Το έντονο ενδιαφέρον των αγροτών έχει προσελκύσει το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι».
Το πρόγραμμα, που προκηρύχθηκε πρόσφατα από το ΥΠΕΝ, προβλέπει την υλοποίηση έργων, με ισχύ έως 50 kW, από επαγγελματίες αγρότες, από αγρότες ειδικού καθεστώτος και από αγροτικές επιχειρήσεις. Η επιδότηση αγγίζει το 30% και μέχρι 15 Μαΐου θα μπορούν να υποβάλλονται ηλεκτρονικά οι αιτήσεις (εδώ). Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ μέχρι τέλος Απριλίου πάνω από 3.000 αιτήσεις είχαν κατατεθεί.
Ο ΑγροΤύπος επικοινώνησε με φορείς αλλά και εκπρόσωπους της αγοράς που μας ανέφεραν τις απόψεις τους για το πρόγραμμα αλλά και τις παγίδες που κρύβει.
Τα σημεία που πρέπει να προσέξουν οι αγρότες
Ο κ. Λεωνίδας Γεωργόπουλος, ηλεκτρολόγος μηχανικός και ιδρυτής της εταιρείας ENFOS solar, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι «αυτό που θα πρέπει να ξεκαθαριστεί από την αρχή είναι ότι το «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι» δεν αποτελεί κάποιο ξεχωριστό πρόγραμμα. Περιλαμβάνεται στο «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» που τρέχει από το 2023 και έχει μέσα μια ειδική κατηγορία που αφορά τους αγρότες με το αρχικό πλαφόν τα 10 kW.
Μετά τις αγροτικές κινητοποιήσεις αποφάσισε η κυβέρνηση να αυξήσει το πλαφόν στα 50 kW. Επειδή δεν ήταν εύκολο να βρει νέο προϋπολογισμό και θα καθυστερούσε η πρόσκληση αποφάσισε να μην προχωρήσει σε νέο πρόγραμμα αλλά να το εντάξουν στο «Φωτοβολταϊκά στη στέγη». Μάλιστα για να μην εξαντληθούν οι πόροι οι αιτήσεις που έπρεπε να λήξουν στα τέλη Ιουνίου - με τροποιητική απόφαση - πάνε νωρίτερα και λήγουν στα μέσα Μαΐου. Όσα κονδύλια περισσέψουν από τα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» θα πάνε στα αγροτικά φωτοβολταϊκά.
Υπάρχει ακόμη μια βασική αλλαγή στο πρόγραμμα. Ο ενδιαφερόμενος έπρεπε να κάνει πρώτα αίτηση στο ΔΕΔΔΗΕ και αφού υπογραφεί η σύμβαση στην συνέχεια κάνει αίτηση για ένταξη στο πρόγραμμα και να βγει το ποσό της ενίσχυσης.
Τώρα οι αγρότες κάνουν αίτηση με την παροχή αγροτικού τιμολογίου στο gov.gr και δηλώνουν την ισχύ που θέλει να βάλουν.
Στην πλατφόρμα με την αίτηση φαίνεται η επιδότηση αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα την εισπράξει. Θα πρέπει να περιμένει τις 15 Μαΐου να ολοκληρωθεί η κατάθεση των αιτήσεων να δουν τα χρήματα που θα μοιραστούν. Η επιλογή θα γίνει ανάλογα την ημερομηνία της αίτησης (χρονολογικά). Όσοι εγκριθούν για ένταξη στο πρόγραμμα θα τους σταλεί σχετικό email. Στην συνέχεια θα πρέπει να κατατεθεί ο σχετικός φάκελος στο ΔΕΔΔΗΕ για να γίνει και από εκεί η έγκριση.
Τα χρήματα θα μοιραστούν σε όλα τα έργα μέχρι 10 kW και αν μείνουν θα γίνει ένταξη και της δεύτερης κατηγορίας μέχρι 50 kW.
Εγκατάσταση πάνελ μέχρι 30 kW αφορούν το net metering δηλαδή ο αγρότης με το φωτοβολταϊκό δανείζει όλο τον χρόνο ενέργεια στο ΔΕΔΔΗΕ και όταν κάνει άρδευση τότε μπορεί να την χρησιμοποιεί δωρεάν. Στην πράξη δεν πληρώνει το ρεύμα που καταναλώνει.
