Τα Συστήματα Υποστήριξης Λήψης Αποφάσεων (Decision Support Systems, DSS) και η αξιοποίηση των big data προς όφελος των παραγωγών

Η Γενική Γραμματεία Ενωσιακών Πόρων & Υποδομών του ΥπΑΑΤ, ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανακοινώνουν την έναρξη λειτουργίας της Πλατφόρμας Τηλεκπαίδευσης του ΚΕ.ΚΑ.ΠΙ.Κ., μέσω της οποίας οι κτηνοτρόφοι θα μπορούν πλέον να λαμβάνουν το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό για τη λήψη της συνδεδεμένης ενίσχυσης στη ζωική παραγωγή.

Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ, η συμμετοχή σε πρόγραμμα AKIS (όπως συμβουλευτική ή επιμόρφωση) μετά την 1/1/2025 αποτελεί υποχρεωτική προϋπόθεση επιλεξιμότητας για τη χορήγηση των συνδεδεμένων ενισχύσεων.

Όπως αναφέρει το ΥπΑΑΤ, για τη στήριξη των παραγωγών, αναπτύχθηκε μια εύχρηστη, ψηφιακή πλατφόρμα με υλικό που δημιουργήθηκε από τους ερευνητές και τις ερευνήτριες του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ,  ενώ η τεχνική υποστήριξη της πλατφόρμας (OpeneClass) παρέχεται από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πρόσβαση στην πλατφόρμα

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να συνδεθούν στην Πλατφόρμα και να βρουν οδηγίες για την παρακολούθηση του ψηφιακού υλικού στον ηλεκτρονικό σύνδεσμο: (εδώ)

Η πλατφόρμα περιέχει ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό καταμερισμένο σε θεματικές ενότητες κρίσιμες για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας και της αποδοτικότητας εκμεταλλεύσεων εκτροφής προβάτων, αιγών και βοοειδών καθώς και για τη μείωση της αβεβαιότητας και τη διασφάλιση της υγιεινής και της ασφάλειας αυτών των εκμεταλλεύσεων.

Ενημερωτικό e-mail στους δικαιούχους

Μέσα στις επόμενες ημέρες, όλοι οι εν δυνάμει δικαιούχοι της Παρέμβασης Π1-32.3 θα λάβουν ηλεκτρονικό μήνυμα στη διεύθυνση που έχουν δηλώσει στην ΕΑΕ 2025, με αναλυτικές οδηγίες για την πρώτη σύνδεση και την ενεργοποίηση του λογαριασμού τους.

Η ολοκλήρωση της παρακολούθησης του διαθέσιμου εκπαιδευτικού υλικού καλύπτει την απαίτηση συμμετοχής σε πρόγραμμα AKIS (Agricultural Knowledge and Innovation System) και συμβάλλει στη διασφάλιση της επιλεξιμότητάς τους για τη συνδεδεμένη ενίσχυση.

Οι καταστροφές κοστίζουν στη γεωργία περισσότερα απ’ όσα συνήθως αποτυπώνονται στη δημόσια συζήτηση. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), οι ζημιές που προκλήθηκαν τα τελευταία 33 χρόνια αγγίζουν τα 3,26 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρόκειται για ένα βάρος που μεταφράζεται σε ετήσιες απώλειες 99 δισεκατομμυρίων δολαρίων, περίπου το 4% του παγκόσμιου γεωργικού ΑΕΠ. Η έκθεση «Ο αντίκτυπος των καταστροφών στη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια το 2025» καταγράφει τη διάσταση του προβλήματος, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει πλέον το τοπίο διαχείρισης κινδύνων.

Το πραγματικό μέγεθος των απωλειών

Η έκθεση αναδεικνύει μια βαθιά, μακροχρόνια φθορά στην παραγωγή τροφίμων. Από το 1991 έως το 2023, χάθηκαν 4,6 δισεκατομμύρια τόνοι δημητριακών, 2,8 δισεκατομμύρια τόνοι φρούτων και λαχανικών και 900 εκατομμύρια τόνοι προϊόντων κρέατος και γάλακτος. Η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε απώλεια περίπου 320 χιλιοθερμίδων ημερησίως ανά άτομο, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι περιφερειακές επιπτώσεις είναι επίσης ενδεικτικές. Η Ασία καταγράφει το 47% των συνολικών παγκόσμιων απωλειών – 1,53 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η Αμερική φτάνει το 22% με απώλειες 713 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η Αφρική βιώνει το μεγαλύτερο σχετικό βάρος χάνοντας το 7,4% του γεωργικού της ΑΕΠ. Τα Μικρά Νησιωτικά Αναπτυσσόμενα Κράτη παραμένουν ανάμεσα στα πιο εκτεθειμένα, ιδιαίτερα σε κυκλώνες, πλημμύρες και άνοδο της θαλάσσιας στάθμης.

Στην αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια, οι θαλάσσιοι καύσωνες προκάλεσαν 6,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε ζημιές μεταξύ 1985 και 2022, επηρεάζοντας το 15% της παγκόσμιας παραγωγής. Παρά αυτά τα στοιχεία, ο FAO επισημαίνει ότι οι απώλειες του κλάδου συχνά δεν καταγράφονται επαρκώς στις αξιολογήσεις καταστροφών, παρότι σχετίζονται με τα μέσα διαβίωσης περίπου 500 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Πώς η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει το τοπίο

Η νέα έκθεση παρουσιάζει τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως τον βασικό μοχλό μετάβασης από τη διαχείριση της κρίσης στην πρόληψη. Από τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και τηλεπισκόπησης μέχρι τα drones και τους αισθητήρες εδάφους, η τεχνολογία προσφέρει για πρώτη φορά τη δυνατότητα αξιοποίησης δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.

Παραδείγματα εφαρμογών περιλαμβάνουν την Εργαλειοθήκη Κλιματικού Κινδύνου (CRTB), που αξιοποιείται σε πάνω από 200 έργα παγκοσμίως, το Εργαλείο Έγκαιρης Προειδοποίησης για τον Πυρετό της Κοιλάδας Rift, το SoilFER για τη γεωχωρική αντιστοίχιση εδαφών και λιπασμάτων, και το FAMEWS που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση του φθινοπωρινού σκώληκα σε περισσότερες από 60 χώρες.

Ακόμη, παραμετρικές ασφαλιστικές πλατφόρμες έχουν δώσει πρόσβαση σε άνω των 9 εκατομμυρίων αγροτών σε εργαλεία διαχείρισης κινδύνου, ενώ τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης —όπως το GIEWS— αποδεικνύεται ότι αποφέρουν πολλαπλό όφελος για κάθε δολάριο επένδυσης. Στα κεντρικά γραφεία του FAO λειτουργεί πλέον και το πρώτο ολοκληρωμένο Δωμάτιο Παρακολούθησης Κινδύνων και Καταστάσεων, επιτρέποντας άμεση εποπτεία και συντονισμό.

Από την ψηφιακή ανισότητα στην ανάγκη για συλλογική δράση

Παρά την ταχεία εξάπλωση των ψηφιακών τεχνολογιών, ένα μεγάλο εμπόδιο εξακολουθεί να περιορίζει την αξιοποίησή τους: σχεδόν 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε αγροτικές περιοχές παραμένουν εκτός σύνδεσης. Ο FAO υπογραμμίζει ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί, όταν οι αγρότες δεν διαθέτουν πρόσβαση, ψηφιακές δεξιότητες ή την απαραίτητη θεσμική υποστήριξη για να την ενσωματώσουν στην καθημερινή τους παραγωγική πρακτική. Γι’ αυτό και η προσέγγιση που προτείνεται είναι ανθρωποκεντρική: επένδυση στην ανάπτυξη ικανοτήτων, συνεκτικές πολιτικές, θεσμικά πλαίσια και εθνικές στρατηγικές που θα επιτρέψουν στις ψηφιακές λύσεις να φτάσουν στους μικρούς παραγωγούς, τις γυναίκες, τους νέους και τις αυτόχθονες κοινότητες.

Η έκθεση καταλήγει σε ένα σαφές μήνυμα προς τις κυβερνήσεις, τους διεθνείς οργανισμούς και τον ιδιωτικό τομέα: απαιτούνται συστηματικές επενδύσεις στη διάδοση των ψηφιακών καινοτομιών, στην ενίσχυση των υποδομών συνδεσιμότητας και στην προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού, ώστε η τεχνολογία να γίνει πραγματικά προσβάσιμη και αποτελεσματική. Μόνο έτσι η ψηφιακή μετάβαση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ανθεκτικότητα της γεωργίας και στη θωράκιση των συστημάτων τροφίμων απέναντι στις ολοένα αυξανόμενες φυσικές και κλιματικές απειλές.

Από την ψηφιακή υπόσχεση στην πράξη

Τα ευρήματα της έκθεσης δείχνουν πόσο βαριά είναι η επίπτωση των καταστροφών στη γεωργία, αλλά και πόσο σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα ψηφιακά εργαλεία στην πρόληψη και στην έγκαιρη δράση. Το ζητούμενο, πλέον, είναι αυτές οι δυνατότητες να φτάσουν πραγματικά στον παραγωγό – εκεί όπου η ανθεκτικότητα κρίνεται στην πράξη και όχι στη θεωρία.

Πηγή: FAO

Με απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κωνσταντίνου Τσιάρα ορίστηκε ο πρώην πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ, Σπύρος Μάμαλης, ως προσωρινός πρόεδρος του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ.

«Έχοντας πλήρη επίγνωση των προκλήσεων και ευθυνών ως Γεωτεχνικός, θα προσπαθήσω με όλες μου τις δυνάμεις να ανταποκριθώ στην εμπιστοσύνη του Υπουργού και στο ρόλο που μου ανατέθηκε, με στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας και τη στήριξη της παραγωγικής βάσης στον αγροτο-διατροφικό τομέα», δήλωσε ο κ. Σπύρος Μάμαλης.

Η θητεία του προσωρινού Προέδρου θα διαρκέσει έως την ολοκλήρωση των διαδικασιών επιλογής και διορισμού του νέου Προέδρου, και σε κάθε περίπτωση έως τις 3 Δεκεμβρίου 2026

Ο κ. Μάμαλης είναι Καθηγητής Μάρκετινγκ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, πτυχιούχος του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Διεθνές Αγροτικό Μάρκετινγκ και Μάρκετινγκ Τροφίμων του Πανεπιστημίου Newcastle upon Tyne και διδακτορικού στο Μάρκετινγκ Τροφίμων του ίδιου Πανεπιστημίου.

Η νέα ετήσια έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την Παρακολούθηση και Αξιολόγηση της Αγροτικής Πολιτικής 2025 φέρνει στο φως εντυπωσιακές διαφορές ανάμεσα στις χώρες του κόσμου όσον αφορά τον τρόπο και το μέγεθος της στήριξης προς τους αγρότες.

Ενώ ορισμένες κυβερνήσεις διατηρούν υψηλά επίπεδα επιδοτήσεων και προστασίας του αγροτικού εισοδήματος, άλλες έχουν επιλέξει να μειώσουν τη στρεβλωτική στήριξη — δηλαδή τα μέτρα που αλλοιώνουν τεχνητά τις τιμές και την παραγωγή — μεταφέροντας τους πόρους σε πολιτικές που ενισχύουν τη βιωσιμότητα, την καινοτομία και τη γνώση.

Οι “πρωταθλητές” των επιδοτήσεων

Σύμφωνα με την έκθεση, Ελβετία, Νορβηγία, Ισλανδία και Νότια Κορέα ηγούνται της λίστας των χωρών με τη μεγαλύτερη δημόσια στήριξη προς τους παραγωγούς τους. Οι επιδοτήσεις αντιπροσωπεύουν 40% έως 49% του ακαθάριστου γεωργικού εισοδήματος, καθώς οι χώρες αυτές συνεχίζουν να εφαρμόζουν πολιτικές εγγυημένων τιμών και στήριξης που συνδέεται με την παραγωγή.

Παράλληλα, επενδύουν σε μέτρα που συνδέουν την αγροτική πολιτική με την περιβαλλοντική προστασία και την αγροτική ευημερία, μετατρέποντας την επιδότηση από απλή οικονομική ενίσχυση σε εργαλείο κοινωνικής και οικολογικής πολιτικής.

Οι χώρες με το χαμηλότερο επίπεδο στήριξης

Στο αντίθετο άκρο βρίσκονται χώρες όπως Αργεντινή, Βιετνάμ και Ινδία, όπου οι γεωργικές πολιτικές όχι μόνο δεν επιδοτούν, αλλά δημιουργούν καθαρά φορολογικά έσοδα για το κράτος. Η περίπτωση της Ινδίας ξεχωρίζει: σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 95% της “στήριξης” προς τους παραγωγούς βασίζεται σε μέτρα που στρεβλώνουν το εμπόριο και την παραγωγή, με στόχο τη διατήρηση χαμηλών τιμών τροφίμων για τους καταναλωτές των πόλεων.

