COP30: Αργή πρόοδος παρά την κλιματική κρίση – η ΕΕ «κολύμπησε κόντρα στο ρεύμα»

Εδώ και δύο δεκαετίες, η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει ένα από τα πιο ολοκληρωμένα πλαίσια για την προστασία των υδάτων. Η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία καθορίζει πώς πρέπει να προστατεύονται και να διαχειρίζονται τα ποτάμια, οι λίμνες και τα υπόγεια νερά, με στόχο να διατηρούνται ή να επανέρχονται σε «καλή κατάσταση». Δεν πρόκειται για μια απλή περιβαλλοντική κατευθυντήρια γραμμή, αλλά για δεσμευτικό πλαίσιο που απαιτεί σχεδιασμό, παρακολούθηση και ουσιαστικά αποτελέσματα. Για τον αγροτικό τομέα, αυτό σημαίνει ότι η διαχείριση του νερού – από την άρδευση έως την προστασία των υδροφορέων – εντάσσεται ολοένα και περισσότερο σε συγκεκριμένους κανόνες και διαδικασίες.

Παρότι η WFD δεν θέτει αυτόνομη προθεσμία για το 2027, η χρονιά αυτή χρησιμοποιείται συχνά στη δημόσια συζήτηση επειδή βρίσκεται στο μέσο του νέου εξαετούς κύκλου 2024–2030. Σε αυτό το σημείο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί την πρόοδο των κρατών μελών, ζητά προσαρμογές όπου χρειάζεται και ενισχύει τις συστάσεις της για την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής. Έτσι, το 2027 λειτουργεί περισσότερο ως χρονικός «δείκτης πορείας» παρά ως επίσημη καταληκτική ημερομηνία, αποτυπώνοντας το πόσο αποτελεσματικά εξελίσσεται η εφαρμογή της οδηγίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Τι είναι η Οδηγία για τα Νερά (WFD) και ποιοι οι βασικοί της στόχοι

Η Water Framework Directive (WFD), σε ισχύ από το 2000, είναι το κεντρικό ευρωπαϊκό πλαίσιο για την προστασία και ορθολογική διαχείριση των υδάτων. Στόχος της είναι να περιορίσει τη ρύπανση, να διασφαλίσει επαρκείς υδατικούς πόρους και να προστατεύσει την οικολογική ισορροπία των ποταμών, λιμνών, παράκτιων και υπόγειων νερών. Η διαχείριση γίνεται σε επίπεδο λεκάνης απορροής, ώστε τα κράτη που μοιράζονται τα ίδια υδάτινα σώματα να συνεργάζονται με κοινά κριτήρια και στόχους.

Με βάση το άρθρο 4, τα κράτη μέλη οφείλουν, μέσω των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (RBMPs) και των Προγραμμάτων Μέτρων (PoMs), να προστατεύουν και να αποκαθιστούν τα υδάτινα σώματα ώστε να επιτυγχάνεται «καλή κατάσταση» – τόσο χημική όσο και οικολογική. Τα σχέδια αυτά ανανεώνονται κάθε έξι χρόνια, έπειτα από δημόσια διαβούλευση, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.

Η νομοθεσία πίσω από την οδηγία

Η WFD αποτελεί το βασικό νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τα ύδατα και συνοδεύεται από δύο θυγατρικές οδηγίες που ρυθμίζουν την ποιότητα των επιφανειακών και των υπόγειων νερών. Το πλαίσιο καθορίζει προθεσμίες, δυνατότητες εξαιρέσεων και τεχνικές απαιτήσεις για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των υδάτινων σωμάτων, καθώς και για το περιεχόμενο των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής. Στο Παράρτημα X περιλαμβάνονται οι ουσίες προτεραιότητας, για τις οποίες τα ποιοτικά πρότυπα καθορίζονται στην Οδηγία Περιβαλλοντικών Ποιοτικών Προτύπων (EQSD), ενώ η οδηγία απαιτεί και πρότυπα για ρύπους εθνικού ενδιαφέροντος. Οι κατάλογοι αυτοί, όπως και εκείνοι της Οδηγίας για τα Υπόγεια Νερά (GWD), αναθεωρούνται κάθε έξι χρόνια ώστε να αντανακλούν τις απαιτήσεις προστασίας της χημικής και ποσοτικής κατάστασης των υδάτων.

Αξιολόγηση – Τι έδειξε ο έλεγχος καταλληλότητας 

Το 2019 η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε έναν συνολικό έλεγχο καταλληλότητας της νομοθεσίας για τα ύδατα, προκειμένου να διαπιστωθεί αν το πλαίσιο εξακολουθεί να εξυπηρετεί τους στόχους για τους οποίους δημιουργήθηκε. Η αξιολόγηση έδειξε ότι η νομοθεσία είναι συνολικά «κατάλληλη για τον σκοπό της», ενώ εντοπίστηκαν τομείς όπου απαιτείται βελτίωση, όπως οι επενδύσεις, η εφαρμογή στην πράξη, η αντιμετώπιση της χημικής ρύπανσης, η ενσωμάτωση του νερού σε άλλες πολιτικές και η ανάγκη για διοικητική απλοποίηση και ψηφιοποίηση. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι οδηγίες έχουν ήδη οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα προστασίας των υδάτινων σωμάτων και σε καλύτερη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας, ενώ οι στόχοι τους παραμένουν εξίσου – αν όχι περισσότερο – επίκαιροι και συμβάλλουν στην επίτευξη ευρύτερων στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Πώς εφαρμόζεται στην πράξη

Η εφαρμογή της WFD είναι σύνθετη, καθώς καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διεθνείς λεκάνες απορροής, οι οποίες συχνά εκτείνονται πέρα από διοικητικά ή κρατικά σύνορα και απαιτούν κοινή, συντονισμένη διαχείριση. Κεντρικό εργαλείο αποτελούν τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, τα οποία συντάσσονται μετά από δημόσια διαβούλευση και έχουν εξαετή ισχύ, με σχετικές εκθέσεις εφαρμογής να δημοσιεύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σχέδια έχουν εκδοθεί για σημαντικές διεθνείς λεκάνες, όπως του Δούναβη, του Ρήνου, του Έλβα, του Έμς, της Σχέλντης και του Σάβου. Για την αντιμετώπιση κοινών τεχνικών ζητημάτων, τα κράτη μέλη, η Νορβηγία και η Επιτροπή υιοθέτησαν την Κοινή Στρατηγική Εφαρμογής (CIS), στο πλαίσιο της οποίας λειτουργούν τεχνικές ομάδες εργασίας και ομάδα στρατηγικού συντονισμού που αναπτύσσουν οδηγούς και θεματικά έγγραφα.

Τι σημαίνει για την ελληνική γεωργία

Παρότι η WFD δεν αναφέρεται ονομαστικά στη γεωργία, οι απαιτήσεις της για μείωση της ρύπανσης και προστασία της ποσοτικής και χημικής κατάστασης των υδάτων επηρεάζουν άμεσα τις πολιτικές που αφορούν τον πρωτογενή τομέα. Η τήρηση ποιοτικών προτύπων για ουσίες προτεραιότητας και ρύπους εθνικού ενδιαφέροντος, σε συνδυασμό με την εξαετή επανεξέταση των σχετικών καταλόγων, δημιουργεί ένα πλαίσιο στο οποίο οι πρακτικές άρδευσης, λίπανσης και γενικότερα χρήσης εισροών συνδέονται με την επίτευξη «καλής κατάστασης» των υδάτων. Τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής, που αποτελούν υποχρεωτικό εργαλείο πολιτικής, περιλαμβάνουν μέτρα που επηρεάζουν άμεσα τις αγροτικές περιοχές, από τη διαχείριση των υδατικών πόρων μέχρι περιορισμούς σε συγκεκριμένες ουσίες, διαμορφώνοντας το περιβάλλον μέσα στο οποίο η ελληνική γεωργία καλείται να προσαρμοστεί.

Το ζητούμενο από εδώ και πέρα

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τα νερά συνεχίζει να εξελίσσεται και να θέτει υψηλές απαιτήσεις για όλα τα κράτη μέλη. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει πιο στοχευμένη προστασία των υδάτινων πόρων και προσεκτικότερο σχεδιασμό στη χρήση τους, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η γεωργία εξαρτάται άμεσα από την επάρκεια και την ποιότητα του νερού. Καθώς ο νέος εξαετής κύκλος εφαρμογής βρίσκεται σε εξέλιξη, με το 2027 να λειτουργεί ως ενδιάμεσο σημείο αξιολόγησης της προόδου, η συνέχεια θα κριθεί από το πόσο αποτελεσματικά θα εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα και από τον συντονισμό που απαιτείται σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, δείχνοντας πώς —και αν— η χώρα μας μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου για την προστασία των υδάτων.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Water Framework Directive

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε έναν από τους πιο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους της τελευταίας δεκαετίας: μείωση των καθαρών εκπομπών κατά 90% έως το 2040, σε σύγκριση με το 1990, με τελικό στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050. Η σχετική ψηφοφορία ολοκληρώθηκε την Πέμπτη, καθορίζοντας τη θέση του Κοινοβουλίου ενόψει των διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη για τη νέα κλιματική νομοθεσία. Η απόφαση εντάσσεται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό σχέδιο για πράσινη μετάβαση που συνδυάζει περιβαλλοντικούς στόχους με τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ευελιξίες για τα κράτη μέλη – τι αλλάζει

Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν την εισαγωγή νέων μηχανισμών ευελιξίας για τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη θα μπορούν να πετύχουν τους στόχους:

Από το 2036, έως και πέντε ποσοστιαίες μονάδες της συνολικής μείωσης θα μπορούν να καλύπτονται μέσω υψηλής ποιότητας διεθνών πιστωτικών μορίων άνθρακα από τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει όριο τριών μονάδων, όμως το Κοινοβούλιο ζητά αυξημένο περιθώριο, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης ισχυρών δικλίδων ασφαλείας.

Οι ευρωβουλευτές τάσσονται υπέρ της χρήσης εγχώριων μόνιμων απορροφήσεων άνθρακα, ώστε να αντισταθμίζονται εκπομπές που είναι δύσκολο να περιοριστούν, στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ). Υποστηρίζεται επίσης μεγαλύτερη ευελιξία εντός και μεταξύ τομέων, ώστε η επίτευξη των στόχων να γίνει με τον πιο οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Αναβολή του ΣΕΔΕ2 – ένα ακόμη χρόνο πίσω

Το Κοινοβούλιο συμφώνησε με την πρόταση των κρατών μελών να αναβληθεί κατά έναν χρόνο η εφαρμογή του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών ΣΕΔΕ2, μεταφέροντάς το από το 2027 στο 2028. Το συγκεκριμένο σύστημα αφορά τις εκπομπές άνθρακα που προκύπτουν από την καύση καυσίμων στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές, τομέας με άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων.

Παράλληλα, το Κοινοβούλιο ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρά σε έκθεση προόδου ανά διετία, αξιολογώντας τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, τις τεχνολογικές εξελίξεις, την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, την πορεία των καθαρών απορροφήσεων άνθρακα, καθώς και τις τάσεις στις τιμές ενέργειας και τις επιπτώσεις τους στην οικονομία και τα νοικοκυριά. Ανάλογα με τα ευρήματα, η Επιτροπή θα μπορεί να προτείνει τροποποιήσεις στη νομοθεσία, ακόμη και στο στόχο για το 2040, ή να εισηγηθεί πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του συνολικού πλαισίου.

Η ψηφοφορία και τα επόμενα βήματα

Το κείμενο εγκρίθηκε με 379 ψήφους υπέρ, 248 κατά και 10 αποχές. Με την ψηφοφορία αυτή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανοίγει πλέον τον δρόμο για τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη, όπου θα οριστικοποιηθεί το τελικό πλαίσιο της νέας κλιματικής νομοθεσίας.

Γιατί έχει σημασία ο στόχος του 2040

Η ευρωπαϊκή κλιματική νομοθεσία έχει ήδη θέσει δύο δεσμευτικές «στάσεις» προς την κλιματική ουδετερότητα: μείωση των καθαρών εκπομπών τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030 και πλήρη κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Ο νέος στόχος για το 2040 λειτουργεί ως κρίσιμος ενδιάμεσος σταθμός, που εξασφαλίζει ότι η πορεία προς το 2050 θα παραμείνει σταθερή και μετρήσιμη.

Παράλληλα, ενισχύει τη θέση της ΕΕ απέναντι στις διεθνείς της δεσμεύσεις, ειδικά ενόψει της 30ής Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα, η οποία διεξάγεται από τις 10 έως τις 21 Νοεμβρίου στο Μπελέμ της Βραζιλίας. Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα συμμετάσχει στις εργασίες από τις 17 έως τις 21 Νοεμβρίου, μεταφέροντας τις ευρωπαϊκές θέσεις στα παγκόσμια τραπέζια διαπραγμάτευσης.

Πηγή: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Το έδαφος εκπέμπει σήμα κινδύνου. Η υποβάθμισή του — αποτέλεσμα ετών διάβρωσης, υπερεκμετάλλευσης και μη βιώσιμων πρακτικών — αρχίζει να αποτυπώνεται ολοένα και πιο έντονα στις καλλιέργειες. Οι συνέπειες δεν περιορίζονται στους αριθμούς της παραγωγής· αγγίζουν το εισόδημα των παραγωγών, τη διατροφική ασφάλεια και το ίδιο το μέλλον της γεωργίας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, νέα έκθεση του FAO προειδοποιεί ότι το φαινόμενο εξελίσσεται σε μια «σιωπηλή κρίση» που υπονομεύει τη γεωργική παραγωγικότητα και την υγεία των οικοσυστημάτων παγκοσμίως. Πιο συγκεκριμένα, περίπου 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν ήδη σε περιοχές όπου οι αποδόσεις των καλλιεργειών έχουν μειωθεί τουλάχιστον κατά 10% εξαιτίας της ανθρώπινης υποβάθμισης του εδάφους.

Ένα πρόβλημα βαθύτερο από το περιβάλλον

Όταν το έδαφος χάνει τη δύναμή του, η απώλεια δεν μετριέται μόνο σε τόνους παραγωγής. Μετριέται σε εισόδημα, σε διατροφή, σε προοπτική για τις επόμενες γενιές. Η υποβάθμιση του εδάφους χτυπά στον πυρήνα της αγροτικής παραγωγής και απειλεί ταυτόχρονα το φυσικό περιβάλλον που τη στηρίζει.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, δεν αρκούν οι εικόνες από χωράφια που εξαντλούνται ή ποτάμια που στερεύουν. Χρειάζονται δεδομένα. Γι’ αυτό και αξιοποιούνται εργαλεία όπως το σύστημα GAEZ v5 και ο Παγκόσμιος Χάρτης Οργανικού Άνθρακα (GSOC Map), που παρακολουθούν την υγεία των εδαφών και τις γεωργικές αποδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πού το έδαφος “αντέχει” και πού χρειάζεται στήριξη — γνώση που μπορεί να καθοδηγήσει πιο στοχευμένες πολιτικές, προγράμματα ενίσχυσης και επενδύσεις στη βιώσιμη γεωργία.