Από 31 έως 50 kW αφορούν το net billing, που δεν δανείζουν στο ΔΕΔΔΗΕ αλλά ότι παράγουν καταναλώνουν και αν περισσέψει το πουλάνε. Υποθέτουμε (αλλά δεν είναι ξεκαθαρισμένο) ότι πουλάνε το ρεύμα στην τιμή που πουλάνε και τα μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα.
Εκτίμησή μου είναι ότι ένα έργο που ανήκει στην κατηγορία net metering και αν υποθέσουμε ότι παραμένουν οι σημερινές τιμές θα χρειαστεί μια 4ετία για να αποσβεστεί, ενώ ένα έργο net billing θα χρειαστεί 6ετία ή 7ετία.
Τονίζω ξανά ότι αφού μετά την πρώτη έγκριση (δηλαδή 15/5) θα πρέπει ο παραγωγός να ασχοληθεί με τον φάκελο (μελέτη, χωροθέτηση κ.α.) που θα καταθέσει στο ΔΕΔΔΗΕ για την τελική έγκριση του έργου. Για αυτό το καλύτερο που θα πρέπει να κάνουν οι αγρότες είναι να περιμένουν να εγκριθούν και μετά να πάνε στις εταιρείες για να φτιάξουν τους φακέλους».
Όταν γίνει αποδεκτή η αίτηση τι ακολουθεί
Ο ΑγροΤύπος επικοινώνησε με τον κ. Φάνη Μαρκάκη, Ηλεκτρολόγο Μηχανικό και Διευθυντή Ανάπτυξης - Αδειοδότησης στην ΑΕΝΑΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ, ο οποίος μας επισήμανε ότι «το πρόγραμμα επιχορηγεί τους αγρότες (επαγγελματίες αγρότες ή αγρότες ειδικού καθεστώτος ή όποιας άλλης μορφής αγροτική επιχείρηση) οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων για την εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων, για αυτοκατανάλωση ενέργειας.
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για πρόγραμμα που συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας με ξεκάθαρο οικονομικό συμφέρον για τους αγρότες. Το ενδιαφέρον είναι μεγάλο καθώς ήδη έχουν κατατεθεί χιλιάδες αιτήσεις. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της υποβολής των αιτήσεων, ο ΔΕΔΔΗΕ εντός δεκαπέντε (15) ημερών κατατάσσει τις αιτήσεις με την εξής προτεραιότητα και μέχρι της συμπλήρωσης του διαθέσιμου προϋπολογισμού του προγράμματος με σειρά προτεραιότητας:
Ομάδα Α προτεραιότητας - ΦΒ έως και 10,8kW
Ομάδα Β προτεραιότητας - ΦΒ άνω των 10,8kW
Κατόπιν της ολοκλήρωσης της διαδικασίας κατάταξης των αιτήσεων, εκδίδονται οι σχετικοί Προσωρινοί Πίνακες Επιλέξιμων/Επιλαχουσών/Απορριπτέων αιτήσεων, σύμφωνα με τον διαθέσιμο Προϋπολογισμό του Προγράμματος. Οι Προσωρινοί Πίνακες περιλαμβάνουν για κάθε υποβληθείσα αίτηση, τα στοιχεία της αίτησης (αριθμός αίτησης, ημερομηνία υποβολής αίτησης, το αιτούμενο ποσό προς επιχορήγηση) την ομάδα προτεραιότητας, την χρονική σειρά υποβολής της αίτησης, τον χαρακτηρισμό της αίτησης (εάν είναι εγκεκριμένη, επιλαχούσα ή απορριπτέα) ενώ στις απορριπτέες αιτήσεις θα αναγράφεται και ο λόγος απόρριψης.
Σε διάστημα εντός εξήντα (60) ημερών από την ανάρτηση Οριστικών Πινάκων επιλέξιμων αιτήσεων, ο ωφελούμενος υποχρεούται (εφόσον δεν έχει ήδη υποβάλλει αίτηση ή δεν έχει ήδη Οριστική Προσφορά Σύνδεσης ή Σύμβαση Σύνδεσης) να υποβάλλει αίτημα στον ΔΕΔΔΗΕ για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (εφόσον υφίσταται) ή για σύναψη Σύμβαση Σύνδεσης.
Επισημαίνεται, πως σε περίπτωση μη εκπλήρωσης από τον ωφελούμενο της υποχρέωσης των ανωτέρω εντός του καθορισμένου χρονικού διαστήματος (60 ημέρες από την ανάρτηση των Οριστικών Πινάκων) γίνεται αυτόματη απένταξη του από το Πρόγραμμα.