Από την άλλη, Αυστραλία, Χιλή και ΗΠΑ καταγράφουν από τα χαμηλότερα ποσοστά δημόσιας βοήθειας (κάτω από 1% του αγροτικού εισοδήματος), επιλέγοντας να επενδύουν στην έρευνα, στις ασφάλειες και στις αγροτικές υποδομές.

Παγκόσμια στροφή προς τη βιωσιμότητα

Η γενική τάση δείχνει ότι οι περισσότερες χώρες μειώνουν τα επίπεδα άμεσης οικονομικής στήριξης, δίνοντας έμφαση σε πολιτικές βιωσιμότητας και καινοτομίας. Η μεγάλη εξαίρεση είναι η Κίνα, όπου η στήριξη αυξήθηκε από 5% στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε 13% την περίοδο 2022–2024, μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις που έχει καταγράψει ποτέ ο ΟΟΣΑ. Οι αναδυόμενες οικονομίες, με πρώτη την Κίνα, φαίνεται να ενισχύουν τον ρόλο του κράτους στην αγροτική ανάπτυξη, την ώρα που οι χώρες του ΟΟΣΑ μειώνουν τη σχετική εξάρτηση του τομέα από τις επιδοτήσεις.

Η Ευρώπη στη νέα εποχή στήριξης – και το μήνυμα για την Ελλάδα

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η έκθεση σημειώνει πως η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) δίνει αυξανόμενη βαρύτητα στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους. Τα Οικολογικά Σχήματα απορροφούν πλέον πάνω από το 20% των άμεσων ενισχύσεων, ενώ τουλάχιστον το 10% του προϋπολογισμού κατευθύνεται στη στήριξη μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων μέσω της αναδιανεμητικής ενίσχυσης. Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει επίσης την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Γεωργικής Καινοτομίας (AKIS), που συντονίζει πάνω από 4.000 επιχειρησιακές ομάδες σε θέματα ψηφιοποίησης και εφαρμοσμένης έρευνας στη γεωργία.

Παρότι οι επιδοτήσεις με περιβαλλοντικά ή κοινωνικά κριτήρια εξακολουθούν να αποτελούν μειοψηφία, η κατεύθυνση είναι σαφής: η στήριξη που βασίζεται στην παραγωγή φθίνει, ενώ ενισχύονται οι πολιτικές που συνδέουν τη βιωσιμότητα με την αγροτική ανάπτυξη. Χώρες όπως η Ελβετία και το Μεξικό αναδεικνύονται ως παραδείγματα, καθώς συνδέουν πλέον μέρος των επιδοτήσεών τους με στόχους περιβαλλοντικής και κοινωνικής απόδοσης.

Για την Ελλάδα, τα συμπεράσματα είναι ξεκάθαρα: παρότι οι επιδοτήσεις εξακολουθούν να αποτελούν βασικό πυλώνα του αγροτικού εισοδήματος, η πρόκληση παραμένει η μετάβαση σε ένα πιο “έξυπνο” μοντέλο στήριξης, με έμφαση στη γνώση, την τεχνολογία και την πράσινη προσαρμογή.

Η επόμενη μέρα της αγροτικής στήριξης

Η νέα εικόνα που προκύπτει από την έκθεση του ΟΟΣΑ δείχνει ότι το παγκόσμιο “αγροτικό παιχνίδι” αλλάζει. Η οικονομική ενίσχυση χάνει σιγά σιγά τον ρόλο του “σωσιβίου”, και αντικαθίσταται από επενδύσεις στη γνώση, την καινοτομία και τη βιωσιμότητα. Για χώρες όπως η Ελλάδα, το ερώτημα δεν είναι αν θα συμμετάσχει στη νέα εποχή — αλλά πώς θα το κάνει χωρίς να αφήσει πίσω της τον μικρό παραγωγό.

Πηγή: OECD. (2025). Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2025 

Ξεκινάει τη Δευτέρα, 10 Νοεμβρίου, το νέο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης, που σχεδιάστηκε σε συνεργασία με κοινωνικούς εταίρους και τοπικούς φορείς και θα υλοποιηθεί από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) Ιωαννίνων της ΔΥΠΑ.

Το πρόγραμμα «Εμβολιασμός Δενδρωδών Καλλιεργειών (Εσπεριδοειδή, Ελιά, Ακτινίδια, Αμπέλια)», συνολικής διάρκειας 80 ωρών, έχει ως στόχο οι συμμετέχοντες να αποκτήσουν βασικές γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με τον εμβολιασμό δενδρωδών καλλιεργειών, ειδικότερα εσπεριδοειδών, ελιάς, ακτινιδιάς και αμπέλου, σε περιφερειακές ενότητες της χώρας όπου προκύπτει αντίστοιχη ανάγκη.

Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε κατόπιν αιτήματος του Επιμελητηρίου Άρτας και θα συμμετάσχουν 20 άνεργοι ή εργαζόμενοι στον αγροτικό τομέα, ηλικίας 18–60 ετών, κάτοικοι του Δήμου Άρτας ή των όμορων δήμων του νομού. Το πρακτικό μέρος της κατάρτισης θα πραγματοποιηθεί σε επιλεγμένα αγροκτήματα συνεταιρισμών μελών του Επιμελητηρίου Άρτας.

Οι εκπαιδευόμενοι θα λάβουν εκπαιδευτικό επίδομα 2,50 ευρώ καθαρά ανά ώρα κατάρτισης. Επιπλέον, θα καλύπτονται με ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των προγραμμάτων κατάρτισης, οι ωφελούμενοι θα λάβουν Βεβαίωση Επαγγελματικής Κατάρτισης από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) Ιωαννίνων της ΔΥΠΑ.

Ο ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ σε συνεργασία με τον το Ίδρυμα Ευγενίδου διοργανώνουν δωρεάν πιλοτικό ταχύρρυθμο πρόγραμμα κατάρτισης με τίτλο: «Τεχνικές θερμοκηπιακών καλλιεργειών» στην Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας, από τη Δευτέρα (10 Νοεμβρίου) έως και την Παρασκευή (14 Νοεμβρίου 2025).

Το πρόγραμμα κατάρτισης θα έχει διάρκεια 25 ωρών (5 ημέρες × 5 ώρες) και περιλαμβάνει 15 ώρες θεωρητικής εκπαίδευσης και 10 ώρες πρακτικής άσκησης. Τα θεωρητικά μαθήματα θα διεξαχθούν απογευματινές ώρες στο Κέντρο «ΔΗΜΗΤΡΑ» Κυπαρισσίας.

Σε αυτό μπορούν να συμμετάσχουν έως 25 απασχολούμενοι/ες στον πρωτογενή τομέα κατόπιν σχετικής αίτησής τους. Στόχος της δράσης, που εντάσσεται στο πλαίσιο της τρέχουσας εθνικής πρωτοβουλίας είναι η ενίσχυση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των συμμετεχόντων που δραστηριοποιούνται σε εγκαταστάσεις θερμοκηπίων.

Η συνεργασία μεταξύ του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και του Ιδρύματος Ευγενίδου αποτελεί μια στρατηγική συμμαχία, όσον αφορά την υλοποίηση κοινών δράσεων εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Η συνεργασία αυτή αποτελεί στρατηγική επιλογή, καθώς ενώνει την επιστημονική τεχνογνωσία του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στον αγροδιατροφικό τομέα με την υψηλή τεχνολογική και παιδαγωγική κατάρτιση, που προσφέρει το Ίδρυμα Ευγενίδου.

Η επιτυχής υλοποίηση της δράσης θα βοηθήσει στην επέκταση της μεταφοράς τεχνογνωσίας σε κρίσιμους τομείς της αγροτικής οικονομίας, υψηλής προστιθέμενης αξίας, γεγονός που αποτελεί κεντρική στρατηγική προτεραιότητα. Οι δράσεις μεταφοράς γνώσεων δίνουν τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να συνδυάσουν τη θεωρητική γνώση με την πρακτική εμπειρία, να ενημερωθούν για σύγχρονες μεθόδους παραγωγής και να εξοικειωθούν με καινοτόμες τεχνολογίες που ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας.

Παρακαλούμε οι ενδιαφερόμενοι όπως προβούν στην υποβολή αίτησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος παρακολούθησης του εν λόγω σεμιναρίου, με την αποστολή των στοιχείων τους, έως την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025 στο email:  kdkyparissias@elgo.gr.

Τα κουνούπια δεν είναι μόνο ενοχλητικά, αποτελούν έναν από τους πιο επικίνδυνους μεταφορείς παθογόνων παγκοσμίως.
Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την αυξημένη μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών, έχει συμβάλει στη διασπορά νέων ειδών και στη διεύρυνση των περιοχών δραστηριότητάς τους, ακόμη και στη βόρεια Ευρώπη όπου παλαιότερα δεν υπήρχε πρόβλημα.

Ο κ. Γεώργιος Κολιόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής του Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, μίλησε για τις νέες επιστημονικές μεθόδους και καινοτόμες πρακτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση των κουνουπιών — ενός προβλήματος που, όπως τονίζει, έχει πια περιβαλλοντική, υγειονομική αλλά και κοινωνική διάσταση.

Όπως επισημαίνει ο κ. Κολιόπουλος, τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει βρεθεί αντιμέτωπη με επανεμφάνιση του ιού του Δυτικού Νείλου, ενώ η παρουσία ειδών όπως το Aedes albopictus –το γνωστό «κουνούπι τίγρης»– έχει ανοίξει τον δρόμο για πιθανά περιστατικά ασθενειών όπως ο ιός Ζίκα και ο Chikungunya.

Από τη Θεσσαλία στα «έξυπνα» συστήματα επιτήρησης

Η εμπειρία της Θεσσαλίας μετά τις πλημμύρες έδειξε ότι η συλλογή και η επεξεργασία δεδομένων με σύγχρονες μεθόδους μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην παρακολούθηση και τον έλεγχο των πληθυσμών κουνουπιών.
Η συντονισμένη χρήση εντομολογικών και επιδημιολογικών πληροφοριών, σε συνδυασμό με την τεχνολογία και τη συνεργασία των φορέων, απέδειξε πως η πρόληψη είναι εφικτή, όταν βασίζεται σε ολοκληρωμένη και συστηματική επιτήρηση.

Σήμερα, ψηφιακές πλατφόρμες και συστήματα ανάλυσης δεδομένων επιτρέπουν τη χαρτογράφηση των εστιών, την παρακολούθηση των ψεκασμών σε πραγματικό χρόνο και την πρόβλεψη εξάρσεων, με βάση μετεωρολογικά και τοπικά στοιχεία.

Νέα εργαλεία στο πεδίο

Η αντιμετώπιση των κουνουπιών δεν περιορίζεται πλέον στα συνεργεία ψεκασμών. Τα τελευταία χρόνια, αναπτύσσονται φορητά εργαστήρια πεδίου, που επιτρέπουν τη γρήγορη ανάλυση δειγμάτων επιτόπου, χωρίς να απαιτείται μεταφορά στο εργαστήριο — μια λύση ιδιαίτερα χρήσιμη για νησιωτικές ή απομονωμένες περιοχές.

Παράλληλα, εφαρμόζονται συστήματα μηχανικής μάθησης (machine learning) για την πρόβλεψη της παρουσίας συγκεκριμένων ειδών και του επιπέδου κινδύνου, επιτρέποντας πιο στοχευμένες και οικονομικές παρεμβάσεις.

Ακόμα και οι αιρόψεκασμοί, παρότι περιορίζονται από το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, εφαρμόζονται πιλοτικά σε ειδικές περιπτώσεις, πάντα υπό αυστηρό επιστημονικό έλεγχο και με σύγχρονα μέσα υψηλής ακρίβειας.

Η μέθοδος των στείρων κουνουπιών

Μία από τις πιο εντυπωσιακές καινοτομίες που εφαρμόζονται πλέον και στην Ελλάδα είναι η μέθοδος απελευθέρωσης στείρων αρσενικών. Όπως επισημαίνει ο κ. Γεώργιος Κολιόπουλος, στο πιλοτικό πρόγραμμα του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου απελευθερώθηκαν αρσενικά κουνούπια που είχαν αποστειρωθεί με ακτινοβολία. Όταν τα στείρα αρσενικά συζευχθούν με θηλυκά του ίδιου είδους, τα αυγά δεν εκκολάπτονται, οδηγώντας σε δραστική μείωση του πληθυσμού.

Η έρευνα προχωρά ήδη προς τον συνδυασμό της μεθόδου με ήπιους προνυμφοκτόνους παράγοντες, ώστε να ελέγχονται αποτελεσματικά και οι δυσπρόσιτες εστίες νερού, εκεί όπου συχνά ξεκινούν οι μαζικές εξάρσεις.