Στην ανάλυση του FAO, η έκταση και η ένταση αυτών των φαινομένων χαρτογραφούνται με τη βοήθεια μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο συγκρίνει δείκτες οργανικού άνθρακα, διάβρωσης και υγρασίας εδάφους με τις φυσικές συνθήκες κάθε περιοχής. Έτσι αποτυπώνεται πού η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αφήσει το πιο βαθύ “αποτύπωμα”.

Οι αιτίες και οι μηχανισμοί της υποβάθμισης

Η υποβάθμιση του εδάφους δεν είναι ένα ξαφνικό φαινόμενο, αλλά μια αργή και σωρευτική φθορά που μειώνει με τα χρόνια τη γονιμότητα, τη συγκράτηση νερού και την ικανότητα του εδάφους να στηρίζει υγιείς καλλιέργειες. Το αποτέλεσμα μεταφράζεται σε χαμηλότερες αποδόσεις, αυξημένα κόστη και πιο ευάλωτα αγροτικά οικοσυστήματα.

Σύμφωνα με την έκθεση του FAO, πρόκειται για μια μακροχρόνια απώλεια της ικανότητας του εδάφους να παρέχει βασικές λειτουργίες που στηρίζουν τη γεωργία και τη ζωή. Οι αιτίες είναι πολλές και συχνά αλληλένδετες: η διάβρωση που απομακρύνει τα θρεπτικά στρώματα, η αλατότητα που εξαντλεί τα χωράφια, η αποψίλωση που αφήνει τη γη εκτεθειμένη, αλλά και η υπερβόσκηση ή οι μη βιώσιμες καλλιεργητικές πρακτικές που δεν δίνουν στο έδαφος τον χρόνο να ανακάμψει.

Οι συνέπειες για την αγροτική παραγωγή

Κάθε φθορά στο έδαφος αφήνει αποτύπωμα και στην παραγωγή. Όσο μειώνεται η γονιμότητα, τόσο περιορίζεται η δυνατότητα του παραγωγού να στηρίξει τη σοδειά του και να διατηρήσει το εισόδημά του σταθερό. Η υποβάθμιση επηρεάζει εκμεταλλεύσεις κάθε μεγέθους — από τον μικρό αγρότη που βλέπει τη σοδειά του να μειώνεται χρόνο με τον χρόνο, μέχρι τις μεγάλες φάρμες που χάνουν σταδιακά την παραγωγικότητά τους.

Η FAO επισημαίνει πως οι μικροκαλλιεργητές βρίσκονται στη δυσκολότερη θέση: διαθέτουν λιγότερους οικονομικούς πόρους για να επενδύσουν σε πρακτικές που θα προστατεύσουν το έδαφος, όπως η αμειψισπορά ή η χρήση φυτών κάλυψης. Γι’ αυτό και χρειάζονται στοχευμένες πολιτικές στήριξης που θα τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν χωρίς να επιβαρυνθούν οικονομικά.

Η έκθεση τονίζει πως αν αντιστραφεί μόλις το 10% της υποβάθμισης μέσω βιώσιμης διαχείρισης της γης, θα μπορούσε να αποκατασταθεί παραγωγή ικανή να θρέψει 154 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο — ένα ποσοστό μικρό στα χαρτιά, αλλά τεράστιο σε αντίκτυπο για τη διατροφική ασφάλεια και το εισόδημα των αγροτών.

Η ανάγκη για πολιτική δράση

Η αποκατάσταση της γης δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο στην καλή θέληση των παραγωγών. Χρειάζεται σχέδιο, κανόνες και ουσιαστικά κίνητρα. Η FAO υπογραμμίζει την ανάγκη για ολοκληρωμένες στρατηγικές χρήσης γης και πολιτικές παρεμβάσεις που θα στηρίζουν τη βιώσιμη διαχείριση. Στην έκθεση τονίζεται πως απαιτούνται κανονιστικά μέτρα, όπως οι έλεγχοι αποψίλωσης, αλλά και προγράμματα κινήτρων για όσους παραγωγούς υιοθετούν πρακτικές που προστατεύουν το έδαφος. Παράλληλα, οι μηχανισμοί αιρεσιμότητας —που συνδέουν τις επιδοτήσεις με περιβαλλοντικά αποτελέσματα— θεωρούνται κρίσιμο εργαλείο για να κατευθυνθούν οι ενισχύσεις εκεί όπου υπάρχει πραγματική απόδοση για το περιβάλλον.

Όπως σημειώνει ο Γενικός Διευθυντής του FAO, Κου Ντονγκιού,

«Η βιώσιμη διαχείριση της γης απαιτεί περιβάλλοντα που να ενθαρρύνουν τη μακροπρόθεσμη επένδυση, την καινοτομία και την υπευθυνότητα».

Η προειδοποίηση είναι σαφής: η σταδιακή υποβάθμιση του εδάφους δεν είναι απλώς περιβαλλοντική απειλή, αλλά ένα ζήτημα που αγγίζει την καρδιά της γεωργίας και το μέλλον της διατροφής παγκοσμίως.

Η διεθνής δέσμευση

Περισσότερες από 130 χώρες έχουν δεσμευθεί να πετύχουν «ουδετερότητα υποβάθμισης γης» μέσα από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD). Όμως η πραγματική μάχη δεν δίνεται στις αίθουσες των οργανισμών, αλλά στα χωράφια – εκεί όπου η γη χάνει σιγά σιγά τη δύναμή της.

Για τον παραγωγό, η έννοια της “ουδετερότητας” δεν είναι ένας στόχος στα χαρτιά. Είναι το αν θα μπορέσει να κρατήσει τη γη του γόνιμη, παραγωγική και ζωντανή για τα επόμενα χρόνια. Η παγκόσμια δέσμευση αποκτά αξία μόνο όταν μεταφράζεται σε στήριξη, γνώση και πραγματικές λύσεις για τον αγρότη. Γιατί, τελικά, όση συζήτηση κι αν γίνει σε διεθνές επίπεδο, η μάχη για τη γη θα κριθεί εκεί όπου ξεκινά: στο χωράφι.

Πηγή: Έκθεση The State of Food and Agriculture 2025 (FAO)

Συνάντηση εργασίας με τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννη Κεφαλογιάννη, με τη συμμετοχή του Αρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, Αντιστράτηγου Θεόδωρου Βάγια είχε ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Χρήστος Κέλλας, με αντικείμενο την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου που διέπει την καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών.

Η συζήτηση επικεντρώθηκε στη διαδικασία αδειοδότησης και στα μέτρα πυροπροστασίας που οφείλουν να τηρούν οι αγρότες. Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι η καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών αποτελεί πρακτική που μειώνει σημαντικά το κόστος παραγωγής.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών επιτρέπεται και εντός αντιπυρικής περιόδου, από την 1η Μαΐου έως και 31 Οκτωβρίου, υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Οι αγρότες που επιθυμούν να προχωρήσουν σε ελεγχόμενη καύση πρέπει να υποβάλουν αίτηση στην αρμόδια Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ) της Περιφερειακής Ενότητας όπου ανήκουν.

Η άδεια που εκδίδεται από τη ΔΑΟΚ κοινοποιείται στην τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία τουλάχιστον τρεις ημέρες (72 ώρες) πριν από τη διενέργεια της καύσης.

Εντός των επόμενων ημερών αναμένεται από το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας η αποστολή σχετικής εγκυκλίου προς όλες τις Περιφερειακές Ενότητες και τις ΔΑΟΚ της χώρας, ώστε να εξασφαλιστεί ενιαία εφαρμογή των προβλέψεων και να αποφευχθούν παρερμηνείες στη διαδικασία χορήγησης αδειών.

Τα μέτρα που πρέπει να τηρούνται

Η καύση υπολειμμάτων επιτρέπεται μόνο όταν τηρούνται οι προϋποθέσεις ασφαλείας που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία:

• Να πραγματοποιείται κατά τις πρωινές ώρες και να ολοκληρώνεται πριν τη δύση του ηλίου.
• Να μην επικρατούν ισχυροί άνεμοι και οι καιρικές συνθήκες να μην ευνοούν την εξάπλωση της φωτιάς.
• Να υπάρχει υπεύθυνος ενήλικος που θα επιβλέπει τη διαδικασία από την έναρξη έως την πλήρη κατάσβεση.
• Να δημιουργείται αντιπυρική ζώνη πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων γύρω από την περιοχή καύσης και 10 μέτρων αν βρίσκεται κοντά σε δάσος ή δασική έκταση.
• Να λαμβάνεται μέριμνα για διαβροχή του εδάφους προς την πλευρά της φυσικής βλάστησης.
• Να υπάρχουν διαθέσιμα μέσα πυρόσβεσης.

Μετά το τέλος της καύσης, τα αποκαΐδια πρέπει να καλύπτονται με αδρανή υλικά ή να ενσωματώνονται στο έδαφος, ώστε να αποφεύγεται αναζωπύρωση.

Όπως τόνισε ο Υφυπουργός Χρήστος Κέλλας, στόχος της κυβέρνησης είναι να διαμορφωθεί ένα ρεαλιστικό πλαίσιο, το οποίο θα επιτρέπει στους αγρότες να εφαρμόζουν μια αναγκαία πρακτική με τρόπο ασφαλή, νόμιμο και περιβαλλοντικά υπεύθυνο.

Η καύση των υπολειμμάτων αποτελεί μείζον ζήτημα για τον αγροτικό κόσμο, καθώς μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κόστους παραγωγής έως και 40-50%.

Η πρακτική αυτή εξοικονομεί χρόνο και εργασία, ενώ σε περιπτώσεις έντονης παρουσίας ασθενειών, μυκήτων ή εντόμων, η καύση συμβάλλει στη μείωση του πληθυσμού παθογόνων οργανισμών, περιορίζοντας έτσι το άμεσο κόστος φυτοπροστασίας.

Ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Χρήστος Κέλλας ευχαρίστησε τον Υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννη Κεφαλογιάννη και τον Αρχηγό του Πυροσβεστικού Σώματος Αντιστράτηγο Θεόδωρο Βάγια για τη άριστη συνεργασία με στόχο την στήριξη των αγροτών, τη διασφάλιση της αγροτικής παραγωγής, σε συνδυασμό με την αποτροπή πυρκαγιών στην ύπαιθρο. 

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) ενημερώνει τους πολίτες ότι, η χώρα μας εφαρμόζει πρόγραμμα επιτήρησης και καταπολέμησης της λύσσας, με στόχο την προστασία της Υγείας των Ζώων και την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας από τη σοβαρή αυτή ζωοανθρωπονόσο.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, πραγματοποιούνται δύο (2) εμβολιαστικές εκστρατείες ετησίως, μία (1) την άνοιξη και μία (1) το φθινόπωρο, για την ανοσοποίηση των ζώων της άγριας πανίδας (κόκκινων αλεπούδων) έναντι του ιού της λύσσας.

Η πρώτη από αέρος εμβολιαστική εκστρατεία εφαρμόστηκε το 2013, μετά από την εμφάνιση κρούσματος λύσσας σε ζώο στη χώρα, τον Οκτώβριο του 2012. Ακολούθησε η επιζωοτία λύσσας, με το τελευταίο κρούσμα να επιβεβαιώνεται τον Μάιο του 2014. Με βάση την απουσία κρούσματος από τότε και τα αποτελέσματα της μακροχρόνιας επιτήρησης του νοσήματος, η Ελλάδα, από το 2021, συμπεριλαμβάνεται στον επίσημο κατάλογο των κρατών μελών, με καθεστώς απαλλαγής από τον ιό της λύσσας, σύμφωνα με τον υπ’ αριθ. 2021/620 Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Επίσης, από την 4η Οκτωβρίου 2024, είναι δημοσιευμένη στην επίσημη ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (World Organisation for Animal Health, WOAH) η δήλωση του καθεστώτος απαλλαγής της χώρας μας από τη λύσσα. Η συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος αντιλυσσικών εμβολιασμών των ζώων της άγριας πανίδας είναι άρρηκτα δεμένη με τη δέσμευση της χώρας μας για τη διατήρηση του εν λόγω καθεστώτος, σε εθνικό, ενωσιακό και διεθνές επίπεδο.

Ως εκ τούτου, στις αρχές Οκτωβρίου 2025, προγραμματίζεται η έναρξη της φθινοπωρινής (21ης) αντιλυσσικής εμβολιαστικής εκστρατείας.

Ο εμβολιασμός εφαρμόζεται με την από αέρος ρίψη αντιλυσσικών εμβολίων-δολωμάτων υπό τον συντονισμό της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του ΥπΑΑΤ και με τη συνδρομή των κατά τόπους αρμόδιων κτηνιατρικών αρχών της χώρας. Η ολοκλήρωση της εν λόγω εκστρατείας αναμένεται έως τα τέλη του ίδιου μήνα, με πιθανή παράταση έως το τέλος Νοεμβρίου 2025, εφόσον συντρέξουν λόγοι που επηρεάζουν την ομαλή διεξαγωγή της (πχ δυσμενείς καιρικές συνθήκες, αεροπορικές απαγορεύσεις).

Τα εμβόλια-δολώματα που θα χρησιμοποιηθούν περιέχουν ζωντανό ιό, ελαττωμένης λοιμογόνου δύναμης και απαγορεύεται οποιαδήποτε επαφή με αυτά. Σε περίπτωση τυχαίας επαφής μαζί τους, πρέπει να αναζητείται αμέσως ιατρική βοήθεια.

Οι εναέριες ρίψεις των αντιλυσσικών εμβολιακών δολωμάτων θα πραγματοποιηθούν σε δεκαεπτά (17) Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) της χώρας και, συγκεκριμένα, στις ΠΕ Έβρου (πλην Σαμοθράκης), Ροδόπης, Ξάνθης, Δράμας, Καβάλας (τμήμα αυτής), Σερρών (τμήμα αυτής), Κιλκίς, Θεσσαλονίκης (τμήμα αυτής), Πέλλας, Ημαθίας (τμήμα αυτής), Φλώρινας, Καστοριάς, Κοζάνης (τμήμα αυτής), Γρεβενών (τμήμα αυτής), Ιωαννίνων (τμήμα αυτής), Θεσπρωτίας και Πρέβεζας (τμήμα αυτής).

Το Τμήμα Ζωοανθρωπονόσων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του ΥπΑΑΤ υπενθυμίζει ότι είναι υποχρεωτικό να εμβολιάζονται όλοι οι σκύλοι και οι γάτες, είτε πρόκειται για δεσποζόμενους είτε για αδέσποτους πληθυσμούς, με εγκεκριμένα αντιλυσσικά εμβόλια, σε όλη την ελληνική επικράτεια. Ο αναμνηστικός εμβολιασμός γίνεται βάσει της διάρκειας ανοσίας που παρέχει το κάθε εμβολιαστικό σκεύασμα, πληροφορία που παρέχεται από την παρασκευάστρια εταιρεία.

