιέργειες χρησιμοποιείται ο συντελεστής στάθμισης 0,3.

Στις εκτάσεις αυτές αυτό το έτος οι γεωργοί μπορούν να καλλιεργήσουν φυτά για παραγωγή τροφίμων. Δεν επιτρέπεται η καλλιέργεια αραβόσιτου, σπόρων σόγιας ή πρεμνοφυών δασών μικρού περίτροπου χρόνου.

Οι ανωτέρω παρεκκλίσεις, δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις που οι δικαιούχοι επιλέξουν να εφαρμόσουν οικολογικά προγράμματα του άρθρου 31 ή/και γεωργοπεριβαλλοντικές, κλιματικές και άλλες δεσμεύσεις διαχείρισης του άρθρου 70 του Καν. (ΕΕ) 2021/2115, όπως προβλέπονται στο Στρατηγικό Σχέδιο της Ελλάδας για την ΚΑΠ 2023-2027, όταν οι δεσμεύσεις των παρεμβάσεων αυτών υπερβαίνουν τις απαιτήσεις του ΚΓΠΚ 7 ή την πρώτη απαίτηση του ΚΓΠΚ 8.

Μετά την έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ 2023-2027 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα εκδοθεί το αναγκαίο νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την αιρεσιμότητα.

Διαβάστε τον Οδηγό (εδώ)