Οι εισαγωγές βιολογικών προϊόντων και προϊόντων «υπό μετατροπή» στην Ε.Ε. μπαίνουν πλέον σε πιο συγκεκριμένο, αυστηρά τεκμηριωμένο πλαίσιο, με έμφαση στην ιχνηλασιμότητα, στους επίσημους ελέγχους και στην πλήρη ψηφιοποίηση των διαδικασιών. Εγκύκλιος της ΑΑΔΕ συγκεντρώνει και εξειδικεύει τις πρακτικές οδηγίες για τελωνεία, οικονομικούς φορείς και τελωνειακούς αντιπροσώπους, στο πλαίσιο εφαρμογής των Κανονισμών (ΕΕ) 2017/625 και (ΕΕ) 2018/848, καθώς και των εκτελεστικών/κατ’ εξουσιοδότηση πράξεών τους.
Τι είναι «βιολογικό» και «υπό μετατροπή» και τι απαιτείται για την εισαγωγή τους
Το πλαίσιο αφορά προϊόντα του γεωργικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων της υδατοκαλλιέργειας και της μελισσοκομίας, τα οποία εισάγονται από τρίτες χώρες με σκοπό να διατεθούν στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βιολογικά ή ως προϊόντα υπό μετατροπή. Ως βιολογικό νοείται το προϊόν που προέρχεται από βιολογική παραγωγή, ενώ ως προϊόν υπό μετατροπή χαρακτηρίζεται εκείνο που παράγεται στη μεταβατική περίοδο μετάβασης από μη βιολογική σε βιολογική παραγωγή, όπως προβλέπεται στο κανονιστικό πλαίσιο. Στο πεδίο εφαρμογής εντάσσονται ζώντα ή αμεταποίητα γεωργικά προϊόντα, μαζί με σπόρους και άλλο φυτικό αναπαραγωγικό υλικό, μεταποιημένα γεωργικά προϊόντα για χρήση ως τρόφιμα, καθώς και ζωοτροφές, ενώ η εφαρμογή επεκτείνεται και σε άλλα προϊόντα που συνδέονται στενά με τη γεωργία.
Για να μπορέσει ένα τέτοιο προϊόν να εισαχθεί από τρίτη χώρα και να διατεθεί ως βιολογικό ή υπό μετατροπή στην Ε.Ε., πρέπει να πληρούνται οι προβλεπόμενες προϋποθέσεις του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/848, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην ιχνηλασιμότητα. Στην πράξη, οι οικονομικοί φορείς στις τρίτες χώρες οφείλουν να είναι σε θέση να παρέχουν, ανά πάσα στιγμή, πληροφορίες που καθιστούν δυνατή την ταυτοποίηση των προμηθευτών του εισαγωγέα, αλλά και την ταυτοποίηση των αρχών ή φορέων ελέγχου που εποπτεύουν τους προμηθευτές αυτούς, ώστε οι εισαγωγείς και οι αρμόδιες αρχές στην Ένωση να μπορούν να επαληθεύουν τη συμμόρφωση σε όλη την αλυσίδα.
Πού και πώς διενεργούνται οι έλεγχοι εισαγωγής βιολογικών προϊόντων
Οι εισαγωγές αγαθών της αγροδιατροφικής αλυσίδας συνδέονται άμεσα με το σύστημα επίσημων ελέγχων που προβλέπει ο Κανονισμός (ΕΕ) 2017/625. Ανάλογα με τη φύση του προϊόντος, εφαρμόζονται δύο βασικά καθεστώτα ελέγχου: αφενός, οι υποχρεωτικοί έλεγχοι κατά την είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε Σταθμούς Συνοριακού Ελέγχου (ΣΣΕ) για συγκεκριμένες κατηγορίες ζώων, φυτών και άλλων αγαθών της αγροδιατροφικής αλυσίδας και, αφετέρου, οι έλεγχοι που διενεργούνται σε κατάλληλο τόπο εντός του τελωνειακού εδάφους της Ε.Ε. για προϊόντα που δεν εμπίπτουν σε υποχρεωτικούς ελέγχους σε ΣΣΕ. Παράλληλα, για ορισμένες κατηγορίες βιολογικών προϊόντων και προϊόντων υπό μετατροπή που χαρακτηρίζονται ως χαμηλού ή μη συγκεκριμένου κινδύνου, το κανονιστικό πλαίσιο προβλέπει απαλλαγή από τους ελέγχους στους ΣΣΕ, με τη διαπίστωση του βιολογικού τους χαρακτήρα να μεταφέρεται στο σημείο θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία.
Οι Σταθμοί Συνοριακού Ελέγχου, τα Σημεία Ελέγχου και τα σημεία θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία ορίζονται και καταχωρίζονται στο σύστημα TRACES με ευθύνη των κρατών-μελών, τα οποία παράλληλα ενημερώνουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύουν διαδικτυακά τα σχετικά στοιχεία. Σε εθνικό επίπεδο, ο συντονισμός, η εποπτεία και η οργάνωση των επίσημων ελέγχων στον τομέα της βιολογικής παραγωγής και επισήμανσης ανατίθενται στη Γενική Διεύθυνση Τροφίμων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την αρμόδια Διεύθυνση Συστημάτων Ποιότητας και Βιολογικής Γεωργίας να αποτελεί το κεντρικό σημείο επικοινωνίας για τους εμπλεκόμενους φορείς.
