Η περίοδος των τοκετών είναι πάντα η πιο κρίσιμη φάση για τον κτηνοτρόφο, καθώς από τη φροντίδα και τη διατροφή των νεογέννητων αρνιών εξαρτάται η υγεία και η μελλοντική παραγωγικότητα του κοπαδιού. Από τις πρώτες ώρες ζωής μέχρι τον απογαλακτισμό, κάθε στάδιο παίζει καθοριστικό ρόλο για την ανάπτυξη και την επιβίωση των ζώων, καθιστώντας τη σωστή διαχείριση θεμέλιο μιας επιτυχημένης εκτροφής.
Η αξία του πρωτογάλακτος
Η χορήγηση πρωτογάλακτος είναι η πρώτη και πιο σημαντική φροντίδα αμέσως μετά τη γέννα. Τα αρνιά μένουν με τις μητέρες τους για 2–3 ημέρες ώστε να λάβουν την απαραίτητη ποσότητα. Μέσα στις πρώτες 6–10 ώρες από τον τοκετό πρέπει να καταναλώσουν τουλάχιστον 50–100 ml πρωτογάλακτος (περίπου μισό ποτήρι νερού) σε δύο ή τρία γεύματα, με το πρώτο να δίνεται μέσα στις πρώτες δύο ώρες.
Το πρωτόγαλα διαφέρει σημαντικά από το κανονικό γάλα και μετατρέπεται σε αυτό σταδιακά μέσα σε 36–48 ώρες. Εκτός από τις ενεργειακές του ιδιότητες, αποτελεί και το καλύτερο «εμβόλιο» για το νεογνό, καθώς μεταφέρει έτοιμα μητρικά αντισώματα (γ-γλοβουλίνες) που το προστατεύουν από ασθένειες. Παράλληλα, έχει ήπια υπακτική δράση που βοηθά στην αποβολή των πρώτων κοπράνων εντός 24 ωρών από τη γέννηση.
Όταν λείπει το πρωτόγαλα
Σε περιπτώσεις που το πρωτόγαλα δεν επαρκεί —όπως σε πολύδυμες γέννες ή σε θάνατο της μητέρας— είναι απαραίτητη η χορήγηση υποκατάστατου. Τα αρνιά μπορούν να λάβουν συντηρημένο πρόβειο ή αγελαδινό πρωτόγαλα (όχι από ζώα με μαστίτιδα), το οποίο έχει αποψυχθεί και θερμανθεί στους 35–40°C, ή ειδική σκόνη γάλακτος.
Η απομάκρυνση από τη μητέρα γίνεται αφού θηλάσουν για τουλάχιστον 24 ώρες, και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν των 48 ωρών, ώστε να μειώνεται το στρες του αποχωρισμού.
Τεχνητός θηλασμός και πρώτα γεύματα
Ο τεχνητός θηλασμός εφαρμόζεται κυρίως σε εντατικές εκτροφές γαλακτοπαραγωγών φυλών, καθώς μειώνει το κόστος και επιτρέπει καλύτερη διαχείριση του γάλακτος.
Αφού τα αρνιά λάβουν το απαραίτητο πρωτόγαλα, μεταφέρονται σε ειδικό θάλαμο θηλασμού όπου τοποθετούνται οι θηλαστικές μηχανές.
Στο αρχικό στάδιο (3–14 ημερών) χορηγούνται 0,25–0,40 kg ροφήματος τεχνητού γάλακτος ημερησίως, χωρισμένα σε 2–3 γεύματα. Από τη 10η ημέρα ξεκινά σταδιακά η παροχή εναρκτήριου μείγματος και χόρτου καλής ποιότητας (τριφύλλι) για κατά βούληση κατανάλωση.
Η ποσότητα του τεχνητού γάλακτος προσαρμόζεται ανάλογα με την ηλικία και το σωματικό βάρος, φθάνοντας τα 0,35–0,60 kg την 3η εβδομάδα και μειώνοντας ξανά στα 0,25–0,40 kg την 5η–6η εβδομάδα, ώστε να ενισχύεται η κατανάλωση στερεάς τροφής.
Απογαλακτισμός και ανάπτυξη
Τα αρνιά απογαλακτίζονται συνήθως στις 35–42 ημέρες (5–6 εβδομάδες), όταν καταναλώνουν περίπου 250 g στερεάς τροφής ημερησίως.
Τα θηλυκά μεταφέρονται στον χώρο των αρνάδων και τα αρσενικά σε ξεχωριστό χώρο. Αν η ανάπτυξη δεν είναι ομοιόμορφη, ο κτηνοτρόφος πρέπει να διαχωρίσει τα μικρότερα από τα μεγαλύτερα αρνιά για να αποτραπεί ο ανταγωνισμός και να επιτευχθεί ισόρροπη ανάπτυξη μέχρι την ηλικία των 3–4 μηνών.
Τι να προσέξει ο κτηνοτρόφος
Η καθαριότητα της θηλαστικής μηχανής πρέπει να είναι σχολαστική, καθώς η κακή υγιεινή προκαλεί διάρροιες.
Η σωστή λειτουργία της μηχανής ελέγχεται καθημερινά.
Το τριφύλλι πρέπει να είναι νεαρής συγκομιδής και χωρίς μούχλα ή μύκητες.
Οι ουρές των αρνιών κόβονται σε απόσταση περίπου 10 εκατοστών από την έκφυση, με ελαστικό δακτύλιο την 1η ή 2η εβδομάδα ζωής, ώστε να διατηρείται η υγιεινή και να αποφεύγονται ενοχλήσεις από μύγες και έντομα.
Τι κρατάμε
Η σωστή διατροφή των νεογέννητων αρνιών —από το πρωτόγαλα μέχρι τον απογαλακτισμό— είναι θεμέλιο για υγιή και παραγωγικά ζώα. Με επιμέλεια, καθαριότητα και τήρηση των οδηγιών, κάθε κτηνοτρόφος μπορεί να εξασφαλίσει ομαλή ανάπτυξη και υψηλά ποσοστά επιβίωσης στο κοπάδι του, δημιουργώντας τις βάσεις για σταθερή και αποδοτική παραγωγή.
Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 11/2017, Α. Πρέκας & Γ. Ζέρβας, σελ. 77–78.
