Χαμηλές τιμές πορτοκαλιών και μανταρινιών στην Ελλάδα, ψυχραιμία λένε οι Ισπανοί

Υπέρβαση υπολειμμάτων φυτοφάρμακων καταγράφηκε σε φορτίο με κλημεντίνες ελληνικής προέλευσης στην Ρουμανία.

Συναγερμό είχαμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ελληνικά μανταρίνια κλημεντίνες μετά από διαπίστωση υπέρβασης του ανώτατου επιτρεπτού ορίου υπολειμμάτων (MRL) του φυτοφαρμάκου chlorpyrifos ethyl.

Ειδικότερα, στις 9 Δεκεμβρίου 2025, οι ρουμανικές αρχές ενημέρωσαν το ευρωπαϊκό σύστημα ειδοποίησης για τρόφιμα RASFF για υπέρβαση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ειδοποίησης οι αναλύσεις έδειξαν αυξημένη συγκέντρωση του εντοκτοκτόνου (chlorpyrifos ethyl) - μη επιτρεπόμενη ουσία - με υπολείμματα 0,044 ±0,022 mg/kg - ppm, όταν το ανώτατο όριο στην ΕΕ είναι τα 0,01 mg/kg - ppm.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτήρισε το γεγονός σαν δυνητικά σοβαρό που απαιτεί παρακολούθηση. 

Η Ρουμανία απο την πλευρά της ανακοίνωσε ότι προχώρησε στην απόσυρση του φορτίου από την αγορά.

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές των αγροτικών αγορών (Short-Term Outlook 2025) αποτυπώνει ένα περιβάλλον έντονης μεταβλητότητας. Οι ευρωπαϊκές δενδροκομικές καλλιέργειες παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις ως προς την παραγωγή, την ποιότητα και τις καταναλωτικές τάσεις. Ανάμεσά τους, τα πορτοκάλια ξεχωρίζουν ως μια καλλιέργεια που επιστρέφει σε πιο ομαλές γραμμές μετά τη δύσκολη περσινή χρονιά, αλλά με σαφείς ενδείξεις ότι η αγορά μετασχηματίζεται. Η ανάκαμψη της παραγωγής στην Ισπανία και την Πορτογαλία, η αλλαγή στις προτιμήσεις των καταναλωτών και η συνεχιζόμενη πίεση στον κλάδο του χυμού δημιουργούν ένα νέο τοπίο, μέσα στο οποίο οι Έλληνες παραγωγοί καλούνται να επανατοποθετηθούν.

Επιστροφή σε υψηλότερα επίπεδα παραγωγής – με τη βοήθεια του καιρού

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η ευρωπαϊκή παραγωγή πορτοκαλιών για το 2024/25 αυξάνεται κατά 4,6%, σημειώνοντας ουσιαστική ανάκαμψη από τα ιστορικά χαμηλά της προηγούμενης σεζόν. Η αύξηση αυτή οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στη θεαματική βελτίωση των αποδόσεων στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι οποίες καταγράφουν άνοδο 10% και 24% αντίστοιχα. Οι δύο αυτές χώρες αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό της συνολικής ευρωπαϊκής παραγωγής, επομένως η μεταβολή τους καθορίζει και την εικόνα της αγοράς.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ανάκαμψης δεν αφορά τα επιτραπέζια πορτοκάλια. Η παραγωγή για φρέσκια κατανάλωση παραμένει σταθερή και εξακολουθεί να κινείται 5% κάτω από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας. Έτσι, η επιπλέον ποσότητα κατευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά προς τη μεταποίηση. Με άλλα λόγια, η αγορά του χυμού είναι αυτή που απορροφά την ανάκαμψη της παραγωγής, και όχι το ράφι του σούπερ μάρκετ.

Η κατανάλωση χυμού καταρρέει – και αλλάζει τους συσχετισμούς

Η Κομισιόν καταγράφει μία από τις πιο χαρακτηριστικές αλλαγές στη δεκαετία: την απότομη πτώση της κατανάλωσης χυμού πορτοκαλιού. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση μειώνεται κατά 25%, καθώς οι Ευρωπαίοι στρέφονται σε φθηνότερα ή εναλλακτικά ροφήματα, εντείνοντας μια πτωτική τάση που προϋπήρχε και τώρα ενισχύεται από το αυξημένο κόστος διαβίωσης. Η μεταβολή αυτή δεν περιορίζεται μόνο στη συμπεριφορά των καταναλωτών· επηρεάζει συνολικά τη δομή της αγοράς χυμού. Η εγχώρια ευρωπαϊκή αγορά συρρικνώνεται, ενώ οι εισαγωγές επεξεργασμένων πορτοκαλιών —κυρίως χυμού— υποχωρούν σε ιστορικά χαμηλά, μειωμένες κατά 36% σε σχέση με πέρυσι. Παράλληλα, και οι εξαγωγές της ΕΕ σε χυμούς συνεχίζουν πτωτικά, σημειώνοντας μείωση 10%.

Η εικόνα είναι ξεκάθαρη: ακόμη κι αν η ευρωπαϊκή παραγωγή πορτοκαλιών ανακάμπτει, ο κλάδος της μεταποίησης βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αγορά που συρρικνώνεται, αναγκάζοντας την αλυσίδα αξίας να προσαρμοστεί σε ένα νέο, πιο περιοριστικό περιβάλλον.

Το εμπόριο νωπών πορτοκαλιών αντιστέκεται

Σε αντίθεση με τα επεξεργασμένα προϊόντα, το εμπόριο νωπών πορτοκαλιών εμφανίζει αξιοσημείωτη σταθερότητα. Οι εισαγωγές μειώνονται κατά 3,6%, παραμένοντας κοντά στον μέσο όρο πενταετίας, ενώ οι εξαγωγές αυξάνονται κατά 5,2%.

Παρότι η άνοδος αυτή δεν επαρκεί για να καλύψει τις απώλειες προηγούμενων ετών, η τάση δείχνει ότι το πορτοκάλι ως επιτραπέζιο προϊόν διατηρεί τη θέση του στην ευρωπαϊκή αγορά. Η Κομισιόν σημειώνει επίσης ότι, παρά την αύξηση της παραγωγής, η κατανάλωση φρέσκων πορτοκαλιών παραμένει σταθερή, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται χαμηλότερα από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα

Αν και η έκθεση δεν περιλαμβάνει ειδική αναφορά στην ελληνική παραγωγή πορτοκαλιού, τα δεδομένα της ΕΕ δημιουργούν ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο η Ελλάδα καλείται να λειτουργήσει. Η ενίσχυση της παραγωγής στην Ισπανία –τον βασικό ανταγωνιστή στην ευρωπαϊκή αγορά– σημαίνει ότι ο ανταγωνισμός για το επιτραπέζιο προϊόν θα είναι εντονότερος. Με δεδομένο ότι η επιπλέον ευρωπαϊκή παραγωγή κατευθύνεται προς τη μεταποίηση, η ελληνική βιομηχανία χυμοποίησης λειτουργεί πλέον σε ένα περιβάλλον μειούμενης ζήτησης, γεγονός που ενδέχεται να πιέσει τις τιμές για το βιομηχανικό πορτοκάλι.

Την ίδια στιγμή, η σταθερότητα του εμπορίου νωπού προϊόντος αποτελεί ευκαιρία. Η Ελλάδα διαθέτει παραγωγικές περιοχές με εξαιρετικό ποιοτικό δυναμικό και διαφοροποίηση ποικιλιών, στοιχεία που μπορούν να αξιοποιηθούν καλύτερα σε μια αγορά που αναζητά προϊόν με ταυτότητα.

Ένα έτος που απαιτεί προσαρμογή και στρατηγική

Η εικόνα που προκύπτει είναι ξεκάθαρη: η αγορά πορτοκαλιού στην Ευρώπη αλλάζει. Η ανάκαμψη της παραγωγής, η υποχώρηση της ζήτησης για χυμό και η ενίσχυση των μεσογειακών ανταγωνιστών αναδιαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται και η ελληνική παραγωγή. Για τον Έλληνα παραγωγό, αυτό το νέο τοπίο δεν αποτελεί απλώς πρόκληση, αλλά και αφετηρία για προσαρμογή.

Η περαιτέρω στροφή στην ποιότητα, η καλύτερη αξιοποίηση των επιτραπέζιων ποικιλιών, η οργάνωση της εμπορίας και η σταθερή επένδυση σε εξαγώγιμο προϊόν μπορούν να ενισχύσουν τη θέση του ελληνικού πορτοκαλιού την επόμενη χρονιά. Σε μια αγορά που γίνεται πιο ανταγωνιστική και πιο απαιτητική, το 2025 δεν είναι απλώς άλλη μια χρονιά: είναι μια χρονιά που θέτει τις βάσεις για το μέλλον της καλλιέργειας.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή 

Πάμε προς την ολοκλήρωση της συγκομιδής για τα μανταρίνια ποικιλίας Κλημεντίνης, ενώ ήδη σε κάποιες περιοχές έχουν ξεκινήσει να κόβουν τα πρώιμα Νόβα.

Όπως αναφέρουν οι παραγωγοί μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουν ολοκληρωθεί οι κοπές στις Κλημεντίνες.

Στο μεταξύ από σήμερα Δευτέρα (1η Δεκεμβρίου) ξεκίνησε να εφαρμόζεται το ψηφιακό δελτίο αποστολής και ήδη πολλοί παραγωγοί που δεν έχουν εξοικειωθεί με το μέτρο αντιμετωπίζουν προβλήματα και καθυστερήσεις στις παραδόσεις των προϊόντων τους.

Ο κ. Βασίλης Τρουμπάτας, παραγωγός και πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Παραγωγών Εσπεριδοειδών Σαγιάδας, δηλώνει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος είχαμε μια μειωμένη παραγωγή στις Κλημεντίνες λόγω των καιρικών συνθηκών. Είμαστε τώρα προς τα τελειώματα της συγκομιδής. Φέτος οι τιμές παραγωγού (καθαρά) ξεκίνησαν στα πρώιμα από 1 ευρώ το κιλό και όταν ξεκίνησαν οι εξαγωγές κυμαίνονταν στα 50 λεπτά. Στην συνέχεια όμως είχαμε μια πτώση τιμής κάθε ημέρα και σήμερα έχουν φτάσει στα 25 λεπτά το κιλό. Μιλάμε για μια τιμή κόστους για τους παραγωγούς, ενώ την λιανική αγορά της Ηγουμενίτσας σήμερα τα μανταρίνια πωλούνται στα 1,90 ευρώ το κιλό. Μέχρι το επόμενο 15ήμερο θα έχει ολοκληρωθεί η συγκομιδή στις Κλημεντίνες.

Έχουμε τις χαμηλές τιμές στα μανταρίνια έχουμε όμως και το ψηφιακό δελτίο αποστολής που ξεκίνησε να εφαρμόζεται από σήμερα. Όπως ξεκαθάρισαν οι έμποροι όποιος παραγωγός δεν ανεβάζει στην εφαρμογή τα δελτία αποστολής δεν θα παραλαμβάνουν το προϊόν του από το χωράφι. Σαν πρόεδρος του συνεταιρισμού θέλω να σας επισημάνω ότι ο μέσος παραγωγός δεν μπορεί να κάνει αυτή τη διαδικασία.  

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Αριστοτέλης Μπακάκης, παραγωγός εσπεριδοειδών από το Μάστρο του Μεσολογγίου, είμαστε στα τελειώματα στην συγκομιδή της Κλημεντίνης και ξεκίνησαν κάποιες πρώιμες κοπές στα Νόβα. Οι Κλημεντίνες που έχουν μείνει στα δέντρα είναι στο δεύτερο χέρι και έχουν κάποια προβλήματα ποιοτικά και μεγέθους. Αυτή την εποχή οι τιμές παραγωγού στις Κλημεντίνες είναι στα 25 έως 30 λεπτά το κιλό για τα καλής ποιότητας μανταρίνια. Μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου θα έχουν ολοκληρωθεί οι Κλημεντίνες στην περιοχή. Ακόμη τα Νόβα δεν έχουν πάρει χρωματισμό και ελπίζουμε οι τιμές τους να φτάσουν στα 40 λεπτά το κιλό για να αφήσουν ένα εισόδημα στον παραγωγό.

O Θωμάς Φάκλαρης, από τον Συνεταιρισμό Σκαφιδακίου στην Αργολίδα, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι αυτή την εποχή είμαστε στο τοπ της συγκομιδής στις Κλημεντίνες. Από την άλλη όμως οι τιμές (μικτές) είναι μειωμένες, από τα 70 λεπτά που είχαμε στην αρχή της φετινής εμπορικής περιόδου σήμερα έχουν φτάσει στα 45 έως 50 λεπτά το κιλό. Τώρα που μειώθηκαν οι τιμές έχουμε μια αύξηση της ροής των εξαγωγών. Κλημεντίνες θα κόβουμε μέχρι τα Χριστούγεννα στην περιοχή.

Όμως από σήμερα τους παραγωγούς τους επιβάρυναν με το ηλεκτρονικό δελτίο αποστολής. Οι παραγωγοί θα πρέπει να έχουν το λάπτοπ στο χωράφι και να ανεβάζουν στην ΑΑΔΕ το δελτίο αποστολής. Για να ξεκινήσει το φορτηγό πρέπει να έχει ανεβάσει ο παραγωγός το δελτίο αποστολής. Μιλάμε για πρόβλημα που φέρνει μεγάλες καθυστερήσεις. Είναι ντροπή που λαμβάνουν τέτοια μέτρα που κάνουν δύσκολη την εργασία των παραγωγών. Δεν είναι δουλειά μου να γίνω λογιστής ή γραμματέας. Είμαι παραγωγός και έχω τα προβλήματα στην καλλιέργεια και την εμπορία του προϊόντος μου. Στην χώρα μας όποιος θέλει να δουλέψει αντιμετωπίζει συνεχώς προβλήματα.

Από την πλευρά του ο κ. Πέτρος Μπλέτας, παραγωγός από την Σκάλα Λακωνίας, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι σε περίπου 10 ημέρες θα ολοκληρωθούν οι κοπές στις Κλημεντίνες. Φέτος η ζήτηση ήταν σε καλά επίπεδα και είχαμε σταθερές τις ροές των εξαγωγών. Οι ποσότητες που έχουν μείνει στα χωράφια είναι μειωμένες. Οι τιμές παραγωγού (καθαρά) αυτή την εποχή στα μανταρίνια έχουν μειωθεί, από τα 50 λεπτά που ξεκίνησαν την φετινή εμπορική περίοδο έχουν φτάσει στα 30 λεπτά και για τα καλής ποιότητας στα 40 λεπτά. Όταν ολοκληρωθούν οι κοπές στις Κλημεντίνες θα ξεκινήσουμε να κόβουμε τα Νόβα.  

Η ελληνική παραγωγή πορτοκαλιών στηρίζεται σε έναν πλούτο ποικιλιών, από τα πρώιμα ομφαλοφόρα μέχρι τα οψίμα Βαλέντσια που κυριαρχούν στις παγκόσμιες εξαγωγές. Κάθε ομάδα έχει τις δικές της απαιτήσεις, τα δικά της πλεονεκτήματα και τα ξεχωριστά προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι παραγωγοί — από το creasing των «Μέρλιν» μέχρι τη μικροκαρπία των Βαλέντσια και την ανάγκη για υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό. Με τον διεθνή ανταγωνισμό να αυξάνεται, η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων κάθε ποικιλίας γίνεται κρίσιμο εργαλείο για τη σωστή διαχείριση του οπωρώνα και την καλύτερη αξιοποίηση της παραγωγής. Εδώ παρουσιάζουμε, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, τις ποικιλίες που διαμορφώνουν σήμερα τον χάρτη της ελληνικής πορτοκαλοκαλλιέργειας.

1.  Ομφαλοφόρα πορτοκάλια

Τα ομφαλοφόρα πορτοκάλια αποτελούν μία από τις πιο αναγνωρίσιμες ομάδες πορτοκαλιών, χάρη στο χαρακτηριστικό «ομφαλό» που σχηματίζεται από ένα δευτερεύον καρπίδιο. Ωριμάζουν νωρίς, είναι άσπερμα, με έντονο πορτοκαλί χρώμα και γλυκιά, ευχάριστη γεύση, γεγονός που τα καθιστά δημοφιλή στην επιτραπέζια αγορά. Ωστόσο, τα δέντρα τους είναι λιγότερο παραγωγικά και απαιτητικά στο κλίμα, αποδίδοντας καρπούς υψηλής ποιότητας μόνο σε υποτροπικές – μεσογειακές συνθήκες. Παρά την υψηλή περιεκτικότητα σε λιμονίνη, που παραδοσιακά απέκλειε τη χυμοποίησή τους, οι σύγχρονες τεχνολογίες επιτρέπουν πλέον τη χρήση τους και στη βιομηχανία χυμών, ενισχύοντας τον ρόλο τους στις μεσογειακές καλλιέργειες.

Κοινό Ομφαλοφόρο (Μέρλιν): Η βασική ποικιλία των ελληνικών ομφαλοφόρων

Το κοινό ομφαλοφόρο, γνωστό ευρέως ως «Μέρλιν», αποτελεί την κυριότερη ποικιλία της ομάδας και τη βάση σύγκρισης για όλα τα ομφαλοφόρα πορτοκάλια, με παραγωγή που αγγίζει τους 700.000 τόνους στη χώρα. Παράγει εξαιρετικής ποιότητας καρπούς και στηρίζει τις ελληνικές εξαγωγές. Ωριμάζει κυρίως τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, όμως οι έντονες βροχοπτώσεις και τα ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν απώλειες στο φορτίο. Το σημαντικότερο μειονέκτημά του είναι το creasing (χαλάρωση φλοιού), που μετά τον Φεβρουάριο δυσκολεύει τη διάθεση της παραγωγής, οδηγώντας τα τελευταία χρόνια σε προσπάθειες αναδιάρθρωσης με πιο πρώιμες ή οψιμότερες ποικιλίες.

Navelina: Η πρώιμη ποικιλία που κυριάρχησε στην Πελοπόννησο

Η Navelina, μία από τις πρώιμες ποικιλίες που προωθήθηκαν μέσω των προγραμμάτων αναδιάρθρωσης, έχει εγκατασταθεί ευρέως στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στην Ηλεία, συμμετέχοντας μαζί με τη Newhall στο 11% της χώρας. Ωριμάζει από τα μέσα Οκτωβρίου, με ικανοποιητικό δείκτη ωριμότητας, αν και απαιτεί αποπρασινισμό με αιθυλένιο για να ολοκληρωθεί ο χρωματισμός των καρπών. Οι καρποί της ξεχωρίζουν για το ωοειδές σχήμα και το βαθύτερο κόκκινο χρώμα στην πλήρη ωρίμανση, πιο ελκυστικό από άλλες πρώιμες ποικιλίες. Παρουσιάζει τάση παρενιαυτοφορίας και έντονη διαφοροποίηση μεγέθους ανάλογα με το φορτίο, ενώ σοβαρό ζήτημα αποτελεί το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε στις αναδιαρθρώσεις, με την ίωση Concave gum να μειώνει σταδιακά τη ζωτικότητα και την παραγωγή των δέντρων.