Να σημειωθεί πως ο ΔΕΔΔΗΕ προβαίνει στην χορήγηση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης (εφόσον απαιτείται) ή στη σύναψη της Σύμβασης Σύνδεσης, εφόσον υπάρχει διαθέσιμο περιθώριο υποδοχής ισχύος στον εκάστοτε Υποσταθμό. Σε περίπτωση αδυναμίας σύνδεσης του σταθμού, γίνεται αυτόματη απένταξη από το Πρόγραμμα.
Ο ωφελούμενος με την Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης (εφόσον απαιτείται) ή την Σύμβαση Σύνδεση στα χέρια του μπορεί να προχωρήσει στην κατασκευή του Φ/Β Σταθμού.
Η ημερομηνία (ακριβής ημέρα και ώρα) έναρξης υποβολής των δικαιολογητικών από τους Ωφελούμενους, για την πληρωμή του ποσού επιδότησης γίνεται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, καθορίζεται και ανακοινώνεται από τον ΔΕΔΔΗΕ στην επίσημη διαδικτυακή πύλη του Προγράμματος (εδώ) καθώς και στις ιστοσελίδες του ΔΕΔΔΗΕ (εδώ) και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (εδώ).
ΠΣΑΦ: Το πρόγραμμα αποτελεί μια δικαίωση για μας
Στην συνέχεια επικοινωνήσαμε με τον κ. Κώστα Σπανούλη, πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Αγροτικών Φωτοβολταϊκών (ΠΣΑΦ) ο οποίος δήλωσε στον ΑγροΤύπο δικαιωμένος από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Ερ. Πώς είδατε το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»;
Ήταν μια δικαίωση για εμάς και οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κα Αλεξάνδρα Σδούκου, η οποία επιμελήθηκε το πρόγραμμα ώστε να τεθεί γρήγορα σε εφαρμογή μετά τις αρχικές εξαγγελίες του Πρωθυπουργού. Από το 2018 υποστηρίζαμε ότι θα πρέπει να προχωρήσουν τα αγροτικά φωτοβολταϊκά στην χώρα μας. Επιτέλους έγινε το αυτονόητο. Στο παρελθόν οι αγρότες κατέθεταν φάκελο αλλά το πρόβλημα ήταν η αδυναμία όρου σύνδεσης με το ΔΕΔΔΗΕ. Τώρα δίνεται προτεραιότητα και έτσι θα μπορέσει ο αγρότης να παράγει το δικό του ρεύμα.
Ερ. Ποια τα βασικά σημεία της προκήρυξης; Αφού η αίτηση γίνει αποδεκτή τι ακολουθεί;
Αυτή την περίοδο γίνονται οι αιτήσεις από τους αγρότες μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας κάνοντας χρήση των κωδικών TAXISNET. Αν ενταχθούν θα λάβουν ενίσχυση 30% του κόστους του έργου. Οι αγρότες πρέπει να έχουν ενεργή αγροτική παροχή και να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων κατά το τρέχον έτος. Στην αίτηση θα αναφέρουν την ισχύ του φωτοβολταϊκού πάνελ. Η κατάταξη των αιτήσεων θα γίνει με βάση δύο ομάδες, η πρώτη για Φωτοβολταϊκά έως και 10,8 kW και η δεύτερη ομάδα Φωτοβολταϊκά πάνω από 10,8 kW και έως 50 kW. Ο προϋπολογισμός είναι στα 30 εκατ. ευρώ και θα καλύψει όλα τα έργα μέχρι 10,8 kW. Αν περισσέψουν χρήματα τότε αυτά θα επιδοτήσουν τα έργα της δεύτερης ομάδας. Διευκρινίζεται πως για αιτήσεις ισχύος έως 30 kW εφαρμόζεται ο ενεργειακός συμψηφισμός. Για πάνω από 30 kW και έως 50 kW θα μπορεί ο παραγωγός να πουλάει το ρεύμα με μια σταθερή τιμή στα 6,5 λεπτά ανά Κιλοβατώρα.
Όταν γίνει δεκτή η αίτηση στην συνέχεια ακολουθεί η κατάθεση του φακέλου από τον αγρότη. Αίτημά μας είναι να μειωθεί η γραφειοκρατία και να προχωρήσει η διαδικασία της αδειοδότησης. Τα βασικά δικαιολογητικά είναι:
- τοπογραφικό διάγραμμα και χωροθέτηση του έργου από μηχανικό
- χαρτιά άδειας από δασαρχείο, αρχαιολογία, και απαλλαγή περιβαλλοντικών όρων.