Η δύναμη της ενημέρωσης

Όσο εξελιγμένα κι αν είναι τα μέσα, η ενημέρωση του κοινού παραμένει βασικός πυλώνας κάθε επιτυχημένου προγράμματος καταπολέμησης. Έχει αποδειχθεί ότι οι δράσεις άμεσης επικοινωνίας με τους πολίτες –όπως οι στοχευμένες ενημερώσεις πόρτα-πόρτα σε περιοχές υψηλού κινδύνου– αποδίδουν πολλαπλάσια αποτελέσματα σε σχέση με τις γενικές καμπάνιες ή τη διανομή φυλλαδίων.

Η συμμετοχή των πολιτών ενισχύεται και μέσα από ειδικές εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, όπου οι χρήστες μπορούν να φωτογραφίζουν και να αναφέρουν πιθανά σημεία αναπαραγωγής κουνουπιών.
Οι αναφορές αυτές συμβάλλουν στη γρήγορη χαρτογράφηση των εστιών και στην έγκαιρη κινητοποίηση των υπηρεσιών, καθιστώντας τη συνεργασία πολιτών και αρχών έναν από τους πιο κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας.

Το μέλλον: συντονισμός και συνέπεια

Ο αγώνας κατά των κουνουπιών συνεχίζεται. Η Ελλάδα διαθέτει σημαντική εμπειρία και επιστημονική γνώση, όμως η επιτυχία θα εξαρτηθεί από τη συνέπεια, τη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ επιστημόνων, τοπικών αρχών και πολιτών. Η καινοτομία είναι πλέον εδώ, αυτό που απομένει είναι να τη μετατρέψουμε σε σταθερή πρακτική.

Και στο κέντρο όλων αυτών βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος: ο επιστήμονας που ερευνά, ο τεχνικός που ψεκάζει, ο πολίτης που ενημερώνεται και συμμετέχει. Γιατί η προστασία από τα κουνούπια δεν είναι μόνο ζήτημα τεχνολογίας, αλλά και ζήτημα συμπεριφοράς, γνώσης και κοινής ευθύνης.

Ίσως, μάλιστα, με μια δόση χιούμορ, θα μπορούσε να πει κανείς πως ο άνθρωπος έχει γίνει “σύμμαχος επιβίωσης” των κουνουπιών, τους προσφέρει νερό, καταφύγιο, ακόμη και τροφή. Ωστόσο, με σωστή γνώση και καθοδήγηση από τους ειδικούς, όλοι μπορούμε –από το επίπεδο του σπιτιού μέχρι τη γειτονιά– να συμβάλουμε στον περιορισμό των εστιών και να μετατρέψουμε τη συνύπαρξη σε έλεγχο, όχι υποταγή.

Ο λόγος που ήρθαμε εδώ ήταν διότι θέλουμε να βοηθήσουμε να εξαλειφθεί το νόσημα, να μη γίνει ενδημικό στη χώρα, τόνισε ο κ. Χαράλαμπος Μπιλλίνης, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθηγητής Ιολογίας και Ιογενών Νοσημάτων και Πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, που θα συμμετέχει στην Εθνική Επιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης και Ελέγχου της Ευλογιάς.

Μιλώντας στην συνέντευξη Τύπου, που δόθηκε στο ΥπΑΑΤ, τόνισε ότι «δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο στην Ελλάδα και δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα εμβόλια είναι σε χώρες οι οποίες εφαρμόζονται και όταν τα έχουν εφαρμόσει  έχουν περάσει πάρα πάρα πολλά χρόνια για να εξαλειφθεί το νόσημα. Ο αγώνας που θα κάνουμε εδώ το είπε και ο Υπουργός στην Επιτροπή, είναι να μη γίνει η χώρα ενδημική και γι’ αυτό το λόγο όποιοι χρησιμοποιούν εμβόλια, εάν έχουν κάνει εμβόλια, είναι μια παράνομη πράξη που έχει γίνει στη χώρα.

Τα εμβόλια εδώ να πω αυτά που κυκλοφορούν είναι ζωντανά, μειωμένης λοιμογόνου δύναμης. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε ένα αδρανοποιημένο εμβόλιο και το κάναμε, το ζωντανό, μειωμένης λοιμογόνου δύναμης σημαίνει ότι απεκκρίνεται. Μπορεί να μολύνει άλλο ζώο. Η ορολογία αυτή. Είναι μειωμένης λοιμογόνου δύναμης. Του έχουμε μειώσει στο εργαστήριο τη λοιμογόνο δύναμη να μην νοσήσει το ζώο, αλλά δεν μπορούμε να παρέμβουμε ώστε να μην απεκκρίνεται.

Μελέτες για κάποιο εμβόλιο το οποίο υπάρχουν και εφαρμόζεται σε γειτονική χώρα, δηλώνει ότι ο ιός ανιχνεύεται στο ρινικό έκκριμα και στοματικά στο σάλιο για πάνω από 20 μέρες. Μπορεί να μην έχει μεγάλη λοιμογόνο δύναμη να μολύνει πολλά, αλλά μπορεί να μολύνει ζώα.

Ένα δεύτερο πρόβλημα που υπάρχει με τα εμβόλια είναι το εξής: Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για ELISA για να διαχωρίσει και να βρούμε ένα ζώο αν είναι θετικό, δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα εμβολιασμένα το εμβολιασμένο ζώο από το φυσικά μολυσμένο.

Αυτό σημαίνει ότι αν εφαρμοστεί καθολικός εμβολιασμός, η χώρα θα μπει σε καθεστώς απευθείας ενδημικής χώρας και θα κάνουμε πάνω από 10-12 χρόνια να απαλλαγούμε. Με ότι αυτό συνεπάγεται σε αυτά που είπα προηγουμένως για τη διακίνηση προϊόντων.

Εάν έχει εφαρμοστεί εμβολιασμός, μπορεί κάποια από τα ζώα που αυτή τη στιγμή εμείς τα βγάζουμε θετικά και οδηγούνται στη σφαγή. Να μην είναι θετικά αλλά να είναι εμβολιασμένα, αν έχουν γίνει παράνομα εμβόλια όπως φημολογείται».

Στην συνέχεια ανέφερε ότι θα υπάρχει πρόβλημα στις εξαγωγές, αν χαρακτηριστούμε ως ενδημική χώρα. «Και επειδή σας λέω ξανά δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα εμβολιακά από τα φυσικά μολυσμένα ζώα, εκεί θα μπούμε σε ένα καθεστώς που θα παιδευόμαστε χρόνια να απαλλαγούμε», πρόσθεσε.

Όσον αφορά την Βουλγαρία, που ζήτησε και πήρε από την ΕΕ 500.000 δόσεις, ο κ. Μπιλλίνης ανέφερε ότι κάθε χώρα αποφασίζει μόνη της το στάτους που πρέπει να έχει σαν χώρα και τί διακυβεύεται κάθε φορά όταν εφαρμόζουμε κάτι.Εμείς κρίνουμε επιστημονικά ότι δεν πρέπει να γίνει και αυτό εισηγούμαστε στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου.

Tο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (CIHEAM-ΜΑΙΧ) φιλοξένησε το 2ο International Workshop για τους Φυτογενετικούς Πόρους, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος HORIZON EUROPE – PRO-GRACE - Promoting a Plant Genetic Resources Community for Europe.

Το πρόγραμμα PRO-GRACE, το οποίο ολοκληρώνεται σε λίγες ημέρες, συνέβαλε καθοριστικά στη δημιουργία και ενίσχυση μιας πανευρωπαϊκής κοινότητας για τους φυτογενετικούς πόρους. Μέσα από τη συνεργασία πανεπιστημίων, ερευνητικών ινστιτούτων, Τραπεζών Διατήρησης Γενετικού Υλικού και Διεθνών Οργανισμών χάραξης πολιτικής στους Φυτογενετικούς Πόρους δημιουργήθηκαν διαδικασίες για συστήματα ελέγχου ποιότητας διατήρησης τους, προωθήθηκε η ανταλλαγή γνώσης και εναρμόνισης καθώς και υιοθέτησης βέλτιστων πρακτικών για τη αξιοποίηση της γενετικής ποικιλότητας των καλλιεργούμενων φυτών — ενός από τους σημαντικότερους πυλώνες για τη βιώσιμη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.

Μετά το τέλος της συνάντησης πραγματοποιήθηκαν οι προγραματισμένες εκλογές για την ανάδειξη του νέου προεδρείου, το οποίο θα συνεχίσει το έργο του προγράμματος μέσα από την υποβολή πρότασης για νέα Ερευνητική Υποδομή GRACE-RI (Genetic Resources for Agriculture and Environment – Research Infrastructure).

Πρόεδρος αυτής της προσπάθειας εκλέχθηκε από την Γενική Συνέλευση του GRACE-RI ο Δρ. Παναγιώτης Καλαϊτζής, Συντονιστής Σπουδών και Έρευνας στο Τμήμα Γενετικής & Βιοτεχνολογίας Οπωροκηπευτικών του CIHEAM-ΜΑΙΧ. Η GRACE-RI αποτελεί τη φυσική συνέχεια του PRO-GRACE και φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως πανευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή με στόχο τη διατήρηση, τεκμηρίωση και αξιοποίηση των φυτογενετικών πόρων — του γενετικού υλικού, των ποικιλιών των καλλιεργούμενων φυτών πάνω στα οποία βασίζεται η γεωργική παραγωγή, η ανθεκτικότητα των καλλιεργειών και η βιοποικιλότητα.

H δημιουργία της υποδομής αυτής συνιστά κομβικό βήμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς απαντά στις σύγχρονες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας, της γενετικής διάβρωσης και της επισιτιστικής ασφάλειας.

Μέσα από την ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων ex situ και in situ διατήρησης των φυτογενετικών πόρων καθώς και βιοτεχνολογικών, γονιδιωματικών, φαινομικών και άλλων ομικών προσεγγίσεων, το GRACE-RI θα προσφέρει στην επιστημονική κοινότητα πρόσβαση σε καινοτόμα δεδομένα για τους πόρους, υποδομές και δίκτυα συνεργασίας, ενισχύοντας τη θέση της Ευρώπης στο παγκόσμιο ερευνητικό γίγνεσθαι στην αξιοποίηση του φυτογενετικού υλικού.

Για την Ελλάδα και ειδικότερα για την Κρήτη, η ανάληψη της προεδρίας και ο συντονιστικός ρόλος του CIHEAM-ΜΑΙΧ αποτελούν εθνική επιτυχία, καθώς αναδεικνύουν το νησί και τη χώρα γενικότερα σε κομβικό ρόλο στον τομέα των φυτογενετικών πόρων. Η Κρήτη, με τη μοναδική της αγροβιοποικιλότητα, την παράδοση στη γεωργία και τα ανεπτυγμένα ερευνητικά ιδρύματα, βρίσκεται πλέον σε θέση χάραξης στρατηγικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα.

Η εκλογή του Δρ. Καλαϊτζή αποτελεί σημαντική διάκριση όχι μόνο για το CIHEAM-ΜΑΙΧ, αλλά και για τον Διεθνή Οργανισμό για τις Ανώτατες Μεσογειακές Αγρονομικές Σπουδές (CIHEAM), στον οποίο ανήκει, ο οποίος αποκτά τη δυνατότητα να ηγηθεί ως οργανισμός με αναγνωρισμένο κύρος και υψηλή επιστημονική ορατότητα.

Στο GRACE-RI έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής 31 πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα και Τράπεζες Διατήρησης Γενετικού Υλικού από όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων το INRA (Γαλλία) και το CNR–CREA (Ιταλία), γεγονός που επιβεβαιώνει τη διεθνή απήχηση και το επιστημονικό κύρος της πρωτοβουλίας. 

Από τα πιο ύπουλα προβλήματα της μετασυλλεκτικής περιόδου, τα έντομα αποθηκών προκαλούν κάθε χρόνο σοβαρές απώλειες σε δημητριακά, όσπρια και ξηρούς καρπούς. Εγκαθίστανται σιωπηλά στους αποθηκευτικούς χώρους, τρέφονται από τα προϊόντα και μπορούν μέσα σε λίγες εβδομάδες να μειώσουν δραστικά τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα της παραγωγής.

Μια πρόσφατη έρευνα του Εργαστηρίου Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ρίχνει φως σε έναν διαφορετικό, φυσικό τρόπο αντιμετώπισης: τις ακραίες θερμοκρασίες.
Οι ερευνητές Μ. Σάκκα, Μ. Γκούργκουτα και Χρ. Γ. Αθανασίου αξιολόγησαν πώς επηρεάζονται όλα τα στάδια ανάπτυξης τριών από τα σημαντικότερα έντομα αποθηκών — Oryzaephilus surinamensis, Plodia interpunctella και Ephestia kuehniella — όταν εκτεθούν είτε σε πολύ χαμηλές είτε σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. 