NewHall: Η πρώιμη ποικιλία που «συμβαδίζει» με τη Navelina

Η NewHall παρουσιάζει τόσο μεγάλη ομοιότητα με τη Navelina, ώστε στις μεσογειακές συνθήκες – και στην αγορά – οι δύο ποικιλίες συχνά πωλούνται με το ίδιο όνομα. Το βασικό της πλεονέκτημα είναι η μεγαλύτερη αντοχή στους ανέμους, με τις ζημιές από το Firing του κόκκινου τετράνυχου να παραμένουν περιορισμένες, ακόμη και σε χρονιές με έντονους νότιους ανέμους. Σε αντίθεση με τη Navelina, το πολλαπλασιαστικό υλικό της NewHall είναι υγιές, χωρίς προβλήματα ιώσεων, ενώ μαζί αποτελούν το 11% της συνολικής έκτασης των πρώιμων ομφαλοφόρων πορτοκαλιών.

RO25: Η πρώιμη και ιδιαίτερα παραγωγική επιλογή των ομφαλοφόρων

Το ομφαλοφόρο RO25 ωριμάζει λίγες ημέρες πριν από τις ποικιλίες Navelina και NewHall και ξεχωρίζει για την υψηλότερη παραγωγικότητά του. Οι καρποί μπορούν να παραμείνουν στο δέντρο μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου και να διατεθούν ακόμη και ως «Μέρλιν», ενώ τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά θεωρούνται ανώτερα από των άλλων πρώιμων ποικιλιών. Μοναδικό μειονέκτημα αποτελεί η καθυστέρηση στον αποπρασινισμό, παρότι ο δείκτης ωριμότητας είναι ήδη υψηλός, με αυξημένα σάκχαρα. Οι καρποί παρουσιάζουν ομοιομορφία και η ποικιλία δεν εμφανίζει προβλήματα παρενιαυτοφορίας.

Skaggs’s Bonanza: Η πρώιμη ποικιλία που άφησε το αποτύπωμά της

Η Skaggs’s Bonanza υπήρξε μία ιδιαίτερα παραγωγική και πολύ πρώιμη ποικιλία, η οποία στα μέσα της δεκαετίας του ’70 κέρδισε μεγάλο ενδιαφέρον και εγκαταστάθηκε σε αρκετές περιοχές της χώρας. Παρά τον έγκαιρο αποπρασινισμό των καρπών, δεν κατάφερε να δώσει το βαθύ κόκκινο χρώμα της Navelina και της NewHall, ενώ στους θαλάμους αποπρασινισμού εμφάνιζε έντονα προβλήματα ελαιοκυττάρωσης. Με τον χρόνο, το ενδιαφέρον μειώθηκε και πολλοί οπωρώνες μετατράπηκαν σε άλλες πρώιμες ποικιλίες, με αποτέλεσμα η Skaggs’s Bonanza να παραμένει σήμερα μόνο σε περιορισμένες φυτεύσεις.

Όψιμες ποικιλίες ομφαλοφόρων: Navel Late & Lane Late

Οι όψιμες ποικιλίες Navel Late και Lane Late προσφέρουν σημαντική δυνατότητα επιμήκυνσης της περιόδου συγκομιδής, φτάνοντας έως Μάιο και Ιούνιο, στοιχείο που ενισχύει την παρουσία του ελληνικού πορτοκαλιού στην αγορά νωπού προϊόντος. Η Navel Late ωριμάζει περίπου μαζί με το κοινό ομφαλοφόρο, όμως παραμένει περισσότερο στο δέντρο χωρίς έντονα προβλήματα καρπόπτωσης ή creasing, με λεπτόφλοιο καρπό και κλειστό ομφαλό· το σχετικά μικρότερο μέγεθος αντιμετωπίζεται με εμβολιασμό σε Βολκαμεριάνα. Η Lane Late, η πιο όψιμη της ομάδας, δίνει λεία, ποιοτικά φρούτα με χαμηλότερα επίπεδα λιμονίνης, διατηρώντας άριστα χαρακτηριστικά μέχρι τέλη Ιουνίου, αν και σε συγκεκριμένα εδάφη εμφανίζει το πρόβλημα της κοκκίωσης μετά τον Μάιο.

2. Βαλέντσια: Τα οψίμα πορτοκάλια με τη μεγαλύτερη παγκόσμια δυναμική

Τα πορτοκάλια Βαλέντσια ξεχωρίζουν για την υψηλή προσαρμοστικότητά τους, ευδοκιμώντας σε ευρύ φάσμα εδαφών και κλιματικών συνθηκών, με καρπούς μέτριου μεγέθους, λίγους σπόρους και λεπτό φλοιό. Στην Ελλάδα ωριμάζουν από τα τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου, ενώ σε δροσερές περιοχές μπορούν να παραμείνουν στα δέντρα έως το φθινόπωρο, αν και με μειωμένα σάκχαρα και οξέα. Η ομάδα της Βαλέντσια κυριαρχεί διεθνώς στην παραγωγή και τις εξαγωγές, με τα ελληνικά και μαροκινά πορτοκάλια να υπερέχουν ποιοτικά σε σύγκριση με άλλες χώρες. Στη χώρα μας καλλιεργούνται κυρίως οι ποικιλίες Frost — ιδιαίτερα παραγωγική και ζωηρή — και Olinda, πιο χυμώδης και με σφαιρικότερους καρπούς. Κεντρικό πρόβλημα αποτελεί η μικροκαρπία, που σχετίζεται με κλώνους, υποκείμενα, θρέψη και υδατικό stress, αντιμετωπίζεται με νέους κλώνους, όπως Midnight και Delta, καθώς και με τη Liu Gim Gong σε citrumelo Swingle, που δίνει καρπούς υψηλής ποιότητας και ευνοϊκή σχέση σακχάρων–οξέων

Το σωστό πορτοκάλι, τη σωστή στιγμή

Κάθε ποικιλία έχει τα δικά της «θέλω» και τις δικές της παγίδες, από το creasing των Μέρλιν μέχρι τη μικροκαρπία των Βαλέντσια. Για τον παραγωγό, η επιλογή του σωστού υλικού και η καλή γνώση της συμπεριφοράς κάθε ποικιλίας είναι αυτή που τελικά κάνει τη διαφορά στο χωράφι και στην τσέπη. Σε μια αγορά που πιέζεται από τον διεθνή ανταγωνισμό, η ενημέρωση και η σωστή στρατηγική παραμένουν τα βασικότερα εργαλεία του.

Πηγή: Γεωργία–Κτηνοτροφία, τεύχος 10/2008, Ε. Πρωτοπαπαδάκης, «Τα κυριότερα είδη, ποικιλίες και υποκείμενα εσπεριδοειδών στην Ελλάδα», σελ. 16–27.

Τα λεμόνια αποτελούν έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς καρπούς του μεσογειακού τοπίου, με την καλλιέργειά τους να έχει βαθιές ρίζες και σημαντική οικονομική βαρύτητα για πολλές χώρες της περιοχής. Στην Ελλάδα, περίπου το 50% της παραγωγής απορροφάται από την εγχώρια αγορά, ενώ την άνοιξη —και κυρίως τους θερινούς μήνες— οι ανάγκες καλύπτονται με εισαγωγές από την Αργεντινή, την Τουρκία και την Ισπανία. Περίπου το 14% της παραγωγής κατευθύνεται στις εξαγωγές και ένα ακόμη 10% στη βιομηχανία χυμοποίησης, διαμορφώνοντας μια αγορά που παραμένει ζωντανή, αλλά και εξαρτημένη από την εποχικότητα και τις διεθνείς ροές προϊόντος.

Οι βασικές ποικιλίες λεμονιών και το προφίλ τους

1. Ποικιλία Μαγληνή

Η Μαγληνή παραμένει η κυρίαρχη ποικιλία λεμονιάς στη χώρα, καλύπτοντας περίπου το 65% της παραγωγής και των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Πρόκειται για την παλαιότερη εμπορική ποικιλία, ιδιαίτερα αγαπητή στους εμπόρους, με ορθόκλαδα δέντρα, υψηλή παραγωγικότητα και μεσοπρώιμη συγκομιδή που ξεκινά τον Νοέμβριο. Τα χαρακτηριστικά της θυμίζουν έντονα τις ιταλικές Femminello, όμως η καλλιέργειά της δοκιμάζεται από τη μεγάλη της ευαισθησία στον παγετό και στην κορυφοξήρα.

2. Ποικιλία Αδαμοπούλου

Η Αδαμοπούλου συγκαταλέγεται σε όλες τις αναδιαρθρώσεις ποικιλιών, καθώς θεωρείται ανθεκτική στην κορυφοξήρα και ξεχωρίζει για τη μεγάλη της καρποφορία. Οι καρποί της είναι καλής ποιότητας, με ελάχιστα σπέρματα, και η ποικιλία έχει γίνει αποδεκτή σε όλα τα διαμερίσματα της χώρας. Το σχήμα των λεμονιών της θυμίζει έντονα τις ποικιλίες της ομάδας Lisbon.

3. Ποικιλία Eureka

Η Eureka είναι ποικιλία με δέντρα μέτριας ζωηρότητας και πλαγιόκλαδη ανάπτυξη, με αραιό φύλλωμα και φύλλα πιο μυτερά και πριονωτά από της Lisbon. Οι καρποί της θεωρούνται εξαιρετικής ποιότητας, κατά κανόνα άσπερμοι, και διατίθενται αργά τον χειμώνα, την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού. Επειδή οι καρποί σχηματίζονται στους ακραίους βλαστούς, είναι εκτεθειμένοι σε αέρα, χαλάζι και άλλες καιρικές καταπονήσεις. Την περίοδο 1980–85 διαδόθηκε στην Πρέβεζα μέσω προγραμμάτων αναδιάρθρωσης, όμως οι ζημιές από την κορυφοξήρα ήταν μεγάλες. Οι νουκελικοί κλώνοι που είχαν εισαχθεί νωρίτερα από την Καλιφόρνια (1970–75) —Allen, Cascade, Cook και Frost— έχουν πλέον εξαφανιστεί από την ομάδα Eureka.

4. Ποικιλία Lisbon

Η Lisbon ξεχωρίζει για τα ζωηρότερα και πιο ισχυρά δέντρα της, τα οποία αναπτύσσονται καλύτερα από εκείνα της Eureka. Οι καρποί της μοιάζουν με της Eureka, αλλά έχουν μικρότερο λαιμό και πιο αναπτυγμένη θηλή, ενώ σχηματίζονται στο εσωτερικό της κόμης, προστατευμένοι από το πυκνό φύλλωμα που μειώνει ζημιές από ανέμους και παγετούς. Πρόκειται για ποικιλία εξαιρετικής ποιότητας, με συγκομιδή τον χειμώνα και την άνοιξη. Οι κλώνοι Prior 14-18, Monroe, Frost και Cavers που εισήχθηκαν το 1972 από την Καλιφόρνια εγκαταστάθηκαν σε ερευνητικές φυτεύσεις, αλλά λίγα χρόνια μετά χάθηκαν λόγω προσβολών από την κορυφοξήρα, καθώς ήταν νουκελικοί και ευαίσθητοι στην ασθένεια.

5. Ποικιλία Ζαμπετάκη

Η ποικιλία Ζαμπετάκη χαρακτηρίζεται από δέντρα μέσης ζωηρότητας που ανθίζουν και δένουν καρπούς καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράγει λεμόνια μέσου μεγέθους, με λεπτό φλοιό, πολύ μικρή θηλή και σχεδόν άσπερμη σάρκα, ιδιαίτερα πλούσια σε χυμό. Η συγκομιδή της γίνεται την άνοιξη και το καλοκαίρι, αποτελώντας πιθανώς την πιο σημαντική ποικιλία για την καλοκαιρινή παραγωγή. Η απόδοσή της επηρεάζεται από το υποκείμενο, με τη νεραντζιά να προσφέρει την καλύτερη παραγωγικότητα.

6. Ποικιλία Interdonato

Η Interdonato, υβρίδιο λεμονιάς και κιτριάς, ξεχωρίζει για τους μεγάλους, κυλινδρικούς καρπούς της και για το σημαντικό πλεονέκτημά της: τη φθινοπωρινή παραγωγή, περίοδο που η αγορά παρουσιάζει έλλειψη και οι τιμές παραμένουν υψηλές. Η Τουρκία έχει αξιοποιήσει ιδιαίτερα την ποικιλία, επεκτείνοντας συνεχώς τις καλλιέργειές της, ενώ στην Ιταλία η παρουσία της είναι πιο περιορισμένη. Στην Ελλάδα προωθείται μέσω προγραμμάτων αναδιάρθρωσης, ωστόσο η χαμηλότερη παραγωγή των δέντρων σε σχέση με άλλες ποικιλίες κάνει τους παραγωγούς επιφυλακτικούς.

7. Ποικιλία Λαπιθιώτικη

Η Λαπιθιώτικη αποτελεί την κύρια ποικιλία λεμονιάς στην Κύπρο και χαρακτηρίζεται από ικανοποιητική ανθεκτικότητα στην κορυφοξήρα. Έχει εισαχθεί και στην Τουρκία, όπου καλλιεργείται με το όνομα kibris. Η κύρια συγκομιδή της ξεκινά στα τέλη Σεπτεμβρίου και ολοκληρώνεται ως τα τέλη Μαρτίου, ενώ οι καρποί μπορούν να παραμείνουν στο δέντρο μέχρι τον Ιούνιο· όμως οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν έντονη καρπόπτωση. Για διατήρηση καλοκαιρινής παραγωγής απαιτούνται ψεκασμοί με γιββερελλικό οξύ, τον Απρίλιο.

Η ελληνική λεμονοκαλλιέργεια σήμερα

Η ελληνική λεμονοκαλλιέργεια παραμένει στενά συνδεδεμένη με τις ποικιλίες της και τις ιδιαιτερότητές τους, σε μια αγορά που επηρεάζεται έντονα από την εποχικότητα και τις εισαγωγές. Ανθεκτικότητα σε ασθένειες όπως η κορυφοξήρα, προσαρμοστικότητα στο κλίμα και χρονισμός παραγωγής καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές των παραγωγών. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή επιλογή ποικιλίας εξακολουθεί να αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής.

Πηγή: Γεωργία–Κτηνοτροφία, τεύχος 10/2008, Ε. Πρωτοπαπαδάκης, «Τα κυριότερα είδη, ποικιλίες και υποκείμενα εσπεριδοειδών στην Ελλάδα», σελ. 16–27.

Τα μανταρίνια αποτελούν βασικό κομμάτι της ελληνικής εσπεριδοκαλλιέργειας και καλλιεργούνται σε πολλές περιοχές της χώρας. Η επιλογή ποικιλίας επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή, τα χαρακτηριστικά του καρπού και τη συμπεριφορά του δέντρου στο χωράφι. Με αφορμή την περίοδο συγκομιδής που έχει ήδη ξεκινήσει –ή πρόκειται να ξεκινήσει το επόμενο διάστημα σε ορισμένες περιοχές– παρουσιάζουμε τις κυριότερες ποικιλίες μανταρινιών που συναντώνται σήμερα στην Ελλάδα, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τις συνοδεύουν.

Οι βασικές ποικιλίες μανταρινιών και το προφίλ τους

1. Κλημεντίνες Κορσικής

Οι κλημεντίνες της Κορσικής –με πιο διαδεδομένο τον κλώνο SRA 63– έχουν καθιερωθεί στην Ελλάδα λόγω των συνεργασιών της δεκαετίας ’70 και ξεχωρίζουν για τα καλά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους, αν και ο καρπός είναι συνήθως μικρός. Τα τελευταία χρόνια εγκαθίσταται περιορισμένα ο πιο παραγωγικός κλώνος SRA 89, που δίνει μεγαλύτερους και ποιοτικότερους καρπούς. Οι υποποικιλίες Marisol, Caffin και De Nules παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις σε πρώιμη ωρίμανση, ποιότητα και συμπεριφορά στο χωράφι.

2. Μανταρίνια Σατσούμα

Τα Σατσούμα –με πιο γνωστούς τους υπερπρώιμους κλώνους Okitsu Wase και Miyagawa Wase– δίνουν παραγωγή από τα τέλη Σεπτεμβρίου και αποτελούν λύση για περιοχές με παγετούς, όπως Άρτα και ορεινές ζώνες. Παρότι το ελληνικό κοινό τα θεωρεί άνοστα, η ποικιλία έχει αξία για εξαγωγές, αρκεί η συγκομιδή να γίνεται όταν ο καρπός είναι ακόμη πρασινωπός, όπου και παρουσιάζει την καλύτερη γεύση.

3. Κοινό Μανταρίνι (Citrus deliciosa)

Το παραδοσιακό μεσογειακό μανταρίνι παραμένει ένα από τα πιο νόστιμα, με πλούσιο άρωμα και βαθιές ρίζες σε περιοχές όπως η Χίος, όπου αποτέλεσε ιστορικά μοχλό ανάπτυξης και εξαγωγών. Παρά το πρόβλημα των πολλών σπόρων, συνεχίζει να ξεχωρίζει για την ποιότητα του χυμού του και τη μοναδική του γεύση, ενώ νέοι κλώνοι, όπως το ιταλικό Tardivo di Ciaculli, δείχνουν ότι η ποικιλία έχει ακόμη ανεκμετάλλευτη δυναμική.

4. Μανταρίνι Ortanique (Tangor)

Το Ortanique, γνωστό και ως Mandora, έχει βρει σταθερή θέση στη Λακωνία χάρη στο οργανωμένο εμπορικό του κύκλωμα, προσφέροντας καρπούς με εξαιρετικό χυμό και μεγάλη διάρκεια αποθήκευσης χωρίς απώλεια ποιότητας. Παρότι καθαρίζεται δύσκολα και ο αριθμός σπόρων διαφέρει ανά περιοχή, η εμπορική του αξία παραμένει υψηλή, αποτελώντας μια αξιόπιστη όψιμη επιλογή για τους παραγωγούς.

5. Μανταρίνι Nova

Το Nova, υβρίδιο κλημεντίνης και Orlando tangelo, ξεχωρίζει για το μεγάλο μέγεθος και τον έντονο κόκκινο χρωματισμό του, ωριμάζοντας από τις αρχές Δεκεμβρίου. Παρά τα προβλήματα σχασίματος και κοκκίωσης, η ποικιλία έχει δείξει εξαιρετική προσαρμογή στις ελληνικές συνθήκες και καλή αποθήκευση, ενώ η σταυρεπικονίαση με Βαλέντσια ενισχύει σημαντικά την παραγωγικότητα.

6. Μανταρίνι Encore

Το Encore, υβρίδιο του Κοινού Μεσογειακού μανταρινιού και της King of Siam, έχει κερδίσει το ελληνικό κοινό χάρη στη χαρακτηριστική γεύση και το αρωματικό του προφίλ. Ωστόσο, πρόκειται για ιδιαίτερα απαιτητική ποικιλία, με έντονο σχάσιμο καρπών και υψηλό αριθμό σπόρων, ενώ η όψιμη ωρίμανση (τέλος Μαρτίου) και η παρενιαυτοφορία περιορίζουν την καλλιεργητική του σταθερότητα.