Περαιτέρω, καλεί τους πολίτες να ενημερώνουν άμεσα τις κτηνιατρικές/δασικές υπηρεσίες και τους θηροφύλακες, σε περίπτωση ανεύρεσης νεκρών ζώων ευαίσθητων στον ιό της λύσσας (όλα τα θερμόαιμα ζώα), ακόμη και μετά από τροχαία ατυχήματα, ή ζώων τα οποία εμφανίζουν συμπεριφορά ύποπτη για λύσσα (λυσσύποπτα).

Η επιτήρηση και η καταπολέμηση της λύσσας στην Ελλάδα αποτελεί συλλογική προσπάθεια. Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες έχουν τον πρωταρχικό ρόλο, ενώ καθοριστική είναι και η συμβολή των θηροφυλάκων και των κυνηγών, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε, τη Δευτέρα (29 Σεπτεμβρίου), επίσημα την οδηγία για τον έλεγχο του εδάφους, θεσπίζοντας το πρώτο πανευρωπαϊκό πλαίσιο για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των εδαφών.

Η παρούσα οδηγία θεσπίζει πλαίσιο και μέτρα για:
α) την παρακολούθηση και την εκτίμηση της υγείας του εδάφους
β) την ανθεκτικότητα του εδάφους και
γ) τη διαχείριση μολυσμένων χώρων

Όπως τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτή η οδηγία αποτελεί ένα βασικό βήμα προς υγιέστερα και πιο ανθεκτικά εδάφη, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια, το καθαρό νερό και το περιβάλλον.

Η Επιτροπή τοπνίζει ότι θα βοηθήσει τα κράτη μέλη αναπτύσσοντας κοινά εργαλεία και μεθοδολογίες και διευκολύνοντας την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

Σύμφωνα με την Οδηγία, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα δημιουργήσουν συστήματα παρακολούθησης για την αξιολόγηση της φυσικής, χημικής και βιολογικής κατάστασης των εδαφών στην επικράτειά τους, βάσει μιας κοινής μεθοδολογίας της ΕΕ.

Επίσης θα πρέπει να υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις στην Επιτροπή και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, σχετικά με την κατάσταση της υγείας των εδαφών, την κατάληψη γης και τις μολυσμένες περιοχές, διασφαλίζοντας ότι υπάρχουν συγκρίσιμα δεδομένα σε ολόκληρη την ΕΕ και ότι μπορεί να ληφθεί συντονισμένη δράση για την αντιμετώπιση της υποβάθμισης του εδάφους. Θα ληφθούν επίσης μέτρα για την παρακολούθηση αναδυόμενων ρύπων, όπως χημικές ουσίες PFAS, τα φυτοφάρμακα και τα μικροπλαστικά.

Επόμενα βήματα

Με αυτό το βήμα ολοκληρώνεται η διαδικασία έγκρισης στο Συμβούλιο.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναμένεται να πραγματοποιήσει την τελική του ψηφοφορία τις επόμενες εβδομάδες. Τα κράτη μέλη θα έχουν  τρία χρόνια από την έναρξη ισχύος τους για να μεταφέρουν τους νέους κανόνες στο εθνικό τους δίκαιο.

Διαβάστε την Οδηγία για την παρακολούθηση του εδάφους

Η επιτροπή αγώνα φορέων και πολιτών για το Σκιαδοβούνι Ερυμάνθου εδώ και 6 χρόνια έχει δώσει υπερμαραθώνια μάχη για την σωτηρία των προστατευόμενων περιοχών του Σκιαδοβουνίου από τους ενεργειακούς κολοσσούς της αιολικής ενέργειας.

Με απίστευτη χαρά και συγκίνηση σας ανακοινώνουμε ότι η εταιρεία Χ. ΡΟΚΑΣ ΑΒΕΕ αιτήθηκε τη διακοπή της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης του ΑΣΠΗΕ ισχύος 27MW στη θέση «Λειψούτα-Σκιαδοβούνι», Δήμων Ερυμάνθου και Αρχαίας Ολυμπίας.

Να τονίσουμε ότι πρόκειται για διπλή νίκη της επιτροπής του αγώνα μιας και το συγκεκριμένο έργο επρόκειτο για τροποποίηση του αρχικού έργου της εταιρείας το οποίο και είχε απορριφθεί το 2023, ύστερα από την μαζική συμμετοχή και πίεση της επιτροπής αγώνα καθώς και των αρνητικών γνωμοδοτήσεων του ΟΦΥΠΕΚΑ και της Διεύθυνσης Δασών Αχαΐας. Η εταιρεία επανήλθε σε δεύτερο χρόνο με ασήμαντη τροποποίηση αιτούμενη εκ νέου αδειοδότηση. Αυτή τη φορά και χωρίς ουσιώδη τεκμηρίωση, οι δασικές υπηρεσίες της περιοχής μας γνωμοδότησαν θετικά, αδιαφορώντας τόσο για την προστατευόμενη περιοχή του Ερυμάνθου όσο και για τον αγώνα των φορέων και των πολιτών. Ωστόσο...η κατά δεύτερη φορά αφενός μεν αρνητική γνωμοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και αφετέρου μαζική συμμετοχή και αντίδραση της επιτροπής του αγώνα, οδήγησε την εταιρεία στην οριστική της απόσυρση!

Ευχαριστούμε από καρδιάς όλους τους πολίτες, τους φορείς, τα σωματεία, τους συλλόγους, τις συντροφικές αλληλέγγυες συλλογικότητες από κάθε μεριά την Ελλάδας, το δίκτυο φορέων και πολιτών ΠελοπόνηSOS, το επιστημονικό προσωπικό, την ελληνική ορνιθολογική εταιρεία, την Καλλιστώ, το πανεπιστήμιο Πατρών και Ιωαννίνων που στήριξαν και συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα. Ευχαριστούμε τις δημόσιες υπηρεσίες που τιμούν το έργο τους και γνωμοδότησαν αρνητικά προστατεύοντας τα αυτονόητα.
Τα νέα δεν τελειώνουν εδώ... την Τετάρτη 24/9/2025 εκδικάζεται στο ΣτΕ ύστερα από 7 αναβολές η από το 2022 προσφυγή της επιτροπής φορέων και πολιτών κατά του όμορου και αδειοδοτημένου (με τις γνωστές μεθοδεύσεις που έχουμε δημοσιεύσει στο παρελθόν) αιολικού ισχύος 37,8MW της εταιρείας ΑΙΟΛΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Μ.Α.Ε. στο Σκιαδοβούνι. Ευχή μας οι δικαστές να στηρίξουν το φυσικό περιβάλλον και τον τόπο μας δικαιώνοντας ολοκληρωτικά τον δίκαιο αγώνα τόσων χρόνων.
Θα ενημερωθείτε εν καιρώ για τις εξελίξεις...

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει κρατικό πρόγραμμα ενίσχυσης στη Δανία, ύψους 626 εκατομμυρίων ευρώ, για τη στήριξη της φύτευσης δασών.

Το πρόγραμμα αποτελεί μέρος της κυβέρνησης για την εφαρμογή μιας «πράσινης Δανίας», η οποία προβλέπει τη μετατροπή περίπου του 10% της συνολικής έκτασης της χώρας σε δάσος έως το 2045.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα διαρκέσει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030.

Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, στις 25 Αυγούστου 2025, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ένα δανικό πρόγραμμα, ύψους 626 εκατομμυρίων ευρώ (4.672 εκατομμύρια DKK), για τη στήριξη της δάσωσης.

Όπως υποστηρίζει το μέτρο θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής της ΕΕ, ενισχύοντας την προστασία του περιβάλλοντος και συμβάλλοντας στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν.

Το πρόγραμμα θα καλύψει το κόστος φύτευσης δασών σε γεωργική γη, το κόστος συντήρησης των δασών και το κόστος του διαφυγόντος γεωργικού εισοδήματος.

Σύμφωνα με το καθεστώς, η ενίσχυση θα λάβει τη μορφή  άμεσων επιχορηγήσεων  σε ιδιοκτήτες γεωργικών εκτάσεων κατάλληλων για δάσωση. Η ενίσχυση θα καλύπτει έως και το 100% των επιλέξιμων δαπανών.

Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Καθαρή, Δίκαιη και Ανταγωνιστική Μετάβαση, Τερέζα Ριμπέρα, δήλωσε: «πρόκειται για ένα σημαντικό μέτρο που θα βοηθήσει τους αγρότες να μετατρέψουν τη γεωργική γη σε δάση. Θα αυξήσει γρήγορα τις δασικές εκτάσεις της Δανίας και θα προσφέρει διαρκή οφέλη για την κλιματική αλλαγή, ενώ θα αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις, όπως η μείωση του CO2, η προστασία της βιοποικιλότητας, η μείωση του αζώτου και η προστασία του πόσιμου νερού».

Για το 2026 σχεδιάζει το ΥπΑΑΤ να εφαρμόσει το πρόγραμμα μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα στο βαμβάκι και τη βιομηχανική τομάτα.

Πρόκειται για ένα νέο Γεωργοπεριβαλλοντικό Μέτρο στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) του 2ου πυλώνα της ΚΑΠ με ένα συνολικό ποσό της τάξης άνω των 90 εκατ. ευρώ.

Η 3ετής επιδότηση δέσµευσης άνθρακα θα ανέρχεται στα 31,7 ευρώ το στρέµµα για το βαµβάκι και 70,4 ευρώ το στρέµµα για τη βιοµηχανική τοµάτα.

Ένα ερώτημα είναι αν το κονδύλι αυτό θα μπορεί να καλύψει την συνολική έκταση των δύο καλλιεργειών στην χώρα.

Όμως και αυτό το ποσό - όπως και τα άλλα μέτρα του ΠΑΑ - θα ξεκινήσει το 2026 και θα καταβληθεί στους δικαιούχους μετά τις σπορές.

Σύμφωνα με πηγές από το ΥπΑΑΤ, όσοι ενταχθούν στο Μέτρο δεν θα μπορούν να ενταχθούν στα Βιολογικά και στο Μέτρο της Απονιτροποίησης.

Για την επίτευξη του στόχου µείωσης του αποτυπώµατος άνθρακα κατά 20% οι δικαιούχοι πρέπει να εφαρµόσουν ενδεικτικά κάποιες δεσµεύσεις φιλικές προς το περιβάλλον. Θα περιλαμβάνει τριετείς δεσμεύσεις για μείωση του αποτυπώματος άνθρακα κατά 20%, από το πρώτο έτος δεσμεύσεων μέχρι και το τρίτο έτος, ενώ θα προβλέπεται και παράταση διετίας αν και εφόσον κριθούν θετικά τα αποτελέσματά του.

Το μέτρο θα συγκρίνει τις πρακτικές έκανε ο παραγωγός το προηγούμενο έτος με αυτές που θα κάνει το επόμενο στα αγροτεµάχια που θα συµµετάσχουν στο Μέτρο.

Αν µε τις νέες καλλιεργητικές πρακτικές προκύπτει µείωση αποτυπώµατος άνθρακα τότε θα πληρώνεται η επιδότηση αν όχι δεν θα την πληρώνεται.

Πάντως η Διεπαγγελματική Οργάνωση Βάμβακος (ΔΟΒ) ζητά πρόσθετα μέτρα στήριξης για τους βαμβακοπαραγωγούς.  Όπως τονίζει οι βαμβακοπαραγωγοί θα πρέπει να διαχειριστούν:

• Υψηλό κόστος παραγωγής,
• Μειωμένες αποδόσεις, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
• Χαμηλές τιμές, που έθεσαν και θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα πολλών εκμεταλλεύσεων.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι εγκρίθηκε ένας «Χάρτης Πορείας για τις Πιστώσεις Φύσης», με στόχο την παροχή κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις σε δράσεις που προστατεύουν και διατηρούν τη φύση και την επιβράβευση όσων αναλαμβάνουν αυτές τις δράσεις και επενδύουν σε αυτές.

Όπως αναφέρει θα προσφέρουν νέες ευκαιρίες εισοδήματος για αγρότες, δασοκόμους, αλιείς, γαιοκτήμονες και τοπικές κοινότητες, βοηθώντας τους παράλληλα να αποκαταστήσουν τα οικοσυστήματα και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεών τους.

Ουσιαστικά είναι ακόμη μια φιλοπεριβαλλοντική δράση της ΕΕ για την οποία ζητά την συγχρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα. Με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είχαμε την κοινοτική χρηματοδότηση, μέσω της ΚΑΠ, για τα βοσκοτόπια. Τώρα η Επιτροπή ζητά από τα ιδιωτικά κεφάλαια να χρηματοδοτήσουν την φιλοπεριβαλλοντική πολιτική της.

Οι δράσεις για την φύση μπορούν να λάβουν διαφορετικές μορφές. Μερικά παραδείγματα που αναφέρει η Επιτροπή περιλαμβάνουν την αποκατάσταση υγροτόπων ή την επέκταση δασικών εκτάσεων.

Οι ενισχύσεις θα στηρίξουν τη βιοποικιλότητα, δημιουργώντας παράλληλα έσοδα για όσους εργάζονται για την προστασία της φύσης και για τους επενδυτές.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, von der Leyen, δήλωσε: Πρέπει να θέσουμε τη φύση στον ισολογισμό. Αυτό ακριβώς κάνουν οι πιστώσεις για τη φύση. Όταν είναι καλά σχεδιασμένες, θα παρέχουν ένα αποτελεσματικό, αγορακεντρικό μέσο που θα ενθαρρύνει τον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει και να καινοτομήσει. Με τις επενδύσεις και την καινοτομία, δημιουργούμε έσοδα για όσους εργάζονται για την προστασία της φύσης, συμπεριλαμβανομένων των αγροτών μας, των γαιοκτημόνων μας, των δασοκόμων μας.

Οι πιστώσεις για τη φύση θα συμπληρώσουν την υπάρχουσα δημόσια χρηματοδότηση για τη βιοποικιλότητα. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να διαθέσει το 10% του προϋπολογισμού της για τη βιοποικιλότητα έως το 2026-2027 και να διπλασιάσει τις δαπάνες της για τη βιοποικιλότητα στα 7 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η Επιτροπής κάνει λόγο για ανάγκη να γίνουν επενδύσεις στη βιοποικιλότητα, σε ετήσια βάση, 65 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ ο συνδυασμός δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης θα είναι απαραίτητος, όπως αναφέρει, για την επίτευξη αποτελεσμάτων σε μεγάλη κλίμακα και ταχύτητα.

Καλεί σε διάλογο όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη - επιχειρήσεις, επιστήμονες, κυβερνήσεις και την κοινωνία των πολιτών - να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση αυτής της πρωτοβουλίας μέσω ανοιχτής πρόσκλησης υποβολής σχολίων, που θα είναι ανοιχτή έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025 (πατήστε εδώ).

