Μέσα φθινοπώρου και η αγροτική ύπαιθρος μπαίνει στην πιο κρίσιμη περίοδο του χρόνου. Στα χωράφια ξεκινά η συγκομιδή των ελιών, κορυφώνεται η συλλογή των ακτινιδίων, ενώ στα αμπέλια ολοκληρώνονται οι τελευταίες κοπές.
Ωστόσο, πίσω από την εικόνα της γεμάτης παραγωγής κρύβεται ένα οξύ πρόβλημα: η έλλειψη εργατών γης.Είναι το ζήτημα που οι ίδιοι οι παραγωγοί χαρακτηρίζουν «βραχνά» και που, σε αντίθεση με τις πολυσυζητημένες επιδοτήσεις ή τα κτηνιατρικά νοσήματα, δεν έχει πάρει τη δημοσιότητα που του αναλογεί.
Στα χωράφια χωρίς κόσμο
Στην Ήπειρο, όπου οι καλλιεργητές ακτινιδίων ζουν αυτές τις μέρες τον αγώνα δρόμου για να προλάβουν την εξαγωγική ζήτηση, πολλοί παραγωγοί παραδέχονται πως
«Φέτος τα κτήματα είναι φορτωμένα, αλλά δεν έχουμε κόσμο να μαζέψει. Αν μείνουν τα φρούτα πάνω στα δέντρα, η ζημιά θα είναι τεράστια», λέει παραγωγός από την περιοχή της Άρτας.
Παρόμοια εικόνα και στη Μεσσηνία, με τις πρώιμες ελιές να περιμένουν εργάτες για το ράβδισμα,
«Οι πρώιμες ελιές είναι έτοιμες για ράβδισμα. Αν δεν μπουν συνεργεία έγκαιρα, θα πέσουν στο χώμα και θα χαθεί η ποιότητα του λαδιού», τονίζει ελαιοπαραγωγός στη Μεσσηνία.
ενώ στην Κορινθία παραγωγοί αμπελιών σημειώνουν ότι αναγκάζονται να τρυγήσουν με καθυστέρηση, με αποτέλεσμα η ποιότητα των σταφυλιών να υποβαθμίζεται.
Οι εργάτες από τρίτες χώρες φτάνουν με καθυστέρηση λόγω γραφειοκρατίας στις άδειες παραμονής, ενώ το κόστος των ημερομισθίων έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Έτσι, ακόμη και όσοι βρίσκονται διαθέσιμοι δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες.
Από την παραγωγή στο ράφι
Η καθυστερημένη συγκομιδή έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα των προϊόντων. Οι ελιές που παραμένουν πολύ πάνω στο δέντρο μαυρίζουν και καταλήγουν να δίνουν χαμηλότερης ποιότητας λάδι. Τα ακτινίδια υπερωριμάζουν, χάνοντας τη σφριγηλότητα και την εμπορική τους αξία, ενώ τα σταφύλια αλλοιώνονται, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα σάκχαρα και να υποβαθμίζεται η εμφάνιση του καρπού. Η απώλεια αυτή δεν αφορά μόνο τον παραγωγό, αλλά και τον καταναλωτή, αφού η μειωμένη παραγωγή ή η πτώση της ποιότητας μεταφέρεται τελικά στις τιμές στο ράφι.
Συνεταιρισμοί εκτιμούν ότι το ημερομίσθιο έχει αυξηθεί κατά 20–30% σε σχέση με πέρυσι, ενώ σε περιοχές της Ηπείρου κινδυνεύει να χαθεί έως και 15% της παραγωγής ακτινιδίου λόγω έλλειψης εργατών.
Δεν είναι μόνο η συγκομιδή
Η έλλειψη εργατών δεν σταματά στη συγκομιδή. Στα κτήματα καθυστερούν κλαδέματα, προετοιμασία εδάφους και φυτεύσεις, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται και η επόμενη χρονιά. Όπως τονίζει παραγωγός από τη Θεσσαλία: «Αν χάσεις το σωστό τάιμινγκ σε εργασίες όπως το κλάδεμα, όλη η καλλιέργεια πάει πίσω».
Οι λύσεις που συζητούνται
Ο αγροτικός κόσμος ζητά από την πολιτεία να απλουστεύσει τις διαδικασίες για την έλευση εργατών γης από τρίτες χώρες, με πιο γρήγορη έκδοση αδειών και λιγότερη γραφειοκρατία. Παράλληλα, πολλοί στρέφονται στη μηχανοποίηση, επενδύοντας σε ραβδιστικά για τις ελιές ή σε μηχανές συγκομιδής για αμπέλια και ακτινίδια, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τα χέρια. Την ίδια στιγμή, οι συνεταιρισμοί καλούνται να παίξουν πιο ενεργό ρόλο, διαχειριζόμενοι συλλογικά το εργατικό δυναμικό και προσφέροντας λύσεις στους μικρότερους παραγωγούς που δεν έχουν μόνοι τους τη δυνατότητα να προσελκύσουν εργάτες.
Ένα πρόβλημα που δεν φαίνεται αλλά «καίει»
Η έλλειψη εργατών γης μπορεί να μην προκαλεί άμεσα πολιτικό θόρυβο ή εικόνες καταστροφής, όμως χτυπά στην καρδιά της παραγωγής. Είναι το αθέατο πρόβλημα που απειλεί να μετατρέψει μια χρονιά με καλές προοπτικές σε χαμένη. Και όσο δεν υπάρχει σχεδιασμός για την κάλυψή του, τόσο πιο πιθανό είναι οι απώλειες να γίνουν αισθητές σε όλη την αλυσίδα: από τον παραγωγό μέχρι τον καταναλωτή.
Οι συνέπειες δεν σταματούν στο χωράφι. Η μείωση της παραγωγής και η υποβάθμιση της ποιότητας ήδη πιέζουν ανοδικά τις τιμές στο ελαιόλαδο, περιορίζουν τα εξαγώγιμα ακτινίδια και κάνουν τα επιτραπέζια σταφύλια ακριβότερα για τον καταναλωτή.
Οι παραγωγοί προειδοποιούν πως, αν δεν δοθούν άμεσα λύσεις, η έλλειψη εργατών δεν θα παραμείνει ένα συγκυριακό ζήτημα της φετινής χρονιάς. Θα εξελιχθεί σε μόνιμη απειλή για την αγροτική παραγωγή, βάζοντας σε κίνδυνο όχι μόνο το εισόδημα των καλλιεργητών, αλλά και την επάρκεια βασικών προϊόντων τα επόμενα χρόνια. Και σε μια διεθνή αγορά όπου η Ιταλία και η Ισπανία διεκδικούν τα ίδια μερίδια με πιο οργανωμένα δίκτυα εργατών γης, τυχόν καθυστέρηση ή μείωση της ελληνικής παραγωγής απειλεί να πλήξει και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας στο εξωτερικό.