7. Μανταρίνι Fortune

Το Fortune, υβρίδιο Κλημεντίνης και Dancy, ξεχωρίζει για τη ζωηρότητα και την υψηλή παραγωγικότητά του, με πολλούς καρπούς να αναπτύσσονται στο εσωτερικό της κόμης. Εμφανίζει όμως έντονη παραγωγική ιδιομορφία: σε επαφή με άλλες ποικιλίες γίνεται ένσπερμο, ενώ η κακή λίπανση αυξάνει την ευαισθησία του στην ασθένεια «Mal nero».

8. Μανταρίνι Minneola

Το Minneola, υβρίδιο Dancy × Duncan, είναι ζωηρό και ανθεκτικό στο κρύο, με εξαιρετικό κόκκινο-πορτοκαλί φλοιό και υψηλή περιεκτικότητα σε χυμό. Ωριμάζει Ιανουάριο–Φεβρουάριο, όμως η μειωμένη «τραγανότητα» της σάρκας περιορίζει την αποδοχή του στην ελληνική αγορά, ειδικά σε σύγκριση με το Nova. Χρειάζεται προσεκτική διαχείριση τον χειμώνα, καθώς οι βροχές προκαλούν καρπόπτωση και κηλιδώσεις, ζημιές που μειώνονται με ψεκασμούς γιββερελλικού οξέος.

9. Μανταρίνι Page

Το Page, υβρίδιο Minneola × Κλημεντίνης, ξεχωρίζει για το έντονο κόκκινο χρώμα, την τραγανή σάρκα και τη γλυκύτητα που υπερτερεί έναντι άλλων υβριδίων. Παρά την υψηλή παραγωγικότητα, παρουσιάζει μεγάλη ανομοιομορφία μεγέθους, με σημαντικό ποσοστό μικρών καρπών και δύσκολο καθάρισμα. Ωριμάζει από τα μέσα Νοεμβρίου και διατηρείται στα δέντρα έως τα τέλη Φεβρουαρίου, αν και μετά μαλακώνει και χάνει την εμπορική του αξία.

Το τοπίο των μανταρινιών στον ελληνικό οπωρώνα

Η ελληνική παραγωγή μανταρινιών χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή ποικιλομορφία: από τις πρώιμες κλημεντίνες της Κορσικής με τους βελτιωμένους κλώνους SRA, μέχρι τα υβρίδια Nova, Minneola και Page που διευρύνουν την εποχή συγκομιδής, αλλά απαιτούν προσεκτική διαχείριση. Κάθε ποικιλία έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες—άλλες κινδυνεύουν από σχάσιμο, άλλες παρουσιάζουν υψηλή οξύτητα ή μεγάλο αριθμό σπόρων, ενώ κάποιες απαιτούν συγκεκριμένα υποκείμενα για να αποδώσουν σωστά.

Για τον παραγωγό, η ποικιλιακή επιλογή αποτελεί ζήτημα στρατηγικής: το μικροκλίμα, ο παγετός, η γειτνίαση με γονιμοποιούς ποικιλίες, η ευπάθεια σε ασθένειες όπως το Mal Nero και η δυνατότητα αποθήκευσης καθορίζουν την τελική επιλογή. Την ίδια στιγμή, η βελτίωση κλώνων – όπως SRA89 στις κλημεντίνες ή οι επιλογές Fortune με χαμηλότερα οξέα – αποδεικνύει ότι η έρευνα συνεχίζει να ενισχύει την ποιότητα και την εμπορικότητα της ελληνικής παραγωγής.

Από τα Σατσούμα των ψυχρών περιοχών μέχρι τα όψιμα Encore και Ortanique, οι διαθέσιμες επιλογές επιτρέπουν στους παραγωγούς να προσαρμόσουν την παραγωγή τους στις απαιτήσεις της αγοράς και στις προκλήσεις κάθε χρονιάς.

Κοιτώντας την επόμενη μέρα της καλλιέργειας

Σε μια περίοδο όπου οι κλιματικές πιέσεις και η αβεβαιότητα της αγοράς δοκιμάζουν όλο και περισσότερο τις δενδρώδεις καλλιέργειες, τα μανταρίνια εξακολουθούν να αποτελούν μία από τις πιο σταθερές επιλογές για πολλές περιοχές της χώρας. Με σωστή επιλογή ποικιλίας και προσεκτική διαχείριση, ο παραγωγός μπορεί να εξασφαλίσει ποιότητα, διάρκεια και εμπορική συνέπεια, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα κάθε τύπου καρπού.

Πηγή: Γεωργία–Κτηνοτροφία, τεύχος 10/2008, Ε. Πρωτοπαπαδάκης, «Τα κυριότερα είδη, ποικιλίες και υποκείμενα εσπεριδοειδών στην Ελλάδα», σελ. 16–27.

Με ελπίδες αλλά και ανησυχία μπήκαν οι παραγωγοί στη φετινή σεζόν της κλιμεντίνης. Σε κάποιες περιοχές η συγκομιδή έχει ήδη ξεκινήσει, αλλού όμως καθυστερεί λόγω βροχών, ενώ κοινός παρονομαστής παντού είναι η καλή ποιότητα των καρπών και η αβεβαιότητα για τις τιμές και τη διάθεση στην αγορά.

Θεσπρωτία – Η καρδιά της κλιμεντίνης με 30%-40% μείωση

Η φετινή χρονιά στη Θεσπρωτία ήρθε 7–10 ημέρες πιο νωρίς από κάθε άλλη. Η συγκομιδή ξεκίνησε στις 20–22 Οκτωβρίου, ενώ οι πρώτες εξαγωγές περίπου πέντε ημέρες νωρίτερα από το συνηθισμένο, χάρη στις γρήγορες βροχές Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου. Η παραγωγή, όμως, είναι κατά 30%–40% μειωμένη. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Θεσπρωτίας Στέργιος Νικόλαος, οι έντονες βροχοπτώσεις του περασμένου Μαρτίου και Απριλίου επηρέασαν τα πρώιμα μανταρίνια, ιδιαίτερα όσα είναι πάνω σε υποκείμενο νεραντζιάς: «Τα άνθη μαύρισαν και σαπίσανε πάνω στα δέντρα, κι έτσι τα μισά μανταρίνια δεν έδεσαν».

Παρότι τα φρούτα είναι ποιοτικά πολύ καλά, οι παραγωγοί παραμένουν επιφυλακτικοί. «Δεν ξέρουμε πώς θα πάει η χρονιά», αναφέρει ο κ. Νικόλαος, σημειώνοντας πως το υψηλό κόστος φυτοπροστασίας και εργατικών αποθαρρύνει πολλούς. «Ο κόσμος έχει απογοητευτεί με τα κλημεντίνια – δίνουν χαμηλές τιμές και έχουν πολλά χέρια». Οι πρώτες τιμές παραγωγού κυμαίνονται από 0,40 έως 0,50 ευρώ το κιλό, «οριακές» όπως τις χαρακτηρίζει. Παρά τα προβλήματα, η Θεσπρωτία παραμένει η μεγαλύτερη παραγωγική δύναμη κλιμεντίνης στη χώρα, με σταθερά καλή ποιότητα καρπών, όπως καταλήγει ο κ. Στέργιος.

Άρτα – Καθυστερημένη έναρξη αλλά πολλά υποσχόμενη χρονιά

Στην Άρτα η συγκομιδή δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, καθώς οι συνεχείς βροχοπτώσεις των τελευταίων εβδομάδων καθυστέρησαν τον χρωματισμό των καρπών. Όπως αναφέρει ο παραγωγός Αλέξανδρος Τσαμπάς, οι βροχές ωστόσο λειτούργησαν θετικά για την ανάπτυξη: «Έχουν βοηθήσει πολύ στο μέγεθος του καρπού, οπότε η ποιότητα φέτος είναι από τις καλύτερες». Ο ίδιος εκτιμά πως θα ξεκινήσει τη συγκομιδή την επόμενη εβδομάδα, καθώς τα δέντρα είναι «φορτωμένα» και η εικόνα της χρονιάς εμφανώς καλύτερη από πέρυσι. «Η γάνα έχει ισορροπήσει εδώ και καιρό, οπότε φέτος είμαστε πολύ καλύτερα από πλευράς προσβολών. Έχουμε το πλεονέκτημα του καλού μεγέθους και θεωρώ πως θα πάμε καλά», σημειώνει.

Στην αγορά επικρατεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία, με τις πρώτες τιμές που ακούγονται να κυμαίνονται από 0,50 έως 0,60 ευρώ το κιλό, λίγο υψηλότερα σε σχέση με πέρυσι. «Υπάρχει ζήτηση από την Ευρώπη, αλλά όλα εξαρτώνται από το αν έχεις ποιοτικό προϊόν και αν μπορείς να το μαζέψεις στην ώρα του – χρειάζονται πολλά εργατικά», εξηγεί. Παρά τη δυναμική της περιοχής στα εσπεριδοειδή, πολλοί παραγωγοί της Άρτας κρατούν πλέον την καλλιέργεια σε συμπληρωματικό ρόλο. «Οι περισσότεροι δεν ζουν αποκλειστικά από το μανταρίνι, γιατί οι τιμές είναι χαμηλές και τα έξοδα πολλά», καταλήγει ο κ. Τσαμπάς.

Αιτωλοακαρνανία – Καλή εικόνα, αλλά πίεση στα εργατικά

Στην Αιτωλοακαρνανία η συγκομιδή των πρώιμων κλιμεντινών ξεκίνησε, αλλά οι βροχές των τελευταίων ημερών ανάγκασαν τους παραγωγούς να σταματήσουν προσωρινά. «Μαζέψαμε τα ώριμα που είχαν πάρει χρώμα και αφήσαμε τα πράσινα για αργότερα. Αν κρατήσει ο καιρός, μέσα στην εβδομάδα θα μπούμε ξανά», λέει ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αγγελοκάστρου Σωτήρης Ζαρναβέλης.

Ο ίδιος σημειώνει πως το μανταρίνι είναι ευαίσθητο και απαιτητικό, με αυξημένο κόστος και ανάγκη για πολλά εργατικά: «Αν δεν το πουλήσεις τη στιγμή που πρέπει, μετά το έχασες. Είχαμε και πρόβλημα με τον αλευρώδη φέτος». Η έλλειψη εργατικών και το υψηλό κόστος αποθαρρύνουν τους παραγωγούς: «Πολλοί αποφεύγουν να βάζουν κλημεντίνες· αν βάλουν, προτιμούν πρώιμες ποικιλίες όπως Νόβα», εξηγεί. Προς το παρόν η ζήτηση είναι χαμηλή, όμως οι παραγωγοί ελπίζουν σε καλύτερες τιμές από πέρυσι. «Πέρυσι πουλήσαμε με 19–20 λεπτά και οι εργολάβοι έπαιρναν τα μισά. Φέτος περιμένουμε κάτι καλύτερο», αναφέρει ο κ. Ζαρναβέλης.

Αργολίδα – Σταθερή ποιότητα 

Στην Αργολίδα, η συγκομιδή των κλιμεντινών έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου είκοσι ημέρες, με χαλαρούς ρυθμούς και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Σκαφιδακίου Θωμάς Φάκλαρης, η φετινή παραγωγή είναι μειωμένη κατά 20%–30%, ωστόσο η ποιότητα των καρπών παραμένει πολύ καλή. «Ο χρωματισμός έχει μείνει λίγο πίσω, αλλά προχωράμε κανονικά», σημειώνει, προσθέτοντας πως οι πρώτες κοπές δείχνουν θετική εικόνα. Η καθαρή τιμή παραγωγού για τους ποιοτικούς καρπούς κυμαίνεται από 0,50 έως 0,55 ευρώ το κιλό, ενώ για τα υπόλοιπα ακολουθεί πτωτική πορεία.

Το μεγάλο βάρος πέφτει στα εργατικά, τα οποία παραμένουν υψηλά και δύσκολα καλύπτονται. «Δεν βρίσκεις εύκολα εργάτες και χρειάζονται πολλά χέρια για το μάζεμα», εξηγεί ο κ. Φάκλαρης. Παρά τα προβλήματα, ο ίδιος εκτιμά ότι η χρονιά θα εξελιχθεί ικανοποιητικά, εφόσον ο καιρός παραμείνει καλός:
«Αν συνεχίσουμε έτσι, θεωρώ πως θα πάμε καλά», καταλήγει.

Λακωνία – Έτοιμη να μπει στη συγκομιδή

Στη Λακωνία, τα πρώτα φορτία κλιμεντίνης αναμένονται μέσα στις επόμενες ημέρες. Εκπρόσωπος συσκευαστηρίου ανέφερε στον ΑγροΤύπο ότι «η συγκομιδή δεν έχει ξεκινήσει ακόμη, αλλά είναι θέμα ημερών». Παράλληλα, καταγράφηκαν τοπικά προβλήματα από υπερχείλιση ρέματος, χωρίς ωστόσο να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Η περιοχή παραμένει από τις πιο σταθερές ποιοτικά στη χώρα, με συνεχή παρουσία στις εξαγωγές.

Προοπτικές – Καλή ποιότητα, αβέβαιη αγορά

Η φετινή σεζόν για την κλιμεντίνη συνδυάζει εξαιρετική ποιότητα με μικρότερες ποσότητες και έντονη αβεβαιότητα στην αγορά. Τα υψηλά κόστη παραγωγής και η έλλειψη εργατικών παραμένουν τα βασικά εμπόδια, ενώ η εξέλιξη των εξαγωγών θα κρίνει αν οι τιμές θα διατηρηθούν σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Παρά τις δυσκολίες, οι παραγωγοί δηλώνουν πως «η κλιμεντίνη είναι ένα προϊόν που δεν περιμένει· αν δεν κοπεί στην ώρα της, χάνεται». Μια φράση που αποτυπώνει τη ρευστότητα της αγοράς αλλά και τη σταθερή προσήλωση όσων συνεχίζουν να καλλιεργούν, ελπίζοντας κάθε χρόνο σε μια καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στον κόπο και το αποτέλεσμα.

Με οψίμιση λίγων ημερών ξεκίνησε φέτος η συγκομιδή γκρέιπφρουτ, με την παραγωγή να κυμαίνεται περίπου στα ίδια με τα περσινά επίπεδα στα λευκά και ελαφρά μειωμένη στα κόκκινα.

Παράγουμε ετησίως περίπου 3.500 τόνους στην χώρα μας, από τους οποίους 500 τόνοι οδηγούνται στην χυμοποίηση. Η ζήτηση στην εγχώρια αγορά είναι υποτονική, ενώ μέρος της παραγωγής πάει για εξαγωγή.

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Γεώργιος Κάτσουρας, που είναι υπεύθυνος πωλήσεων στην εταιρεία Creta Taste από την Αγιά Χανίων, έχει ξεκινήσει από μέσα Οκτωβρίου και συνεχίζεται η συγκομιδή. Φέτος έχουμε μια οψίμιση στην παραγωγή λόγω των καιρικών συνθηκών. Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού αλλά και η ξηρασία επηρέασαν αρνητικά την φετινή παραγωγή.

Η ελληνική παραγωγή είναι συγκεντρωμένη κυρίως στα Χανιά. Αφορά τόσο τις ποικιλίες με τα λευκόσαρκα γκρέιπφρουτ (White Marsh) όσο και τις ποικιλίες που παράγουν κοκκινόσαρκα γκρέιπφρουτ (Star Ruby). Η τιμή παραγωγού στα κοκκινόσαρκα γκρέιπφρουτ στην χώρα μας είναι περίπου διπλάσια σε σχέση με τα λευκόσαρκα. Η ζήτηση στην εγχώρια αγορά είναι σε μέτρια επίπεδα λόγω της οικονομικής κρίσης. Γίνονται όμως εξαγωγές κυρίως προς τις χώρες των Βαλκανίων.

Η τιμή στα λευκά κυμαίνεται από 35 έως 40 λεπτά το κιλό, ενώ στα κόκκινα από 50 έως 55 λεπτά. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις στις κόκκινες ποικιλίες.

Από την πλευρά του ο κ. Κωνσταντίνος Μαθιέλης, από την εταιρεία CRETAN CHOICE στον Πλατανιά Χανίων, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι «ξεκίνησε με μικρούς ρυθμούς η κοπή στα γκρέιπφρουτ. Σοβαρό πρόβλημα είχαμε φέτος από την ξηρασία. Τα τελευταία χρόνια οι καταναλωτές δείχνουν να προτιμούν τις κοκκινόσαρκες ποικιλίες και αυτό φαίνεται στις τιμές που είναι σε πιο υψηλά επίπεδα.

Ο κ. Γεώργιος Αντωνάκης, πρόεδρος της «Creta Star» - ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι η ποικιλία των λευκόσαρκων γκρέιπφρουτ αποτελεί την πιο ευρέως διαδεδομένη ποικιλία γκρέιπφρουτ, ενώ τα κοκκινόσαρκα είναι ανερχόμενη ποικιλία που την ζητάνε οι καταναλωτές. Τα λευκόσαρκα είναι διαθέσιμα στην αγορά από το Νοέμβριο έως τον Απρίλιο, ενώ τα κοκκινόσαρκα από αρχές Δεκεμβρίου μέχρι αρχές Ιουνίου.

Αυτές τις ημέρες πραγματοποιείται η συγκομιδή με καλούς ρυθμούς. Φέτος λόγω των καιρικών συνθηκών είναι λίγο μειωμένες οι ποσότητες στα κοκκινόσαρκα, ενώ στα ίδια με τα περσινά επίπεδα είναι τα λευκόσαρκα.

Αν και γίνονται εισαγωγές οι Έλληνες καταναλωτές αναγνωρίζουν την ποιότητα των κρητικών γκρέιπφρουτ και τα πριτιμούν. Εμείς όμως κάνουμε κυρίως εξαγωγές. Οι τιμές φέτος κυμαίνονται από 35 έως 40 λεπτά τα λευκόσαρκα και γύρω στα 60 λεπτά τα κοκκινόσαρκα.

Συνεχίζεται με καλούς ρυθμούς η συγκομιδή λεμονιών με την παραγωγή φέτος είναι μειωμένη λόγω των παγετών της περασμένης άνοιξης.

Έχουν ξεκινήσει οι κοπές στα Μαγληνά αλλά συνεχίζονται οι κοπές για τα Ιντερντονάτο.

Οι τιμές παραγωγού κυμαίνονται σε καλά επίπεδα και αυτό οφείλεται στο ότι δεν έχουν γίνει πολλές εισαγωγές.