Ψύχος ή καύσωνας; Εξαρτάται από το είδος

Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι δεν αντιδρούν όλα τα έντομα με τον ίδιο τρόπο στην ακραία μεταβολή της θερμοκρασίας. Τα δύο λεπιδόπτερα, Plodia interpunctella και Ephestia kuehniella, φάνηκαν να είναι πολύ πιο ευαίσθητα σε σχέση με το κολεόπτερο Oryzaephilus surinamensis, γνωστό για την ανθεκτικότητά του.

Σε πειραματικές συνθήκες, θερμοκρασίες κάτω των -10°C και άνω των 45°C αποδείχθηκαν φονικές για τα περισσότερα στάδια ανάπτυξης των ειδών, ανάλογα πάντα με τη διάρκεια έκθεσης. Η έρευνα κάλυψε ένα ευρύ φάσμα συνθηκών, από μόλις μία ώρα έως και μία εβδομάδα συνεχούς έκθεσης, αναδεικνύοντας ότι ο χρόνος και το στάδιο του εντόμου αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την επιτυχία της μεθόδου.

Ο ρόλος του σταδίου ανάπτυξης

Δεν είναι όλα τα στάδια των εντόμων εξίσου ευάλωτα. Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα αυγά και οι προνύμφες ορισμένων ειδών μπορούν να αντέξουν περισσότερο, ενώ οι νύμφες και τα ενήλικα συχνά παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία σε συνθήκες ακραίας θερμοκρασίας. Αυτή η διαφοροποίηση έχει πρακτική σημασία: όταν σχεδιάζονται προγράμματα φυσικής απεντόμωσης, είναι απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψη ποιο στάδιο βρίσκεται σε αφθονία, ώστε να ρυθμίζεται ανάλογα η διάρκεια ή η ένταση της θερμοκρασιακής επέμβασης.

Ένα βήμα προς πιο “καθαρές” μεθόδους

Η συμβολή της έρευνας δεν περιορίζεται μόνο στην καταγραφή κρίσιμων θερμοκρασιών. Πρακτικά, ανοίγει δρόμο για ολοκληρωμένες στρατηγικές αντιμετώπισης χωρίς τη χρήση εντομοκτόνων, ειδικά σε περιβάλλοντα όπως αποθήκες τροφίμων και βιομηχανίες δημητριακών, όπου η ασφάλεια και η καθαρότητα του προϊόντος είναι ζωτικής σημασίας.

Η θερμική απεντόμωση — είτε με ψύξη είτε με θέρμανση — δεν αποτελεί νέα ιδέα, αλλά η συγκεκριμένη μελέτη προσφέρει ακριβή, ποσοτικά δεδομένα για τα όρια επιβίωσης διαφορετικών ειδών και σταδίων. Με αυτόν τον τρόπο, δίνει στους επαγγελματίες της αποθήκευσης ένα επιστημονικό εργαλείο για να σχεδιάσουν αποδοτικότερες και περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές διαχείρισης.

Η επιστήμη ως σύμμαχος της πράξης

Η έρευνα δείχνει ότι, ακόμη και χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών, η σωστή γνώση της βιολογίας των εντόμων και των αντοχών τους στις φυσικές μεταβολές μπορεί να αποτελέσει ισχυρό όπλο για την προστασία των αποθηκευμένων προϊόντων. Η θερμοκρασία, όταν αξιοποιηθεί μεθοδικά, λειτουργεί ως φυσικό εντομοκτόνο — αποτελεσματικά, μετρήσιμα και χωρίς υπολείμματα.

Για τον παραγωγό και τον αποθηκευτή, αυτό σημαίνει λιγότερα χημικά, ασφαλέστερα προϊόντα και χαμηλότερο κόστος διαχείρισης. Η επιστήμη, σε αυτή την περίπτωση, δεν μένει στο εργαστήριο· μεταφράζεται σε πρακτική λύση που μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη, προσφέροντας ένα ακόμη βήμα προς μια πιο «καθαρή» και βιώσιμη γεωργία.

Ο δάκος της ελιάς (Bactrocera oleae) αποτελεί τον σημαντικότερο εχθρό της ελαιοκαλλιέργειας στη Μεσόγειο, προκαλώντας κάθε χρόνο σημαντικές ζημιές στην παραγωγή και στην ποιότητα του ελαιολάδου. Η διαχείρισή του εισέρχεται πλέον σε μια νέα εποχή, όπου η τεχνολογία παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι καινοτόμες τεχνολογικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια μεταμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η παρακολούθηση και η αντιμετώπισή του, εισάγοντας εργαλεία ψηφιοποίησης, μηχανικής μάθησης και αυτοματισμού.

Ο κ. Διονύσιος Περδίκης, καθηγητής του Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσίασε πρόσφατα πώς αυτές οι τεχνολογίες φέρνουν την ψηφιοποίηση και τη μηχανική μάθηση στο πεδίο της πράσινης διαχείρισης, τόσο στους ελαιώνες όσο και στο αστικό πράσινο.

Από τον χάρτη ως το δέντρο

Η ομάδα του κ. Περδίκη ξεκίνησε ήδη από το 2005 την ανάπτυξη συστημάτων ψηφιοποίησης και γεωγραφικής παρακολούθησης ελαιώνων. Στόχος ήταν να μπορεί ο κάθε χειριστής ή επιβλέπων να γνωρίζει με ακρίβεια τη θέση του μέσα στο χωράφι, ποια δέντρα έχουν ψεκαστεί, πού υπάρχουν παγίδες και αν βρίσκεται εντός ή εκτός περιοχής ψεκασμού. Όπως εξήγησε, «όλα βασίζονται στο να ξέρεις πού ακριβώς βρίσκεσαι».

Τα συστήματα αυτά εξελίχθηκαν ώστε να προσφέρουν στον χρήστη πλήρη εικόνα του αγρού και των ενεργειών που εκτελούνται, επιτρέποντας την οργάνωση των ψεκασμών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των επεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η ερευνητική ομάδα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου αξιοποιεί τεχνολογίες γεωεντοπισμού και αλγορίθμους λήψης απόφασης, που επιτρέπουν την παρακολούθηση των εργασιών και την υποστήριξη των προγραμμάτων δακοκτονίας.

Με αυτόν τον τρόπο, ο ψεκαστής γνωρίζει πότε και πού μπορεί να ψεκάσει με ασφάλεια και ακρίβεια, μειώνοντας κόστος και περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις.

Μηχανική μάθηση και στοχευμένες επεμβάσεις

Παράλληλα, αξιοποιείται πλέον και η μηχανική μάθηση για τον εντοπισμό των θέσεων των δέντρων και την εκτίμηση των σημείων όπου πρέπει να τοποθετούνται οι παγίδες.
«Το σύστημα μαθαίνει να αναγνωρίζει τα δέντρα μέσα από δορυφορικές ή εναέριες εικόνες, με βάση το χρώμα και το περίγραμμα», εξήγησε ο κ. Περδίκης.

Στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των συστημάτων αυτών, ήταν εφικτό να επιλέγονται μόνο ευρύτερες περιοχές που χρειάζονταν ψεκασμό. Ωστόσο, ο παραγωγός έπρεπε και πάλι να εφαρμόζει τον δολωματικό ψεκασμό επιλέγοντας κάθε τρίτο ή τέταρτο δέντρο.
Με τη σημερινή πρόοδο της τεχνολογίας, είναι πλέον δυνατό να προσδιορίζεται η ακριβής θέση κάθε δέντρου και, επομένως, να καθορίζονται με ακρίβεια ποια συγκεκριμένα δέντρα θα ψεκαστούν.

Έτσι, δημιουργούνται αυτόματα χάρτες που δείχνουν ποια σημεία χρειάζονται ψεκασμό και ποια μπορούν να εξαιρεθούν, επιτρέποντας στοχευμένες επεμβάσεις “κάθε δέντρο – κάθε δεύτερο – κάθε τέταρτο”, όπως προβλέπεται στις οδηγίες.

Από τη θεωρία στην πράξη

Η ίδια τεχνολογική λογική αρχίζει να εφαρμόζεται και σε προβλήματα του αστικού πρασίνου. Όπως ανέφερε ο κ. Περδίκης, τα συστήματα αυτά αναπτύσσονται σε συνεργασία με δήμους και ΔΑΟΚ, με στόχο να δημιουργηθούν ολοκληρωμένα δίκτυα παρακολούθησης τόσο για τα δέντρα των πόλεων όσο και για τους ελαιώνες.

Μέσω τέτοιων συνεργασιών, όπως αυτή με τον Δήμο Αθηναίων, καταγράφονται ηλεκτρονικά τα δέντρα και τα προβλήματά τους – ξηρά, επικίνδυνα ή προσβεβλημένα από έντομα όπως το σκαθάρι της μουριάς. Οι υπηρεσίες πρασίνου μπορούν έτσι να οργανώνουν συνεργεία κοπής ή νέες φυτεύσεις, γνωρίζοντας ποια δέντρα χρειάζονται παρέμβαση και πού ακριβώς βρίσκονται.

Αντίστοιχα, στα προγράμματα δακοκτονίας, οι ΔΑΟΚ θα μπορούν να γνωρίζουν με ακρίβεια πού να εφαρμόζουν ψεκασμούς και ποια σημεία χρειάζονται παρακολούθηση, διευκολύνοντας τον προγραμματισμό και την αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων. Με αυτόν τον τρόπο, η τεχνολογία συνδέει πλέον το χωράφι με το περιαστικό και το αστικό πράσινο, δημιουργώντας μια ενιαία ψηφιακή εικόνα της παραγωγής και της φροντίδας των δέντρων.

Το επόμενο βήμα: Εκπαίδευση και συνεργασία

Το ζήτημα του κόστους, της εκπαίδευσης και της πρακτικής εφαρμογής των νέων τεχνολογιών παραμένει καθοριστικό για το μέλλον της δακοκτονίας και της διαχείρισης του αστικού πρασίνου. Ο κ. Περδίκης εξήγησε ότι πολλές λύσεις βασίζονται ήδη σε διαθέσιμες υποδομές, όπως τα συστήματα GPS και τα ανοιχτά λογισμικά GIS, χωρίς να απαιτούνται μεγάλα κονδύλια. «Τα εργαλεία υπάρχουν, το θέμα είναι να τα αξιοποιήσουμε σωστά», ανέφερε, υπογραμμίζοντας ότι οι τεχνολογίες αυτές δεν αντικαθιστούν τον άνθρωπο, αλλά τον βοηθούν να παίρνει καλύτερες αποφάσεις.

Ο ίδιος επισήμανε πως η μετάβαση μπορεί να γίνει σταδιακά, με πιλοτικές εφαρμογές και εκπαίδευση των χρηστών, ώστε να εξοικειωθούν παραγωγοί και υπηρεσίες. «Η τεχνολογία είναι πιο κοντά απ’ ό,τι νομίζουμε», σημείωσε, καλώντας σε συνεργασία ερευνητών, δήμων και παραγωγών για τη διάδοση των καινοτόμων πρακτικών.

Ο αλευρώδης Bemisia tabaci είναι γνωστός στους παραγωγούς για τη χαρακτηριστική “άσπρη σκόνη” στα φύλλα. Τρέφεται απομυζώντας τους χυμούς των φυτών, προκαλεί κιτρίνισμα και καπνιά, ενώ λειτουργεί και ως φορέας ιώσεων που επηρεάζουν την παραγωγή και την ποιότητα των καρπών.

Τα φυτά μπορεί να μην μπορούν να «τρέξουν» μακριά από τους εχθρούς τους, όμως διαθέτουν ένα ολόκληρο «οπλοστάσιο» άμυνας. Σε αυτό το πλαίσιο, ερευνητές του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, αξιολόγησαν διαφορετικούς γενοτύπους πεπονιού από τη συλλογή της Τράπεζας Διατήρησης Γενετικού Υλικού του Οργανισμού, καθώς και ορισμένες εμπορικές ποικιλίες, για να διαπιστώσουν πόσο ευάλωτοι ή ανθεκτικοί είναι απέναντι στον αλευρώδη (Bemisia tabaci), έναν από τους σημαντικότερους εχθρούς των κολοκυνθοειδών.

Πειράματα μικρής και μεγάλης διάρκειας

Στα πειράματα μικρής διάρκειας, κάθε φυτό εκτέθηκε σε δέκα ενήλικα θηλυκά του αλευρώδη μέσα σε ειδικούς μικροκλωβούς. Μετά από πέντε ημέρες, οι ερευνητές κατέγραψαν την επιβίωση και την ωοτοκία των εντόμων. Η ανάλυση έδειξε ότι ο γενότυπος M83-06 παρουσίασε σημαντικά μικρότερη ωοτοκία σε σχέση με τις εμπορικές ποικιλίες Anana και Rugoso, καθώς και άλλους γενότυπους.
Όπως σημειώθηκε στην παρουσίαση, η διαφορά αυτή καταγράφηκε σταθερά σε όλες τις επαναλήψεις, υποδεικνύοντας ότι ο συγκεκριμένος γενότυπος επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα των θηλυκών του αλευρώδη.