Η ΕΕ εφαρμόζει ήδη πιλοτικά πρωτοβουλίες για τη χρηματοδότηση πιστώσεων για τη φύση στη Γαλλία, την Εσθονία και το Περού και συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους όπως η Συμμαχία Πίστωσης για τη Βιοποικιλότητα, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και η Διεθνής Συμβουλευτική Ομάδα για τις Πίστωση για τη Βιοποικιλότητα.

Οι πιστώσεις για τη φύση, τονίζει η Επιτροπή, μπορούν επίσης να υποστηρίξουν τα κράτη μέλη στην επίτευξη των εθνικών στόχων στο πλαίσιο του Κανονισμού της ΕΕ για την Αποκατάσταση της Φύση 

Τα δύο νέα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα σε Νότιες Κυκλάδες και Ιόνιο, που ανακοίνωσε σήμερα ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τίθενται από σήμερα και έως τις 22 Σεπτεμβρίου σε δημόσια διαβούλευση, σύμφωνα με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία, προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι πολίτες και φορείς να υποβάλουν τα σχόλια και τις προτάσεις τους. 

Αυτά θα ληφθούν υπόψη για την τελική διαμόρφωση του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Ιονίου και του Εθνικού Θαλασσίου Πάρκου Νοτίου Αιγαίου - Νότιες Κυκλάδες.  

Όπως αναφέρει το Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα είναι δίκτυα διασυνδεδεμένων προστατευόμενων περιοχών. Η δημιουργία τους προσφέρει σημαντικά πρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις μέχρι σήμερα μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, κυρίως λόγω της ολιστικής οικολογικής, διοικητικής και κοινωνικοοικονομικής προσέγγισης. Σκοπός τους είναι η διατήρηση της μοναδικής βιοποικιλότητας, η προστασία και η αποκατάσταση των οικοτόπων και η προώθηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με το θαλάσσιο περιβάλλον.

Ανακοίνωση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τα δύο νέα Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, δήλωσε: «Τα δύο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα αποσκοπούν στην αποτελεσματική προστασία των θαλασσών μας και τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας της Πατρίδας μας. Η έκτασή τους σε Ιόνιο και Νότιες Κυκλάδες υπερβαίνει συνολικά τις αρχικές δεσμεύσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, προσεγγίζοντας τα 27.500 τ.χλμ. Με τη θέσπισή τους, επιτυγχάνουμε αφ’ ενός την προστασία άνω του 35% των χωρικών υδάτων της χώρας μας, αφ’ ετέρου τον ευρωπαϊκό στόχο της χώρας μας πολύ νωρίτερα από το 2030. Έτσι προστατεύουμε πιο αποτελεσματικά τα οικοσυστήματα στα δύο πελάγη μας, τον μοναδικό αυτόν φυσικό πλούτο της Πατρίδας μας, που ανήκει σε όλους μας. Είναι η πρώτη φάση: η κυβέρνησή μας θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια Πάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή, καθώς η θάλασσα και τα είδη που φιλοξενεί είναι αναπόσπαστο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας. Οφείλουμε να τη διαφυλάσσουμε και να την παραδώσουμε στα παιδιά μας, στις επόμενες γενεές, όπως ακριβώς τη βρήκαμε: γεμάτη ζωή».

Για τη διαβούλευση πατήστε εδώ

Για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 - Νότιες Κυκλάδες:

Η μοναδικότητα των οικοσυστημάτων των νησιών του Αιγαίου έχει αποτελέσει αντικείμενο πολύχρονης μελέτης από Έλληνες και ξένους επιστήμονες.
Το δίκτυο των νησιών που συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες, έχει ορισμένα διακριτά χαρακτηριστικά τα οποία το καθιστούν μοναδικό σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και καθιστούν επιβεβλημένη την προστασία του ως φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα παγκόσμιας σημασίας. Η επιστημονικά τεκμηριωμένη αξία των νησιών του Νοτίου Αιγαίου, έχει οδηγήσει στην ένταξή μεγάλου αριθμού αυτών στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 από το 1996. Οι περιοχές αυτές αποτελούν εξαιρετική συμβολή της χώρας μας στο σημαντικότατο αυτό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, το μεγαλύτερο παγκοσμίως. Τα νησιά αυτά είναι είτε υπολείμματα μεγαλύτερων νησιών που καταποντίστηκαν πριν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, είτε αποτέλεσμα υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας. Ο βαθμός γεωγραφικής και χρονικής απομόνωσης (σε γεωλογικό χρόνο) διαμορφώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος των νησιών. Οι απομονωμένες αυτές θέσεις λειτουργούν ως φυσικά εργαστήρια εξέλιξης.
Το Πάρκο φιλοξενεί πολλά κινδυνεύοντα είδη πτηνών, ενδημικά είδη και υποείδη ερπετών, φυτών και ασπόνδυλων ζώων, καθώς και πληθώρα προστατευόμενων και σπάνιων ειδών σε εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο.
Οι πλούσιοι υποβρύχιοι οικότοποί του, συμπεριλαμβανομένων των λιβαδιών ποσειδωνίας, των κοραλλιογενών υφάλων και των οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων, χρησιμεύουν ως κύριοι τόποι αναπαραγωγής θαλάσσιων θηλαστικών, όπως η μεσογειακή φώκια, και διάφορα είδη κητωδών, καθώς και ψαριών και ασπόνδυλων. Τα λιβάδια Ποσειδωνίας, παρέχουν εξαιρετικά σημαντικές οικοσυστημικές υπηρεσίες, όπως η δέσμευση άνθρακα, λειτουργώντας ως αποθήκες άνθρακα. Με την προστασία αυτών των οικοσυστημάτων, τα θαλάσσια πάρκα ενισχύουν τη λεγόμενη "μπλε απορρόφηση άνθρακα". Η καταστροφή των οικοσυστημάτων αυτών οδηγεί στην απελευθέρωση του αποθηκευμένου CO2 συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον τα λιβάδια Ποσειδωνίας συμβάλουν και στην προστασία των παραλιών από τη διάβρωση μέσω της σταθεροποίησης του πυθμένα και την απομειώση της κυματικής ενέργειας .
Τα μοναδικά ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά του Νοτίου Αιγαίου, όπως η πολύπλοκη ακτογραμμή και βαθυμετρία του, οι θερμοκρασιακές διαβαθμίσεις  του, τα σύνθετα μοτίβα κυκλοφορίας νερού, η υψηλή αλατότητα των υδάτων του και οι αναβλύσεις πλούσιων σε θρεπτικά υδάτινων ζωνών ενισχύουν περαιτέρω την οικολογική του σημασία. Επιπλέον, το εκτεταμένο δίκτυο νησιών και παράκτιων ζωνών παρέχει ζωτικής σημασίας μεταναστευτικές διαδρομές για πολλά θαλάσσια είδη.
Ωστόσο, αυτή η εύθραυστη βιοποικιλότητα απειλείται όλο και περισσότερο από την υπεραλίευση, τη ρύπανση και την κλιματική αλλαγή, καθιστώντας απαραίτητη την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Η προστασία τους συμβάλλει στη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της αλιείας και των παράκτιων κοινοτήτων που βασίζονται στην υγεία και την καλή κατάσταση των θαλάσσιων πόρων του Αιγαίου.

Για το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου (ΕΘΠΙ):

Η περιοχή έκτασης του ΕΘΠΙ είναι καίριας σημασίας για πολλά θαλάσσια θηλαστικά, όπως ο φυσητήρας (Physeter macrocephalus), ο ζιφιός (Ziphius cavirostris) και το ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba), που χρησιμοποιούν την ελληνική Τάφρο του Ιονίου ως κύρια περιοχή διαβίωσης. Η παρουσία αυτών των ειδών, τα οποία απειλούνται από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως οι συγκρούσεις με πλοία και ο υποθαλάσσιος θόρυβος, καθιστά αναγκαία την προστασία του οικοτόπου τους.
Επιπλέον, η φώκια Monachus monachus, ένα από τα πιο απειλούμενα θαλάσσια θηλαστικά παγκοσμίως, καθώς και διάφορα είδη δελφινιών, όπως το Grampus griseus, το Delphinus delphis και το Tursiops truncatus, εντοπίζονται στην περιοχή, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για στοχευμένα μέτρα διατήρησης των ενδιαιτημάτων τους.
Στην περιοχή περιλαμβάνονται οι σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στη Mεσόγειο, καθώς και κρίσιμες περιοχές ανάπτυξης, τροφοληψίας και διαχείμασης τόσο για το είδος Caretta caretta όσο και για το είδος Chelonia mydas.
Από οικολογική άποψη, η περιοχή διαθέτει εξαιρετικής σημασίας οικοτόπους, όπως τα λιβάδια Posidonia oceanica, τα οποία συμβάλλουν στην αποθήκευση άνθρακα, και υφάλους με μακροφυτικές βιοκοινωνίες μεγάλων φαιοφυκών του γένους Cystoseira sensu lato στα ρηχά και κοραλλιγενείς βιοκοινωνίες στα βαθύτερα που υποστηρίζουν πλούσια βιοποικιλότητα. Οι ύφαλοι και τα βαθύβια κοράλλια σε βαθιά νερά αποτελούν επίσης σημαντικούς βιογενείς οικοτόπους, υποστηρίζοντας μοναδικά οικοσυστήματα που κινδυνεύουν από καταστροφικές δραστηριότητες, όπως η αλιεία με συρόμενα εργαλεία.
Το πάρκο σχεδιάστηκε για να καλύψει τόσο παράκτιες όσο και βαθύτερες θαλάσσιες ζώνες, περιλαμβάνοντας σημαντικά τμήματα της Ελληνικής Τάφρου, η οποία αποτελεί πυρήνα υψηλής βιοποικιλότητας. Η ζωνοποίηση του πάρκου επιτρέπει την εφαρμογή στοχευμένων μέτρων διαχείρισης και διατήρησης, όπως περιορισμοί στην καταστρεπτική αλιεία και η ρύθμιση της ναυσιπλοΐας, ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις στις προστατευόμενες περιοχές.
Για τον καθορισμό προτεραιοτήτων διαχείρισης, τον προσδιορισμό των ζωνών προστασίας και των επιτρεπόμενων χρήσεων, εφαρμόστηκε η προσέγγιση του Συστηματικού Σχεδιασμού Διατήρησης (Systematic Conservation Planning), με στόχο την ιεράρχηση περιοχών με βάση τη συνολική αξία τους για τη βιοποικιλότητα. Η προσέγγιση αυτή έλαβε υπόψη την κατανομή των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και την οικολογική συνδεσιμότητα των οικοσυστημάτων.

Η έκταση των δύο Εθνικών Θαλάσσιων Πάρκων

Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες έχει συνολική έκταση σχεδόν 9.500 (9.477) km2, εκ των οποίων 9.189 km2 αφορά ελληνικές θαλάσσιες ζώνες και 288 km2 αφορά χερσαίες εκτάσεις. Περιλαμβάνει 73 συμπλέγματα νησιών, τα 68 εκ των οποίων ανήκουν στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 (Παράρτημα 1) και τα υπόλοιπα 5 στο δίκτυο των IBA (Important Bird Areas) του Birdlife International, με συνολική έκταση 1,7 km2, τα οποία και αναμένεται σύντομα να ενταχθούν στο Δίκτυο Natura 2000 ως ΖΕΠ μέσω του εν εξελίξει προγράμματος της εποπτείας.
Το Πάρκο Ιονίου διασυνδέει πολλές υφιστάμενες προτατευόμενες περιοχές (Παράρτημα 2) έχει συνολική έκταση περίπου 18.000 (17.970) km2, εκ των οποίων 17.690 km2 αφορά ελληνικές θαλάσσιες ζώνες και 280 km2 αφορά χερσαίες εκτάσεις.  
Με τα 2 θαλάσσια πάρκα αυξάνεται η προστασία στο 36,2% των χωρικών υδάτων και εκπληρώνεται, με αυτόν τον τρόπο, η δέσμευση της χώρας μας για τη διεύρυνση του δικτύου θαλάσσιων προστατευμένων περιοχών, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας 30x30.

Από την 1η Ιανουαρίου του 2027, το κόστος όλων των ορυκτών καυσίμων αυξάνει στην ΕΕ.

Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ και η απόφαση για τα ΣΕΔΕ II (Συστήματα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών), που αφορά την επίτευξη των στόχων μείωσης του διοξειδίου του άνθρακα, θα επιβαρύνει, από την 1η Ιανουαρίου του 2027, το κόστος όλων των ορυκτών καυσίμων που αφορούν μεταφορές, θέρμανση και μικρές – μεσαίες βιομηχανίες, ενώ αναμένεται να οδηγήσει σε ανατιμήσεις στα καύσιμα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος.

Από τη μία πλευρά η ΕΕ περιορίζει την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων ωστόσο από την άλλη «τα καύσιμα στην Ελλάδα που είναι ήδη επιβαρυμένα με τους υψηλότερους φόρους στην ΕΕ και δασμούς που αποτελούν το 60% της αξίας, θα επιβαρυνθούν με ένα ακόμα υψηλό ποσό που θα επιβαρύνει τον Έλληνα καταναλωτή», τονίζει ο Σύνδεσμος. Μάλιστα υποστηρίζει ότι η επιβάρυνση στην τιμή του ντίζελ κίνησης θα είναι 120 ευρώ ανά κυβικό από την 1η Ιανουαρίου του 2027, δηλαδή μια αύξηση στα 12 λεπτά το λίτρο για το αγροτικό πετρέλαιο.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, το κόστος για τους καταναλωτές θα είναι στα 800 εκατ. ευρώ ετησίως.

Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ΙΙ (ΣΕΔΕ ΙΙ) είναι μια επέκταση του υφιστάμενου συστήματος εμπορίας εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΔΕ Ι), το οποίο αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της ΕΕ για το κλίμα από το 2005.

Το ΣΕΔΕ ΙΙ θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία το 2027. Η ΕΕ θα απαιτεί από τους προμηθευτές καυσίμων να παρακολουθούν και να αναφέρουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να αγοράζουν δικαιώματα σε δημοπρασίες. Το κόστος οι προμηθευτές θα το μετακυλύσουν στην συνέχεια στους καταναλωτές.

Παρουσιάστηκε σήμερα σε σύσκεψη, που είχε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρο Παπασταύρου και τον υφυπουργό Νίκο Ταγαρά, η ρύθμιση που αφορά τη δόμηση σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.