Ο λεμονοπαραγωγός από το Αίγιο και μέλος της ΠΕΣ και της Ομάδας Εσπεριδοειδών της ΕΘΕΑΣ κ. Βασίλης Καρέλης, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι οι βροχές του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου ήταν ποτιστικές και έκαναν καλό στην καλλιέργεια. Αυτή την εποχή κόβουμε Ιντερντονάτο και Μαγληνά. Οι ποσότητες φέτος είναι μειωμένες λόγω των καιρικών συνθηκών που είχαμε στην καρπόδεση. Ωστόσο η ζήτηση από τους εμπόρους παραμένει αυξημένη γιατί δεν έχουν γίνει μεγάλες εισαγωγές. Αποτέλεσμα αυτή την εποχή τα συμβατικά λεμόνια Ιντερντονάτο να έχουν τιμή παραγωγού στα 80 λεπτά το κιλό, ενώ τα βιολογικά να έχουν φτάσει στο 1 ευρώ το κιλό. Από την εικόνα που έχει η αγορά φαίνεται ότι οι τιμές φέτος θα κρατηθούν σε καλά επίπεδα.  

Ο κ. Κώστας Δεληγιάννης, παραγωγός από την περιοχή Αιγιαλείας δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι υπάρχει και φέτος έλλειψη εργατών γης που αυξάνει τα προβλήματα. Η μειωμένη παραγωγή στα δέντρα όμως έχει καλά μεγέθη, ενώ η ζήτηση από τους εμπόρους παραμένει αυξημένη. Στην περιοχή μέχρι τα Χριστούγεννα θα κάνουμε συγκομιδή της ποικιλίας Ιντερντονάτο. Η ζήτηση παραμένει αυξημένη και η τιμή παραγωγού στα λεμόνια κυμαίνεται από 80 έως 90 λεπτά το κιλό.

Από την πλευρά του ο κ. Δημήτρης Μπούρμπουλας, πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ξυλοκάστρου και καλλιεργητής λεμονιών, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι συνεχίζονται οι κοπές για τα Ιντερντονάτο και από τα τέλη Οκτωβρίου θα ξεκίνησε η συγκομιδή για τα Μαγληνά. Η ζήτηση είναι καλή στην αγορά και οι κοπές έχουν καλές ροές. Υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον και αυτό κρατά σε καλά επίπεδα και τις τιμές παραγωγού. Αυτή την εποχή οι τιμές είναι για τα λεμόνια στα 85 λεπτά το κιλό. Κάποιοι αγοράζουν και στα 90 λεπτά. Το θετικό φέτος είναι ότι είναι μειωμένη η παραγωγή λεμονιών της Τουρκίας και δεν γίνονται εισαγωγές με χαμηλές τιμές. Αυτό βοηθάει να κρατηθούν σε καλά επίπεδα οι τιμές των ελληνικών λεμονιών.

Παγκόσμια αγορά

Η παγκόσμια αγορά λεμονιού εισέρχεται σε μια περίοδο περιορισμένης προσφοράς, υψηλότερων τιμών και αβεβαιότητας.

Στην Ισπανία, η περιοχή της Μούρθια, η κύρια περιοχή παραγωγής λεμονιών της χώρας, έχει ξεκινήσει τη συγκομιδή και οι εκτιμήσεις των συνεταιριστικών οργανώσεων κάνουν λόγο για μείωση της παραγωγής από 20% έως και 40%. Οι τιμές παραγωγού είναι σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με πέρσι, με περαιτέρω αυξήσεις να αναμένονται καθώς προχωρά η σεζόν.

Στην Τουρκία σύμφωνα με τις προβλέψεις των εξαγωγέων, αναμένεται μια πτώση κατά 60% της παραγωγής στα πρώιμα λεμόνια, ενώ για τις όψιμες ποικιλίες αναμένεται μια μείωση κατά 40%. Από την πλευρά της η Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία αναφέρει μια μείωση της φετινής παραγωγής λεμονιών, κατά 35%, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Τα λεμόνια της Νότιας Αφρικής εξακολουθούν να εξάγονται στην Ευρώπη αλλά τα αποθέματα αναμένεται να εξαντληθούν τον επόμενο μήνα.

Η Αργεντινή έστειλε πολλές ποσότητες λεμονιών στην Ευρώπη νωρίτερα μέσα στο έτος (2025), με αποτέλεσμα αυτή την εποχή να έχει μειωθεί η διαθεσιμότητα και να κάνει εξαγωγές κυρίως στην αγορά των ΗΠΑ. Η Χιλή λόγω μειωμένης παραγωγής δεν μπόρεσε να αντισταθμίσει το κενό.

Στο Μεξικό έχει ξεκινήσει η συγκομιδή αλλά οι ζημιές από τις έντονες βροχοπτώσεις έχουν φέρει μικρά μεγέθη και μείωση των εμπορεύσιμων ποσοτήτων.

Στις ΗΠΑ η συγκομιδή των λεμονιών στην Καλιφόρνια θα ξεκινήσει από τον επόμενο μήνα οπότε μέχρι τότε θα καλύπτει τις ανάγκες της από εισαγωγές.  

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με μακρά παράδοση στην παραγωγή εσπεριδοειδών, ενός προϊόντος που ταξιδεύει σε αγορές του κόσμου με αξία, άρωμα και χρώμα. Ωστόσο, η φρεσκάδα που βλέπουμε στα ράφια δεν είναι δεδομένη. Μετά τη συγκομιδή, οι καρποί περνούν από μια κρίσιμη φάση μεταχείρισης, όπου κάθε πληγή, κάθε αμυχή μπορεί να αποτελέσει πύλη εισόδου για τους πιο συχνούς μετασυλλεκτικούς εχθρούς: τα πενικίλλια (Penicillium digitatum και P. italicum).

Η λεγόμενη «πράσινη» και «μπλε» μούχλα ευθύνεται για απώλειες που φτάνουν έως και το 30%–80% των εμπορεύσιμων καρπών. Τα σπόριά τους εξαπλώνονται εύκολα στον αέρα, επιμολύνοντας ολόκληρα κιβώτια αποθήκευσης. Αρκεί ένας τραυματισμός από έντομο, μια απρόσεκτη μεταφορά ή ακόμα και μια ανεπαίσθητη αμυχή από τον άνεμο ή το ψύχος, ώστε να ξεκινήσει η σήψη.

Παραδοσιακά, η αντιμετώπιση βασίστηκε στη χρήση χημικών μυκητοκτόνων, αποκλειστικά εγκεκριμένων από το ΥΠΑΑΤ και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του αρμόδιου γεωπόνου. Όμως, η μακροχρόνια χρήση τους έχει οδηγήσει σε ανθεκτικά στελέχη, ενώ παράλληλα το ενδιαφέρον του καταναλωτή για ασφαλή, «καθαρά» τρόφιμα ωθεί την έρευνα σε εναλλακτικές, φυσικές μεθόδους.

Αιθέρια έλαια: η φυσική άμυνα των καρπών

Η φύση προσφέρει ήδη τις δικές της λύσεις. Τα αιθέρια έλαια —πτητικές ενώσεις που παράγονται σε φύλλα, άνθη και φλοιούς— έχουν αποδειχθεί ισχυροί σύμμαχοι στην προσπάθεια περιορισμού της μετασυλλεκτικής σήψης. Η δράση τους είναι διπλή: πρόκειται για φυσικά προϊόντα ασφαλή για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα τα πενικίλλια δύσκολα αναπτύσσουν ανθεκτικότητα απέναντί τους, καθώς κάθε έλαιο περιέχει πολλές δραστικές ενώσεις με διαφορετικούς τρόπους δράσης.

Πειραματικές εφαρμογές σε πορτοκάλια, λεμόνια και μανταρίνια έδειξαν ότι εκχυλίσματα από θυμάρι, λεμονόχορτο, γαρυφαλλόδενδρο, μέντα ή κανέλα μπορούν να περιορίσουν τη βλάστηση των σπορίων των P. digitatum και P. italicum και να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των καρπών στο ράφι. Ειδικά το αιθέριο έλαιο λεμονόχορτου φάνηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό, ενώ μελέτες σε αιθέρια έλαια από θύμο (Thymus capitatus) αποκάλυψαν ότι η ένωση καρβακρόλη έχει έντονη αντιμυκητιακή δράση. Η προέλευση του ελαίου παίζει επίσης ρόλο: εκχυλίσματα από φύλλα και άνθη νεραντζιάς παρουσίασαν σημαντική ανασταλτική επίδραση, αντίθετα με εκείνα του φλοιού που δεν έδρασαν αποτελεσματικά.

Ερευνητικές ομάδες δοκίμασαν επίσης τη συνδυαστική χρήση αιθέριων ελαίων με κερί ή χιτοζάνη. Η προσθήκη αυτών των ενώσεων μειώνει την πτητικότητα των ελαίων, αυξάνει τη διάρκεια δράσης τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, βελτιώνει και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών, όπως τη συγκέντρωση βιταμίνης C και τον δείκτη χρώματος.

Ωστόσο, η εφαρμογή τους απαιτεί προσοχή. Σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν φυτοτοξικότητα ή να αυξήσουν το κόστος μετασυλλεκτικής επεξεργασίας. Παρ’ όλα αυτά, τα αιθέρια έλαια παραμένουν μια από τις πιο ελπιδοφόρες φυσικές επιλογές για τη φυτοπροστασία των εσπεριδοειδών.

Ακτινοβολία και φως: η τεχνολογία στην υπηρεσία της συντήρησης

Η έρευνα δεν σταματά στη φύση, η τεχνολογία λαμβάνει την σκυτάλη. Τα τελευταία χρόνια, επιστημονικές ομάδες δοκιμάζουν μη χημικές- φυσικές μεθόδους, όπως η χρήση υπεριώδους και ιονίζουσας ακτινοβολίας, αλλά και του μπλε φωτός, για την πρόληψη της μετασυλλεκτικής σήψης. Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV-C και UV-B) επιδρά στους ιστούς του φλοιού ενεργοποιώντας φυσικούς μηχανισμούς άμυνας. Πειράματα σε πορτοκάλια και λεμόνια έδειξαν ότι κατάλληλες δόσεις UV-C αναστέλλουν τη βλάστηση των σπορίων των πενικιλλίων, ενώ η UV-B φαίνεται να ενισχύει το πάχος του φλοιού και τη συγκέντρωση φαινολικών ουσιών, δημιουργώντας ένα φυσικό «τείχος» απέναντι στο παθογόνο.

Το μπλε φως, τμήμα του ορατού φάσματος, έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματικό στον περιορισμό της ανάπτυξης των μυκήτων, επηρεάζοντας τη μορφολογία τους και την παραγωγή σπορίων. Η δράση του σχετίζεται με την παραγωγή φυσικών αντιμυκητικών ουσιών στο flavedo του καρπού.

Ακόμα πιο προχωρημένες μέθοδοι εξετάζουν την ιονίζουσα ακτινοβολία γ, η οποία παρουσιάζει υψηλή ικανότητα διείσδυσης στον ιστό και μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη των P. digitatum και P. italicum. Παρότι μια δόση γύρω στο 1 kGy είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, προκαλεί βλάβες στην επιφάνεια του καρπού. Έτσι, ερευνητές πειραματίζονται με χαμηλότερες δόσεις, συνδυασμένες με άλλες μεθόδους — για παράδειγμα, με άλατα διχλωροϊσοκυανουρικού οξέος — μειώνοντας τη σήψη χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα.

Πριν οι μέθοδοι αυτές περάσουν σε εμπορική εφαρμογή, χρειάζεται ωστόσο να αντιμετωπιστεί και η δυσπιστία των καταναλωτών απέναντι στα ακτινοβολημένα τρόφιμα, παρότι πρόκειται για ασφαλείς και επιστημονικά ελεγχόμενες τεχνικές.

Θερμό νερό: απλός αλλά αποτελεσματικός σύμμαχος

Μία ακόμη ήπια και καθαρά φυσική μέθοδος είναι η χρήση θερμού ύδατος. Η βύθιση ή ο ψεκασμός των καρπών με νερό θερμοκρασίας 50–60 °C για μικρό χρονικό διάστημα προκαλεί ήπια «θερμική καταπόνηση», που ενεργοποιεί μηχανισμούς άμυνας στον καρπό. Σύμφωνα με πειράματα, η εμβάπτιση μανταρινιών και πορτοκαλιών σε νερό 53 °C ή 45 °C για τρία λεπτά περιόρισε σημαντικά τη σήψη από πενικίλλια, χωρίς να επηρεάσει αρνητικά βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά όπως η οξύτητα ή τα διαλυτά στερεά. Παρόμοια αποτελέσματα καταγράφηκαν σε λεμόνια και βοτρυόκαρπους (grapefruit), όπου ψεκασμός με νερό 62 °C για 20 δευτερόλεπτα προκάλεσε ενισχυμένη αντοχή στη μόλυνση.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι η θετική επίδραση του ζεστού νερού ήταν πιο έντονη όταν οι καρποί είχαν μολυνθεί 1 – 3 ημέρες πριν από την εφαρμογή του, γεγονός που δείχνει ότι η θερμική επεξεργασία μπορεί να ενεργοποιεί φυσικές άμυνες. Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να διασαφηνιστεί ο μηχανισμός δράσης, η μέθοδος αυτή θεωρείται ιδιαίτερα ελπιδοφόρα για εφαρμογή σε βιομηχανική κλίμακα.

Προς μια αειφόρο διαχείριση

Η αντιμετώπιση της μετασυλλεκτικής σήψης στα εσπεριδοειδή δεν είναι πλέον μόνο θέμα ποιότητας, αλλά και περιβαλλοντικής ευθύνης. Οι σύγχρονες καταναλωτικές απαιτήσεις στρέφουν την παραγωγή σε φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές, μειώνοντας την εξάρτηση από τα χημικά. Η επιστήμη, μέσα από τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων ξενιστή–παθογόνου και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, φέρνει στο προσκήνιο καινοτόμες λύσεις όπως τα αιθέρια έλαια, η ακτινοβολία και το θερμό νερό. Οι συνδυαστικές εφαρμογές αυτών των μεθόδων ανοίγουν τον δρόμο για μια αειφόρο, ασφαλή και αποτελεσματική μετασυλλεκτική διαχείριση.

Ο στόχος είναι σαφής: καρποί υγιείς, ποιοτικοί και ασφαλείς, που διατηρούν τη φυσική τους αξία από το δέντρο έως το τραπέζι — με σεβασμό στο περιβάλλον και στον καταναλωτή.

Πηγές:

Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 2/2020, σελ. 32–35. Αντιμετώπιση της μετασυλλεκτικής σήψης καρπών εσπεριδοειδών από πενικίλλια με τη χρήση αιθέριων ελαίων (1ο Μέρος)
Κ. Παπουτσής, Μ. Μαθιουδάκης, J. H. Hasperue, Β. Ζιώγας.

Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 3/2020, σελ. 22–24. Αντιμετώπιση της μετασυλλεκτικής σήψης καρπών εσπεριδοειδών από πενικίλλια με τη χρήση ακτινοβολίας και θερμού νερού (2ο Μέρος)
Κ. Παπουτσής, Μ. Μαθιουδάκης, J. H. Hasperue, Β. Ζιώγας.

Ξεκίνησαν οι κοπές για τις Ναβαλίνες στις πρώιμες περιοχές της χώρας, ενώ συνεχίζονται οι κοπές στα Βαλέντσια στην Λακωνία.

Με τις ποσότητες φέτος να είναι μειωμένες φαίνεται να έχουμε μια αυξημένη ζήτηση από το εμπόριο, με τις τιμές να κάνουν ένα καλό ξεκίνημα αν και ακόμη έχουμε λίγες ποσότητες.

Από την περιοχή της Άρτας ο παραγωγός εσπεριδοειδών κ. Βασίλης Δήμος, από την ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται να ξεκινήσουν με μικρές ποσότητες οι πρώιμες κοπές στα πορτοκάλια. Οι ποσότητες για όλες τις ποικιλίες πορτοκαλιών φέτος είναι μειωμένες αλλά έχουμε καλές ποιότητες. Το θετικό είναι ότι αρχίζει να μειώνεται το πρόβλημα που είχε η περιοχή με τον αλευρώδη και καθαρίζουν πολλά χωράφια. Επίσης φέτος δεν είχαμε τους περσινούς καύσωνες και οι βροχές του Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου έκαναν καλό στην καλλιέργεια γιατί ήταν ποτιστικές. Στην περιοχή γίνονται πολλές εκριζώσεις με εσπεριδοειδή και οι παραγωγοί στρέφονται στην καλλιέργεια ακτινιδίου. Πάντως εκτιμώ ότι φέτος επειδή έχουμε μειωμένες παραγωγές αναμένεται να έχουμε μια καλή χρονιά στα εσπεριδοειδή.

Από την πλευρά του ο κ. Αριστοτέλης Μπακάκης, παραγωγός εσπεριδοειδών από τον Μάστρο του Μεσολογγίου, δηλώνει στον ΑγροΤύπο ότι ξεκίνησε η συγκομιδή πορτοκαλιών με τα δέντρα φέτος να είναι φορτωμένα και φαίνεται να έχουμε μια καλή χρονιά. Έχουμε καλές παραγωγές για όλες τις ποικιλίες πορτοκαλιών (Ναβαλίνα, Ναβελέιτ, Βαλέντσια). Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα φυτουγείας και η ποιότητα μέχρι σήμερα φαίνεται πολύ καλή. Οι τιμές παραγωγού για τις Ναβαλίνες κυμαίνονται από 40 έως 42 λεπτά το κιλό. Βλέπουμε πάντως να υπάρχει αυξημένη ζήτηση για εξαγωγές και έκαναν την εμφάνισή τους στην περιοχή ακόμη και έμποροι από την Ισπανία. Αυτή την εποχή κάνουμε παράλληλα και κλάδεμα διαμόφωσης στα δέντρα για να μην πάρουν ύψος.

O κ. Θωμάς Φάκλαρης, από τον Συνεταιρισμό Σκαφιδακίου στην Αργολίδα, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι ξεκίνησαν οι πρώτες κοπές για τα τις Ναβαλίνες. Η φετινή παραγωγή στα πορτοκάλια φαίνεται να είναι μειωμένη από 20% και πάνω στις περισσότερες περιοχές. Η ζήτηση είναι καλή για την εξαγωγή και οι τιμές στο χωράφι κυμαίνονται από 40 έως και 45 λεπτά (μικτά). Ακόμη δεν έχουν ανακοινώσει τιμές τα εργοστάσια για τα πορτοκάλια που πάνε για χυμοποίηση. Πάντως οι βροχές του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου ήταν καλές και ποτιστικές και βοήθησαν την καλλιέργεια. Τώρα αναμένουμε την μείωση της θερμοκρασίας για να έχουμε καλό χρωματισμό στα πορτοκάλια.

Ο κ. Δημήτρης Μανιατάκος, παραγωγός πορτοκαλιών με τυποποιητήριο στην περιοχή της Γλυκόβρυσης Λακωνίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι συνεχίζουν οι κοπές των πορτοκαλιών Βαλέντσια. Μέχρι τις 9 Νοεμβρίου θα κάνουμε κοπές στην περιοχή με την ζήτηση να είναι καλή και βοηθάει στην απορρόφηση της παραγωγής. Μετά από τις 10 Νοεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσουν οι  οι κοπές και οι εξαγωγές για τις Ναβαλίνες. Πάντως οι βροχές που είχαμε το προηγούμενο διάστημα ήταν πολύ καλές για τα εσπεριδοειδή.