Ο ΠΣΑΦ έχει ζητήσει από τα αρμόδια υπουργεία να μειωθεί η γραφειοκρατία. Να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι παραγωγοί να καταθέτουν μια υπεύθυνη δήλωση ότι δεν είναι ο χώρος που θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό δασικός ή αρχαιολογικός και να επεμβαίνουν οι κρατικές υπηρεσίες μόνο όταν χρειάζεται. Αφού έχει τον φάκελο ο αγρότης στα χέρια του τότε μπορεί να απευθύνεται στις εταιρείες φωτοβολταϊκών ή σε πιστωτικά ιδρύματα για την χρηματοδότηση της επένδυσης.
Εκτίμησή μου είναι ότι με την συγκεκριμένη πρόσκληση αναμένεται να ενταχθούν 30 - 35 χιλιάδες φωτοβολταϊκά. Είναι μια μεγάλη πρόοδος αν σκεφτούμε ότι μέχρι σήμερα έχουμε περίπου 300 μικρά αγροτικά φωτοβολταϊκά μέχρι 30 kW. Όμως οι νέες τεχνολογίες για τον κλάδο συνεχώς βελτιώνονται. Πρότασή μας στα επόμενα χρόνια είναι να μπορέσουμε να καλλιεργούμε κάτω από τα φωτοβολταϊκά πάνελ.
ΣΠΕΦ: Δεν πρόκειται να βοηθήσει τους αγρότες
Αντίθετη άποψη έχει ο Δρ Στέλιος Λουμάκης, πρόεδρος Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας με Φωτοβολταϊκά (ΣΠΕΦ), σύμφωνα με όσα ανέφερε στην συνέντευξη που έδωσε στον ΑγροΤύπο.
Ερ. Φωτοβολταϊκά στο χωράφι, θέλετε να μας πείτε τις θέσεις σας για το συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Τα «ελατήρια» του προγράμματος είναι νομίζω μικροπολιτικά για να διασκεδαστούν οι διαμαρτυρίες από τις πρόσφατες αγροτικές κινητοποιήσεις και δεν πρόκειται να προσφέρουν κάποια ουσιαστική αξία στην αγροτική παραγωγή. Οι περισσότεροι γεωργοί έχουν μικρές καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας όσον αφορά την επαγγελματική τους δραστηριότητα, συνεπώς όλο αυτό δεν έχει να προσφέρει ιδιαίτερη ουσία. Φυσικά δεν φταίει η κυβέρνηση μόνο γι' αυτό, αφού ως γνωστόν το «τανγκό» χρειάζεται δύο. Για να είναι κατά το δυνατόν δημιουργική, ωστόσο, η απάντηση μου στο ερώτημα μας και όχι μόνο επικριτική, είμαι της άποψης πως η εγχώρια γεωργία χρειάζεται μεταρρυθμίσεις στον τρόπο παραγωγής για να πάρει τα πάνω της. Αναφέρομαι για παράδειγμα στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες οι οποίες λείπουν και που μπορούν πραγματικά να εκτοξεύσουν την εγχώρια αγροτική παραγωγικότητα. Και εκεί μπορούν να «κουμπώσουν» και καινοτόμα προγράμματα π.χ. συμπαραγωγής ηλεκτρισμού θερμότητας υψηλής απόδοσης, ώστε οι εκμεταλλεύσεις να έχουν τα θερμικά φορτία που τους χρειάζονται δωρεάν. Νομίζω, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, είμαστε αρκετά πίσω σε αυτό και το αγροτικό κίνημα ως προς τα ενεργειακά παραμένει προσκολλημένο σε παρωχημένα αιτήματα εποχής 2010.
Ερ. Θα μπορούσε η ενέργεια από ΑΠΕ να δώσει στους αγρότες μειωμένες τιμές και χαμηλό κόστος παραγωγής;
Η συζήτηση αυτή έχει καταλήξει αρκετά κοινότυπη. Όπως προείπα οι περισσότεροι Έλληνες αγρότες έχουν πολύ μικρές ηλεκτρικές καταναλώσεις, οπότε η ουσία δεν βρίσκεται εκεί. Η συντριπτική πλειοψηφία όσων μιλούν ή ζητούν φωτοβολταϊκά έχουν στο μυαλό τους το «πρόσθετο εισόδημα» από την πώληση ρεύματος και όχι κάποιο σπουδαίο όφελος από τη μείωση των λογαριασμών τους στην αγροτική παραγωγή τους. Νομίζω ευρύτερα το έχουμε παρακάνει με τη συζήτηση περί ενεργειακού κόστους και πλέον ο όρος χρησιμοποιείται στείρα και πολλές άτοπα, μόνο και μόνο επειδή είναι «πιασάρικος».