Για τους οικισμούς έως 700 κατοίκους, διασφαλίζεται η δυνατότητα δόμησης μέχρι το σημερινό τους όριο

Η ρύθμιση προβλέπει δύο νέα πολεοδομικά εργαλεία. Το πρώτο, η Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού, αφορά κοινότητες με πληθυσμό έως 700 κατοίκους, που αποτελούν την πολύ μεγάλη πλειοψηφία, και διασφαλίζει τη δυνατότητα δόμησης έως τα σημερινά όρια. Κατ' αυτόν τον τρόπο, κατοχυρώνονται πολεοδομικά όλα τα χωριά της επικράτειας και συνολικά περίπου το 93% των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων. Το δεύτερο εργαλείο, η Περιοχή Ελέγχου Χρήσεων, θα καλύπτει οικισμούς με 701 έως 2.000 κατοίκους και προβλέπει ευνοϊκότερες πρόνοιες σε σύγκριση με την εκτός σχεδίου δόμηση.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου ανέφερε: «Μια νέα νομοθετική ρύθμιση για τους οικισμούς στη χώρα κάτω από 2.000 κατοίκους, η οποία θα κατατεθεί αργότερα στη Βουλή σήμερα. Μια ρύθμιση που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες ενίσχυσης της υπαίθρου και τη μεγάλη δημογραφική πρόκληση. Όπως είναι γνωστό, με τις αποφάσεις του ΣτΕ του 2017 και του 2019, ακυρώθηκαν τα όρια που είχαν θεσμοθετηθεί με απόφαση του νομάρχη σε 150 οικισμούς, στο Ρέθυμνο και στο Πήλιο, με αποτέλεσμα να έχουμε μια πολεοδομική αδράνεια στους συγκεκριμένους 150 οικισμούς, αλλά συγχρόνως να έχουμε μια πολεοδομική ανασφάλεια σε όλους τους οικισμούς κάτω από 2.000 κατοίκους.
Το Προεδρικό Διάταγμα που ακολούθησε, τον Απρίλιο του 2025, ασφαλώς οδηγεί σε ασφάλεια δικαίου στη δόμηση των οικισμών αυτών, όμως, μετά την απόρριψη της ζώνης Γ από το ΣτΕ, παρέμενε ανοιχτό το ζήτημα με τα περιφερειακά τμήματα των οικισμών.
Αυτό ερχόμαστε σήμερα και το επιλύουμε, με την εισαγωγή δύο νέων πολεοδομικών εργαλείων: για τους οικισμούς έως 700 κατοίκους, οι οποίοι ειρήσθω εν παρόδω αποτελούν την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των οικισμών, διασφαλίζεται η δυνατότητα δόμησης μέχρι το σημερινό τους όριο, με το πολεοδομικό εργαλείο της ζώνης ανάπτυξης οικισμού, για λόγους αντιμετώπισης του δημογραφικού και ενίσχυσης της περιφέρειας.
Αλλά και για τους υπόλοιπους οικισμούς, από 701 κατοίκους έως 2.000, προβλέπεται το πολεοδομικό εργαλείο της περιοχής ελέγχου χρήσεων, η οποία αντιμετωπίζει με ευνοϊκότερο τρόπο τη δόμηση σε σχέση με την εκτός σχεδίου.
Με τον τρόπο αυτό, επιλύουμε την κανονιστική ασάφεια, ενισχύουμε την προοπτική των μικρών οικισμών, με σεβασμό στην ταυτότητα και την ιστορική κληρονομιά του κάθε τόπου, για μια Ελλάδα χωροταξικά ασφαλή, αναπτυξιακά ισχυρή και δημογραφικά αισιόδοξη».

Διευκρινήσεις αναφορικά με τη νέα ρύθμιση εξέδωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. 

Στην ανακοίνωσή του το υπουργείο, με τη μορφή οκτώ ερωτήσεων-απαντήσεων, εξηγεί τι προβλέπουν τα δύο νέα πολεοδομικά εργαλεία, όπως και ποιο λόγο εισάγεται τώρα η ρύθμιση. 

Ακολουθεί ο πλήρης κατάλογος:
1. Ποιο πρόβλημα έχει προκύψει με τους οικισμούς;
Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε -με μια σειρά αποφάσεών του το 2017, το 2019 και το 2022-, τα όρια οικισμών στο Λασίθι, το Πήλιο και την Πάρο, τα οποία είχαν καθοριστεί με αποφάσεις Νομαρχών. Συγκεκριμένα, το ΣτΕ έκρινε αναρμόδιους τους Νομάρχες και ανεπαρκή τα κριτήρια οριοθέτησης που ακολούθησαν.
Οι αποφάσεις αυτές αφ' ενός οδήγησαν τους συγκεκριμένους οικισμούς σε οικοδομική αδράνεια, καθώς εκεί δεν εκδόθηκε ούτε μία οικοδομική άδεια επί σειρά ετών και ως σήμερα, αφ' ετέρου έθεσε εν δυνάμει σε αμφισβήτηση την οριοθέτηση και των υπόλοιπων, 12.000 οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων σε ολόκληρη την ελληνική Επικράτεια, που δεν είναι θεσμοθετημένοι με Προεδρικό Διάταγμα, αλλά με αποφάσεις Νομαρχών.
2. Τι προέβλεπε το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) που πρότεινε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας;
Το ΠΔ καθόρισε τα κριτήρια και τη μεθοδολογία για την οριοθέτηση των οικισμών προ του 1983 και κάτω των 2.000 κατοίκων. Αυτά οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη οι μελετητές κατά την οριοθέτηση των οικισμών, είτε κατά την εκπόνηση Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, είτε με αυτοτελείς μελέτες οριοθέτησης ανά την επικράτεια. Για πρώτη φορά ενοποιήθηκε, επικαιροποιήθηκε και κατέστη συνεκτική η αποσπασματική νομοθεσία που ίσχυε, από τη μία για τους οικισμούς προ του 1923 και από την άλλη για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων. Για τον λόγο αυτό, το νέο ΠΔ αποκατέστησε την αξία των ιδιοκτησιών και εμπέδωσε την ασφάλεια δικαίου στους οικισμούς της χώρας μας. Εξάλλου, η υπογραφή του ΠΔ ήταν απολύτως αναγκαία, προκειμένου να προχωρούν χωρίς καθυστέρηση οι μελέτες και να εξασφαλιστεί η υλοποίηση του εμβληματικού προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης».
3. Το ΠΔ αφορά όλους τους οικισμούς της χώρας;
Όχι, από το πεδίο εφαρμογής του ΠΔ εξαιρούνται:
i) οι οικισμοί άνω των 2000 κατοίκων
ii) οι νέοι οικισμοί μετά το 1983
iii) οι παραλιακοί οικισμοί που εντάσσονται σε Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), σε συγκεκριμένες περιφερειακές ενότητες όπως η Αττική, η Εύβοια, η Κορινθία, η Θεσσαλονίκη, η Πιερία και η Χαλκιδική.
4. Ποιο είναι το ζήτημα που ανέκυψε κατά την επεξεργασία του ΠΔ στο Συμβούλιο της Επικρατείας;
Το ζήτημα ανέκυψε κατόπιν της απόρριψης από το ΣτΕ της Ζώνης Γ (στα εξωτερικά όρια του οικισμού που είχαν οριοθετηθεί) και αφορούσε αποκλειστικά και μόνο αδόμητα ακίνητα στη Ζώνη αυτή, των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων και μόνον τις περιπτώσεις στις οποίες οι νομαρχιακές αποφάσεις οριοθέτησης δεν πληρούσαν τα απαιτούμενα επιστημονικά κριτήρια.
5. Ποια είναι η λύση που προκρίνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας;
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έρχεται να επιλύσει αυτή την εκκρεμότητα, με την εισαγωγή δύο νέων πολεοδομικών εργαλείων: i. τη Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού και ii. την Περιοχή Ειδικών Χρήσεων, με γνώμονα τη δημογραφική πρόκληση που αντιμετωπίζουν αυτοί οι οικισμοί, την προστασία εμπράγματων δικαιωμάτων που έχουν αποκτηθεί καλόπιστα, καθώς και τη σταθερότητα της σχέσης κράτους-πολίτη. Με τα δύο αυτά εργαλεία, επιλύουμε την κανονιστική ασάφεια, ενισχύουμε την προοπτική των μικρών οικισμών, με σεβασμό στην ταυτότητα και την ιστορική κληρονομιά του κάθε τόπου, για μια Ελλάδα χωροταξικά ασφαλή, αναπτυξιακά ισχυρή με προτεραιότητα στην αποκέντρωση και στήριξη του δημογραφικού. 
6. Τι προβλέπουν τα δύο νέα πολεοδομικά εργαλεία;
Η Ζώνη Ανάπτυξης Οικισμού (Ζ.Α.Ο.) είναι ένα νέο πολεοδομικό εργαλείο για την υποστήριξη και ενίσχυση του περιφερειακού δικτύου οικισμών, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του δημογραφικού και ενίσχυσης της αποκέντρωσης. Βρίσκεται εντός οικισμού και προσομοιάζει στη Ζώνη Β1 αυτού.
Αφορά οικισμούς μέχρι και 700 κατοίκους. Μέσω του εργαλείου αυτού, προβλέπεται η δυνατότητα, κατά την οριοθέτηση των οικισμών στο πλαίσιο του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» να διευρύνεται το όριό τους πέραν της Ζώνης Β1, έως το σημερινό όριο του οικισμού, κατόπιν ειδικής τεκμηρίωσης.
Στη Ζ.Α.Ο. άρτια θα θεωρούνται τα οικόπεδα με ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας από 500 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. και πρόσωπο ελάχιστου μήκους 10 μ. σε κοινόχρηστη οδό. Το εμβαδόν αρτιότητας και το ελάχιστο μήκος προσώπου σε κοινόχρηστη οδό εξειδικεύονται με το ΠΔ οριοθέτησης του οικισμού. Για τα λοιπά μεγέθη, όρους και περιορισμούς δόμησης, ισχύουν τα οριζόμενα για την ζώνη Β1. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης μπορούν να είναι αυτές που επιτρέπονται στις Ζώνες Β και Β1, κατόπιν τεκμηρίωσης.
Η Περιοχή Ειδικών Χρήσεων (Π.Ε.Χ). αποτελεί ένα πολεοδομικό εργαλείο που αφορά στους οικισμούς με πληθυσμό 701 - 2000 κατοίκους. Στους οικισμούς αυτούς, εισάγεται η δυνατότητα κατά την οριοθέτησή τους στο πλαίσιο του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» να καθορίζεται ως Π.Ε.Χ. η περιοχή εκείνη που εκτείνεται πέραν της Ζώνης Β1 και φτάνει έως το σημερινό όριο του οικισμού. Στην Π.Ε.Χ., άρτια θα θεωρούνται τα γήπεδα με ελάχιστο εμβαδόν αρτιότητας από 2.000 τ.μ. έως 4.000 τ.μ. και πρόσωπο ελάχιστου μήκους 15 μ. σε κοινόχρηστη οδό. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης μπορούν να είναι αυτές που επιτρέπονται στις Ζώνες Β και Β1, κατόπιν τεκμηρίωσης, με βάση τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της περιοχής αυτής, ώστε να αποφεύγονται πιθανές μεταξύ τους συγκρούσεις και η ανεξέλεγκτη κατανάλωση φυσικών πόρων.
7. Για ποιο λόγο το Υπουργείο εισάγει αυτή τη ρύθμιση τώρα;
Η άμεση υπογραφή του ΠΔ υπήρξε αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να δοθούν οι απαιτούμενες κατευθύνσεις στους μελετητές των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και, με τον τρόπο αυτό, να διασφαλιστεί η υλοποίηση του εμβληματικού προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», της μεγαλύτερης μεταρρύθμισης οργάνωσης του χώρου από καταβολής του ελληνικού κράτους. Κατά την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ) και των Ειδικών Πολεδομικών Σχεδίων (Ε.Π.Σ.), οι μελετητές ξεκινούν από τον πυρήνα του οικισμού και επεκτείνουν σταδιακά τη μελέτη τους προς τις εξωτερικές ζώνες των οικισμών. Συνεπώς, οποιαδήποτε καθυστέρηση στην έγκριση του ΠΔ θα έθετε σε κίνδυνο όλο το πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που αποτελεί ορόσημο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Παράλληλα, εισάγεται με γνώμονα την αποκέντρωση και την ανταπόκριση στη δημογραφική πρόκληση.
8. Αυτή η νομοθετική παρέμβαση είναι αποσπασματική ή μέρος μίας ευρύτερης πολεοδομικής μεταρρύθμισης;
Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας συντελείται ουσιαστική πολεοδομική μεταρρύθμιση, που είχε να γίνει πάνω από 100 χρόνια. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά στην κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας και εκπονεί το εμβληματικό πρόγραμμα πολεοδομικού σχεδιασμού «Κωνσταντίνος Δοξιάδης» για όλη την Επικράτεια. Για πρώτη φορά μπαίνει τάξη στον χώρο με σαφείς κανόνες, με προϋπολογισμό που αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ και αφορά πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Περιλαμβάνει:
1. 227 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια για 731 Δημοτικές Ενότητες
2. 18 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια για 99 Δημοτικές Ενότητες
3. 12 Αυτοτελείς Μελέτες Οριοθέτησης Οικισμών
4. Αυτοτελή Μελέτη για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (Ζ.Υ.Σ.) και
5. Αυτοτελή Μελέτη Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών.

Ανθισμένα λιβάδια, μέλισσες, πεταλούδες, ζαρκάδια και... μονάδες παραγωγής.

Μπορεί η φύση να συνυπάρχει με τη βιομηχανία; Το παράδειγμα της Volkswagen Commercial Vehicles στο Πόζναν και στη Βζέσνια (Września) της Πολωνίας αποδεικνύει πως όχι μόνο είναι δυνατό – αλλά και απαραίτητο για μια πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη.

Στο εργοστάσιο της Volkswagen στη Βζέσνια, η προστασία και ενίσχυση της βιοποικιλότητας αποτελεί καθημερινή πρακτική. Σε μια έκταση άνω των 1.000 στρεμμάτων, η βιομηχανική δραστηριότητα συνυπάρχει αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον.

Από το 2018, λειτουργεί εκεί μελισσοκομείο με 25 μελίσσια, ενώ η περιοχή φιλοξενεί επίσης ανθισμένα λιβάδια και οικότοπους για έντομα-επικονιαστές. Οι μέλισσες ανταποδίδουν τη «φιλοξενία» με τον δικό τους τρόπο, παράγοντας μέλι που καταναλώνεται στο εστιατόριο του εργοστασίου.

Το εργοστάσιο αποτελεί ταυτόχρονα καταφύγιο για ομάδες ζαρκαδιών, οι οποίες έχουν βρει ιδανικές συνθήκες διαβίωσης γύρω από το φωτοβολταϊκό πάρκο, εκμεταλλευόμενες τις ανοιχτές, φυσικές εκτάσεις που παραμένουν ανέγγιχτες.

Η μέριμνα για τη βιοποικιλότητα επεκτείνεται και στο εργοστάσιο της Volkswagen στο Πόζναν. Εκεί, οι ελεύθερες εκτάσεις έχουν μετατραπεί σε χώρους πρασίνου που φιλοξενούν δεκάδες ενδημικά είδη φυτών, ενώ η φύτευση νέων δέντρων αποτελεί συστηματική πρακτική. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2010 έχουν ήδη φυτευτεί περισσότερα από 150.000 δέντρα.

Παράλληλα, σε συνεργασία με τη δασική υπηρεσία και την τοπική αυτοδιοίκηση, απομακρύνονται χωροκατακτητικά ξενικά είδη.