Ο κ. Γεώργιος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι καταγράφεται εξαγωγή, κυρίως προς γειτονικές χώρες, 1.766 τόνων πορτοκαλιών, εκτός αυτών που δεν αναγγέλθηκαν στο μητρώο (ΜΕΝΟ). Καθώς οι θερμοκρασίες είναι ακόμα ήπιες, αυτά τα φρούτα δεν θα τοποθετηθούν σωστά στην αγορά, δημιουργώντας προβλήματα στην έναρξη της φετινής εκστρατείας. Είναι γνωστό ότι η κατανάλωση εσπεριδοειδών αυξάνεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες.

Ολοκληρώθηκαν οι κοπές των υπερπρώιμων μανταρινιών και τις επόμενες ημέρες θα ξεκινήσουν οι κοπές στις Κλημεντίνες.

Το ξεκίνημα ήταν καλό, όπως κάθε χρόνο, με τις τιμές για τα Clement Ruby και Ορονούλα να είναι πάνω από 1 ευρώ το κιλό αν και οι ποσότητες είναι μειωμένες. Αναμένουμε μια κανονική παραγωγή φέτος και δεν υπάρχουν ζημιές λόγω καιρικών συνθηκών.

Ο κ. Νίκος Τσακαλόζος, παραγωγός από την Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι σχεδον ολοκληρώθηκαν στην περιοχή οι κοπές για τις πρώιμες ποικιλίες μανταρινιών (Clement Ruby και Ορονούλα). Αν και ακόμη είμαστε με λίγες ποσότητες βλέπουμε να υπάρχει μεγάλη ζήτηση από την αγορά για μανταρίνια. Ειδικά η τιμή παραγωγού για τα Clement Ruby έφτασε στα 1,30 ευρώ το κιλό. Οι βροχές πάντως ήταν ποτιστικές και έκαναν καλό στα μανταρίνια που πήραν μεγέθη. Μετά  από τις 28 Οκτωβρίου θα ξεκινήσουν οι κοπές για τις πρώιμες Κλημεντίνες. Τον επόμενο μήνα θα ξεκινήσουν τα πορτοκάλια οι πρώιμες Ναβαλίνες.

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Αριστοτέλης Μπακάκης, παραγωγός εσπεριδοειδών από το Μάστρο του Μεσολογγίου, από τις 15 Οκτωβρίου ξεκίνησαν στην περιοχή οι κοπές για τις πρώιμες ποικιλίες μανταρινιών (Clement Ruby και Ορονούλα). Ειδικά τα Clement Ruby είναι μια νέα υπερπρώιμη ποικιλία μανταρινιάς που έχει αρχίσει να καλλιεργείται στα δυτικά της χώρα είχε τιμή παραγωγού στα 1,30 ευρώ το κιλό. Ακολούθησαν οι Ορονούλες με τιμή στο 1 ευρώ το κιλό. Τα Marisol και Espinozo έχουν τιμή στα 80 λεπτά το κιλό. Θα ακολουθήσουν οι πρώιμες Κλημεντίνες που είναι και οι μεγάλες ποσότητες. Γενικά υπάρχει καλή ζήτηση για μανταρίνια αυτή την εποχή. Με τις βροχές πήραν μέγεθος οι καρποί και τώρα θέλουμε χαμηλές θερμοκρασίες και ηλιοφάνεια για να αποκτήσουν σωστό χρωματισμό. Από αρχές Νοεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσουν τα πρώιμα πορτοκάλια Ναβελίνες.    

O Θωμάς Φάκλαρης, από τον Συνεταιρισμό Σκαφιδακίου στην Αργολίδα, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι από τις 25 Οκτωβρίου θα ξεκινήσουν στην περιοχή οι κοπές για τις πρώιμες Κλημεντίνες στην περιοχή. Φέτος έχουμε μειωμένη παραγωγή λόγω καιρικών συνθηκών αλλά πολύ καλή ποιότητα. Οι βροχοπτώσεις ήταν καλές όλο το προηγούμενο διάστημα αλλά δεν τις θέλουμε κατά την περίοδο της συγκομιδής. 

Τα εσπεριδοειδή αποτελούν μία από τις σημαντικότερες καλλιέργειες της ελληνικής γεωργίας, καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις σε περιοχές της Δυτικής και Νότιας Ελλάδας. Με αυξημένες ανάγκες σε νερό και ευαισθησία στις κλιματικές συνθήκες, η σωστή διαχείριση της άρδευσης παίζει καθοριστικό ρόλο για την ποιότητα και την απόδοση των καρπών.

Η ανεπαρκής άρδευση ή η χρήση νερού μειωμένης ποιότητας μπορεί να επηρεάσει τη βλάστηση, τη θρέψη και τη συνολική υγεία των δέντρων. Για τις ελληνικές συνθήκες, καταλληλότερα θεωρούνται τα συστήματα στάγδην άρδευσης (επιφανειακή και υπόγεια), καθώς και οι μικροεκτοξευτήρες, που εξασφαλίζουν εξοικονόμηση νερού, ομοιόμορφη παροχή και βελτιωμένη αποδοτικότητα στην καλλιέργεια.

Η επιφανειακή στάγδην άρδευση προσφέρει ευκολία στις καλλιεργητικές εργασίες και σταθερή υγρασία στο ριζικό σύστημα, ενώ η υπόγεια συμβάλλει παράλληλα στον περιορισμό ζιζανίων και ασθενειών του εδάφους. Οι μικροεκτοξευτήρες, με δυνατότητα ρύθμισης της πίεσης και της κατανομής του νερού, αποτελούν ιδιαίτερα αποτελεσματική λύση για εδάφη με διαφορετική διηθητικότητα ή κλίση.

Το νερό... με μέτρο

Η ορθολογική άρδευση αποτελεί βασική προϋπόθεση για ποιοτική και σταθερή παραγωγή στα εσπεριδοειδή. Καθώς η περίοδος συγκομιδής ξεκινά σταδιακά, η σωστή διαχείριση του νερού συμβάλλει όχι μόνο στη διατήρηση της παραγωγής, αλλά και στη βελτίωση των χαρακτηριστικών των καρπών.

Η ποσότητα και η συχνότητα άρδευσης πρέπει να υπολογίζονται με βάση τα κλιματικά δεδομένα, το είδος και την ηλικία των δέντρων, τον τύπο του εδάφους και τη συνολική υγρασία που αυτό μπορεί να συγκρατήσει. Η χρήση αισθητήρων εδαφικής υγρασίας ή τενσιόμετρων βοηθά τον παραγωγό να αποφύγει υπερβολές, να προσαρμόσει τη συχνότητα ποτίσματος και να εξοικονομήσει πολύτιμο νερό, χωρίς να διακυβεύεται η απόδοση.

Ωστόσο, η περίσσεια νερού είναι εξίσου επιζήμια με την έλλειψη. Όταν το έδαφος παραμένει κορεσμένο για μεγάλο διάστημα, μειώνεται το διαθέσιμο οξυγόνο στο ριζικό σύστημα, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η πρόσληψη νερού και θρεπτικών στοιχείων. Σε τέτοιες συνθήκες, οι ρίζες ασφυκτιούν και μπορεί να νεκρωθούν μέσα σε λίγες ημέρες, ιδιαίτερα όταν οι θερμοκρασίες του εδάφους είναι αυξημένες.

Η ισορροπία, λοιπόν, είναι το “κλειδί”. Με στοχευμένη άρδευση, έγκαιρη παρακολούθηση της υγρασίας και προσαρμογή στις επικρατούσες καιρικές συνθήκες, τα εσπεριδοειδή μπορούν να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά κάθε σταγόνα νερού, διατηρώντας παράλληλα υψηλή ποιότητα και ανθεκτικότητα απέναντι στις προκλήσεις της εποχής.

Αλατούχα νερά και ανθεκτικά υποκείμενα

Σε πολλές περιοχές, οι παραγωγοί εσπεριδοειδών αντιμετωπίζουν περιορισμένη διαθεσιμότητα καλής ποιότητας νερού, με αποτέλεσμα την άρδευση με αλατούχα ύδατα. Η αυξημένη συγκέντρωση νατρίου και χλωρίου επηρεάζει αρνητικά τη θρέψη και την ανάπτυξη των δέντρων, οδηγώντας σε μειωμένη απόδοση και υποβάθμιση της ποιότητας των καρπών.

Η επιλογή ανθεκτικών υποκειμένων αποτελεί βασικό εργαλείο προσαρμογής σε εδάφη με υψηλή αλατότητα ή περιοδική έλλειψη νερού. Υποκείμενα όπως η μανταρινιά Κλεοπάτρα και το Rangpur lime εμφανίζουν πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα στην εδαφική αλατότητα, ενώ η νεραντζιά, τα Carrizo και Troyer citrange, η τραχύκαρπη λεμονιά και η Βοκλαμεριάνα διακρίνονται για τη μεγάλη ανθεκτικότητά τους στην έλλειψη νερού. Σε περιοχές με συχνά φαινόμενα υπερβολικής υγρασίας, υποκείμενα όπως η νεραντζιά, η τρίφυλλη πορτοκαλιά και το Flying Dragon ανταποκρίνονται καλύτερα, χάρη στην ανθεκτικότητά τους στην περίσσεια νερού.

Παράλληλα, η περιοδική έκπλυση του εδάφους συμβάλλει στην απομάκρυνση των αλάτων από τη ριζική ζώνη, ενώ η χρήση φίλτρων και διαλυτοποιητών στο αρδευτικό δίκτυο αποτρέπει φραξίματα στους σταλάκτες και τους μικροεκτοξευτήρες. Η σωστή διαχείριση της ποιότητας του νερού, σε συνδυασμό με την κατάλληλη επιλογή υποκειμένων, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη διατήρηση της παραγωγικότητας και ανθεκτικότητας των εσπεριδοειδών απέναντι στις ολοένα πιο δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Ελλειμματική άρδευση: λιγότερο νερό, καλύτερος καρπός

Η ελλειμματική άρδευση αποτελεί μία από τις πιο υποσχόμενες πρακτικές για εξοικονόμηση νερού, χωρίς απώλειες στην ποιότητα της παραγωγής. Η μέθοδος βασίζεται στην εφαρμογή ποσοτήτων νερού χαμηλότερων από τις πραγματικές ανάγκες της καλλιέργειας, με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση κάθε σταγόνας.

Στα εσπεριδοειδή, η αποτελεσματικότητα της πρακτικής εξαρτάται από το φαινολογικό στάδιο εφαρμογής. Αν και η χρήση της κατά την άνθηση ή στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των καρπών μπορεί να μειώσει την απόδοση, η εφαρμογή ελλειμματικής άρδευσης στο στάδιο ωρίμανσης, δηλαδή όταν πλησιάζει στη συγκομιδή, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετική. Σε αυτή τη φάση, βελτιώνονται σημαντικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών — όπως τα ολικά διαλυτά στερεά, το κιτρικό οξύ, η βιταμίνη C και το φαινολικό περιεχόμενο — προσδίδοντας πιο γλυκιά και ισορροπημένη γεύση.

Η μέτριας έντασης ελλειμματική άρδευση, όταν εφαρμόζεται με συνέπεια και σωστό χρονισμό, αυξάνει την αποδοτικότητα χρήσης του νερού και συμβάλλει στη βιωσιμότητα της καλλιέργειας, ειδικά σε περιοχές με περιορισμένους υδατικούς πόρους.

Η άρδευση ως κλειδί 

Η σωστή διαχείριση του νερού είναι καθοριστική σε όλα τα στάδια ανάπτυξης των εσπεριδοειδών, ιδιαίτερα κατά την ωρίμανση, όπου επηρεάζει άμεσα την ποιότητα, τη γεύση και το μέγεθος των καρπών. Παράλληλα, η ορθολογική άρδευση μειώνει το κόστος παραγωγής, περιορίζει τη σπατάλη και βελτιώνει την αποδοτικότητα. Έτσι, η άρδευση μετατρέπεται από μια απλή πρακτική σε στρατηγικό εργαλείο ποιότητας και βιωσιμότητας.

Πηγή: Περιοδικό Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 08/2021, Διαχείριση νερού στα εσπεριδοειδή, Νεκτάριος Κουργιάλας, σελ. 30–33.

Ξεκίνησαν στις παραγωγικές ζώνες οι κοπές για τα πρώιμα λεμόνια. Οι βροχοπτώσεις των προηγούμενων ημερών βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό την καλλιέργεια. 

Η παραγωγή φέτος είναι μειωμένη λόγω των παγετών της περασμένης άνοιξης αλλά έχουμε αυξημένη ζήτηση από τους εμπόρους, με αποτέλεσμα οι τιμές να έχουν κρατηθεί σε καλά επίπεδα.

Ο κ. Κώστας Δεληγιάννης, παραγωγός από την περιοχή Αιγιαλείας δήλωσε μιλώντας στον ΑγροΤύπο, η παραγωγή φέτος είναι μειωμένη λόγω των καιρικών συνθηκών. Πάντως οι βροχοπτώσεις των προηγούμενων ημερών βοήθησαν σε μεγαλο βαθμό την καλλιέργεια. Σε πολλές περιπτώσεις στην συγκομιδή στα Ιντερντονάτο μετά το πρώτο χέρι δεν θα έχουμε δεύτερο χέρι. Υπάρχει και φέτος έλλειψη εργατών γης που αυξάνει τα προβλήματα. Η μειωμένη παραγωγή στα δέντρα όμως έχει καλά μεγέθη, ενώ η ζήτηση από τους εμπόρους αυτή την περίοδο είναι αυξημένη. Οι τιμές παραγωγού για τα Ιντερντονάτο ξεκίνησαν από 1 ευρώ το κιλό. Το θετικό είναι ότι στην συνέχεια κρατήθηκαν οι τιμές σε ικανοποιητικά επίπεδα και αυτή την εποχή κυμαίνονται από 85 έως 90 λεπτά το κιλό. Αυτό οφείλεται κυρίως ότι δεν έχουν γίνει εισαγωγές για να «πιέσουν» προς τα κάτω τις τιμές. Μέχρι τα Χριστούγεννα θα κάνουμε συγκομιδή της ποικιλίας Ιντερντονάτο.

Ο λεμονοπαραγωγός από το Αίγιο και μέλος της ΠΕΣ και της Ομάδας Εσπεριδοειδών της ΕΘΕΑΣ κ. Βασίλης Καρέλης, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι οι βροχές του Σεπτεμβρίου ήταν ποτιστικές και έκαναν καλό στην καλλιέργεια. Αυτή την εποχή κόβουμε Ιντερντονάτο και από τα τέλη Οκτωβρίου θα ξεκινήσει η συγκομιδή για τα Μαγληνά. Η ποσότητες φέτος είναι μειωμένες λόγω των καιρικών συνθηκών που είχαμε στην καρπόδεση. Ωστόσο η ζήτηση από τους εμπόρους είναι αυξημένη αυτή την περίοδο. Οι τιμές παραγωγού για τα βιολογικά λεμόνια είναι στο 1 ευρώ το κιλό και για τα συμβατικά στα 85 λεπτά το κιλό. Αν δεν γίνουν εισαγωγές αναμένεται οι τιμές να κρατηθούν σε καλά επίπεδα. 

Από την πλευρά του ο κ. Δημήτρης Μπούρμπουλας, πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ξυλοκάστρου και καλλιεργητής λεμονιών, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι ξεκίνησαν οι κοπές για τα πρώιμα Ιντερντονάτο με καλή ζήτηση από την αγορά και με τιμές παραγωγού να κυμαίνονται γύρω στα 85 λεπτά το κιλό. Η μειωμένη παραγωγή έχει αυξήσει την ζήτηση.

Η παραγωγός από το Ξυλόκαστρο, Αικατερίνα Γκινοπούλου, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι φέτος έχουμε μειωμένη παραγωγή λεμονιών. Οι καιρικές συθήκες δεν βοήθησαν την καρπόδεση με αποτέλεσμα να μην έχουμε καλές αποδόσεις. Είναι η δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που δεν εχουμε καλή παραγωγή λεμονιών στην περιοχή.

Τουρκία

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα φέτος έχουν δημιουργήσει μεγάλες ζημιές στην παραγωγή λεμονιών της Τουρκίας.

Στην αρχή είχαμε τους παγετούς την εποχή της ανθοφορίας. Ακολούθησαν έντονες χαλαζοπτώσεις στις κύριες ζώνες καλλιέργειας λεμονιών μετά την καρποφορία και το καλοκαίρι είχαμε έντονους καύσωνες με αυξημένες θερμοκρασίες.

Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη παραγωγή για τα τουρκικά λεμόνια και οι παραγωγοί αναμένουν αύξηση των τιμών.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις των Τούρκων εξαγωγέων αναμένεται μια πτώση 60% της παραγωγής στα πρώιμα λεμόνια, ενώ για τις όψιμες ποικιλίες αναμένεται μια μείωση κατά 30-40%. 

Αυτές τις ημέρες ξεκινούν κοπές μικρών ποσοτήτων των υπερπρώιμων μανταρινιών, ενώ προς τα τέλη του μήνα αναμένεται να ξεκινήσουν οι Κλημεντίνες.

Οι βροχές που έχουμε αυτή την περίοδο αναμένεται να βοηθήσουν την καλλιέργεια, ενώ όπως κάθε χρόνο θα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για μανταρίνια στην έναρξη της συγκομιδής. 

Όπως δηλώνει στον ΑγροΤύπο ο κ. Αριστοτέλης Μπακάκης, παραγωγός εσπεριδοειδών από το Μάστρο του Μεσολογγίου, από τις 15 Οκτωβρίου αναμένεται να ξεκινήσουν στην περιοχή οι κοπές για τις πρώιμες ποικιλίες μανταρινιών (Clement Ruby και Ορονούλα). Ειδικά τα Clement Ruby είναι μια νέα υπερπρώιμη ποικιλία μανταρινιάς που έχει αρχίσει να καλλιεργείται στα δυτικά της χώρα. Από τις 20 Οκτωβρίου αναμένεται να ξεκινήσουν οι κοπές για τις πρώιμες Κλημεντίνες στην περιοχή. Γενικά φαίνεται φέτος να έχουμε μια πρωιμότητα στην παραγωγή. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η πτώση της θερμοκρασίας, που θα έχουμε τις επόμενες ημέρες, αναμένεται να βοηθήσουν τα μανταρίνια και γενικότερα τα εσπεριδοειδή. Αναμένουμε μια κανονική παραγωγή φέτος και δεν υπάρχουν ζημιές λόγω καιρικών συνθηκών ούτε κάποια ιδιαίτερα προβλήματα φυτοπροστασίας.

Ο κ. Πέτρος Κολιομίχος, παραγωγός με Κλημεντίνες από την Θεσπρωτία, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι αυτές τις ημέρες έχουμε βροχοπτώσεις που βοηθούν την παραγωγή. Φέτος έχουμε σημαντική μείωση της παραγωγής μανταρινιών που οφείλεται κυρίως στις καιρικές συνθήκες που είχαμε την περασμένη άνοιξη την εποχή της καρπόδεσης. Η εκτίμηση είναι ότι η μείωση της παραγωγής αναμένεται να φτάσει έως και 50%. Η συγκομιδή για τις πρώιμες Κλημεντίνες στην περιοχή αναμένεται να ξεκινήσει από τις αρχές Νοεμβρίου.

