Η αμυγδαλιά θεωρείται μια καλλιέργεια που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, αλλά χρειάζεται συγκεκριμένες φροντίδες για να αποδώσει σωστά. Ο ΑγροΤύπος μίλησε με τον κ. Ευθύμη Κασούμη, γεωπόνο και πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αμυγδάλων και Ξηρών Καρπών Λαμίας, ο οποίος περιγράφει αναλυτικά τι πρέπει να γίνεται από τη συγκομιδή μέχρι το τέλος του χειμώνα, ώστε το δέντρο, όπως λέει, «να μπει δυναμικά στην άνοιξη» με μια ασφαλή και καθαρή παραγωγή.
Μετά τη συγκομιδή: οι πρώτες κρίσιμες παρεμβάσεις
Μόλις ολοκληρωθεί η συγκομιδή, η αμυγδαλιά μένει με μικρές πληγές στα σημεία όπου αποχωρίζεται ο καρπός, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την άμεση προστασία της. Σε αυτό το στάδιο εφαρμόζεται οξυχλωριούχος χαλκός, έναν «ελαφρύ χαλκό που δεν δημιουργεί εγκαύματα, αλλά καλύπτει τις πληγές», όπως εξηγεί ο κ. Κασούμης, προσφέροντας στο δέντρο την πρώτη του θωράκιση για τον χειμώνα. Παράλληλα, αν μέσα σε περίπου έναν μήνα από τη συγκομιδή δεν υπάρξει βροχή, ο συνεταιρισμός προχωρά σε διαφυλλική λίπανση με ψευδάργυρο, βόριο και άζωτο. Στόχος της εφαρμογής αυτής είναι, όπως λέει, «να δημιουργηθεί μία αποθήκη σε αυτά τα στοιχεία» ώστε η ανοιξιάτικη βλάστηση να ξεκινήσει με δύναμη και χωρίς διατροφικά ελλείμματα.
Προσαρμογή στο κλίμα και ποικιλίες
Σε ό,τι αφορά τις κλιματικές απαιτήσεις της καλλιέργειας, η αμυγδαλιά παρουσιάζει ιδιαίτερη αντοχή στις χειμερινές θερμοκρασίες. Ο χειμώνας δεν αποτελεί απειλή, ακόμη και σε θερμοκρασίες της τάξης των –15°C, ενώ οι ποικιλίες της αμυγδαλιάς χρειάζονται λίγες ώρες κάτω από 7°C και συνήθως τις συμπληρώνουν ακόμη και σε ήπιους χειμώνες. Η πραγματική ευαισθησία εντοπίζεται αργότερα, στους όψιμους παγετούς της ανθοφορίας. «Εκεί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα», σημειώνει ο πρόεδρος, υπενθυμίζοντας ότι η φετινή παραγωγή σε όλη τη χώρα καταστράφηκε από μια παγωνιά στα τέλη Μαρτίου. Αντίθετα, άλλες καλλιέργειες όπως κεράσια, μήλα και αχλάδια εμφανίζουν πολύ μεγαλύτερη δυσκολία στους ζεστούς χειμώνες, όπου οι απαιτήσεις σε ψύχος δεν καλύπτονται εύκολα.
Ο συνεταιρισμός επέλεξε να καλλιεργεί κυρίως τις ποικιλίες Μάρτα και Μαρινάντα, με μικρή παρουσία της φυρανιάς. Η βασική παράμετρος ήταν η αυτογονιμότητα. Οι καιρικές συνθήκες κατά την ανθοφορία σπάνια ευνοούν τις μέλισσες, επομένως οι αυτογόνιμες ποικιλίες προσφέρουν σταθερότητα στην παραγωγή, χωρίς να εξαρτώνται από την επικονίαση. Επιπλέον, οι δύο ισπανικές ποικιλίες έχουν υψηλή γλυκύτητα, καλό ψήσιμο και εξαιρετική συμπεριφορά στο σπάσιμο, στοιχεία που τις καθιστούν κατάλληλες για εμπορική αξιοποίηση. Η επιλογή τους, όπως αναφέρει ο κ. Κασούμης, δεν έγινε τυχαία αλλά «μετά από τρία χρόνια έρευνας».
