Μέσα στον χειμώνα, την περίοδο όπου η φύση μοιάζει να «ηρεμεί», οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι στο χώμα ξεκινούν οι πιο σημαντικές προετοιμασίες για την επόμενη χρονιά. Η φύτευση ενός δενδρυλλίου, είτε πρόκειται για φυλλοβόλο είτε για αειθαλές είδος, είναι μια από αυτές τις απλές, αλλά καθοριστικές εργασίες. Αυτή την εποχή, τα γυμνόρριζα φυτά βρίσκονται σε λήθαργο, ενώ τα δέντρα με μπάλα χώματος μπορούν να φυτευτούν σχεδόν όλο τον χρόνο, αρκεί να αποφευχθούν οι ακραίες καιρικές συνθήκες. Κι όμως, πίσω από μια «απλή» φύτευση κρύβονται λεπτομέρειες που συχνά κρίνουν το μέλλον του δέντρου.
Αν σταθούμε σε μερικά απλά αλλά ουσιαστικά βήματα, γίνεται πολύ καθαρό τι πρέπει να γίνει – και τι όχι – ώστε το δενδρύλλιο να ξεκινήσει τη ζωή του στο χωράφι με τους καλύτερους δυνατούς όρους.
Η σωστή προετοιμασία του λάκκου: η αρχή του σωστού αποτελέσματος
Το πρώτο βήμα είναι το άνοιγμα ενός λάκκου που να ταιριάζει πραγματικά στις ανάγκες του φυτού. Το βάθος του πρέπει να αντιστοιχεί στο βάθος της μπάλας χώματος ή, στην περίπτωση των γυμνόρριζων φυλλοβόλων, στο μήκος των κεντρικών ριζών. Το πλάτος χρειάζεται να είναι αρκετά μεγαλύτερο—δύο έως τρεις φορές—ώστε οι ρίζες να αναπτυχθούν άνετα. Στον πυθμένα του λάκκου δημιουργείται ένα μικρό «σαμάρι», μια διαμόρφωση που βοηθά την αποστράγγιση και αποτρέπει την κρατή νερού, μια από τις πιο συχνές αιτίες ασφυξίας των ριζών. Στη συνέχεια, το χώμα που αφαιρέθηκε επιστρέφει στον λάκκο, αλλά όχι πρόχειρα: ποτίζεται ώστε να καθίσει σωστά και να μην δημιουργηθούν κενά που θα συγκεντρώσουν ανεπιθύμητη υγρασία αργότερα.
Η φύτευση και η πρώτη φροντίδα: λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά
Κατά τη διαδικασία τοποθέτησης του φυτού, είναι κρίσιμο να έχουν αφαιρεθεί όλα τα υλικά πρόσδεσης της μπάλας των ριζών. Αν υπάρχει λινάτσα, είτε απομακρύνεται είτε σκίζεται με προσοχή, γιατί διαφορετικά μπορεί να σφίξει τις ρίζες και να περιορίσει την ανάπτυξη του δέντρου. Μετά τη φύτευση, ένα ελαφρύ περικάλυμμα στον κορμό δίνει την απαραίτητη προστασία για τον πρώτο χρόνο, ενώ ένα εξίσου ελαφρύ κλάδεμα βοηθά το δέντρο να ξεκινήσει ισορροπημένα, απομακρύνοντας κλαδιά που τρίβονται, βρίσκονται σε λάθος θέση ή έχουν τραυματιστεί. Το κορυφαίο τμήμα του κορμού, όμως, πρέπει να μένει ανέπαφο· η αφαίρεσή του επιτρέπεται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.
Η υποστύλωση, όταν χρειάζεται, πρέπει να γίνεται με τον σωστό τρόπο: ο πάσαλος τοποθετείται κάθετα και έξω από την περιοχή των ριζών, ώστε να αποφευχθεί οποιοσδήποτε τραυματισμός. Το δέσιμο γίνεται με υλικό που δεν πληγώνει τον κορμό, όπως πλαστική ή λαστιχένια λωρίδα.
Τέλος, η εδαφοκάλυψη με οργανικό υλικό—άχυρο ή ξηρά χόρτα—μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά, αλλά μόνο όταν τοποθετείται σε λεπτό στρώμα, πέντε έως έξι εκατοστά, και χωρίς να ακουμπά τον κορμό. Το υπερβολικό πάχος ή η χρήση πλαστικού μπορεί να εγκλωβίσει υγρασία και να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο λαιμό του δέντρου.
Οι παγίδες της φύτευσης: μικρά λάθη με μεγάλα αποτελέσματα
Πολλές αστοχίες συμβαίνουν τη στιγμή της φύτευσης ή αμέσως μετά, και συχνά περνούν απαρατήρητες μέχρι να αρχίσουν τα προβλήματα. Ένα από τα πιο συνηθισμένα σφάλματα είναι η κακή διαμόρφωση της βάσης του λάκκου: αν δεν υπάρχει το σωστό «σαμάρι», το νερό λιμνάζει και δημιουργείται ασφυξία στις ρίζες. Εξίσου συχνό είναι το να μείνουν στη θέση τους υλικά πρόσδεσης ή ακόμη και η ταμπέλα του φυτού, που με τον καιρό σφίγγουν τον κορμό και περιορίζουν την ανάπτυξη.
Η εδαφοκάλυψη μπορεί κι αυτή να γίνει λανθασμένα, ειδικά όταν χρησιμοποιείται μαύρο πλαστικό που «πνίγει» το ριζικό σύστημα. Άλλο μεγάλο λάθος είναι η βαθιά φύτευση: το δέντρο δεν πρέπει ποτέ να μπαίνει πιο χαμηλά από το φυσικό του σημείο στο φυτώριο. Ομοίως, η αφαίρεση του κορυφαίου οφθαλμού ή πλαγίων οφθαλμών χωρίς λόγο στερεί από το δέντρο τη δυνατότητα σωστής νέας βλάστησης. Η κακή επιλογή υλικών πρόσδεσης, όπως σύρμα, μπορεί να τραυματίσει τον κορμό, ενώ ένας κοντός ή λάθος τοποθετημένος πάσαλος που περνά μέσα από τη μπάλα των ριζών αποτελεί σοβαρή πηγή προβλημάτων.
Ακόμη και το χώμα που δεν έχει ποτιστεί για να «καθίσει» σωστά μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητη συγκέντρωση νερού, ενώ ένας πολύ στενός και βαθύς λάκκος καθυστερεί την επέκταση των ριζών και περιορίζει την ανάπτυξη του νεαρού δέντρου. Όλα αυτά δείχνουν πως η φύτευση δεν είναι δύσκολη, αλλά απαιτεί προσοχή και σεβασμό στις βασικές αρχές.
Όταν οι λεπτομέρειες κάνουν τη διαφορά
Η φύτευση ενός δενδρυλλίου δεν είναι μια περίπλοκη διαδικασία, αλλά είναι μια εργασία που αξίζει να γίνει σωστά, με γνώση και προσοχή. Η σωστή προετοιμασία του λάκκου, η προσεκτική απομάκρυνση υλικών που μπορεί να περιορίσουν τη ρίζα, η ήπια διαμόρφωση της κόμης και η αποφυγή πρόχειρων λύσεων κατά το δέσιμο και την εδαφοκάλυψη, δίνουν στο δέντρο την καλύτερη δυνατή εκκίνηση.
Για τον παραγωγό, αυτό μεταφράζεται σε λιγότερες απώλειες, καλύτερη εγκατάσταση των νεαρών φυτών και ένα ισχυρό ξεκίνημα της καλλιέργειας. Στον χειμώνα που διανύουμε, όπου κάθε νέα φύτευση είναι μια επένδυση στη γη και στο αύριο, οι σωστές κινήσεις από την αρχή κάνουν όλη τη διαφορά.
Πηγή: Γεωργία – Κτηνοτροφία, τεύχος 9/2011, «Φύτευση ενός δενδρυλλίου: Απλά πράγματα που πρέπει ή δεν πρέπει να κάνετε...» σελ. 18
