Η μηνιαία έκθεση του ΥΠΑΑΤ – που δημοσιεύτηκε πρόσφατα για τον Οκτώβριο 2025 – αποτυπώνει μια σαφή και τεκμηριωμένη εικόνα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων φυτικής προέλευσης στην ελληνική αγορά. Συνολικά 316 δείγματα εξετάστηκαν από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Υπουργείου, τόσο στην εσωτερική αγορά όσο και στους συνοριακούς σταθμούς ελέγχου, με στόχο την ανίχνευση υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων και την αξιολόγηση του ενδεχόμενου κινδύνου για τον καταναλωτή. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η αγορά παραμένει σε σταθερά υψηλά επίπεδα συμμόρφωσης, με ελάχιστες στοχευμένες παρεκκλίσεις που ερευνήθηκαν περαιτέρω μέσω του ευρωπαϊκού μοντέλου EFSA PRIMo.
Το πλαίσιο και η έκταση των ελέγχων
Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκαν συνολικά 316 έλεγχοι για τα υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων 54 στα σύνορα και 262 στην εσωτερική αγορά. Στο σύνολο των δειγμάτων εντοπίστηκαν τρεις περιπτώσεις με μη εγκεκριμένες δραστικές ουσίες, τέσσερις υπερβάσεις των ανώτατων ορίων υπολειμμάτων και δύο δείγματα που αξιολογήθηκαν ως δυνητικά επικίνδυνα για τον καταναλωτή. Η αξιολόγηση όλων των μη συμμορφούμενων περιπτώσεων έγινε μέσω του ευρωπαϊκού μοντέλου EFSA PRIMo, το οποίο εκτιμά τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη έκθεση του καταναλωτή, σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τοξικολογικές τιμές αναφοράς.
Τα δείγματα που συλλέχθηκαν από την εσωτερική αγορά καλύπτουν ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα: supermarket, λαϊκές αγορές, σημεία διαλογής και μεταποίησης, καταστήματα λιανικής και χονδρικής, λαχαναγορές, αγρούς, αποθήκες παραγωγών και σιλό. Από τα προϊόντα που εξετάστηκαν, το 69% ήταν ελληνικής προέλευσης και το 31% εισαγόμενα, γεγονός που δείχνει ότι το πρόγραμμα ελέγχων παρακολουθεί συστηματικά τόσο την εγχώρια παραγωγή όσο και το εισαγόμενο εμπόριο.
Συμμόρφωση, υπερβάσεις και τα προϊόντα όπου εντοπίστηκαν
Η εικόνα που διαμορφώνεται από τους ελέγχους του Οκτωβρίου δείχνει ότι η πλειονότητα των δειγμάτων ήταν συμμορφούμενη με τα ευρωπαϊκά όρια υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Τα εγχώρια προϊόντα παρουσίασαν ποσοστό συμμόρφωσης 68%, ενώ στα εισαγόμενα το αντίστοιχο ποσοστό έφτασε το 30%. Οι υπερβάσεις των ορίων υπολειμμάτων καταγράφηκαν μόλις στο 1% των δειγμάτων και στις δύο κατηγορίες, με το ΥΠΑΑΤ να αποδίδει τις μη συμμορφώσεις σε απόκλιση από την ορθή χρήση των φυτοπροστατευτικών, όπως μη τήρηση της δόσης ή του απαραίτητου χρονικού διαστήματος μεταξύ εφαρμογής και συγκομιδής. Κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις εξετάστηκε ξεχωριστά μέσω του μοντέλου EFSA PRIMo, ώστε να αξιολογηθεί ο ενδεχόμενος κίνδυνος για τον καταναλωτή.
Παράλληλα, η καταγραφή των προϊόντων που εξετάστηκαν δείχνει ότι οι περισσότερες από 25 κατηγορίες τροφίμων ήταν απολύτως εντός ορίων, με μόνο μεμονωμένες αποκλίσεις. Μη εγκεκριμένες δραστικές ουσίες εντοπίστηκαν σε τρεις περιπτώσεις: επιτραπέζιο σταφύλι από supermarket, αγγούρι από λαϊκή αγορά και λεμόνι από χονδρική, όλες συνδεδεμένες με χρήση επιτρεπόμενων αποθεμάτων μέχρι συγκεκριμένες ημερομηνίες. Υπερβάσεις των ορίων υπολειμμάτων καταγράφηκαν επίσης σε τέσσερα μεμονωμένα δείγματα —επιτραπέζιο σταφύλι, λωτό, αραχίδα σε συνοριακό έλεγχο και αμπελόφυλλα— τα οποία εξετάστηκαν λεπτομερώς προκειμένου να καθοριστεί εάν ενέχουν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.
Οι δύο περιπτώσεις που αξιολογήθηκαν ως δυνητικά επικίνδυνες
Από τις τέσσερις υπερβάσεις, δύο δείγματα χαρακτηρίστηκαν ως δυνητικά επικίνδυνα για τον καταναλωτή: το ένα αφορούσε ελληνικό επιτραπέζιο σταφύλι με υπέρβαση της δραστικής ουσίας acetamiprid και το άλλο λωτό ισπανικής προέλευσης, επίσης με acetamiprid. Όπως διευκρινίζει το ΥΠΑΑΤ, όταν μια δραστική ουσία δεν διαθέτει καθορισμένους τοξικολογικούς δείκτες σε επίπεδο ΕΕ, τα δείγματα με υπέρβαση θεωρούνται δυνητικά επικίνδυνα έως ότου υπάρξει επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση για την ασφαλή αξιολόγησή τους.
Τι δείχνουν συνολικά οι έλεγχοι
Η συνολική εικόνα που προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία είναι σταθερά θετική για την ελληνική αγορά. Με πολύ μικρό ποσοστό υπερβάσεων και μεμονωμένες περιπτώσεις που χρήζουν προσοχής, οι κρατικές υπηρεσίες επιβεβαιώνουν ότι το σύστημα ελέγχων λειτουργεί αποτελεσματικά, από τα σύνορα έως την εσωτερική αγορά. Η χρήση του μοντέλου PRIMo, σε συνδυασμό με τη συνεχή εποπτεία, ενισχύει τη διαφάνεια και τη δυνατότητα έγκαιρης λήψης μέτρων, ενώ παράλληλα αναδεικνύει τη σημασία της ορθής χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων από τους παραγωγούς.
Τι σημαίνει για παραγωγούς και καταναλωτές
Η νέα έκθεση του ΥΠΑΑΤ επιβεβαιώνει ότι η αγορά τροφίμων φυτικής προέλευσης παραμένει σε σταθερή πορεία, με υψηλή συμμόρφωση και ελάχιστες μεμονωμένες υπερβάσεις που εντοπίζονται και αξιολογούνται άμεσα. Τα ευρήματα αυτά αποτελούν ένα σημαντικό μήνυμα τόσο για τους παραγωγούς, που βλέπουν την προσπάθειά τους να αποτυπώνεται στους επίσημους ελέγχους, όσο και για τους καταναλωτές, οι οποίοι μπορούν να αισθάνονται ότι η ποιότητα και η ασφάλεια των προϊόντων παρακολουθούνται συστηματικά. Με συνεχή εποπτεία και διαφάνεια στα αποτελέσματα, ενισχύεται η εμπιστοσύνη στην εφοδιαστική αλυσίδα και αποτυπώνεται η ουσία των ελέγχων: μια αγορά που λειτουργεί με υπευθυνότητα και σαφές πλαίσιο ασφάλειας.