Αντίστοιχα, σε πειράματα μεγάλης διάρκειας (ενός μήνα), οι πληθυσμοί του αλευρώδη εξελίχθηκαν διαφορετικά ανάλογα με την ποικιλία. Η Anana φάνηκε να φιλοξενεί μεγαλύτερους πληθυσμούς εντόμων, ενώ ο M83-06 και άλλοι παραδοσιακοί γενότυποι εμφάνισαν σαφώς μικρότερη αύξηση.
Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν ότι η ποικιλία του φυτού επηρεάζει τον ρυθμό ανάπτυξης του εντόμου.

Επιλογές και προτιμήσεις

Σε δοκιμές διπλής επιλογής, όπου τα έντομα μπορούσαν να επιλέξουν μεταξύ δύο φυτών, παρατηρήθηκε ότι ο αλευρώδης προτιμούσε τις πιο ευαίσθητες ποικιλίες, όπως φάνηκε και από τα προηγούμενα πειράματα. Στα ίδια πειράματα, η προτίμηση εκφράστηκε με μεγαλύτερο αριθμό ενηλίκων που εγκαταστάθηκαν στα φύλλα της Anana ήδη μέσα στις πρώτες ώρες από την έκθεση.

Ο ρόλος των μορφολογικών χαρακτηριστικών

Παράλληλα, μελετήθηκαν μορφολογικά χαρακτηριστικά των φυτών, όπως το πάχος φύλλου και βλαστού και ο αριθμός αδενωδών τριχών. Οι ερευνητές εντόπισαν σαφείς διαφορές ανάμεσα στις ποικιλίες και τους γενότυπους — με τις εμπορικές ποικιλίες να έχουν γενικά μεγαλύτερη πυκνότητα τριχών και τα παραδοσιακά υλικά να διαφέρουν ως προς το πάχος του φύλλου. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, τέτοιες διαφοροποιήσεις μπορούν να επηρεάσουν την προσκόλληση και τη διατροφή των εντόμων.

Πρακτική σημασία

Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δεν μένουν στο εργαστήριο. Ανοίγουν τον δρόμο για την αξιοποίηση ανθεκτικών γενοτύπων πεπονιού σε προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης εχθρών, όπου η γνώση της συμπεριφοράς του αλευρώδη σε κάθε ποικιλία μπορεί να καθοδηγήσει πιο στοχευμένες επιλογές.

Για τον παραγωγό, αυτό σημαίνει πρακτικά λιγότερες ανάγκες για χημικές επεμβάσεις και μικρότερο ρίσκο δευτερογενών προσβολών, χωρίς να θυσιάζεται η παραγωγή. Η ανθεκτικότητα που “κουβαλά” το ίδιο το φυτό μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη εργαλείο για πιο βιώσιμη, περιβαλλοντικά φιλική και οικονομικά αποδοτική καλλιέργεια.

Με τη συμμετοχή πλήθους επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, έπεσε την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου η αυλαία του 20ού Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, που φιλοξενήθηκε φέτος στη Μυτιλήνη. Η διοργάνωση άφησε πίσω της μια πλούσια παρακαταθήκη γνώσης, γόνιμων συζητήσεων και συνεργασιών που αναμένεται να διαμορφώσουν τη νέα εποχή της ελληνικής εντομολογικής έρευνας.

Επιστήμη σε διάλογο

Για τέσσερις ημέρες, περισσότεροι από 200 ερευνητές, γεωτεχνικοί και φοιτητές αντάλλαξαν απόψεις και παρουσίασαν πρωτότυπες προφορικές και εικονογραφημένες εργασίες, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεματικών: Βιολογία και Οικολογία εντόμων, Βιολογική και άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης, Αλληλεπιδράσεις Εντόμων–Φυτών–Βιοποικιλότητα, Έντομα Υγειονομικής Σημασίας και Αποθηκευμένων Προϊόντων, καθώς και Εκτροφή Εντόμων.

Οι τρεις ειδικές εισηγήσεις από διακεκριμένους επιστήμονες του εξωτερικού προσέφεραν διεθνή διάσταση στη συζήτηση, εστιάζοντας σε ζητήματα όπως:

η διαμόρφωση αγροτικών τοπίων φιλικών προς τη βιοποικιλότητα χωρίς απώλεια παραγωγικότητας,

η συμπεριφορά παρασιτοειδών και οι μηχανισμοί αλληλεπίδρασης με τους ξενιστές,

και η συμβολή της βιοτεχνολογίας στη μάχη κατά των επιβλαβών εντόμων.

Καινοτομία και συνεργασία

Οι Στρογγυλές Τράπεζες αποτέλεσαν έναν από τους πιο ζωντανούς πυρήνες του συνεδρίου, συγκεντρώνοντας επιστήμονες, επαγγελματίες του χώρου και φοιτητές γύρω από κρίσιμα ζητήματα, όπως οι νέες τεχνολογίες αντιμετώπισης επιβλαβών οργανισμών και η σημασία της φυτουγείας στην καθημερινότητα. Η συζήτηση ανέδειξε τη σύνδεση μεταξύ της βασικής έρευνας και της αγροτικής πράξης, αλλά και την ανάγκη για εκπαίδευση και μεταφορά γνώσης σε παραγωγούς και γεωτεχνικούς.

Οι νέες γενιές στο προσκήνιο

Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η έντονη παρουσία νέων ερευνητών, που παρουσίασαν αποτελέσματα πρωτοποριακών πειραμάτων και ερευνητικών προσεγγίσεων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ καταξιωμένων και νέων επιστημόνων δημιούργησε μια δυναμική ώσμωση εμπειρίας και φρέσκιας σκέψης, στοιχείο που χαρακτηρίζει πλέον τα εντομολογικά συνέδρια της χώρας.

Ευχαριστίες και χορηγοί

Η Οργανωτική Επιτροπή και η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος εξέφρασαν θερμές ευχαριστίες προς όλους τους φορείς, οργανισμούς και επιχειρήσεις που στήριξαν τη διοργάνωση.
Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με την επιστημονική υποστήριξη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ χορηγοί και υποστηρικτές συνέβαλαν καθοριστικά στην επιτυχή διεξαγωγή του.
Χορηγός επικοινωνίας του συνεδρίου για άλλη μια χρονιά, είναι ο ΑγροΤύπος και το περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία.

Επίλογος με προοπτική

Στην τελετή λήξης, ο Πρόεδρος της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος, καθηγητής Διονύσιος Περδίκης, ευχαρίστησε όλους τους συμμετέχοντες, τονίζοντας πως «η εντομολογία στην Ελλάδα εξελίσσεται, ενώνει και δημιουργεί». Η επίσημη λήξη του συνεδρίου σηματοδότησε το τέλος ενός κύκλου επιστημονικών ανακοινώσεων, αλλά και την αρχή νέων συνεργασιών και προκλήσεων για την επόμενη ημέρα.

Το ραντεβού ανανεώνεται για το 21ο Πανελλήνιο Εντομολογικό Συνέδριο, με περισσότερη γνώση, εξωστρέφεια και κοινό στόχο: τη γεφύρωση της έρευνας με την πράξη, για μια βιώσιμη και καινοτόμο φυτοπροστασία.

Η φύση μπορεί να γίνει ο πιο αποτελεσματικός σύμμαχος του παραγωγού. Νέα ελληνική έρευνα δείχνει ότι με τις σωστές αγροοικολογικές πρακτικές — όπως οι ανθοφόρες ζώνες και οι τοπικές ποικιλίες φυτών — ο οπωρώνας μπορεί να λειτουργεί πιο ισορροπημένα, με λιγότερες παρεμβάσεις και περισσότερη ζωή.

Στο οροπέδιο της Τεγέας, στην Αρκαδία, μια ομάδα ερευνητών από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου διερεύνησε για τέσσερα χρόνια (2019–2022) πώς οι ανθοφόρες ζώνες και οι τοπικές ποικιλίες φυτών μπορούν να λειτουργήσουν ως οικολογικά εργαλεία για την ενίσχυση των φυσικών εχθρών και των επικονιαστών στους οπωρώνες μηλιάς.

Η μελέτη παρουσιάστηκε από την υποψήφια διδάκτορα Μ. Μπάρδα, του Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Δ. Περδίκη, και προέδρου της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος.

Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν ακόμη ο Θ. Σταθάκης (ΓΠΑ), η Λ. Οικονόμου και η Φ. Καραμαούνα (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο), η Β. Κατή (ΑΠθ) και ο T. Tscheulin (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Το χωράφι ως “εργαστήριο”

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε οπωρώνες της ποικιλίας «Ντελίσιους Πιλαφά Τριπόλεως», όπου εγκαταστάθηκαν ανθοφόρες ζώνες – λωρίδες με μείγματα ανθοφόρων φυτών – και συγκρίθηκαν με ζώνες αυτοφυούς χλωρίδας. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά η ομιλίτρια, η ομάδα «επιδίωξε να δει αν η ίδια η φύση μπορεί να προσφέρει λύσεις μέσα στο χωράφι — χωρίς να χρειάζεται πάντα ανθρώπινη παρέμβαση», τονίζοντας τον αγροοικολογικό χαρακτήρα της έρευνας.

Για την εκτίμηση της επίδρασης των ανθοφόρων ζωνών πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες αναρρόφησης και παγίδες παρεμβολής για την καταγραφή αρθρόποδων, καθώς και οπτικές παρατηρήσεις επισκέψεων μελισσών τόσο στην εδαφοκάλυψη όσο και στα δέντρα μηλιάς.

Παράλληλα, συγκρίθηκαν τοπική και εμπορική ποικιλία κουκιού, με καταγραφή των επισκέψεων επικονιαστών και συσχέτιση με διαφορές στα χαρακτηριστικά των ανθέων και τη σύσταση του νέκταρος.
Για την αξιολόγηση της επικονίασης, εφαρμόστηκαν πειράματα με εντομοστεγείς κλωβούς, ώστε να διαχωριστεί η επίδραση των εντόμων από εκείνη του ανέμου.

Τα αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ανθοφόρο μείγμα προσέλκυσε περισσότερα αρπακτικά είδη σε σχέση με την αυτοφυή χλωρίδα, σύμφωνα με τις δειγματοληψίες αναρρόφησης. Οι παγίδες παρεμβολής κατέγραψαν σημαντική ενίσχυση των Opiliones και Carabidae, ομάδων που περιλαμβάνουν ωφέλιμους οργανισμούς για τη γεωργία.

Δεν παρατηρήθηκε επίδραση του ανθοφόρου μείγματος στην αφθονία φυσικών εχθρών και επιζήμιων εντόμων στην κόμη των δέντρων μηλιάς, ωστόσο το ανθοφόρο μείγμα προσέλκυσε ποικιλότερους και περισσότερους επικονιαστές στην εδαφοκάλυψη σε σχέση με την αυτοφυή χλωρίδα.
Αντίθετα, δεν καταγράφηκε επίδραση στους επικονιαστές που επισκέφθηκαν τα άνθη της μηλιάς.

Στη σύγκριση των ποικιλιών κουκιού, η τοπική ποικιλία παρουσίασε περισσότερα γένη και επισκέψεις μελισσών σε σχέση με την εμπορική, γεγονός που υποστηρίζει ότι οι μορφολογικές και χημικές διαφορές των ανθέων επηρεάζουν τη συμπεριφορά των επικονιαστών.

Τέλος, για την ποικιλία «Ντελίσιους Πιλαφά Τριπόλεως», αποδείχθηκε ότι η παρουσία εντόμων επικονιαστών είναι απαραίτητη για επιτυχημένη επικονίαση και καρπόδεση, ενώ η ανεμοεπικονίαση από μόνη της δεν επαρκεί.

Από τη θεωρία στην πράξη

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, τα ευρήματα μπορούν να αξιοποιηθούν στην πράξη ως οικολογικά εργαλεία που συμβάλλουν στη βιολογική αντιμετώπιση εχθρών και στην ενίσχυση της επικονίασης στους οπωρώνες μηλιάς.

«Οι ανθοφόρες ζώνες δεν είναι διακοσμητικές — είναι εργαλείο παραγωγής. Μπορούν να λειτουργήσουν υπέρ του παραγωγού, αρκεί να τις εντάξει σωστά στο αγροτεμάχιό του», εξηγεί η υποψήφια διδάκτορας Μ. Μπάρδα, επισημαίνοντας τη δυνατότητα πρακτικής εφαρμογής των ευρημάτων.

Η δημιουργία ανθοφόρων ζωνών και η χρήση τοπικών ποικιλιών φυτών προσφέρουν προστασία στους ωφέλιμους οργανισμούς, ενισχύουν την οικολογική ισορροπία του οπωρώνα και υποστηρίζουν τη βιώσιμη παραγωγή, χωρίς να απαιτούνται πρόσθετες παρεμβάσεις.

Η έρευνα με ελληνική υπογραφή

Η μελέτη υποστηρίχθηκε από την Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος, μέσω του Βραβείου Υποψηφίων Διδακτόρων (2021–2022), επιβεβαιώνοντας ότι η ελληνική επιστημονική κοινότητα μπορεί να παράγει γνώση με πρακτική αξία για τον αγρό.

Για τον παραγωγό, τα ευρήματα δείχνουν έναν δρόμο με λιγότερες εισροές, περισσότερη ισορροπία και καλύτερη αξιοποίηση της φυσικής βιοποικιλότητας. Όταν η επιστήμη συνεργάζεται με τη γη, ο αγρότης γίνεται ο πρώτος που ωφελείται — κι ο οπωρώνας του, ο πρώτος που ανθίζει.

Στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, οι συνεδρίες για τη βιοποικιλότητα ανέδειξαν πλήθος ερευνών που φέρνουν στο φως νέες πτυχές της ελληνικής εντομοπανίδας και προτάσεις για οικολογικές πρακτικές με εφαρμογή στην αγροτική παραγωγή. Από την καταγραφή νέων ειδών έως τη συμβολή των ανθοφόρων φυτών και των εδαφοκαλύψεων στα αγροοικοσυστήματα, η συζήτηση ανέδειξε τη διασύνδεση μεταξύ επιστήμης, βιοποικιλότητας και βιώσιμης γεωργίας.

Νέα είδη και δεδομένα από τον ελληνικό χώρο

Η έρευνα της ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών για την υπεροικογένεια Cynipoidea (Hymenoptera) αποκάλυψε 67 είδη, εκ των οποίων 16 καταγράφηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και 7 για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Η συστηματική συλλογή σε 213 τοποθεσίες της χώρας οδήγησε επίσης στην ανίχνευση δύο νέων ειδών για την επιστήμη, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για περαιτέρω χαρτογράφηση της ελληνικής πανίδας.

Παράλληλα, το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή παρουσίασε νέα στοιχεία για τις “αλογόμυγες” (Tabanidae), μέσα από τη μελέτη 128 δειγμάτων της συλλογής του. Σημαντικά ήταν τα ευρήματα για την Πελοπόννησο, όπου καταγράφηκαν για πρώτη φορά είδη όπως Tabanus marianii και Tabanus paradoxus, υπογραμμίζοντας τη σημασία των φυσικών συλλογών ως εργαλείων τεκμηρίωσης και διατήρησης της εντομολογικής βιοποικιλότητας.

Αγροοικολογία και ωφέλιμα έντομα

Στο επίκεντρο βρέθηκαν και οι πρακτικές ενίσχυσης των ωφέλιμων εντόμων μέσα στα αγροτικά οικοσυστήματα.
Στους ελαιώνες της Κρήτης, μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι οι καλλιέργειες εδαφοκάλυψης με Festuca arundinacea και Trifolium repens αύξησαν σημαντικά τους πληθυσμούς αρπακτικών όπως οι αράχνες (Araneae) και τα Carabidae, ενισχύοντας τη βιολογική ρύθμιση των εχθρών της ελιάς, όπως ο δάκος.

Στους μηλεώνες της Τεγέας, η ερευνητική ομάδα του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών απέδειξε ότι οι ανθοφόρες ζώνες και οι τοπικές ποικιλίες συμβάλλουν στην προσέλκυση περισσότερων επικονιαστών και φυσικών εχθρών. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν και για τους ροδακινεώνες του Τυρνάβου, όπου τα αυτοφυή φυτά όπως το Trifolium repens και το Geranium molle αποδείχθηκαν πολύτιμοι σύμμαχοι για την αύξηση των ωφέλιμων αρθρόποδων και των επικονιαστών.

Στην καλλιέργεια της τομάτας, η εφαρμογή μειγμάτων Μεσογειακών αυτοφυών φυτών όπως Calendula arvensis και Eruca vesicaria λειτούργησε ως φυσικό καταφύγιο για παρασιτοειδή και άγριες μέλισσες, αναδεικνύοντας μια φιλική προς το περιβάλλον εναλλακτική για τη στήριξη των οικοσυστημικών υπηρεσιών.

Τέλος, μελέτη του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου έδειξε ότι οι ελαιώνες με “πράσινες υποδομές” φιλοξενούν πλουσιότερη μυρμηγκοπανίδα, με είδη όπως Pheidole pallidula και Aphaenogaster simonellii, ενώ καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Κρήτη το Strumigenys membranifera. Η διατήρηση αυτής της ποικιλότητας συνδέεται με τη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους και τη ρύθμιση των εχθρών.

Οι μέλισσες και οι νέες τεχνολογίες

Ξεχωριστό ενδιαφέρον προκάλεσε η παρουσίαση της ομάδας του Ινστιτούτου Μελισσοκομίας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, που εξέτασε την επίδραση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 3.6 GHz (τύπου 5G) στην ανάπτυξη των μελισσών.
Η μελέτη έδειξε μικρή αλλά μετρήσιμη καθυστέρηση στην εκκόλαψη ωών στις αποικίες που εκτέθηκαν στο πεδίο, χωρίς όμως διαφορές στη βιωσιμότητα ή στη συμπεριφορά των βασιλισσών. Τα ευρήματα αποτελούν βάση για περαιτέρω διερεύνηση σχετικά με τις νέες μορφές περιβαλλοντικής πίεσης που αντιμετωπίζουν οι μέλισσες.

Κλείνοντας

Η σημερινή ημέρα του Συνεδρίου αφιερωμένη στη βιοποικιλότητα απέδειξε ότι η ελληνική εντομολογική έρευνα παραμένει δυναμική και ουσιαστική. Από τη χαρτογράφηση νέων ειδών μέχρι την ενίσχυση των ωφέλιμων εντόμων στα αγροτικά συστήματα, τα ευρήματα δείχνουν πως η προστασία της βιοποικιλότητας δεν είναι απλώς οικολογικός στόχος, αλλά θεμέλιο μιας πιο ανθεκτικής και βιώσιμης γεωργίας.

Στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου, οι συνεδρίες για τα έντομα υγειονομικής σημασίας και αποθηκευμένων προϊόντων αποκάλυψαν πλήθος νέων ευρημάτων — από την εντομολογική επιτήρηση μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, έως την αναζήτηση φυσικών λύσεων ελέγχου κουνουπιών και εντόμων αποθηκών. Ο ΑγροΤύπος ήταν εκεί για να καταγράψει τα ποιο σημαντικά σημεία.

Εντομολογική επιτήρηση μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία

Η εκτεταμένη παρέμβαση του ΕΟΔΥ και συνεργαζόμενων φορέων μετά τις καταιγίδες Daniel και Elias αποτέλεσε κεντρικό σημείο αναφοράς. Στόχος ήταν ο περιορισμός της μετάδοσης του ιού του Δυτικού Νείλου (ΙΔΝ), μέσω στοχευμένων ενεργειών όπως προνυμφοκτονίες, ψεκασμοί υπολειμματικού τύπου και εφαρμογές ULV.
Συνολικά, σε 119 οικισμούς της Θεσσαλίας πραγματοποιήθηκαν πάνω από 2.400 προνυμφοκτονίες και 310 ψεκασμοί, με εντοπισμό μόλις 13 θετικών pools Culex pipiens, ένδειξη αποτελεσματικής διαχείρισης του κινδύνου.
Η δράση αυτή προτείνεται ως πρότυπο εφαρμογής για μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα

Νέες γνώσεις για τα κουνούπια Anopheles και τον κίνδυνο ελονοσίας

Μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέδειξε την παρουσία του Anopheles maculipennis σε Ορχομενό και Φίλια Καρδίτσας, δύο περιοχές με ιστορικό αυτόχθονων κρουσμάτων ελονοσίας. Οι πληθυσμοί έδειξαν υψηλή ευαισθησία στα εντομοκτόνα Bti και deltamethrin, χωρίς μεταλλαγές ανθεκτικότητας (kdr), ενισχύοντας την ανάγκη για συνεχή επιτήρηση διαβιβαστών

Φυτικά εκχυλίσματα στη μάχη κατά των κουνουπιών

Ενδιαφέρον προκάλεσε η παρουσίαση της ομάδας του Η. Κιούλου για τη βιοδραστικότητα εκχυλισμάτων του φυτού Dittrichia viscosa σε προνύμφες Culex pipiens. Τα εκχυλίσματα εμφάνισαν προνυμφοκτόνο δράση και υψηλή αντιοξειδωτική ικανότητα, αποδεικνύοντας ότι η ελληνική χλωρίδα μπορεί να προσφέρει φυσικές λύσεις ελέγχου έναντι διαβιβαστών ασθενειών

Εντομοκτόνα και συμπεριφορά εντόμων αποθηκών

Εντυπωσιακά ήταν και τα ευρήματα για το Alphitobius diaperinus, έντομο με σημασία για τις πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι υποθανάτιες συγκεντρώσεις της α-cypermethrin διαταράσσουν τη συμπεριφορά σύζευξης, επηρεάζοντας την αναπαραγωγή και ανοίγοντας νέους δρόμους για διαχείριση βάσει συμπεριφοράς

Βοτανικά αιθέρια έλαια με εντομοκτόνο δράση

Η ερευνητική ομάδα του Κ.Σ. Φιλίντα παρουσίασε μελέτη για το αιθέριο έλαιο του Commiphora myrrha, το οποίο προκάλεσε υψηλή θνησιμότητα (>90%) σε προνύμφες A. diaperinus και T. molitor, επιφέροντας παράλληλα μεταβολικές διαταραχές στα έντομα.

Ακολούθως, η ομάδα της Α. Σκούρτη παρουσίασε μελέτη για αιθέρια έλαια ειδών της οικογένειας Cupressaceae, τα οποία επέδειξαν πλήρη θνησιμότητα προνυμφών A. diaperinus και ισχυρή δράση σε Tribolium spp. και T. molitor, υποδεικνύοντας τις δυνατότητες φυσικών εντομοκτόνων για την αποθήκευση σιτηρών.

Θερμοκρασίες αντί χημικών

Από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, παρουσιάστηκε μελέτη για τη χρήση ακραίων θερμοκρασιών ως μέσο αντιμετώπισης εντόμων αποθηκών όπως Oryzaephilus surinamensis, Plodia interpunctella και Ephestia kuehniella.
Θερμοκρασίες κάτω από -10°C ή άνω των 45°C αποδείχθηκαν καθοριστικές για την πλήρη θνησιμότητα, προσφέροντας οικολογικά βιώσιμη εναλλακτική απεντόμωσης χωρίς χημικά.

Η επιστήμη μπροστά, με το βλέμμα στην πράξη

Οι παρουσιάσεις του Συνεδρίου αποδεικνύουν ότι η εντομολογία δημόσιας υγείας και αποθηκών προχωρά πέρα από τα χημικά σκευάσματα. Από τη Θεσσαλία των πλημμυρών έως τα εργαστήρια του Γεωπονικού, οι ερευνητές δείχνουν ότι η μάχη με τα έντομα υγειονομικής σημασίας δίνεται πλέον με δεδομένα, παρατήρηση και καινοτομία.

Τα αποτελέσματα του συνεδρίου φέρνουν πρακτικές λύσεις για τη δημόσια υγεία, τις αποθήκες και την ασφάλεια των τροφίμων, χαράσσοντας ένα πιο στοχευμένο και περιβαλλοντικά ισορροπημένο μέλλον για τη διαχείριση των εντόμων υγειονομικής σημασίας.

Παρά τις παράλληλες θεματικές που ξεκίνησαν σήμερα στη Μυτιλήνη, η Βιολογία και Οικολογία των εντόμων ξεχώρισε ως μία από τις πιο ζωντανές και πολυσυζητημένες ενότητες του 20ού Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος.

Ο ΑγροΤύπος βρέθηκε εκεί, καταγράφοντας τα πιο ενδιαφέροντα σημεία από τρεις συνεδρίες που φιλοξένησαν πληθώρα ερευνητικών εργασιών. Οι παρουσιάσεις αποκάλυψαν τον ρόλο των εντόμων ως βιοδεικτών, ρυθμιστών οικοσυστημάτων και, σε πολλές περιπτώσεις, απρόβλεπτων “εισβολέων” στα αγροοικοσυστήματα της χώρας.