Χειμερινός λήθαργος και προληπτική φυτοπροστασία
Με την πτώση των φύλλων, η αμυγδαλιά εισέρχεται στη φάση του χειμερινού λήθαργου, μια περίοδο που επιτρέπει παρεμβάσεις χωρίς να καταπονούν το δέντρο. Σε αυτό το στάδιο εφαρμόζεται εκ νέου χαλκούχο σκεύασμα, αυτή τη φορά βορδιγάλειος πολτός, τον οποίο ο συνεταιρισμός επαναλαμβάνει μέσα στον χειμώνα. Ο χαλκός παραμένει αυστηρά προληπτικός, όπως τονίζει ο κ. Κασούμης: «Αν η φυτοπροστασία είναι θεραπευτική, έχουμε μπλέξει».
Η προστασία του κορμού αποτελεί επίσης χειμερινή πρακτική. Σε περιπτώσεις ρωγμών, κομμίωσης ή τραυμάτων, ο πρόεδρος προτείνει «ένα βράψιμο του κορμού με βορδιγάλειο πολτό ή έναν ψεκασμό με πυκνό διάλυμα χαλκού», ώστε να απολυμαίνονται οι πληγές και να αποφεύγονται επιμολύνσεις. Τον χειμώνα δεν απαιτούνται άλλες ειδικές παρεμβάσεις πέρα από τα χαλκούχα, τα οποία, όπως εξηγεί, καλύπτουν «τις περισσότερες ασθένειες στο προληπτικό στάδιο». Ωστόσο, όταν ένα αγροτεμάχιο έχει ιστορικό προσβολών ή ο παραγωγός είχε έντονο πρόβλημα την προηγούμενη χρονιά, χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή, με τις επεμβάσεις να προσαρμόζονται ανάλογα με τις συνθήκες και τον κίνδυνο.
Όπως μας αναφέρει ο κ. Κασούμης, ο συνεταιρισμός διατηρεί σταθερή επικοινωνία με τους παραγωγούς, αποστέλλοντας όλο τον χρόνο αναλυτικές οδηγίες για τις επεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Τα μηνύματα περιλαμβάνουν ημερομηνίες, τη δραστική ουσία και τον στόχο της εφαρμογής, εξασφαλίζοντας ότι οι φροντίδες πραγματοποιούνται έγκαιρα και με ομοιομορφία σε όλα τα αγροτεμάχια.
Η βασική λίπανση του χειμώνα
Η βασική λίπανση του χειμώνα είναι μια από τις λίγες αλλά καθοριστικές παρεμβάσεις της περιόδου. Ανάλογα με τον τύπο λιπάσματος, μπορεί να εφαρμοστεί ακόμη και τον Δεκέμβριο – κυρίως όταν πρόκειται για προϊόν βραδείας αποδέσμευσης. Συνήθως, όμως, γίνεται τον Φεβρουάριο και περιλαμβάνει τα κλασικά στοιχεία άζωτο, φώσφορο και κάλιο. Με την είσοδο της άνοιξης ακολουθεί η επιφανειακή λίπανση, όπου προστίθενται τα ιχνοστοιχεία που ενισχύουν την ποιότητα του καρπού. «Εκεί συμπληρώνουμε ό,τι χρειάζεται το δέντρο», σημειώνει ο κ. Κασούμης.