O Θωμάς Φάκλαρης, από τον Συνεταιρισμό Σκαφιδακίου στην Αργολίδα, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι από σήμερα Πέμπτη (2/10) ξεκίνησαν σε κοπές κάποια χωράφια και θα συνεχιστούν από την ερχόμενη Δευτέρα (6/10) οι υπερπρώιμες ποικιλίες μανταρινών Marisol, SRA 89, Espinozo κ.α. Μιλάμε όμως για μικρές ποσότητες που πάνε στην εγχώρια αγορά. Από τις 25 Οκτωβρίου θα ξεκινήσουν οι κοπές με τις πρώιμες Κλημεντίνες στην περιοχή. Φέτος έχουμε μειωμένη παραγωγή λόγω καιρικών συνθηκών αλλά πολύ καλή ποιότητα. Θέλουμε να έχουμε βροχοπτώσεις αυτό το διαστημα και όχι την περίοδο της συγκομιδής. 

Ο κ. Δημήτρης Μανιατάκος, παραγωγός με τυποποιητήριο στην περιοχή της Γλυκόβρυσης της Λακωνίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι στην περιοχή δεν έχουμε πρώιμες ποικιλίες αλλά κυρίως Κλημεντίνες. Η παραγωγή αναμένεται να κυμανθεί σε κανονικά επίπεδα και οι κοπές αναμένεται να ξεκινήσουν από τα τέλη Οκτωβρίου.

Από την πλευρά του ο κ. Πέτρος Μπλέτας, παραγωγός από την Σκάλα Λακωνίας, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι φέτος έχουμε μια κανονική παραγωγή με καλά μεγέθη και χωρίς προβλήματα φυτοπροστασίας. Για να πετύχουμε καλά μεγέθη βέβαια θα πρέπει να κάνουμε και το σωστό κλάδεμα. Περιμένουμε τις βροχές αυτών των ημερών γιατί γλυτώνουμε κάποια ποτίσματα και μειώνουμε έτσι το κόστος. Η συγκομιδή μανταρινιών ποικιλίας Κλημεντίνης θα ξεκινήσει στην περιοχή από τα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου. 

Μετά το καλοκαίρι, οι πρώτες φθινοπωρινές βροχές φέρνουν ανακούφιση στους παραγωγούς, αλλά ταυτόχρονα αυξάνουν και τον κίνδυνο εξάπλωσης μυκητολογικών ασθενειών. Η αυξημένη υγρασία και η συσσώρευση νερού στο έδαφος δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για παθογόνα που απειλούν τις φυτείες.

Για να φωτίσουμε τα κρίσιμα ζητήματα της εποχής, μιλήσαμε με τον Δρ. Βασίλειο Ζιώγα, Κύριο Ερευνητή στη δενδροκομία εσπεριδοειδών και Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Υποστήριξης Ερευνητικών, Αναπτυξιακών Έργων και Προϊόντων Έρευνας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, ο οποίος μας ανέδειξε τις σημαντικότερες ασθένειες και τις πρακτικές που πρέπει να εφαρμόσουν οι παραγωγοί.

Οι ασθένειες που απειλούν τα εσπεριδοειδή

Όπως εξηγεί ο κ. Ζιώγας, «το φθινόπωρο, με τις έντονες βροχοπτώσεις και τα υψηλά ποσοστά υγρασίας, δημιουργείται ιδανικό μικροκλίμα για την ανάπτυξη παθογόνων». Οι συνθήκες αυτές μπορούν να ενεργοποιήσουν ή να επιδεινώσουν μια σειρά από σοβαρές μυκητολογικές ασθένειες.

Κυριότερη θεωρείται η φυτόφθορα, η οποία προσβάλλει τον λαιμό, τις ρίζες και τους καρπούς. Σε οπωρώνες με κακή αποστράγγιση ή λιμνάζοντα νερά, οι σήψεις που προκαλεί μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές απώλειες.

Η ανθράκωση εκδηλώνεται με καστανές κηλίδες στους καρπούς, που συχνά καταλήγουν σε πρόωρη καρπόπτωση ή σε υποβάθμιση της ποιότητας, μειώνοντας την εμπορική τους αξία.

Η μαύρη κηλίδωση αποτελεί ιδιαίτερη απειλή για ορισμένες ποικιλίες μανταρινιών, όπως τα Nova και Minneola. Οι καρποί εμφανίζουν σκούρες κηλίδες και συχνά πέφτουν πριν προλάβουν να ωριμάσουν.

Σημαντική είναι και η σεπτώρια, που προσβάλλει φύλλα και καρπούς σχηματίζοντας μικρές κηλίδες, οι οποίες σταδιακά μεγαλώνουν και μειώνουν την εμπορική αξία της παραγωγής.

Πέρα όμως από τις ασθένειες με άμεσα εμφανή συμπτώματα, υπάρχουν και πιο «ύπουλες». Η γόμωση από φυτόφθορα στον κορμό εντοπίζεται αργά, όταν ήδη έχει προχωρήσει, με χαρακτηριστική έκκριση κόμμεος. Εξίσου σοβαρή είναι η σήψη ριζών από υπερβολική υγρασία και κακή αποστράγγιση, που μπορεί να μειώνει σταδιακά την απόδοση του δέντρου χωρίς ο παραγωγός να αντιλαμβάνεται εγκαίρως την αιτία.

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο

Οι μυκητολογικές ασθένειες, όπως τονίζει ο κ. Ζιώγας, δεν εμφανίζονται τυχαία. Χρειάζονται συγκεκριμένες συνθήκες για να εκδηλωθούν και να εξαπλωθούν, και αυτήν την εποχή αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή τους.

Πρώτος και σημαντικότερος είναι η υγρασία του εδάφους. Όταν το νερό δεν αποστραγγίζεται σωστά, δημιουργούνται λιμνάζοντα νερά γύρω από τον κορμό, με αποτέλεσμα οι ρίζες να βρίσκονται σε συνθήκες ασφυξίας. Οι σφοδρές βροχές μικρής διάρκειας εντείνουν το φαινόμενο, προκαλώντας κατάκλιση και δημιουργώντας τις ιδανικές αναερόβιες συνθήκες για σήψεις.

Αλλά και το ίδιο το δέντρο μπορεί να γίνει πιο ευάλωτο, όταν η κόμη δεν αερίζεται επαρκώς. Σε έναν πολύ «κλειστό» οπωρώνα, όπου τα κλαδιά ακουμπούν μεταξύ τους, η υγρασία παγιδεύεται, και αυτό διευκολύνει την εξάπλωση των παθογόνων. Παράλληλα, το κακό κλάδεμα ή οι τραυματισμοί στους βραχίονες και τα κλαδιά αποτελούν ανοιχτές πύλες εισόδου για μύκητες.

Ένας ακόμα κρίσιμος παράγοντας είναι η υπερβολική αζωτούχος λίπανση. Όπως εξηγεί ο ερευνητής, η υπερβολή στο άζωτο οδηγεί σε τρυφερή, ζωηρή βλάστηση, η οποία είναι πολύ πιο ευάλωτη σε μυκητολογικές προσβολές.

«Η ισορροπία στην καλλιεργητική φροντίδα και η καλή διαχείριση της υγρασίας είναι οι πιο κρίσιμοι παράγοντες για να περιοριστούν οι ασθένειες», υπογραμμίζει ο κ. Ζιώγας, συνοψίζοντας το κλειδί για την υγεία του οπωρώνα.

Τα προληπτικά μέτρα

Η πρόληψη, όπως σημειώνει ο κ. Ζιώγας, είναι πάντα πιο αποτελεσματική από την αντιμετώπιση μιας ήδη εγκατεστημένης ασθένειας. Γι’ αυτό και δίνει έμφαση σε μια σειρά πρακτικών που μπορούν να περιορίσουν αποφασιστικά τον κίνδυνο μολύνσεων.

Πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η καλή αποστράγγιση του εδάφους και ειδικά της περιοχής γύρω από τον κορμό. Όπως εξηγεί, η συγκέντρωση νερού στον λαιμό του δέντρου δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν τη φυτόφθορα και άλλους μύκητες, γι’ αυτό απαιτείται σωστή διαμόρφωση του οπωρώνα ώστε να φεύγει γρήγορα το νερό.

Εξίσου κρίσιμη θεωρεί τη σημασία του σωστού κλαδέματος. Ένα ανοιχτό, καλά αεριζόμενο δέντρο μειώνει την υγρασία στην κόμη και στους καρπούς, γεγονός που περιορίζει τις πιθανότητες εξάπλωσης ασθενειών. Ταυτόχρονα, τονίζει την ανάγκη απολύμανσης των εργαλείων (με οινόπνευμα), ώστε να αποφεύγεται η μετάδοση παθογόνων από δέντρο σε δέντρο κατά τις καλλιεργητικές φροντίδες.

Στη λίπανση, εφιστά την προσοχή στην αποφυγή υπερβολικής χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων. Η υπερβολική αζωτούχος λίπανση οδηγεί σε τρυφερή βλάστηση, που είναι πιο ευάλωτη σε μυκητολογικές προσβολές.

Παράλληλα, προτείνει προληπτικούς ψεκασμούς με χαλκούχα ή άλλα εγκεκριμένα σκευάσματα αμέσως μετά από έντονες βροχοπτώσεις, όταν ο κίνδυνος μολύνσεων είναι υψηλός. Και τέλος, επισημαίνει την ανάγκη για συλλογή και απομάκρυνση προσβεβλημένων καρπών ή φυτικών υπολειμμάτων, ώστε να περιορίζονται οι εστίες μόλυνσης μέσα στον οπωρώνα.

Όπως καταλήγει, ο συνδυασμός αυτών των μέτρων, με συστηματική παρακολούθηση του χωραφιού, δίνει τη δυνατότητα στον παραγωγό να κρατήσει τις ασθένειες υπό έλεγχο και να προστατεύσει την παραγωγή του.

Έγκαιρη αναγνώριση συμπτωμάτων

Η συχνή παρακολούθηση του οπωρώνα αποτελεί, σύμφωνα με τον κ. Ζιώγα, το «κλειδί» για τη διάσωση της παραγωγής. «Η έγκαιρη αναγνώριση είναι καθοριστική και καθορίζει αν μια μικρή απώλεια θα μετατραπεί σε μια σοβαρή ζημιά», τονίζει.

Τα πρώτα σημάδια που πρέπει να κινητοποιήσουν τον παραγωγό περιλαμβάνουν την εμφάνιση μικρών υδατωδών ή καστανών κηλίδων στα φύλλα και στους καρπούς, που σταδιακά μεγαλώνουν και οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι αλλαγές στο χρώμα και την υφή του φλοιού, καθώς και η χαρακτηριστική έκκριση κόμμεος, που αποτελεί σύμπτωμα γόμωσης.

Εξίσου ανησυχητικά είναι το κιτρίνισμα φύλλων χωρίς εμφανή λόγο ή η ξήρανση βλαστών στην κορυφή, που συχνά παραπέμπουν σε σήψη ριζών ή άλλες μυκητολογικές προσβολές.

Ο ερευνητής υπογραμμίζει ότι η εξοικείωση με την «κανονική εικόνα» του οπωρώνα βοηθά τον παραγωγό να εντοπίσει εγκαίρως κάτι ασυνήθιστο. «Όσο νωρίτερα ληφθούν μέτρα, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να περιοριστεί η ασθένεια πριν προκαλέσει μη αναστρέψιμες ζημιές», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Συχνά λάθη παραγωγών

Τέλος, ο ερευνητής στέκεται και στα λάθη που συχνά κοστίζουν ακριβά στους καλλιεργητές.
Πρώτο και πιο συνηθισμένο, η καθυστερημένη αντίδραση, όταν ο παραγωγός περιμένει να δει έντονα συμπτώματα πριν δράσει – σε αυτό το στάδιο όμως η ασθένεια έχει ήδη προχωρήσει.
Συχνό φαινόμενο είναι και η άσκοπη ή υπερβολική χρήση φυτοπροστατευτικών, που όχι μόνο δεν αποδίδει τα αναμενόμενα, αλλά οδηγεί και στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας των παθογόνων. Αρκετοί παραγωγοί εφαρμόζουν ψεκασμούς χωρίς πρόγραμμα ή χωρίς να τηρούν τις οδηγίες, με αποτέλεσμα χαμηλή αποτελεσματικότητα και αυξημένο κόστος.
Άλλο μεγάλο λάθος, σύμφωνα με τον κ. Ζιώγα, είναι η παράβλεψη των καλλιεργητικών μέτρων. Όταν εστιάζουν αποκλειστικά στη χημική αντιμετώπιση, αφήνουν σε δεύτερη μοίρα πρακτικές όπως η καλή αποστράγγιση, το σωστό κλάδεμα και η ισορροπημένη λίπανση, που είναι εξίσου κρίσιμες για τη μείωση των μολύνσεων.

«Η σωστή ενημέρωση, η πρόληψη και η συνεργασία με τον γεωπόνο μπορούν να μειώσουν σημαντικά αυτά τα λάθη και να προστατεύσουν την παραγωγή», καταλήγει.

Το φθινόπωρο φέρνει μαζί του προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για τους παραγωγούς εσπεριδοειδών. Όπως υπογραμμίζει ο Δρ. Βασίλειος Ζιώγας, η πρόληψη και η έγκαιρη παρακολούθηση αποτελούν τα πιο ισχυρά «όπλα» απέναντι στις ασθένειες. Με σωστή διαχείριση της υγρασίας, ισορροπημένες καλλιεργητικές πρακτικές και συνεργασία με τους ειδικούς, οι παραγωγοί μπορούν να προστατεύσουν την παραγωγή τους και να διασφαλίσουν την ποιότητα των καρπών, ακόμη και στις πιο απαιτητικές συνθήκες.

Η φθινοπωρινή περίοδος, από τα μέσα Σεπτεμβρίου και μετά, είναι παραδοσιακά η πιο κρίσιμη για την εμφάνιση της μύγας της Μεσογείου (Ceratitis capitata). Οι πρώιμες ποικιλίες εσπεριδοειδών μπαίνουν στο στάδιο ωρίμανσης, τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια γίνονται ελκυστικά για το έντομο, ενώ οι καιρικές συνθήκες (θερμοκρασίες 20–30°C σε συνδυασμό με ήπιες βροχοπτώσεις) δημιουργούν κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη πληθυσμών. Το φθινόπωρο, μάλιστα, η συνύπαρξη διαφορετικών ξενιστών και η αυξημένη υγρασία συμβάλλουν στην άνοδο του κινδύνου προσβολών, ιδιαίτερα στις πολύ πρώιμες ποικιλίες πορτοκαλιών και μανταρινιών.

Κατά τη θερινή περίοδο, η παρουσία του εντόμου είναι εντονότερη σε ροδάκινα, βερίκοκα και σύκα, όμως ο Σεπτέμβριος σηματοδοτεί τη στροφή του στα εσπεριδοειδή. Για τον λόγο αυτό, η εποχή αυτή απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από τους παραγωγούς, καθώς μια ανεξέλεγκτη προσβολή μπορεί να προκαλέσει σημαντικές απώλειες στην παραγωγή.

Οι ζημιές που προκαλεί

Η μύγα της Μεσογείου προκαλεί σημαντικές απώλειες τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Οι θηλυκές ωοτοκούν κάτω από την επιδερμίδα του καρπού, αφήνοντας μικρές τρυπίτσες, και οι προνύμφες που εκκολάπτονται τρέφονται από τον πολτό. Η διαδικασία αυτή οδηγεί σε μαλάκωμα, σήψεις και συχνά σε πρόωρη πτώση των καρπών. Οι πληγές αποτελούν πύλη εισόδου για μύκητες και βακτήρια, που επιταχύνουν την αλλοίωση.

Η παρουσία ακόμη και μικρών ενδείξεων προσβολής αρκεί για να καταστήσει τους καρπούς μη εμπορεύσιμους, με ιδιαίτερο αντίκτυπο στις εξαγωγές όπου οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι είναι αυστηροί. Στην περιοχή της Μεσογείου έχουν αναφερθεί ακόμη και ολοκληρωτικές απώλειες σε πρώιμες ποικιλίες όταν δεν εφαρμόστηκαν μέτρα προστασίας. 

Πώς εξαπλώνεται ο εχθρός

Η μύγα της Μεσογείου  είναι ένα από τα πιο πολυφάγα έντομα, προσβάλλοντας πάνω από 250 είδη φυτών. Στην Ελλάδα, οι πληθυσμοί της διατηρούνται το καλοκαίρι σε σύκα και πυρηνόκαρπα, τα οποία λειτουργούν ως «γέφυρα» για να περάσουν αργότερα στα εσπεριδοειδή.

Με την έναρξη της ωρίμανσης σε πορτοκάλια και μανταρίνια, οι μύγες στρέφονται σε αυτά, προκαλώντας τις σοβαρότερες ζημιές. Ιδανικές θερμοκρασίες 20–30°C επιταχύνουν τον βιολογικό κύκλο, που μπορεί να ολοκληρωθεί σε περίπου 3 εβδομάδες. Η υγρασία και οι φθινοπωρινές βροχές παρατείνουν τη διάρκεια ζωής των ακμαίων, ενώ οι πρώιμες ποικιλίες γίνονται οι πρώτοι στόχοι, ανοίγοντας τον κύκλο των προσβολών.

Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων εξηγεί γιατί από τον Σεπτέμβριο οι παραγωγοί πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επιφυλακή.

Φυτοπροστασία

Η ολοκληρωμένη διαχείριση της μύγας της Μεσογείου βασίζεται σε συνδυασμό μέτρων, με στόχο τη μείωση των πληθυσμών και την προστασία της παραγωγής.

Καλλιεργητικά μέτρα

Συλλογή και καταστροφή προσβεβλημένων καρπών
Οι προσβεβλημένοι καρποί που παραμένουν στο έδαφος ή στα δέντρα αποτελούν εστίες αναπαραγωγής. Η έγκαιρη απομάκρυνση και καταστροφή τους μειώνει τον κίνδυνο διατήρησης υψηλών πληθυσμών την επόμενη γενιά.

Έγκαιρη συγκομιδή

Η καθυστέρηση συγκομιδής αυξάνει τον κίνδυνο προσβολής, καθώς οι ώριμοι καρποί είναι πιο ελκυστικοί για ωοτοκία. Η συγκομιδή στο κατάλληλο στάδιο, ιδιαίτερα στις πρώιμες ποικιλίες, συμβάλλει στον περιορισμό των ζημιών. 

Καλή διαχείριση οπωρώνα

Η διατήρηση καλού αερισμού και φωτισμού μέσω κλαδέματος βοηθά στη μείωση της υγρασίας, παράγοντα που ευνοεί την επιβίωση του εντόμου.