Το Πιστοποιητικό Ελέγχου (COI) και το TRACES: το «κλειδί» της εισαγωγής
Κεντρικό εργαλείο της διαδικασίας εισαγωγής βιολογικών προϊόντων και προϊόντων υπό μετατροπή είναι το Πιστοποιητικό Ελέγχου (ΠΕ/COI), το οποίο εκδίδεται ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος TRACES από την αρμόδια αρχή ή τον φορέα ελέγχου στην τρίτη χώρα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα υποδείγματα. Μετά τη διενέργεια των απαιτούμενων ελέγχων, οι αρμόδιες αρχές στον Σταθμό Συνοριακού Ελέγχου, στο Σημείο Ελέγχου ή στο σημείο θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία καταγράφουν την απόφασή τους στο COI και το θεωρούν ηλεκτρονικά, ανοίγοντας –ανά περίπτωση– τον δρόμο για τη θέση του φορτίου σε ελεύθερη κυκλοφορία ως βιολογικό, ως προϊόν υπό μετατροπή, ως μη βιολογικό ή οδηγώντας σε μη αποδοχή ή μερική αποδοχή του φορτίου.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η διαχείριση των φορτίων όταν αυτά περιλαμβάνουν αγαθά που υπάγονται σε περισσότερους κωδικούς Συνδυασμένης Ονοματολογίας ή όταν απαιτείται διαχωρισμός τους σε επιμέρους παρτίδες πριν από τη θέση σε ελεύθερη κυκλοφορία. Στις περιπτώσεις αυτές, το κανονιστικό πλαίσιο προβλέπει συγκεκριμένους κανόνες για τα λεγόμενα «μεικτά φορτία», οι οποίοι διαφοροποιούνται ανάλογα με το αν τα προϊόντα υπόκεινται σε επίσημους ελέγχους σε ΣΣΕ ή αν απαλλάσσονται και ελέγχονται στο σημείο θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία, με βασική προϋπόθεση να αποτυπώνεται με σαφήνεια στο COI ο τόπος διενέργειας του ελέγχου. Όταν ένα φορτίο διαιρείται σε παρτίδες, ο εισαγωγέας υποχρεούται να υποβάλει για κάθε παρτίδα Απόσπασμα Πιστοποιητικού Ελέγχου (COI extract) μέσω TRACES, ώστε η αρμόδια αρχή να λάβει και να καταγράψει ξεχωριστή απόφαση για κάθε μέρος του φορτίου και να το θεωρήσει ηλεκτρονικά.
Τι ισχύει στο τελωνείο: έγγραφα, δηλώσεις και πλήρης ψηφιοποίηση των ελέγχων
Για τα φορτία βιολογικών προϊόντων και προϊόντων υπό μετατροπή που υπόκεινται σε επίσημους ελέγχους σε Σταθμούς Συνοριακού Ελέγχου, ενεργοποιείται, όπου απαιτείται, και το Κοινό Υγειονομικό Έγγραφο Εισόδου (ΚΥΕΕ/CHED) μέσω του συστήματος TRACES, με υποχρέωση προ-κοινοποίησης της άφιξης και με διαδικασίες που λειτουργούν συμπληρωματικά προς το Πιστοποιητικό Ελέγχου (COI). Στις περιπτώσεις αυτές, οι τελωνειακές αρχές επιτρέπουν τη θέση του φορτίου σε ελεύθερη κυκλοφορία μόνο εφόσον υπάρχει δεόντως οριστικοποιημένο ΚΥΕΕ, με απόφαση αποδοχής για εσωτερική αγορά, και θεωρημένο COI, ενώ σε περιπτώσεις διαχωρισμού φορτίου εφαρμόζονται αντίστοιχα οι κανόνες για τα αποσπάσματα COI και τα συναφή έγγραφα ελέγχου.
Στο τελωνειακό σκέλος της διαδικασίας, η εγκύκλιος αποσαφηνίζει τα υποστηρικτικά έγγραφα που δηλώνονται στη θέση 44.1 της τελωνειακής διασάφησης. Για το Πιστοποιητικό Ελέγχου (COI), καθώς και για τα αποσπάσματά του, χρησιμοποιείται ο κωδικός TARIC C644, ενώ σε περιπτώσεις προϊόντων που δεν καλύπτονται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/848 ή όταν, μετά από έλεγχο, ένα φορτίο ή παρτίδα πρέπει να εισαχθεί ως μη βιολογικό, με την αντίστοιχη αφαίρεση κάθε ένδειξης βιολογικής παραγωγής, χρησιμοποιείται ο κωδικός TARIC Y929.
EU CSW-CERTEX: η ψηφιακή διασύνδεση τελωνείων και TRACES
Ιδιαίτερη σημασία για τη ροή των εισαγωγών αποκτά πλέον η πλήρης ψηφιοποίηση των ελέγχων μέσω του συστήματος EU CSW-CERTEX, στο πλαίσιο της Ενιαίας Θυρίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα τελωνεία. Από τις 3 Απριλίου 2025, οι τελωνειακοί έλεγχοι επαλήθευσης διενεργούνται αυτοματοποιημένα, με αντιπαραβολή των στοιχείων της διασάφησης με τα δεδομένα του COI και, όπου απαιτείται, του ΚΥΕΕ στο TRACES, ενώ στη συνέχεια κοινοποιείται στο σύστημα η ποσότητα που πράγματι τίθεται σε ελεύθερη κυκλοφορία, καθιστώντας τη διαδικασία πιο αυστηρή και λιγότερο επιδεκτική σε αποκλίσεις.
Διαβάστε ολόκληρη την εγκύκλιο εδώ.
