Η φετινή φθινοπωρινή πατάτα καταγράφει διαφορετικές ταχύτητες ανά περιοχή, με το κλίμα, τη ζήτηση και τα κόστη να καθορίζουν τη βιωσιμότητα της καλλιέργειας.
Στη Δράμα η συγκομιδή προχωρά με καλές αποδόσεις αλλά μειωμένες τιμές, στη Νάξο οι παραγωγοί βρίσκονται ακόμη στα πρώτα στάδια και αγωνιούν για βροχή, ενώ στην Ηλεία και την Αχαΐα φέτος πολλοί παραγωγοί εγκατέλειψαν τη φθινοπωρινή πατάτα, ύστερα από διαδοχικές χρονιές ζημιών, υψηλά κόστη και αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η φθινοπωρινή πατάτα ανά περιοχή
Από τη Δράμα με καλές αποδόσεις αλλά μειωμένες τιμές, μέχρι τη Νάξο που περιμένει βροχή και την Ηλεία όπου αρκετοί εγκατέλειψαν τη φετινή καλλιέργεια, η φθινοπωρινή πατάτα δείχνει φέτος τα όρια της βιωσιμότητάς της.
Δράμα: Καλή ποιότητα αλλά πίεση στις τιμές
Η συγκομιδή της φθινοπωρινής πατάτας στη Δράμα ξεκίνησε από τον Σεπτέμβριο και έχει ολοκληρωθεί περίπου στο 50%. «Παραγωγικά είμαστε καλύτερα από πέρυσι», αναφέρει ο υπεύθυνος της ΕΑΣ Δράμας. «Οι καιρικές συνθήκες ήταν καλές, δεν είχαμε προβλήματα και ποσοτικά είμαστε πάνω από τον μέσο όρο».
Ωστόσο, εμπορικά η εικόνα είναι πιο δύσκολη. «Όλες οι περιοχές έχουν πατάτες, η ζήτηση είναι μειωμένη και υπάρχει στενότητα στην ευρωπαϊκή αγορά. Αν δεν έχουμε άλλες βροχές, η συγκομιδή θα κυλήσει ομαλά μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου», εξηγεί. «Από θέμα τιμής δεν είμαστε καλά· πέρυσι οι παραγωγοί πληρώθηκαν 0,45–0,50 ευρώ καθαρά, ενώ φέτος κινούνται στα 0,25–0,35», σημειώνει.
Τα προβλήματα κόστους και λειψυδρίας εξακολουθούν να πιέζουν τους παραγωγούς. «Είχαμε λειψυδρία τα προηγούμενα 2–3 χρόνια, όχι ότι ξεπεράστηκε πλήρως φέτος. Τα έξοδα από γεωτρήσεις και αντλητικά παραμένουν υψηλά, ενώ το κόστος του σπόρου ανέβηκε 40%», τονίζει.
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει και στις ελληνοποιήσεις: «Έρχονται πατάτες από την Ευρώπη ασυσκεύαστες και βαφτίζονται όπως θέλουν. Δεν είμαστε κατά των εισαγωγών – να πουλιούνται ως γαλλικές, αλλά όχι να βαφτίζονται ελληνικές. Θέλουμε να ανταγωνιστούμε επί ίσοις όροις».
Ο ίδιος επισημαίνει την ανάγκη συλλογικής οργάνωσης: «Αν δεν οργανωθούμε, δεν θα προχωρήσουμε. Τα επόμενα χρόνια θα είναι δύσκολα για μεμονωμένους παραγωγούς. Θέλουμε η πολιτεία να μας προστατεύσει στις πωλήσεις, να μειωθούν τα κοστολόγια και να πουλά ο καθένας με το όνομά του». Και προσθέτει: «Είναι σημαντικό να οργανωθεί ο πρωτογενής τομέας, να υπάρξει σχεδιασμός από τις ΔΑΟΚ και επενδύσεις που θα κρατήσουν τον παραγωγό στο χωράφι».
Νάξος: Η λειψυδρία δοκιμάζει την παραγωγή
Στη Νάξο, η φθινοπωρινή πατάτα βρίσκεται ακόμη στα αρχικά στάδια ανάπτυξης, καθώς η φύτευση καθυστέρησε φέτος λόγω λειψυδρίας. Όπως αναφέρει ο υπεύθυνος παραγωγής της ΕΑΣ Νάξου, «είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για τη φετινή παραγωγή. Οι παραγωγοί καθυστέρησαν να φυτέψουν γιατί δεν υπήρχε νερό και περίμεναν κάποιες βροχές».
Κανονικά η φύτευση γίνεται τον Αύγουστο, όμως φέτος πραγματοποιήθηκε στα μέσα με τέλη Σεπτεμβρίου, «με την ελπίδα ότι θα υπάρξουν νερά τον Οκτώβριο ώστε να γλιτώσουμε ποτίσματα». Οι φυτείες βρίσκονται τώρα σε ανάπτυξη και, όπως εξηγεί, «αν βρέξει έχουμε ελπίδες για καλή παραγωγή – αν όχι, θα έχουμε μικροκαρπία». Οι εκτάσεις παραμένουν ίδιες με πέρυσι, ενώ η συγκομιδή αναμένεται τέλη Δεκεμβρίου.
«Το πρόβλημα είναι το νερό», τονίζει. «Στα αρχικά στάδια χρειάζεται καλό νερό για την άρδευση, στα τελικά αν ποτίσουμε με νερό από πηγάδια παλεύεται η κατάσταση. Παρακαλάμε να βρέξει – κι ας κάνει και ζημιά». Η έλλειψη νερού, όπως σημειώνει, επιδεινώνεται και από τον τουρισμό: «Οι ανάγκες του τουριστικού τομέα απορροφούν μεγάλο μέρος του διαθέσιμου νερού».
Παρά το μειωμένο κόστος σπόρου –καθώς χρησιμοποιούν ιδιοπαραγόμενο– τα υπόλοιπα έξοδα έχουν αυξηθεί σημαντικά. «Άρδευση, φυτοφάρμακα, λιπάσματα, εργατικά… όλα έχουν ανέβει», λέει. Αν και η καθαρή τιμή παραγωγού αναμένεται γύρω στο 1 ευρώ, «ο παραγωγός είναι οριακά».
Σοβαρό πρόβλημα αποτελεί και η νοθευμένη πατάτα. «Κυκλοφορεί κατά κόρον, οι έλεγχοι θα έπρεπε να είναι πιο αυστηροί», υπογραμμίζει. Ήδη όμως η ΕΑΣ Νάξου συνεργάζεται με τον ΕΛΓΟ–ΔΗΜΗΤΡΑ και το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης για την ταυτοποίηση του μικροβιώματος της πατάτας Νάξου, ώστε να δημιουργηθεί βάση δεδομένων που θα επιτρέπει τον εντοπισμό νοθευμένων προϊόντων.
Ηλεία: Τρεις λόγοι που οι παραγωγοί εγκατέληψαν φέτος
Μετά από 44 χρόνια καλλιέργειας πατάτας, ο Διονύσιος Μάλλιαρης, παραγωγός από την Ηλεία και αντιπρόεδρος στον Συνεταιρισμό Πατατοπαραγωγών, δηλώνει πως φέτος σταμάτησε οριστικά τη φθινοπωρινή πατάτα. Όπως εξηγεί, η απόφαση αυτή δεν ήταν τυχαία, αλλά αποτέλεσμα τριών βασικών λόγων που καθιστούν την καλλιέργεια πλέον ασύμφορη.
Η αρχή του τέλους, όπως αναφέρει, ήρθε με τις συνεχείς ζημιές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. «Γινόταν μια νεροποντή, έπαιρνε τα χώματα και παθαίναμε ζημιές στα αμμουδερά χωράφια», λέει, προσθέτοντας πως «οι πατάτες πρασίνιζαν, ενώ στα πιο βαριά χωράφια είχαμε σκασίματα». Οι απώλειες αυτές επαναλαμβάνονταν κάθε χρόνο, κάνοντας την καλλιέργεια ασύμφορη.
Το δεύτερο μεγάλο πλήγμα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η απουσία αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ. «Πλήρωνα 40 ευρώ το στρέμμα ασφάλεια και όταν είχαμε καταστροφή δεν αποζημιωνόμασταν», σημειώνει. «Πλήρωνα, αλλά δεν γινόταν τίποτα. Μας κοροϊδεύανε». Για τον Διονύση, χωρίς κρατική στήριξη, το ρίσκο είναι πια δυσβάσταχτο: «Όταν δεν έχεις ανταπόκριση και το κόστος αυξάνεται, δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσεις».
Η χαριστική βολή, όπως τονίζει, ήρθε από τις ελληνοποιήσεις και τις αθέμιτες πρακτικές στην αγορά. «Φέρνουν πατάτες από την Αίγυπτο και τις βαφτίζουν ελληνικές. Πώς να ανταποκριθούμε εμείς;» διερωτάται. Με τέτοιες συνθήκες, «η φθινοπωρινή πατάτα στην Ηλεία και την Αχαΐα δεν έχει πλέον κανένα περιθώριο επιβίωσης».
Η φθινοπωρινή πατάτα σε σταυροδρόμι
Παρά τις διαφορετικές συνθήκες από περιοχή σε περιοχή, η φθινοπωρινή πατάτα δείχνει φέτος πόσο εύθραυστη παραμένει η ισορροπία ανάμεσα στο κόστος, το κλίμα και την αγορά. Οι παραγωγοί ζητούν σταθερότητα και στήριξη, ώστε να συνεχίσουν μια καλλιέργεια που άλλοτε αποτελούσε σταθερό πυλώνα της ελληνικής γεωργίας.