Για τη Volkswagen, η βιοποικιλότητα σήμερα δεν σημαίνει απλώς προστασία ενός μεμονωμένου είδους – αλλά ενίσχυση ολόκληρων οικοσυστημάτων. Και αυτό αποδεικνύεται εφικτό ακόμη και σε βιομηχανικά περιβάλλοντα. Μέσω του προγράμματος “Blue Grants”, η Volkswagen LCV της Πολωνίας στηρίζει τοπικές δράσεις για την ενίσχυση της φύσης και της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Το 2025, δημιουργήθηκε ένας κοινοτικός δενδρόκηπος στη Βζέσνια και ένας κήπος με θεραπευτικά φυτά στο Σφάζεντς, ενισχύοντας τον δεσμό της τοπικής κοινωνίας με το φυσικό περιβάλλον.

Στα δύο εργοστάσια της Volkswagen στην Πολωνία κατασκευάζονται ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που κυκλοφορούν και στην ελληνική αγορά. Στο Πόζναν παράγεται το δημοφιλές Volkswagen Caddy, ενώ στη Βζέσνια κατασκευάζεται το Volkswagen Crafter – μοντέλα με ισχυρή παρουσία στους τομείς των μεταφορών, των υπηρεσιών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Πίσω από κάθε τέτοιο όχημα βρίσκεται μια δέσμευση: να παράγεται με σεβασμό στο περιβάλλον, σε εγκαταστάσεις που στηρίζουν ενεργά τη βιοποικιλότητα και τη βιωσιμότητα.

Έτσι, κάθε Volkswagen δεν μεταφέρει απλώς αγαθά – αλλά και μια περιβαλλοντική συνείδηση. Η Monika Hajbowicz, επικεφαλής του τμήματος περιβαλλοντικής προστασίας της Volkswagen LCV Πολωνίας, επισημαίνει: «Για εμάς η βιωσιμότητα δεν είναι απλώς μία έννοια – είναι καθημερινή δέσμευση και ευθύνη.»

Η εμπειρία των εργοστασίων της Volkswagen CV στο Πόζναν και στη Βζέσνια αποδεικνύει ότι η βιομηχανία και η φύση μπορούν όχι μόνο να συνυπάρχουν, αλλά και να ενισχύουν η μία την άλλη – για ένα βιώσιμο μέλλον, πλούσιο σε ζωή.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τους νέους Κανόνες Κατηγορίας Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος Προϊόντος (PEF) για τα προϊόντα ένδυσης και υπόδησης, οι οποίοι παρουσιάστηκαν, στις Βρυξέλλες, από ενδιαφερόμενους φορείς του κλάδου.

Οι κανόνες εισάγουν μια επιστημονική μέθοδο για την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ενδυμάτων και των υποδημάτων σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής τους, από την εξόρυξη πρώτων υλών, την παραγωγή και την εφοδιαστική έως τη χρήση και το τέλος του κύκλου ζωής τους.

Όπως αναφέρει η Επιτροπή, οι κανόνες θα συνεχίσουν να βελτιώνονται στο μέλλον, με σκοπό την ενσωμάτωση παραγόντων όπως η αποβολή μικροπλαστικών και ο αντίκτυπος στη βιοποικιλότητα, για την περαιτέρω ενίσχυση του πλαισίου.

Η πρωτοβουλία υποστηρίζει τη Στρατηγική της ΕΕ για Βιώσιμα και Κυκλικά Κλωστοϋφαντουργικά Προϊόντα και ευθυγραμμίζεται με τον Κανονισμό για τον Οικολογικό Σχεδιασμό για Βιώσιμα Προϊόντα.

Από ελληνικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον υπήρχε από το κλάδο του βάμβακος.

Το αρχικό θεσμικό πλαίσιο της μεθοδολογίας θεώρησε ότι η συνθετική ίνα είναι πιο υγιεινή από τη φυσική, που περιλαμβάνει το βαμβάκι, το μαλλί, το λινάρι και τη βιομηχανική κάνναβη. Δεν πήρε καθόλου υπόψη της το πρόβλημα με τα μικροπλαστικά που όταν διασπάται το ρούχο αφήνουν υπολείμματα και μολύνουν το περιβάλλον.

Όπως αναφέρει στον ΑγροΤύπο ο πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Βάμβακος (ΔΟΒ) κ. Ευθύμιος Φωτεινός, υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση από την πλευρά μας για να διορθωθεί αυτό το λάθος. Η ΔΟΒ έστειλε αρχικά επιστολή σε όλους τους Ευρωβουλευτές εκφράζοντας την ανησυχία παραγωγών και εκκοκκιστών γύρω από τη μεθοδολογία υπολογισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντων (PEF) και τις πιθανές στρεβλώσεις που αυτή μπορεί να προκαλέσει. Στην συνέχεια εκπρόσωποι της ΔΟΒ πήγαν στις Βρυξέλλες για να καταθέσουν τις απόψεις τους στην Επιτροπή. Τελικά καταφέραμε και αποσύρθηκαν επ' αόριστο οι συνθετικές ίνες από την συγκεκριμένη μεθοδολογία. Η νέα πρόταση εκτιμώ ότι είναι μια επιτυχία για το ελληνικό βαμβάκι.  

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης η Υπουργική Απόφαση με θέμα: «Ανάθεση της διενέργειας διαγωνιστικής διαδικασίας για την εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης για όλες τις περιφέρειες της χώρας στην Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία Κοινωνία της Πληροφορίας Μονοπρόσωπη Α.Ε.».

Όπως αναφέρει η απόφαση, στην σύνταξη των διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, για λόγους ενιαίας διαχείρισης περιλαμβάνονται όλες οι εκτάσεις που μπορούν να διατεθούν για χρήση τη βόσκηση, υπό τις προϋποθέσεις του ν. 4351/2015.

Η εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης αφορά:
1) Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
2) Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας
3) Περιφέρειας Κρήτης
4) Περιφέρειας Ηπείρου
5) Περιφέρειας Θεσσαλίας
6) Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας
7) Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
8) Περιφέρειας Πελοποννήσου
9) Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας
10) Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου
11) Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας
12) Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και
13) Περιφέρειας Αττικής

Ειδικότερα, το έργο αφορά στη σύνταξη μελετών διαχείρισης των βοσκήσιμων γαιών, οι οποίες θα έχουν ως επιδίωξη την αειφορική αξιοποίηση τους, προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξης της κτηνοτροφίας και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.

Συγκεκριμένα επιδιώκεται η πλήρης και αντικειμενική απογραφή της φυσιογνωμίας, του καθεστώτος χρήσης και του παραγωγικού δυναμικού των βοσκήσιμων γαιών σε πανελλαδική κλίμακα με σύγχρονες τεχνολογίες, προκειμένου να γίνει ο χωρικός προσδιορισμός, να είναι γνωστή η ακριβής επιφάνειά τους, η αξιόπιστη εκτίμηση της βοσκοϊκανότητας τους, η λιβαδική κατάσταση και να καταστεί δυνατή η διαίρεσή τους σε λιβαδικές μονάδες, οι οποίες θα κατανεμηθούν στη συνέχεια στους κτηνοτρόφους, ούτως ώστε να εξατομικευτεί η χρήση τους.

Επιπλέον, καθορίζονται τα έργα υποδομής και οι βελτιώσεις βλάστησης που θεωρούνται απαραίτητες για την ανάπτυξη των βοσκήσιμων γαιών και την αύξηση της βοσκοϊκανότητάς τους.

Το Διαχειριστικό Σχέδιο Βόσκησης (Δ.Σ.Β.) ολοκληρώνεται με τον υπολογισμό του κόστους ανάπτυξης και την οργάνωση της διαχείρισης των βοσκήσιμων γαιών και του ζωικού κεφαλαίου.

Στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης ο κύριος του έργου αναθέτει και ο Φορέας Ωρίμανσης και Δημοπράτησης του έργου αναλαμβάνει να εκτελέσει την οργάνωση και σχεδιασμό υλοποίησης του Έργου, τη σύνταξη τευχών δημοπράτησης, περιλαμβανομένων των τεχνικών προδιαγραφών του έργου, βάσει των πινάκων της Εθνικής Γεωγραφικής βάσης δεδομένων Βοσκήσιμων Γαιών καθώς και του μηχανισμού πληρωμών. Τη διεξαγωγή των διαγωνιστικών διαδικασιών, της διαδικασίας αξιολόγησης των προσφορών των υποψηφίων, σύμφωνα με την κείμενη εθνική και κοινοτική νομοθεσία και διενέργεια όλων των απαραίτητων διαδικαστικών πράξεων, εγκρίσεων κ.λπ. Την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων με τους αναδόχους, τη διαχείριση και παρακολούθηση της υλοποίησης του έργου, την παραλαβή του έργου στο σύνολό του και την εκτέλεση των πληρωμών. Την παράδοση του έργου με πλήρη τεχνική και οικονομική τεκμηρίωση, την υποβολή του φακέλου του έργου και των συμβατικών κειμένων στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον προβλεπόμενο κατά νόμο προσυμβατικό έλεγχο και ολοκλήρωση κάθε συναφούς προς αυτά ενεργειών, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τα τεύχη δημοπράτησης του Έργου.

Ο Φορέας Υλοποίησης, στις περιπτώσεις δημοσίων συμβάσεων τεχνικών έργων και μελετών, δια των αρμοδίων οργάνων και του προσωπικού του, ασκεί όλα τα καθήκοντα της Προϊσταμένης Αρχής και της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, όπως αυτά προβλέπονται στη νομοθεσία περί Δημοσίων Έργων.

Οι πόροι χρηματοδότησης του έργου θα προέλθουν:
α) από την είσπραξη των τελών βόσκησης της εκάστοτε Περιφέρειας (από τους κτηνοτρόφους) και
β) από πόρους του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας.

Διαβάστε το ΦΕΚ (εδώ)

Η Κομισιόν ενέκρινε την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα στο Νερό, η οποία στοχεύει στην αποκατάσταση και προστασία του κύκλου του νερού, στην εξασφάλιση καθαρού και οικονομικά προσιτού νερού για όλους και στη δημιουργία μιας βιώσιμης, ανθεκτικής, έξυπνης και ανταγωνιστικής οικονομίας νερού στην Ευρώπη.
ο νερό είναι το κλειδί για την ύπαρξή μας, αλλά σήμερα δεν μπορούμε πλέον να το θεωρούμε δεδομένο.

Όπως τονίζει η Κομισιόν, η Ευρώπη έχει πληγεί από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταστροφικές πλημμύρες, παρατεταμένες ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές. Με τις αυξανόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η κατάσταση θα επιδεινωθεί. Αυτό επηρεάζει τους πολίτες, τους αγρότες, το περιβάλλον και τις επιχειρήσεις, με επιπτώσεις στην υγεία, διαταραχές στην παροχή ενέργειας, τροφίμων και πόσιμου νερού, και αυξανόμενες οικονομικές απώλειες σε ολόκληρη την ΕΕ. Πέντε από τους δέκα κορυφαίους παγκόσμιους κινδύνους για τις επιχειρήσεις σχετίζονται με το νερό.

Σήμερα, η ανθεκτικότητα των υδάτων και η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της ατζέντας μας, ώστε να ενισχύσουμε την ασφάλεια της ΕΕ σύμφωνα με τα κλιματικά σενάρια και να καταστήσουμε τις επιχειρήσεις μας πιο ανταγωνιστικές και καινοτόμες, καθώς και την Ευρώπη πιο ελκυστική για επενδύσεις. Πρόκειται για μια ευκαιρία για τους Ευρωπαίους ερευνητές και εταιρείες που βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση να ηγηθούν, καθώς αντιπροσωπεύουν το 40% των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τεχνολογίες ύδρευσης παγκοσμίως.

Η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Το νερό είναι ζωή. Η ανθεκτικότητα στο νερό είναι το κλειδί για τους πολίτες, τους αγρότες, το περιβάλλον και τις επιχειρήσεις μας. Η Στρατηγική της Επιτροπής για την Ανθεκτικότητα στο Νερό χαράσσει μια πορεία προς μια βιώσιμη, ανθεκτική, έξυπνη και ανταγωνιστική οικονομία νερού. Πρέπει να δράσουμε τώρα για να προστατεύσουμε αυτόν τον σπάνιο πόρο».

Καθορισμός ενός κοινού ευρωπαϊκού οράματος για την ανθεκτικότητα στο νερό

Η Στρατηγική επικεντρώνεται σε τρεις βασικούς στόχους για κοινή δράση.

Πρώτον, θα αποκαταστήσει και θα προστατεύσει τον κύκλο του νερού , από την πηγή μέχρι τη θάλασσα. Για τον σκοπό αυτό, η αποτελεσματική εφαρμογή του ήδη υφιστάμενου πλαισίου της ΕΕ για το γλυκό νερό, συμπεριλαμβανομένης της Οδηγίας-Πλαισίου για τα Ύδατα και της Οδηγίας για τη Διαχείριση των Πλημμυρών, είναι καθοριστικής σημασίας και πρέπει να επικεντρώνεται τόσο στην ποσότητα όσο και στην ποιότητα του νερού. Επιπλέον, πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες για τη βελτίωση της συγκράτησης του νερού στην ξηρά, την αποτελεσματική πρόληψη της ρύπανσης των υδάτων και την αντιμετώπιση των ρύπων στο πόσιμο νερό, συμπεριλαμβανομένων των PFAS.

Δεύτερον, η Στρατηγική στοχεύει στην οικοδόμηση μιας οικονομίας που να χρησιμοποιεί έξυπνα το νερό, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την προσέλκυση επενδύσεων και την προώθηση της βιομηχανίας ύδρευσης της ΕΕ . Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι απαραίτητο να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των υδάτων και η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα επίσης μια Σύσταση για την Αποδοτικότητα των Υδάτων , παρέχοντας κατευθυντήριες αρχές για τη μείωση της κατανάλωσης νερού. Θέτει ως στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας των υδάτων στην ΕΕ κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030 και συνιστά στα κράτη μέλη να θέσουν τους δικούς τους στόχους για την αποδοτικότητα των υδάτων, με βάση τις εδαφικές και εθνικές τους συνθήκες. Σε αυτό το πλαίσιο, καθώς τα εθνικά επίπεδα διαρροών ποικίλλουν από 8% έως 57%, είναι επίσης σημαντικό να μειωθούν οι διαρροές στους σωλήνες και να εκσυγχρονιστούν οι υποδομές ύδρευσης μέσω δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης και υιοθέτησης ψηφιακών λύσεων.

Τέλος, η Στρατηγική θα βοηθήσει στην εξασφάλιση καθαρού και οικονομικά προσιτού νερού και αποχέτευσης για όλους . Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Στρατηγική υπογραμμίζει τον ουσιαστικό ρόλο των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην εξοικονόμηση νερού στο σπίτι ή στην εργασία. Ως εκ τούτου, η Στρατηγική προωθεί την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών για την ευαισθητοποίηση του κοινού και των τομέων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Στρατηγική ενισχύει τον ρόλο της ΕΕ στην προώθηση της ανθεκτικότητας των υδάτων παγκοσμίως μέσω διεθνών συνεργασιών και συνεργασίας. Δίνοντας το παράδειγμα, η ΕΕ θα προωθήσει μια παγκόσμια ατζέντα για το νερό με διεθνείς εταίρους και τρίτες χώρες, ιδίως μέσω της Παγκόσμιας Πύλης.