Ερ. Ποια είναι η εικόνα στην χώρα μας με την παραγωγή ενέργειας από Φωτοβολταϊκά πάρκα και αν υπάρχουν προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη;
Με μια λέξη θα τη χαρακτήριζα «φούσκα». Έχουμε ξεπεράσει κάθε όριο κατανάλωσης και τώρα οι πράσινες μεγαβατώρες είτε δεν αποζημιώνονται στα έργα με ΣΕΔΠ (έργα ισχύος άνω των 400 kW) λόγω μηδενικών χονδρεμπορικών τιμών είτε περικόπτονται σε καθημερινή βάση όταν έχει έντονη ηλιοφάνεια, λόγω ανεπαρκούς ζήτησης για ρεύμα. Αν μάλιστα υλοποιηθούν και όσα έργα έχουν λάβει όρους σύνδεσης, προβλέπω μαζικές πτωχεύσεις παραγωγών, πλην των καθετοποιημένων, δηλαδή όσων απολαμβάνουν πρόσβαση στη λιανική, οπότε έχουν την δυνατότητα για πρόσθετα έσοδα. Ευτυχώς το νομικό πλαίσιο για τις προτεραιότητες έγχυσης (Ευρωπαικός Κανονισμός 943/2019) αποτελεί Ενωσιακό Δίκαιο, είναι υποχρεωτικό για όλα τα κράτη μέλη και βρίσκεται σε ισχύ ήδη από το 2019, όπως άλλωστε και το άρθρο 9, του ν. 3468 που το ενσωμάτωσε στο ελληνικό δίκαιο, οπότε κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε και πολύ περισσότερο να παραγγείλει ή να εκβιάσει «ρουσφέτια» ευνοϊκής μεταχείρισης.
Επιγραμματικά στα έργα ΑΠΕ με ΣΕΔΠ οι πληρωμές αναστέλλονται εφ' όσον η χονδρεμπορική τιμή μηδενίσει ή γυρίσει αρνητική για διάστημα τουλάχιστον 2 ωρών. Τα έργα αυτά καταλαμβάνουν την μερίδα του λέοντος στις «νέες» ΑΠΕ, αφού από 6.5 GW έργων που έχουν προστεθεί στο σύστημα και το δίκτυο τα τελευταία 5 χρόνια, τα 6 GW είναι έργα με ΣΕΔΠ.
Τα έργα αυτά έχουν κατά κανόνα ηλεκτριστεί μετά τις 4/7/2019, είναι εγκατεστημένης ισχύος άνω των 400 kW και δεν έχουν προτεραιότητα κατανομής. Κάποιες πρόσφατες εξαιρέσεις βιομηχανικών PPAs αφορούν από τους περιορισμούς του ν. 4951 με σκοπό να λάβουν κατά προτεραιότητα Όρους Σύνδεσης και δεν πρέπει να συγχέονται με την προτεραιότητα κατανομής, που δεν δύναται να μεταβληθεί, αφού αφορά υπερκείμενο Ενωσιακό Δίκαιο.
Κατά τα λοιπά σε επίπεδο ισχύος έχουμε σήμερα έργα ΑΠΕ εν λειτουργία 13 GW, με όρους σύνδεσης άλλα 15 GW, ενώ η ζήτηση στον πραγματικό χρόνο δεν ξεπερνα τα 6 - 9 GW. Σε όρους ενέργειας τα 28 GW ΑΠΕ μαζί με τα 3.5 GW μεγάλα υδροηλεκτρικά δύνανται σε ετήσια βάση να παράξουν πάνω από 60 TWh ηλεκτρικής ενέργειας, όταν η ζήτηση είναι πτωτική τα τελευταία 16 χρόνια, ευρισκόμενη σήμερα στις μόλις 49.5 TWh. Οπότε ακόμη και τέλεια αποθήκευση να μπορούσαμε να είχαμε, οι περικοπές παραμένουν δεδομένες.