Νέα δεδομένα για τις εισβολές ξενικών ειδών

Η πρώτη συνεδρία άνοιξε με δυναμισμό, εστιάζοντας στις προκλήσεις των εισβολικών εντόμων που επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο τα μεσογειακά οικοσυστήματα.
Η ομάδα της Ε. Αναστασάκη παρουσίασε μεθόδους έγκαιρης ανίχνευσης και πρόληψης για την είσοδο και εξάπλωση του Spodoptera frugiperda, ενός από τα πιο επικίνδυνα νυκτόβια έντομα για καλλιέργειες καλαμποκιού και σόργου.
Ο Ν. Ροδοβίτης και οι συνεργάτες του ανέδειξαν τη συνεχιζόμενη εξάπλωση της μύγας της Μεσογείου (Ceratitis capitata) στα Βαλκάνια, με ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να ευνοήσει την εγκατάστασή της σε νέες περιοχές.

Τέλος, το εισβλητικό έντομο Corythucha arcuata στα δρυοδάση της Ξάνθης αποτέλεσε αντικείμενο ειδικής παρουσίασης, με την ομάδα του Α. Τσίκα να αναφέρει σημαντικές προσβολές στη φυλλική επιφάνεια των δρυών και επιπτώσεις στη βιολογική ισορροπία των δασών.

Από τους αμπελώνες της Κρήτης μέχρι τα οπωροφόρα της Πέλλας

Η θεματική “Βιολογία και Οικολογία” συνεχίστηκε το μεσημέρι με παρουσιάσεις που ανέδειξαν τη σχέση τοπίου, καλλιέργειας και εντόμων.
Η ομάδα της Ι.Χ. Λύτρα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας διερεύνησε την παρουσία και εποχική διακύμανση ειδών της υποοικογένειας Typhlocybinae σε αμπελώνες της Κρήτης, προτείνοντας τη χρήση τους ως βιοδεικτών οικολογικής σταθερότητας σε αμπελοοινικές περιοχές.

Η θεματική επεκτάθηκε και σε επόμενες συνεδρίες, με την Π. Γιαντσή να παρουσιάζει έρευνα από την Π.Ε. Πέλλας για τη δυναμική του Drosophila suzukii, ενός είδους που απειλεί καλλιέργειες φρούτων υψηλής αξίας.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η εγγύτητα με φυσικά οικοσυστήματα και η υψηλή υγρασία ευνοούν την ανάπτυξη των πληθυσμών του.
Η εργασία αυτή ανέδειξε πώς οι παράμετροι του τοπίου μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλεία πρόγνωσης εξάρσεων εντόμων, δίνοντας στους παραγωγούς νέα μέσα παρακολούθησης και έγκαιρης επέμβασης.

Προειδοποίηση από την Κύπρο – Νέα απειλή για τα εσπεριδοειδή

Με ανησυχία αλλά και ετοιμότητα υποδέχθηκαν οι σύνεδροι τα στοιχεία για την πρώτη εμφάνιση της ασιατικής ψύλλας των εσπεριδοειδών (Diaphorina citri) στην Κύπρο, που παρουσίασε ο Χ. Καπόνας και η ερευνητική του ομάδα.
Το έντομο αυτό αποτελεί φορέα του βακτηρίου που προκαλεί την ασθένεια Huanglongbing (HLB) ή «κιτρίνισμα του δράκου», η οποία έχει ήδη καταστρέψει εκατομμύρια στρέμματα εσπεριδοειδών διεθνώς.
Η έγκαιρη ανίχνευση στο νησί δίνει πολύτιμο χρόνο στην Ελλάδα για προληπτικά μέτρα, καθώς η ενδεχόμενη μετάδοσή του θα μπορούσε να επηρεάσει δραματικά την εγχώρια παραγωγή πορτοκαλιών, λεμονιών και μανταρινιών.

Μια δυναμική παρουσία της ελληνικής εντομολογίας

Οι συνεδρίες με θέμα τη Βιολογία και Οικολογία των εντόμων στη Μυτιλήνη ανέδειξαν την ερευνητική δυναμική και την εξωστρέφεια της ελληνικής εντομολογικής κοινότητας. Η μελέτη της βιολογίας και οικολογίας των ειδών δεν περιορίζεται πλέον σε θεωρητικό επίπεδο — συνδέεται άμεσα με ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η παραγωγικότητα και η βιωσιμότητα της γεωργίας.
Από τη Spodoptera frugiperda έως την Ασιατική Ψύλλα των εσπεριδοειδών, οι ερευνητές κατέδειξαν πως η έγκαιρη επιστημονική παρακολούθηση και δράση αποτελούν το κλειδί για την προστασία της αγροτικής οικονομίας και του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας.

Με ερευνητικό ενδιαφέρον και πρακτικό προσανατολισμό κύλησαν οι συνεδρίες που επικεντρώθηκαν στις βιολογικές και άλλες μεθόδους αντιμετώπισης εντομολογικών εχθρών, αναδεικνύοντας τη στροφή της ελληνικής έρευνας προς πιο βιώσιμες και οικολογικά ισορροπημένες στρατηγικές φυτοπροστασίας.

Νέα δεδομένα για φυσικούς εχθρούς και βιολογική ποικιλότητα

Ανάμεσα στις εργασίες που παρουσιάστηκαν, ξεχώρισε εκείνη της Ν. Ελευθεριάδου, σχετικά με τη γενετική διαφοροποίηση ειδών του γένους Neoleucopis, φυσικών εχθρών του Marchalina hellenica. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν τρεις γενετικά διακριτές ομάδες με διαφορετική γεωγραφική κατανομή, παρέχοντας πολύτιμα στοιχεία για τη μελλοντική διαχείριση του εντόμου και τη στοχευμένη βιολογική του αντιμετώπιση.

Παράλληλα, παρουσιάστηκαν δεδομένα για τη δράση φυσικών εχθρών σε είδη μεγάλης οικονομικής σημασίας, όπως ο δάκος της ελιάς και ο φυλλορύκτης της τομάτας (Tuta absoluta). Οι ερευνητικές ομάδες κατέγραψαν ενθαρρυντικά ποσοστά παρασιτισμού από παρασιτοειδή είδη, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική των βιολογικών μεθόδων στη μείωση της χημικής επιβάρυνσης.

Βιολογική αντιμετώπιση και ανθεκτικότητα στις καλλιέργειες τομάτας

Στο επίκεντρο βρέθηκαν οι βιολογικές πρακτικές καταπολέμησης του Phthorimaea absoluta, με στοιχεία που δείχνουν ότι η χρήση φερομονικών παγίδων και η συστηματική παρακολούθηση των πληθυσμών μπορούν να μειώσουν αισθητά τις χημικές επεμβάσεις, διατηρώντας την αποτελεσματικότητα της καλλιέργειας.

Στην ίδια θεματική παρουσιάστηκαν αποτελέσματα για τους φυτοπαρασιτικούς νηματώδεις του γένους Meloidogyne σε καλλιέργειες τομάτας, όπου συγκρίθηκαν βιολογικές και χημικές μέθοδοι αντιμετώπισης. Οι βιολογικές στρατηγικές φάνηκαν να ευνοούν την ανάπτυξη των φυτών και να μειώνουν τα ποσοστά προσβολής.

Ωφέλιμα αρπακτικά και οικολογική ισορροπία

Μελέτες που αφορούσαν τη συμπεριφορά ωφέλιμων αρπακτικών, όπως των Macrolophus pygmaeus και Nesidiocoris tenuis, πρόσφεραν νέα δεδομένα για την κινητικότητα και την αρπακτικότητα των ειδών υπό θερμοκηπιακές συνθήκες, ενισχύοντας τη γνώση για την εφαρμογή τους σε ολοκληρωμένα προγράμματα βιολογικού ελέγχου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε και η μελέτη του φυτού Calendula officinalis, το οποίο φαίνεται να λειτουργεί ως καταφύγιο για τα ωφέλιμα Miridae, συμβάλλοντας στη διατήρηση των πληθυσμών τους μέσα στα αγροοικοσυστήματα και στη συνολική οικολογική ισορροπία.

Ανθεκτικές ποικιλίες και ολοκληρωμένες στρατηγικές

Η θεματολογία της ημέρας ολοκληρώθηκε με εργασίες που επικεντρώθηκαν στην ανθεκτικότητα ποικιλιών τομάτας απέναντι σε εχθρούς όπως ο τετράνυχος (Tetranychus urticae) και ο αλευρώδης (Bemisia tabaci), καθώς και στη συμβατότητά τους με ωφέλιμα αρπακτικά είδη. Τα αποτελέσματα υπογράμμισαν τη σημασία της επιλογής ανθεκτικού γενετικού υλικού και της ένταξής του σε ολοκληρωμένες στρατηγικές διαχείρισης φυτοπροστασίας.

Στο επίκεντρο η συνεργασία έρευνας και πράξης

Οι παρουσιάσεις του Συνεδρίου ανέδειξαν τη στενή σχέση μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, επιβεβαιώνοντας πως η κατανόηση των οικολογικών μηχανισμών αποτελεί θεμέλιο για πιο ανθεκτικά και ισορροπημένα αγροτικά συστήματα.

Με το βλέμμα στραμμένο στη βιολογική καταπολέμηση και τη μείωση της χημικής επιβάρυνσης, η ελληνική εντομολογική κοινότητα δείχνει να χαράζει μια πορεία που συνδέει τη γνώση με την πράξη και την επιστήμη με την καθημερινή γεωργία.

Χθες, Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2025, πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης η επίσημη έναρξη του 20ού Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου. Την τελετή άνοιξε ο κ. Θ. Κίζος, Καθηγητής του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν ο Πρόεδρος της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος, κ. Διονύσιος Περδίκης, Καθηγητής του Εργαστηρίου Γεωργικής Ζωολογίας & Εντομολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και εκπρόσωποι των τοπικών αρχών.

Το συνέδριο αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τη διάδοση των αποτελεσμάτων της εντομολογικής έρευνας στη χώρα, με συμμετοχές από την επιστημονική κοινότητα και τον γεωτεχνικό χώρο. Θα παρουσιαστούν περισσότερες από 200 προφορικές και εικονογραφημένες εργασίες — ο μεγαλύτερος αριθμός μέχρι σήμερα — με θεματολογία που καλύπτει τη φυτοπροστασία, την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων, την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη ωφέλιμων εντόμων.

Στο πλαίσιο των εργασιών θα πραγματοποιηθούν εισηγήσεις από διακεκριμένους επιστήμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού, με θεματικές που συνδέουν τη βιοποικιλότητα των αγροτικών τοπίων, τη συμπεριφορά ωφέλιμων εντόμων και τη συμβολή της βιοτεχνολογίας στη φυτοπροστασία.

Όπως ανέφερε ο κ. Περδίκης, «θα παρουσιαστεί μια πληθώρα θεμάτων που αγγίζουν όλες τις σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης, από τη χημική και βιολογική έως την ολοκληρωμένη διαχείριση, αλλά και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Παράλληλα, θα συζητηθούν ζητήματα που αφορούν όχι μόνο τα επιβλαβή έντομα των καλλιεργειών, αλλά και εκείνα της υγειονομικής σημασίας που απασχολούν την κοινωνία».

Η πρώτη ημέρα έκλεισε σε ιδιαίτερα θετικό κλίμα, με ευχαριστίες προς όλους τους φορείς και χορηγούς που συνέβαλαν στη διοργάνωση.

Με προϋπολογισμό 40 εκατομμυρίων ευρώ, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προχωρά στην προδημοσίευση πρόσκλησης για τη δράση «Δράσεις τυπικών προγραμμάτων βραχυχρόνιας εκπαίδευσης και κατάρτισης γεωργών» (Π3-78.1-2), στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ) 2023-2027.

Την ανακοίνωση έκαναν ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας και η Γενική Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών Αργυρώ Ζέρβα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεχούς επιμόρφωσης των αγροτών για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής γεωργίας.

Η νέα δράση αφορά βραχυχρόνια προγράμματα κατάρτισης που καλύπτουν θεματικές ενότητες συναφείς με τους ειδικούς στόχους του ΣΣ ΚΑΠ και τις ανάγκες της σύγχρονης παραγωγής. Η συμμετοχή είναι δωρεάν για τους ωφελούμενους, οι οποίοι θα επιμορφώνονται από πιστοποιημένους παρόχους επαγγελματικής κατάρτισης.

Δικαιούχοι της δράσης θα είναι φορείς εθνικής εμβέλειας, ενώ ωφελούμενοι είναι οι ενήλικες αγρότες (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, μελισσοκόμοι κ.ά.). Επιπλέον, ανά πρόγραμμα θα καθορίζονται ειδικοί όροι ή προτεραιότητες συμμετοχής.

Η δράση θα υλοποιηθεί σε όλη τη χώρα και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης - ΕΓΤΑΑ) και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ).

Διαβάστε την προδημοσίευση της 1ης Πρόσκλησης

Κρούσμα ευλογιάς έχουμε στο Ινστιτούτο Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής (ΙΕΖΠ) του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στα Γιαννιτσά της Πέλλας.