Το κλάδεμα: η πιο απαιτητική αλλά και καθοριστική εργασία
Για τον πρόεδρο του συνεταιρισμού, το κλάδεμα είναι ξεκάθαρα «η πιο βασική εργασία». Η ορθή τεχνική απαιτεί γνώση του τρόπου καρποφορίας της αμυγδαλιάς, διαφορετικά, όπως λέει χαρακτηριστικά, «μπορείς να φτιάξεις ένα όμορφο δέντρο, αλλά χωρίς παλούγια». Το κλάδεμα ξεκινά μόνο όταν πέσουν όλα τα φύλλα. Η εικόνα που βλέπει κανείς την άνοιξη, όταν το δέντρο έχει βγάλει φύλλα, δυσκολεύει την ακρίβεια και, όπως περιγράφει, τότε «κόβεις στην τύχη».
Στον συνεταιρισμό, τα δέντρα διαμορφώνονται από τον πρώτο χρόνο σε σχήμα κυπέλλου, ώστε να αποφευχθούν μεγάλες τομές στο μέλλον. Από τον πέμπτο χρόνο αρχίζει η σταδιακή ανανέωση των κλαδιών στα χαμηλά μέρη του δέντρου. Οι ποικιλίες διαφοροποιούν τον βαθμό δυσκολίας: η τουόνο είναι ιδιαίτερα πλαγιόκλαδη και «κρεμάει», η φυρανιά είναι ζωηρή και απαιτητική, ενώ οι ισπανικές Μάρτα και Μαρινάντα, που καλλιεργεί ο συνεταιρισμός σε μεγάλο ποσοστό, είναι πολύ πιο «βατές» στο κλάδεμα και, με λίγες σωστές οδηγίες, επιτρέπουν ακόμη και σε κάποιον με βασική εμπειρία να κάνει ικανοποιητική δουλειά.
Υπολείμματα κλαδέματος και οργανική ουσία: μια πρακτική ισορροπία
Μετά το κλάδεμα, τα κλαδιά θρυμματίζονται στο χωράφι και παραμένουν εκεί. Είναι η πρακτική που ακολουθείται στο 99% των περιπτώσεων, κυρίως λόγω ευκολίας. Αν και η παραμονή προσβεβλημένων κλαδιών μπορεί να κρατά μέρος των μολυσμάτων, η ενσωμάτωση της οργανικής ύλης βελτιώνει τη δομή του εδάφους και περιορίζει το κόστος εργασίας.
Η κοπριά αποτελεί επίσης μια καλή επιλογή για τον εμπλουτισμό, όμως, όπως λέει ο κ. Κασούμης, «το πρόβλημα είναι η διαθεσιμότητα και το κόστος». Για να εξυπηρετηθεί ένας μεγάλος δενδρώνας θα χρειάζονταν τόνοι υλικού, ποσότητες δύσκολο να βρεθούν και δαπανηρές στη μεταφορά και στην εφαρμογή. Παρ’ όλα αυτά, όταν είναι διαθέσιμη, μπορεί να τοποθετείται περιμετρικά στα δέντρα, έστω κάθε δύο ή τρία χρόνια, σε πιο διαχειρίσιμες ποσότητες. «Όλα χρήσιμα είναι∙ το θέμα είναι να είναι διαχειρίσιμα», όπως λέει ο ίδιος.
Μια καλλιέργεια χωρίς μυστικά, αλλά με απαιτήσεις συνέπειας
Η αμυγδαλιά δεν κρύβει ιδιαίτερες δυσκολίες, όμως ζητά σταθερότητα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Οι χειμερινές φροντίδες, από την προστασία μετά τη συγκομιδή μέχρι το σωστό κλάδεμα και την έγκαιρη φυτοπροστασία, λειτουργούν ως θεμέλιο για μια καλή παραγωγή την άνοιξη. Όταν αυτά τα βασικά γίνονται με συνέπεια, η καλλιέργεια ανταποδίδει με ασφάλεια και ποιότητα, ακόμη και σε μια εποχή όπου οι καιρικές συνθήκες και τα διαθέσιμα μέσα αλλάζουν διαρκώς. Για τον παραγωγό, η ουσία παραμένει ίδια: η αμυγδαλιά ανταμείβει εκείνον που στέκεται κοντά της, με υπομονή, προσοχή και σεβασμό στον κύκλο της.
