Η βιολογική γεωργία έχει πλέον ενταχθεί σταθερά στο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής και δεν αντιμετωπίζεται ως παροδική ή περιθωριακή πρακτική. Στην επίσημη τοποθέτησή της με τίτλο «Organic rulebook fit for the future», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την επόμενη φάση για τα βιολογικά: όχι μόνο ως ζήτημα αγοράς ή καταναλωτικής ζήτησης, αλλά ως πεδίο ρύθμισης, απλοποίησης κανόνων και σταθερής ενσωμάτωσης στη λειτουργία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Στο κείμενο αυτό καταγράφονται παρεμβάσεις που αφορούν το βασικό νομικό πλαίσιο, τις διαδικασίες εφαρμογής και ελέγχου, καθώς και τη συνέχιση της οικονομικής στήριξης μέσω της ΚΑΠ και συναφών ευρωπαϊκών εργαλείων.
Το νομικό πλαίσιο και οι προσαρμογές: κανόνες, εισαγωγές και απλοποίηση
Η Κομισιόν παραπέμπει στη νομική βάση της βιολογικής παραγωγής στην ΕΕ, η οποία εδράζεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/848 και στις σχετικές κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις, σημειώνοντας ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα βιολογικά παραμένουν ιδιαίτερα απαιτητικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, καταγράφεται ότι η εφαρμογή των κανόνων στην πράξη έχει αναδείξει επιβαρύνσεις, γεγονός που οδηγεί στην πρόταση στοχευμένων προσαρμογών του βασικού κανονισμού, χωρίς μεταβολή του χαρακτήρα των υψηλών προδιαγραφών της οργανικής παραγωγής.
Στο ίδιο πλαίσιο, η Κομισιόν εστιάζει σε ζητήματα εισαγωγών βιολογικών προϊόντων και στο καθεστώς ισοδυναμίας, με ειδική αναφορά στην υπόθεση Herbaria II, θέτοντας ως στόχους την ενημερωμένη επιλογή των καταναλωτών και τη διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Για την αποφυγή διαταραχών στο διεθνές εμπόριο, καταγράφεται ως μέτρο η παράταση της λήξης των αναγνωρίσεων ισοδυναμίας με 11 τρίτες χώρες πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2026. Οι προσαρμογές συνδέονται με τη μείωση της πολυπλοκότητας του υφιστάμενου πλαισίου και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οργανικής παραγωγής. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παρατίθενται, αναμένεται ετήσια άμεση εξοικονόμηση διοικητικού κόστους συνολικά 47,8 εκατ. ευρώ (45,9 εκατ. ευρώ για αγρότες και λοιπούς φορείς και 1,9 εκατ. ευρώ για τις διοικήσεις), καθώς και εφάπαξ εξοικονόμηση κόστους προσαρμογής 109,2 εκατ. ευρώ και ετήσια εξοικονόμηση 90,2 εκατ. ευρώ για αγρότες και λοιπούς φορείς.
Οδικός χάρτης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει οδικό χάρτη περαιτέρω ενεργειών με έμφαση στην επανεξέταση στοιχείων της οργανικής νομοθεσίας, και ιδίως της δευτερογενούς, σε σημεία που χαρακτηρίζονται ως επιβαρυντικά για αγρότες και λοιπούς φορείς. Μεταξύ των κατευθύνσεων που καταγράφονται περιλαμβάνονται η δυνατότητα τα hydrolates να διατίθενται ως βιολογικά, η απλοποίηση και ο καθορισμός κριτηρίων για καθαριστικά και απολυμαντικά σε φυτά, ζώα και υδατοκαλλιέργειες, η επικαιροποίηση της λίστας βιοκτόνων, καθώς και η επανεξέταση απαιτήσεων που αφορούν πυκνότητα εκτροφής και υπαίθριους χώρους για πουλερικά και χοίρους, με την επιφύλαξη τεχνικής γνωμοδότησης.
Στο διοικητικό και λειτουργικό σκέλος, καταγράφονται ενέργειες όπως η άρση της απαίτησης προηγούμενης άδειας για τη χρήση βιταμινών και προβιταμινών μη βιολογικής προέλευσης στις ζωοτροφές, η δυνατότητα διόρθωσης του Certificate of Inspection μετά την έκδοσή του όταν δεν τίθεται ζήτημα ακεραιότητας προϊόντων, καθώς και αναφορές σε εκπαιδεύσεις για ειδοποιήσεις OFIS, βελτίωση της διαλειτουργικότητας OFIS και TRACES, επανεξέταση των δεδομένων που συλλέγονται, ενίσχυση ελέγχων και επιθεωρήσεων και συνέχιση προσπαθειών για τη διευκόλυνση καταχώρισης ουσιών χαμηλού κινδύνου και βασικών ουσιών, σε συνάρτηση με τους γενικούς κανόνες της ΕΕ για τα φυτοπροστατευτικά.