Παρακολούθηση με Παγίδες

Στην Ελλάδα η παρουσία και η δυναμική των πληθυσμών της μύγας της Μεσογείου παρακολουθείται με παγίδες τύπου McPhail (υγρές με πρωτεϊνούχα ελκυστικά) και Jackson (ξηρές με παραφίνες/φερομόνες). Οι παγίδες τοποθετούνται σε κατάλληλα σημεία του οπωρώνα και παρέχουν πολύτιμα στοιχεία για την έναρξη και την εξέλιξη της δραστηριότητας του εντόμου. Δεν υπάρχει θεσμοθετημένο όριο επέμβασης στην Ελλάδα στην πράξη, η απόφαση λαμβάνεται εμπειρικά, συνδυάζοντας τις συλλήψεις με το στάδιο ωρίμανσης των καρπών.

Χημική αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της μύγας της Μεσογείου στα εσπεριδοειδή στην Ελλάδα βασίζεται κυρίως σε δύο είδη ψεκασμών:

1. Δολωματικοί ψεκασμοί

Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη και ενδεδειγμένη πρακτική.

Χρησιμοποιείται μίγμα ελκυστικού τροφής (υδρολυμένες πρωτεΐνες) με εντομοκτόνο.

Εφαρμόζεται τοπικά (spot spraying) σε τμήματα του φυλλώματος, ώστε να μειώνεται η συνολική ποσότητα φυτοφαρμάκου και η επιβάρυνση στο περιβάλλον.

Στην Ελλάδα, το spinosad είναι η δραστική ουσία με επίσημη έγκριση για χρήση σε δολωματικούς ψεκασμούς. 

2. Καλυπτικοί ψεκασμοί

Εφαρμόζονται συμπληρωματικά, όταν η πίεση του εντόμου είναι πολύ υψηλή και δεν επαρκούν οι δολωματικοί ψεκασμοί.

Καλύπτουν μεγαλύτερη επιφάνεια φυλλώματος ή/και καρπού, με στόχο την απευθείας θανάτωση των ακμαίων.

Στην Ελλάδα, δραστικές ουσίες με έγκριση για κάλυψη στα εσπεριδοειδή είναι τα πυρεθροειδή deltamethrin και lambda-cyhalothrin, καθώς και το νεονικοτινοειδές acetamiprid.

Βιολογική αντιμετώπιση 

Έχει εγκριθεί και ο εντομοπαθογόνος μύκητας Beauveria bassiana, ο οποίος μπορεί να ενταχθεί σε προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης, κυρίως σε βιολογικούς ή χαμηλών εισροών οπωρώνες. Ωστόσο, η χρήση του στην Ελλάδα παραμένει περιορισμένη.

Ο ρόλος του κράτους

Οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ) συμβάλλουν στην προστασία της παραγωγής μέσω της έκδοσης γεωργικών προειδοποιήσεων, ιδιαίτερα κατά την περίοδο ωρίμανσης των πρώιμων ποικιλιών εσπεριδοειδών. Οι προειδοποιήσεις αυτές αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για τους παραγωγούς, καθώς τους παρέχουν επίκαιρη πληροφόρηση για την παρουσία της μύγας της Μεσογείου και τις συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξή της.

Παράλληλα, οι προειδοποιήσεις δίνουν κατευθύνσεις για την έγκαιρη εφαρμογή μέτρων φυτοπροστασίας, συμβάλλοντας στη μείωση των ζημιών και στη διατήρηση της ποιότητας της παραγωγής.

Οι προοπτικές της χρονιάς

Η μύγα της Μεσογείου είναι κάθε χρόνο ένας γνώριμος αντίπαλος, όμως η ένταση των προσβολών εξαρτάται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες και την ετοιμότητα των παραγωγών. Η φετινή χρονιά, με θερμοκρασίες που παραμένουν υψηλές και πρώιμες ποικιλίες ήδη ώριμες, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.

Η έγκαιρη παρακολούθηση, η συλλογική δράση και η σωστή ενημέρωση θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το μέγεθος των απωλειών. Για τους παραγωγούς εσπεριδοειδών, κάθε μέρα καθυστέρησης μπορεί να σημαίνει δεκάδες κιλά χαμένης παραγωγής. Το στοίχημα, λοιπόν, είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή – μια μάχη που κερδίζεται με συντονισμό και έγκαιρες αποφάσεις.

Συχνές Ερωτήσεις

1. Ποια είναι τα πρώτα σημάδια προσβολής;
Μικρές τρύπες στην επιφάνεια του καρπού, μαλάκωμα της σάρκας και γρήγορη σήψη.

2. Ποια εσπεριδοειδή κινδυνεύουν περισσότερο;
Πρώιμα πορτοκάλια και μανταρίνια, ειδικά όταν ωριμάζουν σε θερμές περιοχές.

3. Πώς μπορώ να προστατεύσω την παραγωγή χωρίς χημικές ουσίες;
Με έγκαιρη συγκομιδή, καταστροφή προσβεβλημένων καρπών και χρήση παγίδων μαζικής σύλληψης με ελκυστικά τροφής ή φύλου.

4. Πότε πρέπει να γίνει η επέμβαση με δολωματικούς ψεκασμούς;
Όταν καταγράφεται αύξηση συλλήψεων στις παγίδες και οι καρποί μπαίνουν σε στάδιο ωρίμανσης.

5. Τι κινδύνους έχει η καθυστέρηση στη συγκομιδή;
Αυξάνει εκθετικά την πιθανότητα προσβολής, με σοβαρές απώλειες σε ποσότητα και ποιότητα.

Πηγές: 

Γεωργικές Προειδοποιήσεις: Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ιωαννίνων (16/09/2025) και Ηρακλείου (17/09/2025).

Papadopoulos, N. T., Katsoyannos, B. I., & Carey, J. R. (2001). Early detection and population monitoring of Ceratitis capitata (Diptera: Tephritidae) in a mixed-fruit orchard in northern Greece. Environmental Entomology, 30(2), 350–356. 

EPPO. (2022). Ceratitis capitata datasheet. European and Mediterranean Plant Protection Organization. 

Rodovitis, I., Ioannou, C. S., Milonas, P., & Papadopoulos, N. T. (2024). Mediterranean fruit fly population phenological patterns are strongly affected by elevation and host presence. Insects, 15(2), 151.  

Μειωμένη παραγωγή εσπεριδοειδών αναμένουν φέτος στην Ισπανία λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών που επικράτησαν την περασμένη άνοιξη και το καλοκαίρι αλλά και των χαλαζοπτώσεων που έπληξαν τους οπωρώνες της χώρας.

Το Ισπανικό Υπουργείο Γεωργίας, στις προβλέψεις που ανακοίνωσε, κάνει λόγο για μια συγκομιδή 5,44 εκατομμυρίων τόνων εσπεριδοειδών, κατά 655.000 τόνους μειωμένη σε σχέση την προηγούμενη σεζόν, με μια μείωση κατά -10,7% και κατά -14,2% χαμηλότερη σε σχέση τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου αυτή είναι η χαμηλότερη συγκομιδή των τελευταίων 16 ετών στην Ισπανία.

Ειδικότερα, αναμένονται 2,72 εκατομμύρια τόνοι πορτοκαλιών (μείωση -11,6% σε σύγκριση με την περασμένη σεζόν) και 1,73 εκατομμύρια τόνοι μανταρινιών (μείωση -8,2%).

Οι εκπρόσωποι των αγροτών διαμαρτύρονται για το υψηλό κόστος παραγωγής και άρδευσης, τα προβλήματα φυτοπροστασίας, σε συνδυασμό με τις απώλειες απώλειες της παραγωγής, θα προκαλέσουν μείωση του εισοδήματος σε πολλούς αγρότες

Ζητούν από την ισπανική κυβέρνηση ένα έκτακτο πρόγραμμα στήριξης του κλάδου, που θα αποσκοπεί στην βελτίωση της αναδιάρθρωσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στη διευκόλυνση της αλλαγής ποικιλιών, στην αποκατάσταση εγκαταλελειμμένων αγροκτημάτων, καθώς και σε άλλες συμπληρωματικές πρωτοβουλίες, όπως στήριξη της γεωργικής ασφάλισης και έγκριση περισσότερων δραστικών ουσιών φυτοπροστασίας.

Συνεχίζονται οι κοπές των πορτοκαλιών ποικιλίας Βαλέντσια με τις ποσότητες να είναι μειωμένες και τις τιμές να έχουν σταθεροποιηθεί στα 50 λεπτά το κιλό.

Θα ακολουθήσει τον Οκτώβριο η συγκομιδή της ποικιλίας Ναβαλίνα, με την παραγωγή να προβλέπεται να είναι μειωμένη στην Πελοπόννησο αλλά αυξημένη στη Δυτική Ελλάδα. 

Ο κ. Δημήτρης Μανιατάκος, παραγωγός πορτοκαλιών Βαλέντσια με τυποποιητήριο στην περιοχή της Γλυκόβρυσης Λακωνίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι συνεχίζουν οι κοπές των Βαλέντσια. Τα μεγέθη φέτος  σε γενικές γραμμές να είναι μικρά και οι τιμές παραγωγού αυτή την εποχή να κυμαίνονται στα 50 λεπτά το κιλό. Κυρίως πάνε στην εγχώρια αγορά αλλά γίνονται και εξαγωγές προς τις βαλκανικές χώρες.
Από τις 15 Οκτωβρίου θα ξεκινήσουν οι κοπές και οι εξαγωγές για τις Ναβαλίνες.
Πέρα από τη μικροκαρπία, η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών αντιμετωπίζει στην περιοχή της Σκάλας με την άρδευση. Τον Αύγουστο τα δέντρα θέλουν δύο ποτίσματα την εβδομάδα αλλά τα νερά δεν φτάνουν. Το πρόβλημα είναι γνωστό αλλά δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον να το λύσουν ούτε από την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά ούτε από την ηγεσία του ΥπΑΑΤ. 
Όσον αφορά τη νέα παραγωγή, από την μέχρι στιγμής εικόνα φαίνεταιο ότι θα έχουμε μεγάλη μείωση, κατά 50%, στην ποικιλία Βαλέντσια, ενώ για τις υπόλοιπες ποικιλίες πορτοκαλιών η μείωση θα είναι της τάξης του 30%. 

Ο Μιχάλης Καρούνης, παραγωγός από τους Μολάους, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι αυτή την περίοδο η τιμή στα Βαλέντσια κυμαίνεται στα 50 λεπτά το κιλό και για κάποια καλή ποιότητα και μεγέθη φτάνει στα 60 λεπτά.
Έχουν όμως αρχίσει τα πορτοκάλια να έχουν κάποια προβλήματα ποιότητας.
Πάντως αυτή την περίοδο οι παραγωγοί περίμεναν κάποιες καλύτερες τιμές στα Βαλέντσια.
Όσον αφορά τη νέα σοδειά πορτοκαλιών αναμένεται να είναι μειωμένη στα Βαλέντσια. 

O Θωμάς Φάκλαρης, από τον Συνεταιρισμό Σκαφιδακίου στην Αργολίδα, επισημαίνει στον ΑγροΤύπο ότι στην περιοχή έχει ολοκληρωθεί η συγκομιδή για τα Βαλέντσια.
Για την επόμενη περίοδο αναμένουμε μια μειωμένη παραγωγή στα πορτοκάλια.
Οι κοπές για τις πρώιμες Ναβαλίνες αναμένεται να ξεκινήσουν μετά τις 25 Οκτωβρίου. Πάντως από την εικόνα των δέντρων φαίνεται ότι θα έχουμε μια πρώιμη χρονιά.

Από την πλευρά του ο κ. Αριστοτέλης Μπακάκης, παραγωγός εσπεριδοειδών από τον Μάστρο του Μεσολογγίου, δηλώνει στον ΑγροΤύπο ότι τα δέντρα φέτος είναι φορτωμένα και φέτος θα έχουμε μια καλή χρονιά.
Αναμένουμε καλές παραγωγές για όλες τις ποικιλίες πορτοκαλιών (Ναβαλίνα, Ναβελέιτ, Βαλέντσια). Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα φυτουγείας και η ποιότητα μέχρι σήμερα φαίνεται πολύ καλή.
Οι κοπές στην περιοχή θα ξεκινήσουν στις πρώιμες Ναβαλίνες από τέλη Οκτωβρίου αλλά οι μεγάλες ποσότητες θα συγκομιστούν από το Νοέμβριο.  

Με καλή ζήτηση και εμπορική ροή γίνονται αυτή την εποχή οι κοπές στα Βαλέντσια στην Λακωνία, καθώς υπάρχει εμπορικό ενδιαφέρον, κυρίως στα νησιά, λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης.

Οι εξαγωγές έχουν κάποια προβλήματα προς τις αγορές της Ανατολικής Ευρώπης που ζητάνε πορτοκάλια για επιτραπέζια χρήση και θέλουν μεγάλα μεγέθη.

Φέτος από την αρχή του χρόνου έχουμε πρόβλημα μικροκαρπίας στο 80% της παραγωγής πορτοκαλιών ποικιλίας Βαλέντσια. 

Ο Δημήτρης Μανιατάκος, παραγωγός πορτοκαλιών Βαλέντσια με τυποποιητήριο στην περιοχή της Γλυκόβρυσης Λακωνίας, αναφέρει στον ΑγροΤύπο ότι αυτή την εποχή έχουμε καλές εμπορικές ροές. Οι παραγωγοί κλείνουν εμπορικές συμφωνίες και η ζήτηση είναι αυξημένη κυρίως στα τουριστικά μέρη. Οι εξαγωγές έχουν κάποια προβλήματα στις χώρες που ζητάνε επιτραπέζιο πορτοκάλι λόγω των μικρών μεγεθών που έχει η φετινή παραγωγή. Οι τιμές παραγωγού κυμαίνονται από 35 έως 45 λεπτά το κιλό συν τα κοπτικά. Υπάρχει πρόβλημα μικροκαρπίας αλλά αυτό δεν επηρεάζει την ζήτηση αν τα πορτοκάλια πάνε για χυμό. Οι κοπές γίνονται καθημερινά χωρίς προβλήματα. Είμαστε η μόνη περιοχή της χώρας με Βαλέντσια. Οι παραγωγοί κάνουν συνεχή ποτίσματα στα δέντρα. Οι κοπές θα ολοκληρωθούν τον Οκτώβριο. Όσον αφορά την ερχόμενη παραγωγή με μια αρχική εικόνα εκτιμώ ότι θα είναι μειωμένη περίπου στο 30%. Ωστόσο τα δέντρα θα δείξουν την παραγωγή μετά τον Ιούλιο.

Από την πλευρά του ο κ. Πέτρος Μπλέτας, παραγωγός από την Σκάλα Λακωνίας, δήλωσε στον ΑγροΤύπο ότι έχουμε καλές ροές και αυξημένη ζήτηση. Τώρα θέλουν πορτοκάλια για χυμό οπότε τα μικρά μεγέθη είναι καλά για την κατανάλωση. Οι τιμές έχουν βάση τα 40 λεπτά και μέχρι στιγμής οι καιρικές συνθήκες δεν έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στην καλλιέργεια.

Ο κ. Γεώργιος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι καταγράφεται αυτή την περίοδο μια στασιμότητα στις εξαγωγές πορτοκαλιών. Από την αρχή της φετινής περιόδου μέχρι 27/6/2025, οι εξαγωγές των ελληνικών πορτοκαλιών ανέρχονται στους 293.620 τόνους, στα ίδια με τα περσινά επίπεδα (την αντίστοιχη περσινή περίοδο κυμαίνονταν σε 293.751 τόνους). Από την αρχή του 2025 εκτιμάται ότι έχουν εισαχθεί στην χώρα μας 2.100 τόνοι πορτοκαλιών, από τους οποίους οι 1.900 τόνοι είναι από την Αίγυπτο. Εφίσταται η προσοχή των αρμόδιων υπηρεσιών για την τήρηση των προδιαγραφών εμπορίας.  

Εισάγονται μεγάλες ποσότητες οπωροκηπευτικών στην χώρα χωρίς να υπάρχουν ουσιαστικοί έλεγχοι ούτε καν από που προέρχονται.

Συνεχίσθηκε η εισαγωγή αυξημένων ποσοτήτων φρούτων και λαχανικών τον μήνα Ιούνιο, με την αύξηση να ανέρχεται σε ποσοστό 43,25%, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2024.

Μετά την αύξηση των εισαγωγών που παρατηρήθηκε τον Μάϊο (+13%) έναντι Μαϊου του 2024, οι εισαγωγές, βάσει προσωρινών στοιχείων που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, κατά την διάρκεια του Ιουνίου, αυξήθηκαν κατά +43,25% έναντι του αντίστοιχου μηνός του 2024. Με βάση τα ίδια, προσωρινά, στοιχεία εκτιμάται ότι το α’ εξάμηνο 2025 καταγράφονται συνολικά εισαγωγές 434,790 χιλιάδων τόνων φρούτων και λαχανικών, έναντι 420,530 χιλιάδων τόνων το αντίστοιχο διάστημα 2024, αυξημένες κατά +3,4%.

Ο κ. Γεώργιος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, τονίζει στον ΑγροΤύπο ότι σύμφωνα με πληροφορίες μας και με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ φαίνεται ότι η χώρα μας εισάγει πορτοκάλια και μανταρίνια από Ρουμανία και Βουλγαρία, χώρες που δεν παράγουν εσπεριδοειδή. Εκτιμάται ότι προέρχονται από την Αίγυπτο και εισάγονται στην χώρα μας με βάση το άρθρο 42 του τελωνειακού κώδικα (ανακρίβεια εγγραφών και δηλωθέντων στοιχείων επί των τελωνειακών παραστατικών). Εφιστούμε την προσοχή των αρμόδιων υπηρεσιών ελέγχου στις εισόδους της χώρας (τελωνεία) για την τήρηση των προδιαγραφών εμπορίας.  