Θα οδηγηθούν προς θανάτωση συνολικά 720 αιγοπρόβατα από δύο ελληνικές φυλές προβάτων, της χιώτικης φυλής και της φυλής Πελαγονίας (Φλωρίνης).

Δημιουργία οργανωμένης Τράπεζας Γενετικού Υλικού ζητά το ΓΕΩΤΕΕ

Με αφορμή δημοσιεύματα για κρούσματα ευλογιάς σε πρόβατα αυτόχθονης φυλής, που οδήγησαν μάλιστα στον αφανισμό ενός ολόκληρου πυρήνα, το ΓΕΩΤΕΕ επισημαίνει το γεγονός της απουσίας στη χώρα οργανωμένης τράπεζας γενετικού υλικού για τα παραγωγικά ζώα, που άπτεται της διατήρησης της διατροφικής ασφάλειας αλλά και της αυτόχθονης βιοποικιλότητα. Και προσθέτει:

«Τονίζεται ότι υπάρχουν αρκετές φυλές παραγωγικών ζώων που είναι αυτόχθονες και μάλιστα, κάποιες από αυτές, είναι απειλούμενες. Και ενώ η πολιτεία τονίζει επανειλημμένα, προσπαθώντας να την επιβάλλει με όλους τους τρόπους, την αναγκαιότητα δημιουργίας τράπεζας γενετικού υλικού για τα ζώα συντροφιάς, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη ή μέριμνα για τη δημιουργία ή την διατήρηση αντίστοιχης τράπεζας γενετικού υλικού για τα παραγωγικά ζώα, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία έχουν τεράστια σημασία για την κτηνοτροφία και γενικότερα τον πρωτογενή τομέα παραγωγής.

Οι συνεχείς πρόσφατες ζωονόσοι που αντιμετωπίζει η ελληνική κτηνοτροφία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το ζωικό κεφάλαιο της χώρας και καθιστούν άμεση την ανάγκη για τη δημιουργία οργανωμένης τράπεζας γενετικού υλικού για τα παραγωγικά ζώα, γεγονός που θα βοηθήσει σημαντικά και στη διατήρηση των αυτόχθονων ελληνικών φυλών ζώων που είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας και αντιμετωπίζουν ποικίλα προβλήματα βιωσιμότητας και, εντέλει, επιβίωσης.

Είναι πιστεύουμε καιρός η πολιτεία να θέση τις σωστές προτεραιότητες όσον αφορά τη στήριξη του ζωικού κεφαλαίου της χώρας, προτάσσοντας τα παραγωγικά ζώα που τόσο μεγάλη σημασία έχουν για την ελληνική κτηνοτροφία και τη οικονομική βιωσιμότητα του πληθυσμού που ζει στην ύπαιθρο».

Μέτρα προστασίας και στήριξης κτηνοτρόφων

Να παρθούν άμεσα μέτρα προστασίας και στήριξης των κτηνοτρόφων, ζητά η Ενωτική Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ημαθίας. 

Και προσθέτει: Για μια ακόμη φορά, αγρότες και κτηνοτρόφοι βρισκόμαστε εκτεθειμένοι και απροστάτευτοι, βλέποντας να απειλείται το βιός και το εισόδημά μας από την εξάπλωση της ευλογιάς στα αιγοπρόβατα, που ήδη εμφανίστηκε στην περιοχή μας και σε γειτονικές Περιφερειακές Ενότητες.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ζωοτεχνικό ή οικονομικό - είναι βαθιά κοινωνικό, γιατί αφορά την ίδια την επιβίωση χιλιάδων οικογενειών της υπαίθρου. Απειλεί άμεσα το ζωικό κεφάλαιο και το ήδη καταρρακωμένο εισόδημα των κτηνοτρόφων, που παλεύουν να επιβιώσουν μέσα σε συνθήκες ακρίβειας, υψηλού κόστους παραγωγής, χαμηλών τιμών και καθυστερήσεων στις πληρωμές.

Η κυβέρνηση προσπαθεί να μεταθέσει τις ευθύνες στους ίδιους τους κτηνοτρόφους, επικαλούμενη «έλλειψη προσοχής» ή «ανεπαρκή μέτρα βιοασφάλειας».

Η πραγματικότητα, όμως, τη διαψεύδει: η ευλογιά έπληξε ακόμη και το κοπάδι του ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ στην παραλίμνη Γιαννιτσών, έναν πρότυπο ερευνητικό σταθμό όπου υποτίθεται ότι τηρούνταν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα και πρωτόκολλα.

Αν η ασθένεια μπορεί να διεισδύσει ακόμη και σε τέτοιες συνθήκες, είναι φανερό πως δεν φταίει «ο απρόσεκτος κτηνοτρόφος», αλλά η ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού πρόληψης και ελέγχου.

Είναι γνωστό ότι οι δημόσιες κτηνιατρικές υπηρεσίες έχουν αποδεκατιστεί, οι έλεγχοι είναι σποραδικοί, τα διαγνωστικά εργαστήρια υποστελεχωμένα και τα προγράμματα εμβολιασμών υποχρηματοδοτημένα.

Αυτά είναι τα αποτελέσματα των πολιτικών που υπηρετούν την «ανταγωνιστικότητα» και τη «μείωση του κόστους» στη λειτουργία του κράτους - πολιτικών που εφαρμόζονται διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

Η ΚΑΠ, που υποτίθεται ότι είναι για την «ανθεκτικότητα» και την «προστασία του εισοδήματος» των παραγωγών, αποδεικνύεται πως δεν είναι για την προστασία του εισοδήματος και της ανθεκτικότητας, αλλά εργαλείο που αποκλείει χιλιάδες μικρομεσαίους παραγωγούς από ενισχύσεις, δεν προβλέπει πραγματικούς μηχανισμούς αποζημίωσης για κρίσεις όπως η ευλογιά, και αξιοποιείται για να συγκεντρώνεται η παραγωγή σε ολοένα λιγότερα χέρια.

Αντί να θωρακιστεί η δημόσια κτηνιατρική υπηρεσία, να εξασφαλιστούν εμβόλια, προγράμματα πρόληψης και επαρκείς αποζημιώσεις, η κυβέρνηση ρίχνει το βάρος στους ίδιους τους κτηνοτρόφους, αφήνοντάς μας εκτεθειμένους και οικονομικά κατεστραμμένους.

Η Ενωτική Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ημαθίας απαιτεί:

• Να πραγματοποιηθούν και να καλυφθούν από το κράτος όλες οι απαραίτητες ενέργειες διαχείρισης της νόσου, όπως η έγκαιρη ταφή των θανατοθέντων ζώων, η καταστροφή των ζωοτροφών των προσβεβλημένων εκτροφών, οι απολυμάνσεις με κρατική οργάνωση, χρηματοδότηση και έλεγχο, καθώς και το άνοιγμα απολυμαντικών τάφρων στο επαρχιακό δίκτυο.
• Να καλυφθούν άμεσα όλα τα κενά σε μόνιμο προσωπικό των κρατικών κτηνιατρικών υπηρεσιών και εργαστηρίων.
• Να καταργηθούν οι περιορισμοί και τα εμπόδια στη δυνατότητα ανάπτυξης προγράμματος εμβολιασμού. Να αποφασιστεί με επιστημονικά κριτήρια, χωρίς επιπτώσεις για τους κτηνοτρόφους, και να πραγματοποιηθεί δωρεάν από τις κρατικές υπηρεσίες.
• Να αποζημιωθούμε στο 100% της ζημιάς και να αναπληρωθεί από το κράτος το χαμένο εισόδημά μας για όσο διάστημα μείνουμε χωρίς ζώα.
• Να εξασφαλιστεί, με ευθύνη και δαπάνη του κράτους, η πλήρης ανασύσταση του κτηνοτροφικού μας κεφαλαίου με ελεγμένα ζώα.

Η Ενωτική Ομοσπονδία καλεί όλους τους αγρότες και κτηνοτρόφους της Ημαθίας να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα μέσα από τους συλλόγους μας.

Μόνο με συλλογική οργάνωση και δράση μπορούμε να επιβάλουμε τα δίκαια αιτήματά μας και να προστατέψουμε το μεροκάματο, τα κοπάδια και την παραγωγή μας.

Από την Τετάρτη 1 Οκτωβρίου και έως την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2025 (23:59), υποβάλλονται αιτήσεις για συμμετοχή στο νέο πρόγραμμα κατάρτισης «Τεχνίτης Βιομηχανίας Ξύλου», διάρκειας 650 ωρών, που ανακοίνωσε η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ).

Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε σε συνεργασία με κοινωνικούς εταίρους και τοπικούς φορείς και θα υλοποιηθεί από το ΚΔΒΜ Λάρισας της ΔΥΠΑ, με στόχο να προσφέρει σε ανέργους βασικές τεχνικές γνώσεις για ξύλινες κατασκευές: ανάγνωση σχεδίου, τεχνολογία υλικών, μηχανική κατεργασία ξύλου και στατικότητα κατασκευών.

Η κατάρτιση, που θα πραγματοποιηθεί στις εγκαταστάσεις της ALFA WOOD GROUP ΑΕ, απευθύνεται σε 20 ανέργους ηλικίας 18-55 ετών της Περιφερειακής Ενότητας Λάρισας.

Επίδομα και παροχές

Εκπαιδευτικό επίδομα: 5 ευρώ καθαρά ανά ώρα κατάρτισης

Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλη τη διάρκεια συμμετοχής

Υποβολή αιτήσεων

Οι αιτήσεις υποβάλλονται:
 μέσω email στο kdvm.larissa@dypa.gov.gr

ή διά ζώσης στο ΚΔΒΜ Λάρισας της ΔΥΠΑ (Ερμογένους 10, Λάρισα, ΤΚ 41447, τηλ. 2410 564690).

Μετά την αξιολόγηση, οι επιλεγμένοι θα ενημερωθούν μέσω e-mail για την οριστική συμμετοχή τους και τις διαδικασίες εγγραφής. Με την επιτυχή ολοκλήρωση, θα λάβουν Βεβαίωση Επαγγελματικής Κατάρτισης.

Περισσότερες πληροφορίες πατήστε εδώ.

Μια νέα δράση της ΔΥΠΑ ανοίγει τον δρόμο για 250 ανέργους της Θεσσαλίας, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν πολύτιμες γνώσεις στη βιοασφάλεια και τη διαχείριση ζωονόσων. Οι αιτήσεις συμμετοχής υποβάλλονται έως και την Παρασκευή 17 Οκτωβρίου για το πρόγραμμα με τίτλο: «Αρχές Βιοασφάλειας και Εφαρμογή Κατάλληλων Πρακτικών σε Κτηνοτροφικές Εκμεταλλεύσεις», συνολικής διάρκειας 50 ωρών, που θα υλοποιηθεί από το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ) Λάρισας.

Το πρόγραμμα έρχεται σε μια περίοδο που η ενίσχυση της βιοασφάλειας στις κτηνοτροφικές μονάδες θεωρείται ζωτικής σημασίας για την πρόληψη επιδημιών, την προστασία της δημόσιας υγείας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του αγροδιατροφικού τομέα στη Θεσσαλία.

Δικαιούχοι

Συνολικά 250 άνεργοι, ηλικίας 18 ετών και άνω, που διαμένουν μόνιμα στη Θεσσαλία.

Μέθοδος Υλοποίησης

Η εκπαίδευση θα γίνει εξ αποστάσεως, μέσω της πλατφόρμας Google G Suite. Για όσους δεν διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ο ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ παρέχει τη δυνατότητα χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών στις εγκαταστάσεις του στη Θεσσαλία.

Παροχές στους Εκπαιδευόμενους

Οι συμμετέχοντες θα λάβουν:

Εκπαιδευτικό επίδομα 5 ευρώ καθαρά ανά ώρα κατάρτισης.

Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλη τη διάρκεια του προγράμματος.

Βεβαίωση Επαγγελματικής Κατάρτισης από το ΚΔΒΜ Λάρισας μετά την ολοκλήρωση.

Επιπλέον, θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν και στο επικείμενο Πιλοτικό Πρόγραμμα Απόκτησης Εργασιακής Εμπειρίας, με αμοιβή 748 ευρώ μηνιαίως για έξι μήνες και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη.

Υποβολή Αιτήσεων

Οι αιτήσεις γίνονται:

Με email: kdvm.larissa@dypa.gov.gr

Δια ζώσης: στο ΚΔΒΜ Λάρισας (Ερμογένους 10, Λάρισα, Τ.Κ. 41447, τηλ. 2410564690).

Μετά την αξιολόγηση, οι υποψήφιοι θα ενημερωθούν μέσω email για την επιλογή τους και θα λάβουν οδηγίες εγγραφής.

Περισσότερες πληροφορίες και τη φόρμα αίτησης θα βρείτε στον ιστότοπο της ΔΥΠΑ πατώντας εδώ