Όλοι οι παράγοντες της κοινωνίας πρέπει να συμμετάσχουν για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής.

Για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής και την υποστήριξη των κρατών μελών, των πολιτών, των τοπικών αρχών, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών, η Επιτροπή προτείνει εμβληματικές δράσεις σε πέντε τομείς διευκόλυνσης.

Διακυβέρνηση και εφαρμογή

Για την επιτάχυνση της εφαρμογής του κεκτημένου της ΕΕ για τα ύδατα, θα διοργανωθούν Δομημένοι Διάλογοι με όλα τα κράτη μέλη, καθώς και τακτικές ανταλλαγές με περιφέρειες, πόλεις και αρχές ύδρευσης για την προώθηση βέλτιστων πρακτικών, τον εντοπισμό προκλήσεων εφαρμογής και προτεραιοτήτων επιβολής, την ενθάρρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας στον τομέα των υδάτων και την απλούστευση και τον εξορθολογισμό των κανόνων της ΕΕ όπου είναι δυνατόν.

Επενδύσεις

Για να διασφαλιστεί επαρκής χρηματοδότηση και να κινητοποιηθούν τόσο δημόσιες όσο και ιδιωτικές επενδύσεις, η Επιτροπή θα αυξήσει τα διαθέσιμα κονδύλια της πολιτικής συνοχής για το νερό και θα εγκρίνει έναν χάρτη πορείας για τις πιστώσεις για τη φύση. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα δρομολογήσει επίσης ένα νέο Πρόγραμμα για το Νερό και ένα Συμβουλευτικό Μηχανισμό για τα Βιώσιμα Νερά, σε συνεργασία με την Επιτροπή, και θα διαθέσει πάνω από 15 δισεκατομμύρια ευρώ σε προγραμματισμένη χρηματοδότηση κατά την περίοδο 2025-2027. Οι ιδιωτικές επενδύσεις διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο νερό και πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά.

Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και της Τεχνητής Νοημοσύνης

Ένα πανευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την ψηφιοποίηση στον τομέα του νερού θα αποκαλύψει όλα τα οφέλη της ψηφιοποίησης, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης, στη διαχείριση των υδάτων και τη βιώσιμη χρήση του νερού. Η έξυπνη ψηφιακή μέτρηση προσφέρει σημαντικές δυνατότητες βελτίωσης των ανιχνεύσεων διαρροών και τα δορυφορικά δεδομένα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη, για παράδειγμα.

Ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας

Οι επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, τη βιομηχανία και τις δεξιότητες θα ενισχύσουν επίσης την ανταγωνιστικότητα του τομέα των υδάτων. Τοποθετώντας τους ανθρώπους στο επίκεντρο της αλλαγής, η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια στρατηγική Έρευνας και Καινοτομίας για την Ανθεκτικότητα στο Νερό και μια Ευρωπαϊκή Ακαδημία Νερού, μεταξύ άλλων δράσεων.

Ασφάλεια και ετοιμότητα

Τέλος, η συλλογική ανθεκτικότητα στο νερό απαιτεί ασφάλεια και ετοιμότητα. Η Επιτροπή θα ενισχύσει τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο της ΕΕ για πλημμύρες και ξηρασίες με ενισχυμένους δεσμούς μεταξύ ευρωπαϊκού, εθνικού και τοπικού επιπέδου.
Σήμερα, συμπληρώνοντας τη Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα στο Νερό, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος δημοσιεύει μια έκθεση σχετικά με τις δυνατότητες εξοικονόμησης νερού και τα πιθανά μέτρα.

Επόμενα Βήματα

Η Επιτροπή θα ξεκινήσει την εφαρμογή εμβληματικών δράσεων όπως ορίζονται στη Στρατηγική και θα παρακολουθεί την πρόοδο της Σύστασης για την αποδοτικότητα του νερού.

Από τον Δεκέμβριο του 2025, η Επιτροπή θα συγκαλεί, κάθε δύο χρόνια, ένα Φόρουμ για την Ανθεκτικότητα στο Νερό, παρέχοντας έναν χωρίς αποκλεισμούς διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη της ΕΕ για την προώθηση της εφαρμογής της Στρατηγικής.

Επιπλέον, το 2027, η Επιτροπή θα διενεργήσει ενδιάμεση αξιολόγηση της προόδου που έχει επιτευχθεί στην εφαρμογή των δράσεων που περιλαμβάνονται στην παρούσα Στρατηγική.

Καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, στις 5 Ιουνίου 2025, κατά της Ελλάδας για παράλειψη ενημέρωσης των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας.

Το Δικαστήριο καταδικάζει για πρώτη φορά την Ελλάδα λόγω της παράλειψής της να ενημερώσει τα σχέδια για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας στα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας.

Στο πλαίσιο της ενωσιακής πολιτικής στον τομέα των υδάτων, τα κράτη μέλη υποχρεούνται, βάσει οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να επανεξετάζουν και να επικαιροποιούν τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής.

Επίσης, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διαβιβάζουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος αντίγραφα και επικαιροποιήσεις των σχεδίων αυτών εντός τριών μηνών από τη δημοσίευσή τους.

Η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αξιολογούν τους κινδύνους αυτούς και να καταρτίζουν χάρτες των πληττόμενων περιοχών και σχέδια για τη διαχείριση των κινδύνων.

Τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας υποβάλλονται σε επανεξέταση και επικαιροποίηση ανά εξαετία.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Ελλάδα δεν τήρησε τις προθεσμίες για την επανεξέταση και την επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης των λεκανών απορροής και των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας στα 14 υδατικά διαμερίσματά της.

Συνεπώς, η Επιτροπή προσέφυγε ενώπιον του Δικαστηρίου, στις 17 Μαΐου 2024.

Με τη σημερινή απόφασή του, το Δικαστήριο καταδικάζει την Ελλάδα λόγω της παράλειψής της να επανεξετάσει και να επικαιροποιήσει, εντός της ταχθείσας προθεσμίας, τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής.

Το Δικαστήριο αποφαίνεται επίσης ότι η Ελλάδα παρέβη τις υποχρεώσεις της καθόσον δεν επανεξέτασε και δεν επικαιροποίησε, στο μέτρο που αυτό απαιτούνταν, τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας.

Η προσφυγή λόγω παραβάσεως, στρεφόμενη κατά κράτους μέλους το οποίο παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το δίκαιο της Ένωσης, μπορεί να ασκηθεί από την Επιτροπή ή από άλλο κράτος μέλος.

Αν το Δικαστήριο διαπιστώσει την ύπαρξη παραβάσεως, το κράτος μέλος πρέπει να συμμορφωθεί με την απόφαση το συντομότερο.

Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι το κράτος μέλος δεν συμμορφώθηκε προς την απόφαση, μπορεί να ασκήσει νέα προσφυγή, ζητώντας την επιβολή χρηματικών κυρώσεων.

Διαβάστε την καταδικαστική απόφαση (εδώ)

Απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστα Τσιάρα, προβλέπει την ανάθεση της διαγωνιστικής διαδικασίας για την εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, σε όλες τις διοικητικές Περιφέρειες της χώρας, στην «Κοινωνία της Πληροφορίας Μονοπρόσωπη Α.Ε.».

Το ερώτημα είναι όμως τι έγιναν τα χρήματα που δόθηκαν στις Περιφέρειες για να κάνουν το έργο. Στην συνάντηση με τους αγροτικούς συντάκτες ο υπουργός υποστήριξε ότι «αν και οι Περιφέρειες πήραν τα χρήματα δεν ολοκλήρωσαν τους Χάρτες Βόσκησης και τώρα με δική του απόφαση επανήθε το έργο στο ΥπΑΑΤ».

Το έργο θα υλοποιηθεί μέσω Προγραμματικής Σύμβασης που θα υπογραφεί ανάμεσα στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και την «Κοινωνία της Πληροφορίας», με στόχο τη σύνταξη σχεδίων βόσκησης για το σύνολο της επικράτειας, ενισχύοντας έτσι την αξιοποίηση των βοσκήσιμων γαιών και τη στήριξη των κτηνοτρόφων.

Η σύνταξη των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης (Δ.Σ.Β.), όπως προβλέπεται στο άρθρο 3 του Ν. 4351/2015, θα καλύψει όλες τις εκτάσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βόσκηση, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στον σχεδιασμό και τη χρήση των λιβαδικών εκτάσεων.

Το έργο περιλαμβάνει:
Πανελλαδική απογραφή της φυσιογνωμίας και του καθεστώτος χρήσης των βοσκήσιμων γαιών.
Εκτίμηση βοσκοϊκανότητας, λιβαδικής κατάστασης και οριοθέτηση σε λιβαδικές μονάδες, οι οποίες θα κατανεμηθούν στους κτηνοτρόφους.
Καθορισμό έργων υποδομής και παρεμβάσεων βελτίωσης βλάστησης για τη βελτίωση της βοσκοϊκανότητας.
Υπολογισμό του κόστους ανάπτυξης και οργάνωση της διαχείρισης των γαιών και του ζωικού κεφαλαίου.

Η «Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.», ως φορέας ωρίμανσης και δημοπράτησης του έργου, θα έχει την ευθύνη:
Της σύνταξης των τευχών δημοπράτησης και των τεχνικών προδιαγραφών.
Της διενέργειας των διαγωνιστικών διαδικασιών και της αξιολόγησης των προσφορών.
Της παρακολούθησης και παραλαβής του έργου και της εκτέλεσης των πληρωμών.
Της παράδοσης του έργου στον κύριο του έργου με πλήρη τεχνική και οικονομική τεκμηρίωση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Η επιλογή αναδόχου θα γίνει μέσω ανοικτής διαδικασίας από το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ.), για κάθε Περιφερειακή Ενότητα ξεχωριστά.

Το έργο χρηματοδοτείται:
Από τα τέλη βόσκησης των Περιφερειών.
Από πόρους του Ταμείου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 5 του Ν. 4351/2015.
Η υλοποίηση του έργου αποτελεί καθοριστικό βήμα για την ενίσχυση της ελληνικής κτηνοτροφίας, με σεβασμό στο περιβάλλον και τις αρχές της αειφορίας.

Όπως υποστηρίζει το ΥπΑΑΤ τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης θα συμβάλουν στην ορθολογική αξιοποίηση των λιβαδικών εκτάσεων, στη ορθολογικότερη κατανομή τους στους κτηνοτρόφους, στην αύξηση της παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα, αλλά και στην δικαιότερη κατανομή των ευρωπαϊκών ενισχύσεων, μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ, στους πραγματικούς δικαιούχους.

Ευτυχώς που είχαμε την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για να «ξυπνήσει» το κράτος και να αναλάβει τις ευθύνες του.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ΑγροΤύπου, μετά από «πιέσεις» της Διεύθυνσης Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG AGRI) και του ίδιου του Επιτρόπου Γεωργίας της ΕΕ, Κρίστοφ Χάνσεν, το ΥπΑΑΤ ετοιμάζει να αλλάξει την κατανομή βοσκοτόπων.

Σε αυτή την απόφαση μεγάλο ρόλο έπαιξε και η έρευνα, που βρίσκεται σε εξέλιξη, από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία για τις πληρωμές αγροτικών ενισχύσεων και τα βοσκοτόπια.

Επίσης ότι λέει το ΥπΑΑΤ για την τεχνική λύση (δεν γνωρίζουμε αν τελικά το εφαρμόσει) γίνεται μετά από πιέσεις των Βρυξελλών.

Ο ορισμός του βοσκότοπου, όπως εισήχθη με την παρ. 1α του νόμου 1734/1987 είναι ο εξής: «Για την εφαρμογή του νόμου αυτού θεωρούνται: α) Βοσκότοπος: Έκταση, στην οποία αναπτύσσεται βλάστηση ποώδης ή ξυλώδης με θαμνώδη μορφή ή και μικτή, η κύρια παραγωγή της οποίας αποτελεί τροφή για μεγάλα ή μικρά ποιμενικά, οικόσιτα και άγρια ζώα». Το 2014 η συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου ψήφισε τους νόμους 4264/15-5-2014 και 4315/24-12-2014. Με διατάξεις των άρθρων 60 και 25 αντίστοιχα, εισήγαγε τον όρο βοσκότοπος ως τρίτη κατηγορία γης, πέρα από τη γεωργική γη και το δάσος - δασική έκταση. Η σχετική διάταξη του άρθρου 25 του νόμου 4315 αναφέρει: «Βοσκότοποι είναι οι εκτάσεις, στις οποίες αναπτύσσεται αυτοφυής ή μη βλάστηση, ποώδης, φρυγανική ή ξυλώδης με θαμνώδη ή αραιά δενδρώδη μορφή ή και μικτή, οι οποίες δύνανται να χρησιμοποιηθούν για βόσκηση αγροτικών ζώων».

Στην συνέχεια έχουμε το νόμο 4351/2015 «Bοσκήσιμες γαίες Ελλάδας και άλλες διατάξεις» στην οποία αναφέρει ότι βοσκήσιμες γαίες καλούνται οι εκτάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για βόσκηση ζώων (βοσκότοποι) στις οποίες αναπτύσσεται βλάστηση αυτοφυής ή μη, ποώδης, φρυγανική ή ξυλώδης με θαμνώδη ή αραιά δενδρώδη μορφή ή και μικτή και οι οποίες μπορεί να εκτείνονται και σε υδάτινα παραλίμνια ή παραποτάμια οικοσυστήματα, όπου αναπτύσσεται υδροχαρής βλάστηση.

Με βάση αυτό το νόμο έγινε και τελευταία κατανομή βοσκήσιμων εκτάσεων το 2016. Άλλαξε η ΚΑΠ αλλά δεν άλλαξε η κατανομή. Αυτό που ζητούν οι κτηνοτρόφοι είναι οι όποιες αλλαγές γίνουν να φέρουν μια δίκαιη κατανομή.

Ωστόσο απαντήσεις ζητούν οι κτηνοτρόφοι για την μείωση των δικαιωμάτων που έγινε στις πληρωμές του 2023.

Το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ προέβλεπε ότι θα υπήρχε μια μείωση των δικαιωμάτων για όσους ήταν πάνω από την μέση περιφερειακή αξία. Όμως η μείωση έγινε για όλους, δηλαδή και για όσους ήταν κάτω από την μέση περιφερειακή. Μάλιστα όπως καταγγέλουν σε κάθε παραγωγό ήταν και διαφορετική μείωση.

Από την πλευρά του ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανέφερε σε ανακοίνωσή του για οριζόντια μείωση δικαιωμάτων χωρίς όμως να προχωρήσει σε δημοσίευση κάποιας σχετικής εγκυκλίου ή κάποια υπουργικής απόφασης. Το θέμα ερευνά η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στις Βρυξέλλες.

Οι Ευρωβουλευτές ενέκριναν τις προτάσεις τους ενόψει της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την ανθεκτικότητα των υδάτων, που αναμένεται να ανακοινωθεί από την Επιτροπή πριν το καλοκαίρι του 2025.

Στην έκθεσή τους, που εγκρίθηκε με 470 ψήφους υπέρ, 81 κατά και 92 αποχές, οι ευρωβουλευτές επιθυμούν μια φιλόδοξη στρατηγική ώστε η ΕΕ διαχειριστεί αποδοτικά τους υφιστάμενους και τους μελλοντικούς υδάτινους πόρους και να δώσει αποτελεσματικές απαντήσεις στις τρέχουσες προκλήσεις του τομέα. Το κείμενο αναφέρει ότι το νερό δεν είναι μόνο απαραίτητο για τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων, αλλά και κρίσιμης σημασίας για τις προσπάθειες της Ευρώπης για την οικονομία, την ανταγωνιστικότητα και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Στόχοι για την αποδοτική χρήση των υδάτων, μείωση της ρύπανσης και βελτίωση της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστροφών

Οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Επιτροπή ένα νομοθετικό πλαίσιο που θα καθορίζει τομεακούς στόχους για την αποδοτική χρήση των υδάτων και την άντληση νερού από επιφανειακή ή υπόγεια πηγή βάσει εκτιμήσεων κινδύνου. Η ΕΕ πρέπει να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για τη μείωση της ρύπανσης των υδάτων από φαρμακευτικά προϊόντα, χημικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα, ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια, μικροπλαστικά και χημικές ουσίες, όπως και να καταργήσει σταδιακά τα «παντοτινά χημικά» (PFAS), σύμφωνα με την έκθεση.

Το Κοινοβούλιο επιθυμεί να ενσωματωθεί η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε τομεακά σχέδια και μέτρα πολιτικής που επηρεάζουν τη χρήση των υδάτων και του εδάφους, καθώς και σε εξειδικευμένα μέτρα για τις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις, όπως η Μεσόγειος, οι νησιωτικές περιοχές και οι εξόχως απόκεντρες περιοχές. Οι μηχανισμοί ετοιμότητας και αντιμετώπισης καταστροφών για τη λειψυδρία, την ξηρασία και τις πλημμύρες θα πρέπει να βελτιωθούν σημαντικά.

Ειδική χρηματοδότηση και ψηφιακή καινοτομία

Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Επιτροπή να διαθέσει ειδική χρηματοδότηση για την ανθεκτικότητα των υδάτων, υποστηριζόμενη από ειδικούς μηχανισμούς στο πλαίσιο των υφιστάμενων ταμείων, για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών ύδρευσης, τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων, τις λύσεις που βασίζονται στη φύση και τις καινοτόμες τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης των υδάτων.
Καλούν, τέλος, την Επιτροπή να επενδύσει σε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, στον έγκαιρο εντοπισμό διαρροών, στις έξυπνες τεχνολογίες άρδευσης και σε αναδυόμενες τεχνολογίες που βελτιώνουν την αποδοτική χρήση των υδάτων. Τονίζουν επίσης τη σημασία των ψηφιακών εργαλείων για διαφανή συστήματα συλλογής δεδομένων, παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς και για τη βελτίωση της κυβερνοασφάλειας των υποδομών ύδρευσης ζωτικής σημασίας.

Δηλώσεις

Ο εισηγητής Thomas Bajada (Σοσιαλιστές, Μάλτα) δήλωσε: «Οι δικοί μας άνθρωποι - οι οικογένειές μας, οι αγρότες και οι επιχειρηματίες μας - αξίζουν καθαρό, ασφαλές και οικονομικά προσιτό νερό, το οποίο σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε τις υποσχέσεις πραγματικές, δεσμευτικές δράσεις. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αντιμετωπίζουμε το νερό σαν να είναι άπειρο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παρούσα έκθεση ζητεί εκτελεστούς στόχους για την αποδοτική χρήση των υδάτων και την άντληση - ανά τομέα και ανά λεκάνη. Ζητούμε ισχυρή αντίδραση σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τη ρύπανση, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους σταδιακής κατάργησης των PFAS, όπου υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις, γιατί αυτές οι ‘αιώνιες χημικές ουσίες’ δεν έχουν θέση σε ένα βιώσιμο μέλλον. Πρέπει επίσης να επενδύσουμε σε λύσεις που λειτουργούν: σύγχρονη άρδευση, έξυπνα συστήματα ανακύκλωσης, παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο και υποδομές που αποτρέπουν διαρροές πριν συμβούν. Αυτά δεν είναι πολυτέλειες - είναι τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να προστατεύσουμε την υγεία μας, τα συστήματα τροφίμων μας και το μέλλον μας..”

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή αναμένεται να εγκρίνει την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων πριν το καλοκαίρι, σύμφωνα με στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2025.

Σχετικές πληροφορίες

Η ρύπανση, η υποβάθμιση των οικοτόπων, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η υπερβολική χρήση των πόρων γλυκών υδάτων ασκούν πίεση στις λίμνες, τους ποταμούς, τα παράκτια και τα υπόγεια ύδατα της Ευρώπης, με την καταπόνηση των υδάτων να επηρεάζει το 20% του εδάφους της Ευρώπης και το 30% του πληθυσμού κάθε χρόνο. Μόνο το 39,5% των συστημάτων επιφανειακών υδάτων της Ευρώπης χαρακτηρίστηκε σε καλή οικολογική κατάσταση και μόνο το 26,8% σε καλή χημική κατάσταση στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα.

Kοινοτικά κονδύλια έρχονται στην χώρα μας για την παραγωγή κομπόστ από την βιολογική επεξεργασία αποβλήτων. Για αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, την Παρασκευή (25/4), την καταβολή ποσού άνω των 65 εκατομμυρίων ευρώ.

Συγκεκριμένα για τον τερματισμό της παράνομης υγειονομικής ταφής και τη βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος, ανακοινώθηκε η χορήγηση 65 εκατομμύρια ευρώ από τη χρηματοδότηση της πολιτικής συνοχής, τα οποία θα διατεθούν για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων στην περιφέρεια Πελοποννήσου.

Τρία ολοκληρωμένα κέντρα διαχείρισης αποβλήτων, που κατασκευάστηκαν στις περιφερειακές ενότητες Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας, στην περιφέρεια Πελοποννήσου, θα ανακτούν ανακυκλώσιμα υλικά χρησιμοποιώντας μηχανική επεξεργασία και θα παράγουν κομπόστ με βιολογική επεξεργασία των αποβλήτων.

Επιπλέον, δύο σταθμοί μεταφόρτωσης αποβλήτων, που κατασκευάστηκαν στην Αργολίδα και στην Κορινθία, θα υποστηρίξουν τη λειτουργία των ολοκληρωμένων κέντρων διαχείρισης αποβλήτων.

Ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις, Raffaele Fitto, δήλωσε: «Η σύγχρονη διαχείριση αποβλήτων εξοικονομεί πόρους και μειώνει τόσο τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και τους κινδύνους για την υγεία του πληθυσμού. Χαίρομαι που η πολιτική συνοχής θα υποστηρίξει την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων στην περιφέρεια Πελοποννήσου, καθώς αυτό θα βελτιώσει τη ζωή των πολιτών της με διάφορους συγκεκριμένους τρόπους».

Οι αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων θα συμβάλουν στη μείωση των κινδύνων για την υγεία, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης και υγειονομικής ταφής της περιφέρειας Πελοποννήσου, ευθυγραμμίζοντας την επεξεργασία των αστικών αποβλήτων με τους κανόνες και τις ορθές πρακτικές της ΕΕ.

Η Επιτροπή ανακοίνωσε την προσωρινή πολιτική συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής στην Οδηγία για την παρακολούθηση και την ανθεκτικότητα του εδάφους.

Η νομοθεσία για την παρακολούθηση του εδάφους θα θέσει την ΕΕ σε πορεία προς υγιή εδάφη προς όφελος των πολιτών, γεωργών, διαχειριστών γης και του περιβάλλοντος.

Το βάρος της παρακολούθησης της κατάστασης του εδάφους θα επιμεριστεί μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών.

Η βιώσιμη διαχείριση του εδάφους θα γίνει ο κανόνας στην ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ορίσουν θετικές και αρνητικές πρακτικές διαχείρισης του εδάφους. Θα πρέπει επίσης να καθοριστούν και να εφαρμοστούν μέτρα αναγέννησης για την επαναφορά των υποβαθμισμένων εδαφών σε υγιή κατάσταση, με βάση τις εκτιμήσεις των κρατών μελών για την υγεία του εδάφους.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων για την υγεία του εδάφους που επηρεάζουν κάθε ευρωπαϊκή χώρα, την ανθεκτικότητα της τροφικής αλυσίδας μας και την ευρύτερη οικονομία. Απώτερος στόχος είναι να βρίσκονται όλα τα εδάφη σε υγιή κατάσταση έως το 2050, σύμφωνα με τη φιλοδοξία της ΕΕ, για μηδενική ρύπανση.

Ο νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία θα συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των εδαφών σε φυσικές καταστροφές, καύσωνες και ακραία καιρικά φαινόμενα, καθώς και σε άλλες κρίσιμες περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η διάβρωση, η μόλυνση και η απώλεια βιοποικιλότητας.

Πρωταρχικός στόχος της νέας οδηγίας είναι η θέσπιση ενός πλαισίου για την παρακολούθηση της υγείας του εδάφους σε ολόκληρη την ΕΕ, το οποίο θα είναι ρεαλιστικό και ευέλικτο και θα βασίζεται σε εθνικά συστήματα παρακολούθησης του εδάφους. Με την υποστήριξη της Επιτροπής, τα κράτη μέλη θα παρακολουθούν πρώτα και στη συνέχεια θα αξιολογούν την υγεία όλων των εδαφών στην επικράτειά τους, ώστε να μπορούν να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα.

Η Οδηγία αφήνει μεγάλη ευελιξία στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν την προσέγγισή τους στις τοπικές εδαφικές συνθήκες. Αποφασίστηκε ακόμη να υπάρξει παράταση στον χρόνο προσαρμογής για τις περισσότερες ημερομηνίες που πρότεινε η Επιτροπή

Η οδηγία δεν θα επιβάλλει υποχρεώσεις για την παρακολούθηση ή τη βελτίωση της υγείας και της ανθεκτικότητας του εδάφους στους ιδιοκτήτες και τους διαχειριστές γης, συμπεριλαμβανομένων των γεωργών.

Ειδικά μέτρα για την εξασφάλιση υγιέστερων εδαφών

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε προβλέπει την λήψη των ακόλουθων βασικών μέτρων από τα κράτη μέλη:

• Θέσπιση ενός ολοκληρωμένου και εναρμονισμένου, αλλά ευέλικτου, πλαισίου παρακολούθησης της υγείας του εδάφους με κριτήρια για υγιές έδαφος
• Παροχή στήριξης στους διαχειριστές του εδάφους (αγρότες) για τη βελτίωση της υγείας και της ανθεκτικότητας του εδάφους
• Να μετριάσουν τις επιπτώσεις της δέσμευσης γης, όπως τα κτίρια και οι υποδομές, στην ικανότητα του εδάφους να παρέχει άλλες οικοσυστημικές υπηρεσίες, χωρίς να εμποδίζει την αδειοδότηση τέτοιων δραστηριοτήτων
• Εντοπισμός δυνητικά μολυσμένων περιοχών και διαχείριση αυτών για την εξάλειψη των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, τηρώντας παράλληλα την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»

Επόμενα βήματα

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει τώρα επίσημα να εγκρίνουν τη νέα Οδηγία πριν τεθεί σε ισχύ. Στη συνέχεια, θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, μετά την οποία τα κράτη μέλη θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή το εθνικό πλαίσιο εντός 3 ετών.

Πως θα επηρεάσει η Οδηγία τους αγρότες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει μια αυξημένη υιοθέτηση πρακτικών βιώσιμης διαχείρισης θα διατηρήσει ή θα βελτιώσει τη γονιμότητα, την παραγωγικότητα και τις αποδόσεις του εδάφους και μπορεί να μειώσει το κόστος μέσω της αυξημένης διαθεσιμότητας οικοσυστημικών υπηρεσιών και της ανάγκης για λιγότερες εισροές. Ορισμένα παραδείγματα για τους αγρότες είναι τα εξής:

Η βελτίωση της παρακολούθησης, η ανάπτυξη λύσεων τηλεπισκόπησης και η ενισχυμένη συλλογή δεδομένων θα προσφέρουν μια πιο αναλυτική εικόνα για την κατάσταση των εδαφών τους

Ανεξάρτητοι σύμβουλοι μπορούν να βοηθήσουν τους γεωργούς να εφαρμόσουν βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης του εδάφους με βάση περισσότερα και καλύτερα δεδομένα και γνώσεις

Η πιστοποίηση της υγείας του εδάφους μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη αναγνώριση των βέλτιστων πρακτικών που εφαρμόζουν οι γεωργοί, καθώς μπορούν να ανταμείβονται οικονομικά για τη διατήρηση του εδάφους σε καλή κατάσταση

Οι γεωργοί θα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην καινοτομία, τη χρηματοδότηση, τα δεδομένα, τις γνώσεις, τις συμβουλές και την κατάρτιση, ιδίως μέσω της αποστολής «Μια ευρωπαϊκή συμφωνία για το έδαφος» του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Η πρόταση καθορίζει μόνο ορισμένες αρχές που πρέπει να τηρούνται κατά τον καθορισμό των εν λόγω μέτρων σε επίπεδο κρατών μελών, αλλά δεν καθορίζει συγκεκριμένες πρακτικές διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται ή να απαγορεύονται.

Οι πρακτικές αυτές θα πρέπει να προσαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο από το κράτος μέλος, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές τοπικές, κλιματικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, τις χρήσεις γης και τους τύπους εδάφους, καθώς και τις υφιστάμενες γνώσεις σχετικά με το τι λειτουργεί καλύτερα για την επικράτειά τους και τους γεωργούς τους.

Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης την υποχρέωση θέσπισης αυτών των μέτρων σε συνέργεια με τα υφιστάμενα σχέδια, προγράμματα και στόχους που απαιτούνται βάσει άλλων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ.

Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να συμπεριλάβουν τις προσδιοριζόμενες πρακτικές στους εθνικούς και ευρωπαϊκούς μηχανισμούς στήριξης, όπως τα εθελοντικά μέτρα στο πλαίσιο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Οι γεωργοί μπορούν να αποφασίσουν αν θα εγγραφούν ή όχι στα εν λόγω προγράμματα στήριξης.

Οι γεωργοί θα έχουν στη διάθεσή τους δεδομένα και γνώσεις σχετικά με την κατάσταση του εδάφους τους, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν τεκμηριωμένα δράση για τη βελτίωση της υγείας του εδάφους τους.