Εισαγωγές 6μήνου 2025

Αναλυτικά οι εισαγωγές 6μήνου των κυριότερων προϊόντων παρατίθενται: 
α) 189.800 τόνοι πατάτες, έναντι 200.770 το 2024 (μείωση –5,4%) προερχόμενες (κατανομή κατά χώρα βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ) από Αίγυπτο 75,7%, ενώ ακολουθούν Γαλλία, Κύπρος και Ολλανδία
β) 156.477 τόνοι μπανάνες, έναντι 132.982 το 2024 (+17,7%), προερχόμενες από Ισημερινό 92,7% και ακολουθούν Κόστα Ρίκα, Κολομβία κ.α
γ)  9.544 τόνοι κρεμμύδια, έναντι 8.367 το 2024 (αυξημένα +14%) προερχόμενα από Αυστρία 32,6% και ακολουθούν Ολλανδία, Ινδία, Αίγυπτος,κ.α.
δ) 2.737 τόνοι τομάτες, έναντι 2.266 το 2024 (αυξημένα +21%) προερχόμενες από Γερμανία, Τουρκία, Ολλανδία  
ε) 2.020 τόνοι πιπεριές - γλυκοπιπεριές, έναντι 2.577 το 2024 (μείωση -21%) προερχόμενες από Ισραήλ 49,8%, Ολλανδία, Ισπανία κ.α
ζ) 7.047 τόνοι μήλων, έναντι 12.247 το 2024 (μείωση –42%) προερχόμενα από Ιταλία 34,2%, ενώ ακολουθούν Πολωνία, Β. Μακεδονία κ.α.
η) 4.022 τόνοι αβοκάντο, έναντι 3.751 το 2024 (αυξημένα +7,2%) προερχόμενα από Ολλανδία 68,7% και ακολουθούν Ισραήλ, Ισπανία, Κύπρος κ.α
θ) 1.191 τόνοι μανταρίνια, έναντι 1.046 το 2024 (αυξημένες +13,9%) προερχόμενα από Ισραήλ 42,4% και ακολουθούν Κύπρος, Βουλγαρία, Ρουμανία (οι δύο τελευταίες χώρες δεν παράγουν).
ι)  2.119 τόνοι πορτοκάλια, έναντι 2.847 το 2024 (μείωση –25,6%) προερχόμενα από Αίγυπτο 2.015 τόνους (δηλώνονται όμως τα περισσότερα ως προερχόμενα από Βουλγαρία και Ρουμανία, χώρες με μη παραγωγή εσπεριδοειδών), Γαλλία, Κύπρος.
ια) 10.549 τόνοι λεμόνια και γλυκολέμονα έναντι 9.348 το 2024 (αυξημένα +12,8%) προερχόμενα από Ολλανδία 64,9%, και ακολουθούν Ιταλία, Τουρκία κ.α,
ιβ) 3.482 τόνοι αχλάδια, έναντι 4.215 το 2024 (μείωση –17,4%) προερχόμενα από Αργεντινή 23,4% και ακολουθούν Ολλανδία, Ν. Αφρική κ.α
ιγ) 7.244 τόνοι μανιτάρια, έναντι 7.077 το 2024 (αυξημένες +2,4%) προερχόμενα από Πολωνία 97,4% και ακολουθούν Ιταλίια, Ολλανδία κ.α

Εκτός των παραπάνω εισήχθησαν και άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως π.χ. κολοκυθάκια (Τουρκία), κουνουπίδια (Ιταλία, Βουλγαρία), καρότα (Ολλανδία, Βέλγιο), σκόρδα (Ιταλία, Ισπανία), μαρούλια (Αίγυπτος), ακόμη και ραπανάκια (Ιταλία), μάραθο (Ιταλία), καρπούζια (Ολλανδία, Ισπανία), πεπόνια (Ολλανδία, Αίγυπτος), μάγκο (Ολλανδία, Ισπανία, Ιταλία), νεκταρίνια (Ισπανία) κ.α.

Πλήρης έλλειψη ελέγχου στις εισαγωγές φρούτων και λαχανικών από το ΥπΑΑΤ, το οποίο όμως φαίνεται να αγνοεί και τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς για τις αθέμιτες πρακτικές από εισαγωγές τρίτων χωρών στην ΕΕ.

Αυτά ανέφερε ο κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων.

Να επισημάνει ο ΑγροΤύπος ότι το «σύστημα τιμών εισόδου» καθορίζει ένα ελάχιστο όριο τιμών πάνω από το οποίο θα πρέπει να διατηρηθεί η τιμή των εισαγόμενων προϊόντων. Εφαρμόζεται στις εισαγωγές 15 ειδών νωπών οπωροκηπευτικών για την προστασία των παραγωγών της από τον διεθνή ανταγωνισμό. Τα όρια αυτά εξαρτώνται από το προϊόν, τη χώρα εταίρο και την εποχή. Στις πύλες εισόδου της χώρας θα πρέπει να γίνονται έλεγχοι και αν οι τιμές είναι κάτω από αυτό το όριο θα πρέπει να πληρώνουν οι εισαγωγείς τη διαφορά τιμής (δασμό).

Αυτοί οι έλεγχοι φαίνεται να μην γίνονται στην χώρα μας, σύμφωνα με όσα αναφέρει ο εκπρόσωπος των εξαγωγέων.

Όπως κατήγγειλε ο κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, έγιναν εισαγωγές πορτοκαλιών από Αίγυπτο σε τιμές 43 λεπτά το κιλό, (με τιμή εισόδου 69,3 λεπτά), χωρίς να επιβάλλονται οι προβλεπόμενοι δασμοί, αφήνοντας τον εγχώριο παραγωγό πορτοκαλιών εκτεθειμένο.

Σύμφωνα με τον κ. Πολυχρονάκη, το ΥπΑΑΤ εμφανίζει ελλιπή γνώση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Το 2024 είχαμε εισαγωγές 861.000 τόνων φρούτων και λαχανικών στην χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Από αυτή την ποσότητα όμως το ΥπΑΑΤ δεν φαίνεται να έχει στοιχεία για 155.000 τόνους. Επίσης το ίδιο έτος έγιναν εξαγωγές 1.790.000 τόνων φρούτων και λαχανικών. Από αυτή την ποσότητα το ΥπΑΑΤ δεν έχει στοιχεία για 150.000 τόνους. Όλα αυτά δείχνουν ότι δεν υπάρχει συνεργασία των σχετικών Διευθύνσεων του ΥπΑΑΤ και της ΕΛΣΤΑΤ, αναφέρει ο κ. Πολυχρονάκης.

Ακόμη τόνισε ότι το πρώτο τρίμηνο του 2025 εισήχθησαν στην χώρα μας 1.271 τόνοι πορτοκαλιών. Η ΕΛΣΤΑΤ αναφέρει ότι μεταξύ των χωρών που έγινε η εισαγωγή φαίνεται να είναι η Βουλγαρία και Ρουμανία, παρότι ήταν από την Αίγυπτο, σύμφωνα με πληροφορίες μας από το Κάιρο. Στην συνέχεια «βαφτίστηκαν» σαν βουλγαρικά και ρουμανικά πορτοκάλια (οι δύο χώρες δεν έχουν παραγωγή πορτοκαλιών) και μετά επανεξήχθησαν στην Ελλάδα. Αυτή η «βάπτιση» είχε σαν αποτέλεσμα μια αύξηση στην τιμή τους, από 43 λεπτά στα 83 λεπτά. Δηλαδή μιλάμε για τεράστια κέρδη από εισαγωγές τρίτων χωρών.

Συμπέρασμα ο Έλληνας καταναλωτής πλήρωσε για το αιγυπτιακό πορτοκάλι 83 λεπτά το κιλό. Οι Αιγύπτιοι παραγωγοί εσπεριδοειδών τα έχασαν όταν έμαθαν αυτές τις τιμές.

Την αλλαγή του Κανονισμού του ΕΛΓΑ για το πρόβλημα της προσυλλεκτικής κηλίδωσης των μανταρινιών της ποικιλίας Κλημεντίνη ζητάνε 14 συνεταιρισμοί της Αργολίδας με ανοικτή επιστολή που απευθύνεται στην ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

Όπως τονίζει στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος του Α.Σ Σκαφιδακίου κ. Θωμάς Φάκλαρης, πληρώνουμε ασφαλιστικές εισφορές για ζημιογόνα αίτια που δεν έχουμε στην περιοχή μας. Αντίθετα το συγκεκριμένο πρόβλημα εμφανίζεται συχνά στην περιοχή και οφείλεται στις καιρικές συνθήκες. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους παραγωγούς. Ο Κανονισμός του ΕΛΓΑ είναι πια αναχρονιστικός και δεν μπορεί πια να πληρώνουμε ασφάλιστρα και να μην είμαστε ασφαλισμένοι.

Στην επιστολή, που συνοδεύεται από σχετική έκθεση, μεταξύ άλλων, αναφέρονται τα ακόλουθα:

Σας υποβάλλουμε Έκθεση-Αίτημα, που συνέταξε ο κ. Δημήτρης Δήμου, τ. Δ/ντής της ΔΑΟΚ Π.Ε Αργολίδας και Πρόεδρος του Συλλόγου Γεωπόνων Αργολίδας, για το πρόβλημα που αφορά την προσυλλεκτική κηλίδωση των καρπών της ποικιλίας μανταρινιάς Κλημεντίνη, καθώς και των κλώνων αυτής, κατά την ωρίμανση.

Σημειώνουμε, τη μεγάλη σημασία που έχει το σοβαρό αυτό πρόβλημα για τη σπουδαιότερη ποικιλία μανταρινιάς, για την Αργολίδα, αφού αυτή καλύπτει το 70% από τα 40.000 στρέμματα με μανταρίνια που καλλιεργούνται στον αργολικό κάμπο.

Συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι, υπήρξαν καλλιεργητικές περίοδοι κατά τις οποίες η προκαλούμενη ζημιά είχε τεράστιες οικονομικές συνέπειες, αφού υπήρξαν κτήματα στα οποία η παραγωγή δεν συλλέχθηκε.

Έτσι, θεωρούμε ουσιαστική την αλλαγή του κανονισμού του ΕΛΓΑ όπου το πρόβλημα της κηλίδωσης των μανταρινιών της ποικιλίας Κλημεντίνη θα πρέπει να συμπεριληφθεί ως αίτιο που χρήζει οικονομικής αποζημίωσης εκτός των τεσσάρων βασικών αιτίων Χαλάζι, Παγετός, Ανεμοθύελλα και Πλημμύρα που μέχρι τώρα καλύπτονται οικονομικά. Για τους παραπάνω λόγους ζητάμε την αλλαγή του υπάρχοντος κανονισμού του ΕΛΓΑ.

Παρουσίαση του προβλήματος

Η προσυλλεκτική κηλίδωση (rind breakdown) των μανταρινιών στην ποικιλία Κλημεντίνη, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν δημιουργεί ουσιαστικά προβλήματα στην εμπορευσιμότητα του προϊόντος. Το πρόβλημα αυτό λανθασμένα αναφέρεται από τους παραγωγούς ως «Μονίλια» ασθένεια μυκητολογική, που προσβάλει τα άνθη και τους καρπούς σε πυρηνόκαρπα (Βερικοκιές, Ροδακινιές, Δαμασκηνιές). Συγκεκριμένα λόγω των καθοριστικών βροχοπτώσεων που προέκυψαν κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2024) που συνέπεσε με το χρονικό διάστημα της ωρίμανσης των καρπών της ποικιλίας Κλημεντίνη ύστερα από την παρατεταμένη ανυδρία και τις εναλλαγές με την ηλιοφάνεια που ακολούθησε, είχε ως αποτέλεσμα την παρουσίαση του προβλήματος Τα προηγούμενα δύο χρόνια λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων η προσυλλεκτική κηλίδωση δεν δημιούργησε χαρακτηριστικά προβλήματα στον αργολικό κάμπο.

Όμως, κατά τη φετινή περίοδο στο αναφερόμενο παραπάνω χρονικό διάστημα, το πρόβλημα εκδηλώθηκε με έντονη μορφή σε διάφορες περιοχές στον αργολικό κάμπο. Επισημαίνουμε ότι, η προσυλλεκτική κηλίδωση των μανταρινιών δεν οφείλεται σε προσβολή από παρασιτικούς μικροοργανισμούς. Η κηλίδωση αποδίδεται σε διαταραχή της φυσιολογίας του καρπού η οποία προκαλεί την εμφάνιση βυθιζόμενων κηλίδων στο φλοιό του καρπού με αποτέλεσμα σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος.

Τα συμπτώματα παρατηρούνται περισσότερο σε καρπούς που βρίσκονται στην περιφέρεια του δένδρου.
Μελέτες και παρατηρήσεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί από τη ΔΑΟΚ Αργολίδας σε συνεργασία με το ΠΕΓΕΑΛ Ξυλοκάστρου, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και τον ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» έδειξαν ότι ο υγρός καιρός με απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και με έντονη ηλιοφάνεια, προκαλούν τη λύση των ελαιοκυττάρων της επιδερμίδας και στη συνέχεια την εκροή ελαίων από τους ιστούς αυτούς, με αποτέλεσμα τη νέκρωση των κυττάρων της επιδερμίδας του καρπού.

Η κηλίδωση εμφανίζεται έντονα αφού έχει γίνει η αλλαγή του χρώματος του καρπού από πράσινο σε πορτοκαλί. Ωστόσο, ορισμένες χρονιές όπως το 2013, 2016, 2019 το πρόβλημα ξεκίνησε όταν ακόμη στα μανταρίνια «άρχισε να σπάει» ο χρωματισμός. Ειδικά τις χρονιές αυτές οι απώλειες ήταν τεράστιες, αφού υπήρξαν κτήματα από τα οποία η παραγωγή δεν συλλέχθηκε. Το πρόβλημα παρουσιάζεται σε όλους τους κλώνους (Κλημεντίνη Πόρου, SRA 89, SRA 63) της ποικιλίας Κλημεντίνη με τον κλώνο SRA 63 να παρουσιάζει το μεγαλύτερο πρόβλημα.

Επίσης, σε περίπτωση συλλογής και αποθήκευσης των καρπών το πρόβλημα παρουσιάζεται κατά την αποθήκευση. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν ξεκινούν οι πρώτες «λύσεις» στην επιφάνεια των καρπών αυτές δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι και έτσι τα συμπτώματα εξελίσσονται και παρουσιάζονται έντονα κατά την αποθήκευση. Για το λόγο αυτό, ενώ η συλλογή των καρπών γίνεται κανονικά μόλις αρχίζουν οι παρατεταμένες βροχοπτώσεις τα συσκευαστήρια που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, σταματούν τη συλλογή περιμένοντας την εξέλιξη του φαινομένου.

Προηγούμενη ερευνητική εργασία

Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με ενημέρωση που είχαμε, παλαιότερα από τη ΔΑΟΚ Αργολίδας για το θέμα αυτό είχε γίνει δίχρονη (2005-2006) ερευνητική εργασία (Δρ A. Ασημακοπούλου, Δ. Δήμου MSc κ.α). Από την εργασία αυτή προέκυψαν στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι το πρόβλημα δεν οφείλεται σε παθογενείς παράγοντες (μύκητες, βακτήρια, ιοί κ.λπ) αλλά σε αβιοτικούς παράγοντες, όπως εμπειρικά φαίνεται στην πράξη, αφού το πρόβλημα όπως έχει αναφερθεί, παρουσιάζεται με την εναλλαγή υγρασίας και έντονης ηλιοφάνειας. Με τη βοήθεια μικροσκοπίου (οπτικού και φθορισμού) στο φλοιό των μανταρινιών διαπιστώθηκαν ρωγμές αόρατες δια γυμνού οφθαλμού που αφορούσαν ρήξη της εφυμενίδας και αμοιβαία απομάκρυνση στρώσεων επιδερμικών και πιθανόν και κυττάρων του φλοιώδους παρεγχύματος. Οι ρωγμές αυτές δεν προκαλούν αλλοιώσεις στη δομή των ελαιωδών αδένων, παρατηρείται όμως εκεί συσσώρευση φαινολικών ουσιών με χαρακτηριστικό αυτοφθορισμό του τύπου των φλαβονοειδών.

Σημειώνεται ότι, οι καρποί ζημιώνονται ακόμη περισσότερο και καθίστανται μη εμπορεύσιμοι αφού στην επιφάνεια των κηλίδων αναπτύσσονται δευτερογενώς διάφοροι μύκητες οι οποίοι βρέθηκε ότι, προκαλούν σήψεις. Οι μύκητες αυτοί ανήκουν στα γένη Alternaria, Cladosporium, Penicillium κ.α. Ακόμη, φαίνεται ότι το πρόβλημα δεν οφείλεται σε διαταραχή της ανόργανης θρέψης. Πάντως όταν συνεχίζονται οι εναλλαγές βροχοπτώσεων και ηλιοφάνειας προκύπτουν εικόνες όπου η παραγωγή δεν μπορεί να συλλεχθεί κατά μεγαλύτερο μέρος και «την τρώει το χώμα». Συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι υπήρξαν καλλιεργητικές περίοδοι κατά τις οποίες η προκαλούμενη ζημιά είχε τεράστιες οικονομικές συνέπειες, αφού υπήρξαν κτήματα στα οποία η παραγωγή δεν συλλέχθηκε.

Προτεινόμενα μέτρα

Για τους παραπάνω λόγους, παρακαλούμε για την καθοριστική αντιμετώπιση του προβλήματος από τη δική σας πλευρά, έτσι ώστε να συνηγορήσετε για την επίλυση του οικονομικού προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι καλλιεργητές μανταρινιών της ποικιλίας Κλημεντίνη στην Αργολίδα στις καλλιεργητικές περιόδους που εκδηλώνεται το πρόβλημα. Σημειώνουμε ότι, τα έξοδα έχουν γίνει για καλλιεργητικές εργασίες όπως λιπάνσεις, ποτίσματα, ψεκασμοί φυτοπροστασίας και η μη αποκόμιση του προβλεπόμενου εισοδήματος έχει ολέθριες συνέπειες 14 τόσο για τα νοικοκυριά των καλλιεργητών όσο και για την οικονομία της περιοχής. Έτσι, θεωρούμε ουσιαστική την αλλαγή του κανονισμού του ΕΛΓΑ όπου το πρόβλημα της κηλίδωσης των μανταρινιών της ποικιλίας Κλημεντίνη θα πρέπει να συμπεριληφθεί ως αίτιο που χρήζει οικονομικής αποζημίωσης εκτός των τεσσάρων βασικών αιτίων Χαλάζι, Παγετός, Ανεμοθύελλα και Πλημμύρα που μέχρι τώρα καλύπτονται οικονομικά. Για τους παραπάνω λόγους ζητάμε την αλλαγή του υπάρχοντος κανονισμού του ΕΛΓΑ.

Την επιστολή υπογράφουν οι πρόεδροι των Συνεταιριστικών Φορέων Εσπεριδοειδών Αργολίδας
1. ΚΑΣΟΑ (Κοινοπραξία Αγροτικών Συν/μών Ομάδων Παραγωγών Αργολίδας) - Κων/νος Πιπέρος
2. Ε.Α.Σ.Α (Ένωση Αγροτικών Συν/μών Αργολίδας) - Σπύρος Αντωνόπουλος
3. Α.Σ Σκαφιδακίου – Θωμάς Φάκλαρης
4. Α.Σ Ηρας – Στέλιος Δωροβίνης
5. Α.Σ Κιβερίου – Ιωάννης Τσακίρης
6. Α.Σ Ελληνικού – Παναγιώτης Γάτσιος
7. Α.Σ Αεροδρομίου – Άρης Λειβαδίτης
8. Α.Σ Σταθέϊκων – Άννα Λαμπάδα
9. Α.Σ Ήλιος – Σπύρος Καχριμάνης
10. Α.Σ Ασίνης – Γεώργιος Ορφανός
11. Α.Σ Κουτσοποδίου «ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΓΗ» – Κωνσταντίνος Πίππας
12. ΑΣΕΠΚΠ Κουτσοποδίου – Γεώργιος Μαύρας
13. Α.Σ Κεφαλαρίου – Αθανάσιος Μπέλμπας
14. Α.Σ Μέλισσα – Τάσος Νανόπουλος