Εκθέσεις που προαναγγέλλονται: ζωοτροφές, πολλαπλασιαστικό υλικό, μη επιτρεπόμενες ουσίες
Στην επίσημη τοποθέτηση αναφέρεται ότι η Επιτροπή θα δημοσιεύσει έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τη διαθεσιμότητα βιολογικών πρωτεϊνούχων ζωοτροφών και για τη χρήση μη βιολογικών πρωτεϊνούχων ζωοτροφών σε χοιρίδια και νεαρά πουλερικά, με πρόβλεψη εξέτασης ενδεχόμενης παράτασης της σχετικής άδειας. Παράλληλα, προαναγγέλλεται έκθεση για τη διαθεσιμότητα και χρήση βιολογικού και υπό μετατροπή φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού (PRM), καθώς και για τη χρήση παρεκκλίσεων για συμβατικό PRM, με στόχο την ενίσχυση της διαθεσιμότητας και χρήσης του.
Επιπλέον, προβλέπεται έκθεση για την εφαρμογή του άρθρου 29 του βασικού κανονισμού σχετικά με την παρουσία μη επιτρεπόμενων ουσιών στη βιολογική παραγωγή, ενώ αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω εναρμόνισης και ανταλλαγής εμπειρίας μεταξύ κρατών-μελών. Σημειώνεται τέλος ότι ο οδικός χάρτης δεν θεωρείται κλειστός, καθώς προβλέπεται δυνατότητα πρόσθετων προσαρμογών, μεταξύ άλλων για τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια και τη λίπανση βιολογικών θερμοκηπίων, με αναθεώρηση του roadmap σε 18 μήνες.
Το Σχέδιο Δράσης 2021–2026 και η διαδικασία αναθεώρησης το 2026
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραπέμπει στο EU Action Plan for the Development of Organic Production για την περίοδο 2021–2026, με αναφορά σε τρεις άξονες και 51 δράσεις, που αφορούν ενίσχυση της ζήτησης, αύξηση της προσφοράς και περαιτέρω ενίσχυση της βιωσιμότητας της βιολογικής παραγωγής. Στην ίδια επίσημη τοποθέτηση σημειώνεται ότι το 2026 θα ξεκινήσει διαδικασία διαβούλευσης με κράτη-μέλη και ενδιαφερόμενους φορείς για επικαιροποίηση του Σχεδίου Δράσης, λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό πλαίσιο του τομέα. Παράλληλα, καταγράφεται ότι η επικαιροποίηση θα λάβει υπόψη και άλλες πολιτικές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο που αναφέρονται ως πεδία ευκαιριών για τα βιολογικά, όπως η Bioeconomy Strategy και η επερχόμενη Livestock Strategy, καθώς και ζητήματα που συνδέονται με ανταγωνιστικότητα, δεξιότητες, αγροτική ανάπτυξη, στρατηγική αυτονομία, καινοτομία και ψηφιοποίηση.
Η ΚΑΠ ως άξονας στήριξης: ποσά και επόμενη περίοδος
Στην επίσημη τοποθέτηση αναφέρεται ότι μέσω των Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ κατευθύνονται περίπου 19 δισ. ευρώ στη στήριξη της βιολογικής γεωργίας στην ΕΕ. Παράλληλα, καταγράφεται ότι, σε μέσο όρο ευρωπαϊκού επιπέδου, κάθε βιολογικό εκτάριο λαμβάνει ειδική στήριξη 148 ευρώ, πέραν άλλων μορφών ενίσχυσης, ενώ ο αριθμός των βιολογικών αγροτών στην ΕΕ ξεπερνά τις 381.000, αυξημένος κατά 30% σε σχέση με το 2018. Σε ό,τι αφορά τη μείωση του διοικητικού βάρους, γίνεται αναφορά στη συμφωνία Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου το 2025 για απλοποίηση της ΚΑΠ, σύμφωνα με την οποία οι βιοκαλλιεργητές θεωρούνται “green by definition”, δηλαδή συμμορφούμενοι εξ ορισμού με συγκεκριμένες Καλές Γεωργικές και Περιβαλλοντικές Συνθήκες (GAEC 1, 3, 4, 5, 6 και 7).
Για την επόμενη περίοδο, η Επιτροπή παραπέμπει στο προτεινόμενο πλαίσιο της ΚΑΠ 2028–2034, όπου η βιολογική γεωργία περιλαμβάνεται στις έξι προτεραιότητες για περιβάλλον και κλίμα, με υποχρέωση των κρατών-μελών να προβλέψουν σχετικές δράσεις στα εθνικά και περιφερειακά τους σχέδια. Στην ίδια επίσημη τοποθέτηση γίνεται αναφορά και στην πρόταση για “transition payments”, με στόχο την κάλυψη κόστους μετάβασης προς πιο βιώσιμα αγροοικολογικά μοντέλα, καθώς και σε συνέργειες μέσω του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου σε τομείς όπως η μεταποίηση, τα logistics, η ψηφιοποίηση και η οργάνωση της αλυσίδας αξίας.
Τι δείχνει το πλαίσιο για τα βιολογικά από εδώ και πέρα
Συνολικά, το πλαίσιο που περιγράφεται προβλέπει τη διατήρηση των υφιστάμενων προδιαγραφών για τη βιολογική παραγωγή, σε συνδυασμό με προσαρμογές σε κανόνες και διαδικασίες εφαρμογής. Το αν οι προβλεπόμενες αλλαγές θα μεταφραστούν σε ουσιαστική μείωση της γραφειοκρατίας και σε μεγαλύτερη προβλεψιμότητα για τους παραγωγούς θα κριθεί από τον τρόπο και τον βαθμό εφαρμογής τους.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή